Institutio Oratoria

quod verbis etiam accidit ut illi fero, cuius praeteritum perfectum et ulterius non invenitur. nec plurimum refert, nulla haec an praedura sint. nam quid progenies genitivo singulari, quid plurali spes faciet? quomodo autem quire et ruere vel in praeterita patiendi modo vel in participia transibunt?

quid de aliis dicam, cum senatus senati an senatus faciat, incertum sit? quare mihi non invenuste dici videtur, aliud esse Latine aliud grammatice loqui. ac de analogia nimium.

etymologia , quae verborum originem inquirit, a

haec habet aliquando usum necessarium, quotiens interpretatione res, de qua quaeritur, eget, ut M. Caelius se esse hominem frugi vult probare, non quia abstinens sit (nam id ne ementiri quidem poterat), sed quia utilis multis, id est fructuosus, unde sit ducta frugalitas. ideoque in definitionibus assignatur etymologiae locus.

nonnunquam etiam barbara ab emendatis conatur discernere, ut cum, triquetram dici Siciliam an Triquedram, meridiem an medidiem oporteat quaeritur,

aliaque quae consuetudini serviunt. continet autem in se multam eruditionem, sive ex Graecis orta tractemus, quae sunt plurima, praecipueque Aeolica ratione (cui est sermo noster simillimus) declinata, sive ex historiarum veterum notitia nomina hominum, locorum, gentium, urbium requiramus, unde Bruti, Publicolae, Pythici? cur Latium, Italia, Beneventum? quae Capitolium et collem Quirinalem et Argiletum appellandi ratio?

iam illa minora, in quibus maxime studiosi eius

senatui nomen dederit aetas (nam iidem Patres sunt), et rex rector et alia plurima indubitata; nec abnuerim tegulae regulaeque et similium his rationem. iam sit et classis a calando et lepus levipes et vulpes volipes:

etiamne a contrariis aliqua sinemus trahi, ut lucus, quia umbra opacus parum luceat, et ludus, quia sit longissime a lusu, et Ditis, quia minime dives? etiamne hominem appellari, quia sit humo natus (quasi vero non omnibus animalibus eadem origo, aut illi primi mortales ante nomen imposuerint terrae quam sibi), et verba ab aere verberato?

Pergamus : sic perveniemus eo usque, ut stella luminis stilla credatur,

qui vero talia libris complexi sunt, nomina sua ipsi inscripserunt; ingenioseque visus est Gavius caelibes dicere veluti caelites, quod onere gravissimo vacent, idque Graeco argumento iuvit, ἠϊθέους enim eadem de causa dici affirmat. nec ei cedit Modestus inventione, nam, quia caelo Saturnus genitalia absciderit, hoc nomine appellatos, qui uxore careant, ait; Aelius pituitam, quia petat vitam.

sed cui non post Varronem sit venia, qui agrum, quia in eo agatur aliquid, et graculos, quia gregatim volent, dictos Ciceroni persuadere voluit (ad eum enim scribit), cum alterum ex Graeco sit manifestum duci, alterum ex vocibus avium?