De Beneficiis

" Votum tuum aut supervacuum est aut iniuriosum, immo iniuriosum, etiam si irritum. Quidquid non efficis, dei munus est, iniuria vero, quidquid optas. Sat est ; tibi non aliter debemus irasci, quam si profeceris.

" Si vota," inquit, " valuissent, et in hoc valuissent, ut tutus esses." Primum certum mihi optas periculum sub incerto auxilio. Deinde utrumque certum puta : quod nocet, prius est.

Praeterea tu condicionem voti tui nosti, me tempestas occupavit portus ac praesidii dubium. Quantum tormentum existimas, etiam si accepero, eguisse ? Etiam si servatus fuero, trepidasse ? Etiam si absolutus fuero, causam dixisse ? Nullius metus tam gratus est finis, ut non gratior sit solida et inconcussa securitas.

Opta, ut reddere mihi beneficium possis, cum opus erit, non, ut opus sit. Si esset in tua potestate, quod optas, ipse fecisses.

Quanto hoc honestius votum est : " Opto, in eo statu sit, quo semper beneficia distribuat, numquam desideret ; sequatur illum materia, qua tam benigne utitur, largiendi iuvandique ; numquam illi sit dandorum beneficiorum inopia, datorum paenitentia

Quanto haec iustiora vota sunt, quae te in nullam occasionem differunt, sed gratum statim faciunt! Quid enim prohibet referre gratiam prosperis rebus ? Quam multa sunt, per quae, quidquid debemus, reddere etiam felicibus possumus ! Fidele consilium, adsidua conversatio, sermo comis et sine adulatione iucundus, aures, si deliberari velit, diligentes, tutae, si credere, convictus familiaritas. Neminem tam alte secunda posuerunt, ut non illi eo magis amicus desit, quia nihil absit.

Ista tristis et omni voto submovenda occasio ac procul repellenda. Ut gratus esse possis, iratis dis opus est ? Ne ex hoc quidem peccare te intellegis, quod melius cum eo agitur, cui ingratus es ? Propone animo tuo carcerem, vincula, sordes, servitutem, bellum, egestatem ; haec sunt occasiones voti tui. Si quis tecum contraxit, per ista dimittitur!

Quin

Nec te invitum distringam. Omnia sane excluserit opulenta felicitas, monstrabo tibi, cuius rei inopia laborent magna fastigia, quid omnia possidentibus desit : scilicet ille, qui verum dicat et hominem inter mentientes stupentem ipsaque consuetudine pro rectis blanda audiendi ad ignorantiam veri perductum vindicet a consensu concentuque falsorum.

Non vides, quemadmodum illos in praeceps agat extincta libertas et fides in obsequium servile submissa ?

Dum nemo ex animi sui sententia suadet dissuadetque, sed adulandi certamen est et unum amicorum omnium officium, una contentio, quis blandissime fallat, ignoravere vires suas, et, dum se tam magnos, quam audiunt, credunt, attraxere supervacua et in discrimen rerum omnium perventura bella, utilem et necessariam rupere concordiam, secuti iram, quam nemo revocabat, multorum sanguinem hauserunt fusuri novissime suum ;

dum vindicant inexplorata pro certis flectique non minus existimant turpe quam vinci et perpetua credunt,