Epitome Rerum Romanorum

Liguras, imis Alpium iugis adhaerentis inter Varum et Magram flumen inplicitosque dumis silvestribus, maior aliquanto labor erat invenire quam vincere. Tuti locis et fuga, durum atque velox genus, ex occasione latrocinia magis quam bella faciebant.

Itaque cum diu multumque eluderent [*]()Saluvii, [*]()Deciates, [*]()Oxubii, [*]()Euburiates, [*]()Ingauni, tandem Fulvius latebras eorum igni saepsit, Baebius in plana deduxit, Postumius ita exarmavit, ut vix reliquerit ferrum quo terra coleretur.

GALLIS Insubribus, et his accolis Alpium, animi ferarum, corpora plus quam humana erant, sed— experimento deprehensum est, quippe sicut primus impetus eis maior quam virorum est, ita sequens minor quam feminarum—Alpina corpora umente caelo educata habent quiddam simile nivibus suis:

quum mox [*]()caluere pugna, statim in sudorem eunt et levi motu quasi sole laxantur.

Hi saepe et alias et Brittomaro duce non prius posituros se baltea quam Capitolium ascendissent iuraverant. Factum est; victos enim Aemilius in Capitolio discinxit.

Mox Ariovisto duce vovere de nostrorum militum praeda Marti suo torquem. Intercepit Iuppiter [*](eluderent: ludere B: eluderet NL. ) [*](Saluvii: salui B: saltus NL: saltu viis i. ) [*](Deciates: decilates BI: deciate L. ) [*](Oxubii: exuuii B. ) [*](Euburiates: et buriates B, ) [*](quum mox scripsi: quam mox B: cum mox I: quae mox ut NL: cum vix Bezzenbergerus. )

Viridomaro rege Romana arma Volcano promiserant. Aliorsum vota ceciderunt; occiso enim rege Marcellus tertia post Romulum patrem Feretrio Iovi opima suspendit.

ILLYRII seu Liburni sub extremis Alpium radicibus agunt inter Arsiam Titiumque [*]()flumen, longissime per totum Hadriani maris litus effusi.

Hi regnante Teutana muliere populationibus non contenti licentiae scelus addiderunt.

Legatos quippe nostros, ob ea quae deliquerant iure agentes, ne gladio quidem, sed ut victimas securi percutiunt, praefectos navium igne comburunt; idque, quo indignius foret, mulier imperavit.

Itaque Gnaeo Fulvio Centimalo [*]()duce late domantur. Strictae secures in principum colla legatorum manibus litavere.

Post primum Punicum bellum vix quadriennii requies: ecce alterum bellum, minus quidem spatio —nec enim amplius decem et octo annos habet—, sed adeo cladium atrocitate terribilius, ut si quis conferat damna utriusque populi, similior victo sit [*](Titiumque: titullumque B: titulumque I. ) [*](Centimalo: gentimalo BI: Centumalum appellant fast. Capit. CILI 1, p. 456. )

populus ille qui vicit. Urebat nobilem populum mare ablatum, raptae insulae, dare tributa, quae iubere consueverat. Hinc ultionem puer Annibal ad aram patri iuraverat, nec morabatur.

Igitur in causam belli Saguntos electa est, vetus Hispaniae civitas et opulenta fideique erga Romanos magnum quidem sed triste monimentum, quam in libertatem communi foedere exceptam Annibal, causas novorum motuum quaerens, et suis et ipsorum manibus evertit, ut Italiam sibi rupto foedere aperiret.

Summa foederum Romanis religio est; itaque ad auditum sociae civitatis obsidium, memores icti cum Poenis quoque foederis, non statim ad arma pro-currunt, dum prius more legitimo queri malunt.

Saguntini interim iam novem mensibus fessi fame machinis ferro, versa denique in rabiem fide inmanem in foro excitant rogum, tum desuper se suosque cum omnibus opibus suis ferro et igne corrumpunt.

Huius tantae cladis auctor Annibal poscitur. Tergiversantibus Poenis dux legationis quae inquit mora est? Fabius [*]()in hoc ego sinu bellum pacemque porto; utrum digitis? Succlamantibus bellum, bellum igitur inquit [*](Fabius del. Graevius. )

Similis exitus belli initiis fuit. Nam quasi has inferias sibi Saguntinorum ultimae dirae in illo publico parricidio incendioque mandassent, ita manibus eorum vastatione Italiae, captivitate Africae, ducum et regum qui id gessere bellum exitio parentatum est.

Igitur ubi semel se in Hispania movit illa gravis et luctuosa Punici belli vis atque tempestas destinatumque Romanis iam diu fulmen Saguntino igne conflavit, statim quodam impetu rapta medias perfregit Alpes et in Italiam ab illis fabulosae altitudinis nivibus velut caelo missa descendit.