Institutio Oratoria

abdicationum formae sunt duae, altera criminis perfecti, ut si abdicetur raptor, adulter, altera velut pendentis et adhuc in condicione positi, quales sunt, in quibus abdicatur filius, quia non pareat patri. illa semper asperam abdicantis actionem habet; immutabile est enim, quod factum est; haec ex parte blandam et suadenti similem; mavult enim pater [*]( pater non abdicare, Spalding : pater abdicare, G. : quam abdicare, A.: pater corrigere quam abdicare, cod. monac and early edd. ) non abdicare; at pro filiis in utroque genere summissam et ad satisfaciendum compositam.

A quo dissensuros scio, qui libenter patres figura laedunt; quod non ausim dicere nunquam esse faciendum, potest enim materia incidere, quae hoc exigat; certe vitandum est, quotiens aliter agi potest. sed de figuris alio libro tractabimus.

non dissimiles autem abdicationum actionibus sunt malae tractationis actiones; nam et ipsae habent eandem in accusationibus moderationem. dementiae quoque iudicia aut propter id, quod factum est, aut propter id quod adhuc fieri vel non fieri potest instituuntur.

et actor in eo, quod factum est, liberum habet impetum, sic tamen ut factum accuset, ipsius patris tanquam valetudine lapsi misereatur; in eo vero, cuius libera mutatio est,

reus , quotiens causa patietur, debebit esse in defensione moderatus, quia fere ira et concitatio furori sunt similia. omnibus is commune est, quod rei non semper defensione facti, sed excusatione ac vena frequenter utuntur. est enim domestica disceptatio, in qua et semel peccasse et per errorem et levius, quam obiiciatur, absolutioni nonnunquam sufficit.

sed alia quoque multa controversiarum genera in qualitatem cadunt. iniuriarum ; quanquam enim reus aliquando fecisse negat, plerumque tamen haec actio facto atque animo continetur.