Institutio Oratoria
Quintilian
Quintilian. Institutio Oratoria, Volume 1-4. Butler, Harold Edgeworth, editor. Cambridge, Mass; London: Harvard University Press, William Heinemann Ltd., 1920-1922.
in quo modo illud
etiam quae bene translata sunt propria dici solent. interim autem quae sunt in quoque praecipua proprii locum accipiunt, ut Fabius inter plures imperatorias virtutes cunctator est appellatus. possunt videri verba, quae plus significant quam eloquuntur, in parte ponenda perspicuitatis; intellectum enim adiuvant. ego tamen libentius emphasim retulerim ad ornatum orationis, quia non ut intelligatur efficit, sed ut plus intelligatur.
at obscuritas fit verbis iam [*]( iam, Halm : etiam, AG. ) ab usu remotis: ut si commentarios quis pontificum et vetustissima foedera et exoletos scrutatus auctores id ipsum petat ex his quae inde contraxerit, quod non intelliguntur. hinc enim aliqui famam eruditionis adfectant, ut quaedam soli scire videantur.
fallunt etiam verba vel regionibus quibusdam magis familiaria vel artium propria, ut Atabulus ventus et navis saccaria et in malo cosanum. [*]( The meaning is not known and no satisfactory emendation has been made. ) quae vel vitanda apud iudicem ignarum significationum earum vel interpretanda sunt, sicut
plus tamen est obscuritatis in contextu et continuatione sermonis et plures modi. quare nec sit tam longus, ut eum prosequi non possit intentio, nec traiectione vel ultra modum [*]( transiectione vel ultra modum, Salding: transiectio intra modum (domum G. ), AG. ) hyperbato finis eius differatur. quibus adhuc peior est mixtura verborum, qualis in illo versu.
- saxa vacant Itali, mediis quae in fluctibus, aras.
etiam interiectione (qua et oratores et historici frequenter utuntur, ut medio sermone aliquem inserant sensum) impediri solet intellectus, nisi quod interponitur breve est. nam Vergilius illo loco, quo pullum equinum describit, cum dixisset,
compluribus insertis alia figura quinto demum versu redit,
- nec vanos horret strepitus,
Vitanda in primis ambiguitas,
- tum , si qua sonum procul arma dedere,
- stare loco nescit.
non haec solum, de cuius genere supra dictum est, quae incertum intellectum facit, ut Chremetem audivi percussisse Demean,
est etiam in quibusdam turba inanium verborum, qui, dum communem loquendi more reformidant, ducti specie nitoris circumeunt omnia copiosa loquacitate, eo quod [*]( eo quod, Halm : et quod or et quae, MSS. ) dicere nolunt ipsa [*]( ipsa; deinde, Christ : ipsam deinde, MSS. ) ; deinde illam seriem cum alia simili iungentes miscentesque, ultra quam ullus spiritus durare possit, extendunt.
in hoc malum a quibusdam etiam laboratur; neque id novum vitium est, cum iam apud Titum Livium inveniam fuisse praeceptorem aliquem, qui discipulos obscurare quae dicerent iuberet, Graeco verbo utens σκότισον. unde illa scilicet egregia laudatio: tanto melior;
ne ego quidem intellexi.alii brevitatem aemulati necessaria quoque orationi subtrahunt verba et, velut satis sit scire ipsos quid dicere velint, quantum ad alios pertineat, nihil putant. at ego otiosum sermonem dixerim, quem auditor suo ingenio intelligit. quidam , emutatis in perversum dicendi
pessima vero sunt ἀδιανόητα, hoc est, quae verbis aperta occultos sensus habent, ut cum dictus est caecus secundum viam stare, [*]( cum ductus, A: conductus, G: cum dictus, Spalding : viam A: vitam, G. This sentence is unintelligible. Halm reads cum dictus eat caecus secundum vitam ( G. ) stare, which night conceivably be intended to mean ' as when the blind man was said to stand there to gain his living,' a rare use of vita. ) et, qui suos artus morsu lacerasset, fingitur in scholis supra se cubasse.
ingeniosa haec et fortia et ex ancipiti diserta creduntur, pervasitque [*]( pervasitque, Badius : persuasitque, MSS. ) iam multos ista persuasio, ut id iam demum eleganter atque exquisite dictum putent, quod interpretandum sit. sed auditoribus etiam nonnullis grata sunt haec, quae cum intellexerunt acumine suo delectantur et gaudent, non quasi audierint sed quasi invenerint.