Epistulae

O pueriles ineptias! In hoc supercilia subduximus ? In hoc barbam demisimus ? Hoc est, quod tristes docemus et pallidi ?

Vis scire, quid philosophia promittat generi humano ? Consilium. Alium mors vocat, alium paupertas urit, alium divitiae vel alienae torquent vel suae. Ille malam fortunam horret, hic se felicitati suae subducere cupit. Hunc homines male habent, illum di.

Quid mihi lusoria ista conponis ? Non est iocandi locus; ad miseros advocatus es. Opem laturum te naufragis, captis, aegris, egentibus,

Hic, cum quo ludis, timet; succurre, †quidquid laqueti res pendentium penis. [*](The passage is corrupt, but the general sense is given in the translation. Buecheler suggests succurre, quidquid laqueist timore pendenti rumpens.) † Omnes undique ad te manus tendunt, perditae vitae perituraeque auxilium aliquod inplorant, in te spes opesque sunt. Rogant, ut ex tanta illos volutatione extrahas, ut disiectis et errantibus clarum veritatis lumen ostendas.

Dic, quid natura necessarium fecerit, quid supervacuum, quam faciles leges [*](faciles leges later MSS.; faciles LPb; felices p.) posuerit, quam iucunda sit vita, quam expedita illas sequentibus, quam acerba et inplicita eorum, qui opinioni plus quam naturae crediderunt.

Ad horum mala levanda valere lusoria ista crediderim, [*](ad horum .... crediderim added by Hense as supplying the required connexion.) si prius docueris, quam partem eorum levatura sint. Quid istorum cupiditates demit ? Quid temperat ? Utinam tantum non prodessent! Nocent. Hoc tibi, cum voles, manifestissimum faciam, comminui et debilitari generosam indolem in istas argutias coniectam.

Pudet dicere, contra fortunam militaturis quae porrigant tela, quemadmodum illos subornent. Hac ad summum bonum itur ? Per istud philosophia [*](philosophia Page; philosophiae MSS.) "sive nive" et turpes infamesque etiam ad album

Quid disceditis ab ingentibus promissis et grandia locuti, effecturos vos, ut non magis auri fulgor quam gladii praestringat oculos meos, ut ingenti constantia et quod omnes optant et quod omnes timent calcem, ad grammaticorum elementa descenditis ? Quid dicitis ?

1. Sic itur ad astra ?

Quantum potes ergo, mi Lucili, reduc te ab istis exceptionibus et praescriptionibus philosophorum. Aperta decent et simplicia bonitatem. Etiam si multum superesset aetatis, parce dispensandum erat, ut sufficeret necessariis; nunc quae dementia est supervacua discere in tanta temporis egestate ? VALE.

Est quidem, mi Lucili, supinus et neglegens, qui in amici memoriam ab aliqua regione admonitus inducitur; tamen repositum in animo nostro desiderium loca interdum familiaria evocant nec extinctum memoriam reddunt, sed quiescentem inritant, sicut dolorem lugentium, etiam si mitigatus est tempore, aut servulus familiaris amisso [*](servulus familiaris amisso Gertz; servuli fam. amissi (amisso) MSS.) aut vestis aut domus renovat.

Ecce Campania et maxime Neapolis ac [*](ac Volkmann; a and ad MSS.) Pompeiorum tuorum conspectus [*](conspectus Volkmann; conspectum MSS.) incredibile est quam recens desiderium tui fecerint; totus mihi in oculis es. Cum maxime a te discedo. Video lacrimas conbibentem et adfectibus tuis inter ipsam coercitionem exeuntibus non satis resistentem. Modo amisisse te videor.

Quid enim non " modo " est, si recorderis ? Modo apud Sotionem philosophum puer sedi, modo causas agere coepi, modo desii velle agere, modo desii posse. Infinita est velocitas temporis, quae magis apparet respicientibus. Nam ad praesentia intentos fallit; adeo praecipitis fugae transitus lenis est.

Causam huius rei quaeris ? Quicquid temporis transit, eodem loco est; pariter aspicitur, una iacet. Omnia in idem [*](in idem Rossbach; inde pLb; in P.) profundum cadunt. Et alioqui non

Modo te prosecutus sum; et tamen hoc "modo" aetatis nostrae bona portio est, cuius brevitatem aliquando defecturam [*](defecturam Mulier; futuram MSS.) cogitemus. Non solebat mihi tam velox tempus videri; nunc incredibilis cursus apparet, sive quia admoveri lineas sentio, sive quia adtendere coepi et conputare damnum meum.

Eo magis itaque indignor aliquos ex hoc tempore, quod sufficere ne ad necessaria quidem potest, etiam si custoditum diligentissime fuerit, in supervacua maiorem partem erogare. Negat Cicero, si duplicetur sibi aetas, habiturum se tempus, quo legat lyricos; eodem loco pone [*](pone inserted by Haase; pono or habeo was proposed by Schweighäuser; conloco by Hermes, followed by Hense.) dialecticos; tristius inepti sunt. Illi ex professo lasciviunt, hi agere ipsos aliquid existimant.

Nec ego nego prospicienda ista, sed prospicienda tantum et a limine salutanda in hoc unum, ne verba nobis dentur et aliquid esse in illis magni ac secreti boni iudicemus.

Non vacat mihi verba dubie cadentia consectari et vafritiam in illis meam experiri.

1. Adspice qui coeant populi, quae moenia clusis
2. Ferrum acuant portis.

Demens omnibus merito viderer, si cum saxa in munimentum murorum senes feminaeque congererent, cum iuventus intra portas armata signum eruptionis expectaret aut posceret, cum hostilia in portis tela vibrarent et ipsum solum suffossionibus et cuniculis tremeret, sederem otiosus et eiusmodi quaestiunculas ponens: " Quod non perdidisti, habes. Cornua autem non perdidisti; cornua ergo habes " aliaque ad exemplum huius acutae delirationis concinnata.

Atqui aeque licet tibi demens videar, si istis inpendero operam; et nunc [*](nunc added by Gertz.) obsideor. Tunc tamen periculum mihi obsesso externum inmineret, murus me ab hoste secerneret; nunc mortifera mecum sunt. Non vaco ad istas ineptias; ingens negotium

Effice, ut ego mortem non fugiam, vita me non effugiat. Exhortare adversus difficilia, adde aequanimitatem [*](adde aequanimitatem Linde; de aequanimitate pLPb.) adversus inevitabilia. Angustias temporis mei laxa. Doce non esse positum bonum vitae in spatio eius, sed in usu, posse fieri, immo saepissime fieri, ut qui diu vixit, parum vixerit. Dic mihi dormituro: " Potes non expergisci "; dic experrecto: " Potes non dormire amplius." Dic exeunti: "Potes non reverti"; dic redeunti: "Potes non exire."

Erras, si in navigatione tantum existimas minimum esse, quo a [*](a added by Muretus.) morte vita diducitur; in omni loco aeque tenue intervallum est. Non ubique se mors tam prope ostendit; ubique tam prope est.

Has tenebras discute; et facilius ea trades, ad quae praeparatus sum. Dociles natura nos edidit et 12 rationem dedit inperfectam, sed quae perfici posset. De iustitia mihi, de pietate disputa, de frugalitate, de pudicitia utraque, et illa, cui alieni corporis abstinentia est, et hac, cui sui cura. Si me nolueris per devia ducere, facilius ad id, quo tendo, perveniam. Nam ut ait ille tragicus,

Epistulam tuam accepi post multos menses quam miseras. Supervacuum itaque putavi ab eo, qui adferebat, quid ageres quaerere. Valde enim bonae memoriae est, si meminit! Et tamen spero te sic iam vivere, ut ubicumque eris, sciam quid agas. Quid enim aliud agis quam ut meliorem te ipse cottidie facias, ut aliquid ex erroribus ponas, ut intellegas tua vitia esse, quae putas rerum ? Quaedam enim locis et temporibus adscribimus. At illa, quocumque transierimus, secutura sunt.

Harpasten, uxoris meae fatuam, scis hereditarium onus in domo mea remansisse. Ipse enim aversissimus [*](aversissimus Agricola; avarissimus MSS.) ab istis prodigiis sum; si quando fatuo delectari volo, non est mihi longe quaerendus; me rideo. Haec fatua subito desiit videre. Incredibilem rem tibi narro, sed veram: nescit esse se caecam. Subinde paedagogum suum rogat ut migret. Ait domum tenebricosam esse.

Hoc quod in illa ridemus, omnibus nobis accidere liqueat tibi; nemo se avarum esse intellegit, nemo cupidum. Caeci tamen ducem quaerunt, nos sine