Institutio Oratoria

alterius tarditate nimia, [*]( nimia, Ialm: etenim, AG. ) alterius celeritate damnata, herous, qui est idem dactylus, Aristoteli amplior, iambus humilior [*]( humilior, P. Victorius, Pithoeus: humanior, MSS. ) videatur, trochaeum ut nimis currentem damnet eique

irrumpent etiam ad invitos, nec semper illis heroo aut paeane suo, quem, quia versum raro facit, maxime laudant, uti licebit. ut sint tamen allis alii crebriores, non verba facient, quae neque augeri nec minui nec sicuti toni [*]( toni, added by Christ. ) modulatione produci aut corripi possint, sed transmutatio et collocatio.

plerique enim ex commissuris eorum vel divisione fiunt pedes; quo fit ut iisdem verbis alii atque alii versus fiant, ut memini quendam non ignobilem poetam talem exarasse: [*]( talem exarasse, Halm : tatelarasse, G: taliter lusisse, A. (iter lus by corrector ). )

1. astra tenet caelum, mare classes, area messem.

1. caput exeruit mobile pinus repetita.

miscendi ergo sunt, curandumque, ut sint plures qui placent, et circumfusi bonis deteriores lateant. nec vero ut litteris syllabisque natura mutatur, sed refert, quae cum quaque optime coeat. plurimum igitur

acres , quae ex brevibus ad longas insurgunt; leniores, quae a longis ut breves descendunt. optime incipitur a longis, recte aliquando a brevibus, ut novum crimen; lenius a duabus, ut animadverti indices; sed hoc pro Cluentio recte, quia initium eius partitioni simile est, quae celeritate gaudet.

clausula quoque e longis firmissima est; sed venit et ut breves, quamvis habeatur indifferens ultima. neque enim ego ignoro, ut fine pro longa accipi brevem, quia videtur aliquid vacantis temporis ex eo, quod insequitur, accedere; aures tamen consulens meas, intelligo multum referre, verene longa sit, quae cludit, an pro longa. neque enim tam plenum est dicere incipientem timere, quam illud ausus est confiteri.

atqui si nihil refert, brevis an longa sit ultima, idem pes erit; verum nescio quo modo sedebit hoc, illud subsistet. quo moti quidam longae ultimae tria tempora

iique, si non ternas syllabas habebunt, repetendi erunt (absit enim [*]( absit enim, Christ : sit tam, AG. ) poetica observatio), neque minus duobus; alioqui pes erit, non numerus. potest tamen vel unus esse dichoreus, si unus est, qui constat e duobus choreis.

itemque paean, qui est ex choreo et pyrrhichio, quem aptum initiis putant, vel contra, qui est e tribus brevibus et longa, cui clausulam adsignant; de quibus fere duobus scriptores huius artis loquantur. alii omnes, ut [*]( ut, Halm : ut, MSS. ) quocunque sit loco longa, [*]( longa, added by Halm. ) temporum quod ad rationem pertinet,paeanas appellant.

est et dochmius, qui fit ex bacchio et iambo vel ex iambo et cretico, stabilis ut clausulis et severus. spondeus quoque, quo plurimum est Demosthenes usus, non eodem modo semper se [*]( non eodem modo se, Halm neodem per se, AG. ) habet. optime praecedet eum creticus, ut ut hoc, de qua ego nihil dicam, nisi depellendi criminis causa. non nihil [*]( causa non nihil, Halm : causam nihil, AG. ) est, quod supra dixi multum referre, unone verbo sint duo pedes comprehensi an uterque liber.

est enim quoddam ipsa divisione verborum latens tempus, ut ut pentametri medio spondeo, qui nisi alterius verbi fine, alterius initio constat, versum non efficit. potest , etiamsi minus bene, praeponi anapaestos: muliere non solum nobili, verum etiam nota. cum anapaestus et creticus,

iambus quoque, qui est utroque syllaba minor (praecedet enim tres longas brevis), sed et spondeus iambo recte praeponitur: iisdem ut [*](Bracketed by Regius.) armis fui. cum spondeus, et bacchius, sic enim fiet ultimus dochmius:

in armis fui. ex iis quae supra probavi apparet molosson quoque clausulae convenire, dum habeat ex quocunque pede ante se brevem: illud scimus ubicunque sunt, esse pro nobis.

minus gravis erit spondeus, praecedentibus palimbacchio et pyrrhichio, ut iudicii Iuniani, [*]( praecedentibus et, G: praecedenti A. I have added palimbacchio. ) et adhuc peius priore paeane, ut Brute, dubitavi; nisi potius hoc esse volumus dactylum et bacchium.

ne dactylus quidem spondeo bene praeponitur, quia finem versus damnamus ut fine orationis. bacchius et claudit et sibi iungitur: uenenum timeres; vel choreum et spondeum ante se amat: ut venenum timeres. contrarius quoque qui est, cludet, nisi si ultimam syllabam longam esse volumus, optimeque habebit ante se molosson: civis Romanus sum; aut bacchium, quod hic potest, nos possemus.

sed verius erit claudere choreum praecedente spondeo, nam hic potius est numerus, nos possemus et Romanus sum. claudet et dichoreus, id est idem pes sibi ipse iungetur, quo Asiani sunt usi plurimum; cuius exemplum Cicero ponit, patris dictum sapiens temeritas filii comprobauit.

accipiet ante se choreus et pyrrhichium: omnes prope cives virtute, gloria, dignitate superabat. cludet et dactylus, nisi eum observatio ultimae creticum facit: muliercula nixus ut litore. habebit ante se bene creticum et

cludit amphibrachys: Q. Ligarium ut Africa fuisse, si non eum malumus esse bacchium. non optimus est trochaeus, si ulla est ultima brevis, quod certe sit necesse est; alioqui quomodo claudet, qui placet plerisque, dichoreus? illa observatione ex trochaeo fit anapaestus.

idem trochaeus praecedente longa fit paean, quale est Si potero et dixit hoc Cicero, obstat inuidia. sed hum initiis dederunt. cludet et pyrrhichius choreo praecedente, nam sic paean est. sed omnes hi, qui ut breves excidunt, minus erunt stabiles, nec alibi fere satis apti, quam ubi cursus orationis exigitur et clausulis non intersistitur. creticus et initiis optimus:

quod precatus a diis immortalibus sum, et clausulis: in conspectu populi Romani vomere postridie. apparet vero, quam bene eum praecedant vel anapaestos vel ille, qui videtur fini aptior, paean. sed et se ipse sequitur: servare quam plurimos. sic melius quam choreo praecedente, quis non turpe duceret? si ultima brevis pro longa sit; sed fingamus sic, non turpe duceres.