Epitome Rerum Romanorum

Primum fuit belli consilium, ut in Albano monte [*]()festo die Latinorum Iulius Caesar et Marcius Philippus consules inter sacra et aras immolarentur.

Postquam id nefas proditione discussum est, Asculo furor omnis erupit, [*]()in ipsa quidem ludorum frequentia trucidatis qui tunc aderant ab urbe legatis.

Hoc fuit inpii belli [*]()sacramentum. Inde iam passim ab omni parte Italiae, duce et auctore belli discursante Poppaedio, [*]()diversa per populos et urbes signa cecinere.

Nec Annibalis nec Pyrrhi fuit tanta vastatio. Ecce Ocriculum, ecce Grumentum, ecce Faesulae, ecce [*]()Carseoli, Aesernia, Nuceria,[*]()Picentia penitus [*]()ferro et igne vastantur. Fusae Rutili copiae, fusae Caepionis.

Nam ipse Iulius Caesar, exercitu amisso, cum in urbem cruentus referretur, miserabili funere mediam per urbem viam fecit.[*]()

Sed magna populi Romani fortuna, et semper in malis maior, totis denuo viribus consurrexit; ad-gressique singulos populos Cato discutit Etruscos, Gabinius Marsos, Carbo Lucanos, Sulla Samnites;

Pompeius vero Strabo [*]()omnia flammis ferroque [*](consilium, ut in Albano monte Rossbachius: in Albano monte consilium ut B. ) [*](erupit: eripuit B.) [*](inpii belli: imbellis B, ) [*](Poppaedio: poppedio NL: pompeio B. ) [*](Grumentum, ecce Faesulae, ecce: crumentum ecce pessulae et B. ) [*](Aesernia, Nuceria Iahnius: reserat anuceria B: res erat nuceria N. ) [*](Picentia penitus Hauptius: picenti moenibus B. ) [*](mediam per urbem viam fecit scripsi: mediam urbem per viam fecit codd. ) [*](Strabo om. B. )

Etsi cum sociis—nefas—cum liberis tamen et ingenuis dimicatum est: quis aequo animo ferat in principe populo bella servorum? Primum servile bellum inter initia [*]()urbis Herdonio duce Sabino in ipsa urbe temptatum est, cum occupata tribuniciis seditionibus civitate Capitolium obsessum est et a consule receptum;

sed hic tumultus magis fuit quam bellum. Mox imperio per diversa terrarum occupato, quis crederet Siciliam multo cruentius servili quam Punico bello esse vastatam? Terra frugum ferax et quodam modo suburbana provincia latifundiis civium Romanorum tenebatur.

Hic ad cultum agri frequentia ergastula catenatique cultores materiam bello praebuere.

Syrus [*]()quidam nomine Eunus 4—magnitudo cladium [*]()facit, ut meminerimus—fanatico furore simulato, dum Syriae deae comas iactat, ad libertatem et arma servos quasi [*](utcumque ab initio proximi capitis huc transposuit Lipsius: id qualitercumque B. ) [*](inter initia: in italia B. ) [*](Syrus: sirus B. ) [*](Eunus: con us B. ) [*](cladium: gladium BN: claudium L )

numinum imperio concitavit; idque ut divinitus fieri probaret, in ore abdita nuce quam sulphure et igni stipaverat, leniter inspirans flammam inter verba fundebat.

Hoc miraculum primo duo milia ex obviis,[*]()mox iure belli refractis ergastulis sexaginta amplius milium fecit exercitum; regisque, ne quid mali deesset, decoratus insignibus castella,

vicos, oppida miserabili direptione vastavit. Quin, [*]()illud quoque ultimum dedecus [*]()belli, capta sunt castra praetorum—nec nominare ipsos pudebit— castra Manlii, Lentuli, Pisonis, Hypsaei. [*]()Itaque qui per fugitivarios abstrahi debuissent, praetorios duces profugos proelio ipsi sequebantur. Tandem Perperna imperatore supplicium de eis sumptum est.