De Beneficiis

hoc illi satis sit, tibi parum. Nam quemadmodum ille, si enixam et sedulam operam transire pro irrita patitur, cui gratia referatur, indignus est, ita tu ingratus es, nisi ei, qui voluntatem bonam in solutum accipit, eo libentius debes, quia dimittens. Non rapias hoc nec testeris ; occasiones reddendi nihilo minus quaeras. Redde illi, quia repetit, huic, quia remittit ; illi, quia bonus est, huic, quia malus.

Ideoque hanc quaestionem non est quod ad te iudices pertinere, an, quod beneficium quis a sapiente accepit, reddere debeat, si ille desiit esse sapiens et

Si quid a sano accepisses, aegro non redderes, cum plus semper imbecillo amico debeamus ? Et hic aeger est animo ; adiuvetur, feratur. Stultitia morbus est animi.

Drstinguendum hoc, quo magis intellegatur, existimo. Duo sunt beneficia : unum, quod dare nisi sapiens sapienti non potest ; hoc est absolutum et verum beneficium ; alterum vulgare, plebeium, cuius inter nos imperitos commercium est.

De hoc non est dubium, quin illi, qualiscumque est, debeam reddere, sive homicida sive fur sive adulter evasit. Habent scelera leges suas ; melius istos iudex quam ingratus emendat. Nemo te malum, quia est, faciat. Malo beneficium proiciam, bono reddam, huic, quia debeo, illi, ne debeam.

De altero beneficii genere dubitatur, quod si accipere non potui nisi sapiens, ne reddere quidem nisi sapienti possum. " Puta enim me reddere : ille

" Reddere est," inquit, " accepturo tradidisse. Quid enim ? si cui vinum debeas et hoc ille te infundere reticulo iubeat aut cribro, reddidisse te dices ? Aut reddere voles, quod, dum redditur, inter duos pereat ? "

Reddere est id, quod debeas, ei, cuius est, volenti dare. Hoc unum mihi praestandum est. Ut quidem habeat, quod a me accepit, iam ulterioris est curae ; non tutelam illi, sed fidem debeo, multoque satius est illum non habere, quam me non reddere.

Et creditori statim in macellum laturo, quod acceperit, reddam ; etiam si mihi adulteram, cui monerem, delegaverit, solvam ; et, si nummos, quos accipiet, in sinum suum discinctus infundet, dabo. Reddendum enim mihi est, non servandum, cum reddidero,

" Tale," inquit, " illi beneficium, quale accepisti, non potes reddere ; accepisti enim a sapiente, stulto reddis." Non ; reddo illi, quale nunc potest recipere, nec per me fit, quod deterius id, quod accepi, reddam, sed per illum, cui, si ad sapientiam redierit, reddam, quale accepi ; dum in malis est, reddam, quale ab illo potest accipi.

" Quid ? si," inquit, " non tantum malus factus est, sed ferus, sed immanis, qualis Apollodorus aut Phalaris,et huic beneficium,quod acceperas,reddes ?" Mutationem sapientis tantam natura non patitur. Non in pessima ab optimis lapsus ; necesse est etiam in malo vestigia boni teneat ; numquam tantum virtus extinguitur, ut non certiores animo notas imprimat, quam ut illas eradat ulla mutatio.

Ferae inter nos educatae si in silvas eruperunt, aliquid mansuetudinis pristinae retinent tantumque a placidissimis absunt, quantum a veris feris et numquam humanam manum passis. Nemo in summam nequitiam incidit, qui umquam haesit sapientiae ; altius