Noctes Atticae
Gellius, Aulus
Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).
Quibus verbis M. Varro indutias definierit; quaesitumque inibi , quaenam ratio sit vocabuli indutiarum.
DUOBUS modis M. Varro in libro Humanarum, qui est De Bello et Pace, indutiae quid sint, definit. Indutiae sunt, inquit, pax castrensis paucorum dierum;
item alio in loco, indutiae sunt, inquit, belli feriae.
Sed lepidae magis atque iucundae brevitatis utraque definitio quam plana aut proba esse videtur.
Nam neque pax est indutiae— bellum enim manet, pugna cessat—neque in solis castris neque paucorum tantum dierum indutiae sunt.
Quid enim dicemus, si indutiis mensum
aliquot factis in oppida castris concedatur? Nonne tum quoque indutiae sunt?Aut rursus quid esse id dicemus quod in primo Annalium Quadrigarii scriptum est, C. Pontium Samnitem a dictatore Romano sex horarum indutias postulasse, si indutiae paucorum tantum dierum appellandae sunt?
Belli autem ferias festive magis dixit quam aperte atque definite.
Graeci autem significantius consignatiusque cessationem istam pugnae pacticiam ἐκεχειρίαν dixerunt, exempta littera una sonitus vastioris et subdita [*](subdita, J. F. Gronov; sub vita (vitae, R), ω..) lenioris.
Nam quod eo tempore non pugnetur et manus cohibeantur, ἐκεχειρίαν appellarunt.
Sed profecto non id fuit Varroni negotium, ut indutias superstitiose definiret et legibus rationibusque omnibus definitionum inserviret.
Satis enim est, eiusmodi facere demonstrationemn, quod genus Graeci τύπους magis et ὑπογραφὰς quam ὁρισμοὺς vocant.
Indutiarum autem vocabulum qua sit ratione factum, iam diu est, cum quaerimus.
Sed ex multis, quae vel audimus vel legimus, probabilius id, quod dicam, videtur.
Indutias sic dictas , quasi tu dicas inde uti iam.
Pactum indutiarum eiusmodi est, ut in diem certum non pugnetur incommodetur, sed ex eo die postea uti iam omnia belli iure agantur.
Quod igitur [*](igitur, J. F. Gronov; dicitur, ω..) dies certus
praefinitur pactumque fit, ut ante eum diem ne pugnetur atque is dies ubi venit [*](ubi venit, omitted by R.) inde uti iam pugnetur, idcirco ex his quibus dixi vocibus, quasi per quendam coitum et copulam nomen indutiarum est.Aurelius autem Opilius in primo librorum, quos Musarum inscripsit, indutiae, inquit, dicuntur, cum hostes inter sese utrimque utroque alteri ad alteros impune et sine pugna ineunt; inde adeo inquit nomen factum videtur, quasi initiae, [*](initiae, Lambecius; induitiae, Fleckeisen; inviae, ω..) hoc est initus atque introitus.
Hoc ab Aurelio scriptum propterea non praeterii, ne cui harum Noctium aemulo eo tantum nomine elegantius id videretur, tamquam id nos originem verbi requirentes fugisset.