Epitome Rerum Romanorum

Quippe ordinatis a tergo omnibus, quamvis [*](Curictico: currictico L: syretico B. ) [*](ingentibus: genibus B. ) [*](a Basilo Asulanus: ablatio B: ablasio N L.) [*](fecerat: fecerant B. ) [*](exemplum Freinshemius: exitum codd. ) [*](tandem Iahnius: tamen codd. ) [*](Varo: varro B. ) [*](morte: mortis B. )

positisque ad Oricum castris, cum pars exercitus ob inopiam navium cum Antonio relicta Brundisii moram faceret, adeo inpatiens erat, ut ad arcessendos eos ardente ventis mari, nocte concubia, speculatorio navigio solus ire temptaverit. Extat ad trepidum tanto discrimine gubernatorem vox ipsius, Quid times? [*]()Caesarem venis. Contractis in unum undique omnibus copiis positisque comminus castris diversa erant ducum consilia.

Caesar pro natura ferox et conficiendae rei cupidus ostentare aciem, provocare, lacessere;

nunc obsidione castrorum, quae sedecim milium vallo obduxerat—sed quid iis [*]()obesset obsidio, qui patente mari omnibus copiis abundarent?—nunc expugnatione Dyrrachi inrita, quippe quam vel [*]()situs inexpugnabilem faceret;

ad hoc adsiduis in eruptione [*]()hostium proeliis, quo tempore egregia virtus Scaevolae centurionis emicuit, cuius in scuto centum atque viginti tela sederunt;

iam vero urbium direptione sociarum, cum Oricum et Gomphos et alia castella [*]()

Thessaliae vastaret. Pompeius adversus haec nectere moras, tergiversari, sic hostem interclusum undique [*](quid times om. B.) [*](iis: is B. ) [*](vel: vis B. ) [*](in eruptione: inruptione B: ineruptionem L.) [*](castella om. B. )

Nec diutius profuit ducis salutare consilium. Miles otium, socii moram, principes ambitum ducis increpabant. Sic praecipitantibus fatis proelio sumpta Thessalia est, et Philippicis campis urbis, [*]()imperii, generis humani fata commissa sunt.

Numquam ullo loco tantum virium populi Romani, tantum dignitatis Fortuna respexit: trecenta amplius milia hinc vel illinc praeter auxilia, reges et senatum.

Numquam inminentis ruinae manifestiora prodigia: fuga victimarum, examina in signis, interdiu tenebrae. Dux ipse in nocturna imagine plausu theatri sui in modum [*]()planctus circumsonatus et mane cum pullo pallio—nefas—apud principia conspectus est.

Numquam acrior neque alacrior exercitus Caesaris fuit; inde classica prius, inde tela. Adnotatum quoque committentis aciem Crastini pilum, qui mox adacto in os gladio—sic inter cadavera repertus est— libidinem ac rabiem qua pugnaverat ipsa novitate volneris praeferebat.

Sed nec minus admirabilior illius [*]()exitus belli. Quippe cum Pompeius adeo equitum copia abundaret, ut facile circumventurus [*](urbis: orbis B. ) [*](plausu theatri sui in modum Mommsenus: plausum theatrisui audiens in modum B. ) [*](illius: ullius B. )

Nam cum diu aequo Marte contenderent, iussuque Pompei fusus [*]()a cornu erupisset equitatus, repente hinc signo dato Germanorum cohortes tantum in effusos equites fecere impetum, ut illi esse [*]()pedites,

hi [*]()venire in equis viderentur. Hanc stragem fugientis equitatus levis armaturae ruina comitata est; tunc terrore latius dato, turbantibus invicem copiis, reliqua strages quasi una manu facta est; nec ulla res magis exitio fuit quam ipsa exercitus magnitudo.

Multus in eo proelio Caesar fuit mediusque inter imperatorem et militem. Voces quoque obequitantis acceptae, altera cruenta, sed docta et ad victoriam efficax miles faciem feri! altera ad iactationem conposita parce civibus!