Naturalis Historia
Pliny, the Elder
Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor
pectines in mari ex eodem genere habentur, reconditi et ipsi[*](ipsi in va.S) magnis frigoribus ac magnis aestibus[*](aestatibus Fa), unguesque velut igne lucentes in tenebris, etiam in ore mandentium .
Firmioris iam testae murices et concharum genera, in quibus magna ludentis naturae varietas. tot colorum differentiae, tot figurae plans, concavis, longis, lunatis, in orbem circumactis, dimidio orbe caesis, in dorsum elatis, levibus, rugatis, denticulatis, striatis, vertice muricatim[*](marginem in F) intorto , margine in mucronem[*](mucrone a) emisso, foris effuso, intus replicato ,[*]((18) cfr. PI. XXXII 151 extr. — (20) Ar. IV 4, 528a 31. 9, 535b 26. IX 37, 621b 10. cfr. supra § 84.) iam distinctione virgulata, crinita, crispa, canaliculatim [*](canaliculatim G(D). canic- DFR. cunic- Eav(H). cfr. § 130) , pectinatim divisa[*](diuisa ll.G(H). om. v(L)), imbricatim[*](imbrecatim FRa) undata, cancellatim[*](cancellati a. cone- F) reticulata, in obliquum[*](obliquom F. -quo Rd1. cfr. § 97) , in rectum expansa[*](expansa v. spa- ll), densata[*](densata v. pe- ll.), porrecta , sinuata, brevi nodo ligatis, toto latere conexis, ad plausum[*](plaustrum D) apertis[*](apertis E2v. pertis (peft- E1a) r) , ad bucinum[*](buccinam va. H) recurvis. navigant ex iis Veneriae praebentesque concavam[*](concauam v. -uant Ea. conuacant (concac- F2) r) sui[*](sui G. sibi rv) partem et aurae opponentes per summa aequorum velificant. saliunt[*](salliunt FRa) pectines et extra volitant seque et ipsi carinant.
Sed quid[*](qui R) haec tam parva commemoro, cum populatio morum atque luxuria non aliunde maior quam e concharum genere proveniat? iam quidem ex tota rerum
natura damnosissimum ventri[*](uentri om. G) mare[*](mari FR ) est tot modis, tot mensis, tot piscium saporibus, quis pretia capientium periculo fiunt.sed quota haec portio est reputantibus purpuras, conch ylia[*](acchillia F), margaritas[*](margar&as F(saepius))! parum scilicet fuerat in gulas condi maria, nisi manibus, auribus, capite totoque corpore a feminis iuxta virisque gestarentur. quid mari cum vestibus, quid undis fluctibusque cum vellere? non recte recipit haec[*](10 dist. ego) nos rerum natura nisi nudos? esto, sit tanta ventri cum eo societas: quid tergori? parum est[*](sit va. G), nisi qui vescimur periculis etiam vestiamur? adeo per totum corpus anima[*](animae Eazva.B.) hominis quaesita maxime placent[*](cōplacent a).
[*]((13) Sol. 53, 23. — (17) Arrian. h. Ind. 38, 3 (GGm I p. 361). — (18) Pl. VI 72. Ael. XV 8. — (19) Ael. X 13.) Principium ergo columenque omnium rerum pretii margaritae tenent. Indicus maxime has mittit oceanus inter illas beluas tales tantasque, quas diximus, per tot maria[*](4 sq.) venientes, tam[*](iam Fa) longo terrarum tractu[*](tantu .. ardore a) et[*](et d. e ll.v) tantis solis ardoribus . atque Indis quoque in insulas petuntur et admodum paucas. fertilissima est Taprobane et Stoidis[*](Stoidis (B coll. VI 110) H. toidis (tiod- R2) ll. Ven. torois v), ut diximus in circuitu mundi, item Perimula[*](pericula F1R1a.περιμούδαAel.), promunturium Indiae.[*](6, 81) praecipue autem laudantur circa Arabiam in Persico sinu[*](110) maris Rubri.
[*](Isid. Char. ap. Athen. III 93e -94a. (Ael. X 13). Sol. 53, 23–26. Amm. Marc. XXIII 6, 85. 86.) Origo atque genitura conchae sunt[*](sunt (s???t) ego. est ll. v. de dictione cfr. VI 158 (origo)), haut multum ostrearum conchis differentes[*](differentes ego. -nt DF1E1a. -ns rv. -ntis (coni. H) D). has ubi genitalis anni stimulant hora, pandentes se[*](se// R. sed F1a. sese va.S) quadam oscitatione impleri roscido conceptu [*](concentu R2) tradunt, gravidas postea eniti[*](niti R(?)H), partumque concharum
esse margaritas pro qualitate roris accepti. si purus influxerit , candorem conspici; si vero turbidus, et fetum sordescere [*](dist. D); eundem pallere caelo minante. conceptum ex eo quippe constare, caelique[*](caelique eis v(J). -li quietis ll.S) iis maiorem societatem esse quam maris: inde nubilum trahi colorem aut pro claritate matutina serenum. sitempestive satientur, grandescere et partus; si fulguret[*](fulgor et Fa), conprimi conchas ac pro ieiunii modo minui; si vero etiam tonuerit, pavidas ac repente conpressas quae vocant physemata efficere, specie[*](specie TG2(J). -iem ll.v(L)) modo inani inflata[*](inflata G2. -tas DFRJ. -tam Eav) sine corpore; hos esse concharum abortus. sani quidem partus multiplici constant cute, non inproprie callum ut existimari corporis possit. itaque et purgantur[*](et purgantur v. ut pu- Fa. expu- R (DE?)S) a peritis. miror[*](miror Ev(J). -ro rS. -rū Salm.) ipso tantum eas caelo gaudere, sole rufescere[*](rufescere R2S. rubes- F2E2v(D). rufis- r) candoremque per-. dere ut corpus humanum. quare praecipuum custodiunt pelagiae[*](pelago Eava.G), altius mersac quam ut penetrent radii. flavescunt tamen et illae senecta rugisque torpescunt[*](turpescunt coni. H), nec nisi in iuventa constat ille qui quaeritur vigor[*](an nitor?). crassescunt[*](grassescunt FRa) etiam in senecta conchisque[*](concisisque FR1. -siq. a) adhaerescunt nec his evelli[*](auelli R(?)va.D) queunt nisi lima. quibus una tantum est facies et ab ea rotunditas, aversis planities, ob id tympania nominantur. cohaerentes videmus[*](uidimus H Brot.) in conchis hac dote unguenta circumferentibus. cetero in aqua mollis unio, exemptus protinus durescit.[*](Athen. III 94b. Ael. X 20. Sol. 53, 27. Amm. Marc. ib. 88.) Concha ipsa, cum manum vidit[*](uidet va.S), conprimit sese operitque[*](septimanumque F1a) opes suas, gnara propter illas se peti, manumque, Si praeveniat, acie sua abscidat[*](abscindit va.J), nulla iustiore poena, et aliis munita[*](monita F1a) suppliciis, quippe inter scopulos maior pars invenitur,
in[*](sed in E2va.S(D)) alto quoque comitantibus[*](comitantib. ego. -ntur ll.v) marinis canibus, nec tamen aures feminarum arcentur.[*](Megasth. fr. 23 Mü. ap. Arrian. h. Ind. 8, 11. Ael. XV 8. Sol. 53,27.) quidam tradunt sicut apibus, ita concharum examinibus singulas[*](singulas E2v. -la r) magnitudine et vetustate praecipuas esse veluti duces, mirae ad cavendum sollertiae. has urinantium cura peti, illis captis facile ceteras palantes[*](palantis RS. palen- F1) retibus includi, multo deinde obrutas[*](obrutas ll. v(S). -ta dJ. -tis (coni. Dal.) H. obrui eas D. an obrutas sale uasis (sc. includi)? cfr. XVIII 158) sale in vasis fictilibus; rosa[*](rosea a. erosa va.S) came omni nucleos quosdam corporum, hoc est uniones , decidere in ima.[*](Ael. X 13 p. med. — (11. 12) Sol.53, 27.— (13.14) cfr. Athen. III 93bd.) Vsu[*](usa Fa) atteri non dubium est coloremque indiligentia mutare[*](mutandos E1. -das E2. -tari dos va.H) . dos omnis in candore, magnitudine, orbe, levore[*](leuore v. leuiore (lebi- DF) ll), pondere, haut promptis[*](promtis E2. -motis r) rebus in tantum, ut nulli duo reperiantur indiscreti: unde nomen unionum Romanae scilicet inposuere deliciae, nam id apud Graecos non est, ne[*](ne RG. nec rv(D)) apud barbaros quidem[*](quidem om. va.G), inventores rei eius[*](rei eius ego. eius ll.v. eis CFW Müller p. 16) , aliud quam margaritae. et in candore ipso magna differentia: clarior in Rubro mari repertis[*](repertus va.H) , in[*](in ego. om. II.v) Indico[*](indico d2T. -cos ll.H. -cus v. (sc. maria reperti)) specularium lapidum squamas[*](squamas ll. v. -ma H) adsimulant[*](adsimulant ego. -lat ll.v), alias magnitudine praecellentes[*](praecellens va. H) . summa laus coloris est exaluminatos [*](exaluminatos Rv. -tus r) vocari. et procerioribus sua gratia est. elenchos[*](elenchos B. -cos ll) appellant fastigata longitudine alabastrorum figura in pleniore m[*](pleniorē orbē C(J). -iore (-ra F) orbe ll.v(S)) orbem desinentes.[*](cfr. Sen. de benef. VII 9, 4.) hos digitis suspendere et binos ac ternos auribus feminarum gloria est, subeuntque[*](que om.R(?) va. D) luxuriae
eius nomina externa[*](externa ego. et tedia (taed- v) ll. v), exquisita perdito[*](perdito nepotatu R (?) H cum Turn. -tione potatu rv. -tiore portatu L) nepotatu, si quidem , cum[*](cum inlisere P. an auriū facete?) id fecere, crotalia appellant, ceu sono quoque gaudeant et collisu[*](collisu v. -so ll) ipso[*](ipsi R) margaritarum; cupiuntque[*](cupiuntque ll.zed. pr. (Brot.) carpuntque J. affectantque v. an strepuntque?) iam et pauperes, lictorem feminae in publico unionem esse dictitantes . quin et pedibus, nec crepidarum tantum obstragulis[*](obstragulis sed v. -lis et F2R2 ((DE?). obstra et F1R1. -staret a), set totis socculis addunt. neque enim gestare iam margaritas , nisi calcent ac per uniones etiam ambulent, satis est.[*](Iuba fr. 66. 67 Mü. cfr. Androsth. ap. Athen. III 93c. - Alex. pol. fr. 149 Mü.) In nostro mari reperiri solebant crebrius[*](et crebrius a) circa Bosporum Thracium, rufi ac[*](at D2F2E2v. ant E1a. art r. (an e dittogr. natum?)) parvi in conchis quas myas appellant. at in Acarnania quae vocatur pina[*](pina Se XXXII 150. pinna ll.v(D)) gignit, quo apparet non uno conchae genere nasci. namque et Iuba tradit Arabicis concham esse similem[*](simile v. -lill) pectini insecto, hirsutam echinorum modo, ipsum unionem in carne grandini similem[*](simile Fa). conchae non tales ad nos adferuntur. nec in Acarnania autem laudatireperiuntur , enormes[*](enormis FR) et feri[*](fere R2 (om. et G)) colorisque marmorei. meliores circa Actium, sed et hi parvi, et[*](parui et Ev. -uis. et DFR. -ui ad2cum ras.) in Mauretaniae maritimis . Alexander polyhistor et Sudines senescere eos putant coloremque expirare.
[*]((23) Ael. X 13. — Sol. 53, 27. 28. Tac. Agr. 12 extr. Suet. Iul. 47. Ael. XV 8. Amm. Marc. XXIII 6, 88.)Firmum[*](firmū ego. eorum ll. v) corpus esse[*](solidum esse d(?)va.D) manifestum est, quod nullo lapsu franguntur. non autem semper in media carne reperiuntur , sed aliis atque aliis locis, vidimusque iam in extremis etiam marginibus velut e[*](uelut e Fazv(D). -utae E. -uti d. -ut DRG) concha exeuntes et in quibusdam quaternos quinosque. pondus ad hoc aevi semunciae
pauci singulis[*](singulis av. -li r) scripulis[*](scrupulis va.S) excessere. in Britannia parvos atque decolores nasci certum est, quoniam Divus Iulius thoracem, quem Veneri Genetrici in templo eius dicavit, ex Britannicis margaritis factum voluerit intellegi.[*](Sol. 53, 29.) Lolliam Paulinam, quae fruit Gai principis matrona, ne serio quidem aut sollemni caerimoniarum aliquo apparatu , sed mediocrium[*](mediocrim F. -cri a) etiam sponsalium cena, vidi smaragdis margaritisque[*](zmaragdis RSJ) opertam, alterno textu[*](textu v. -to ll. S) fulgentibus toto capite[*](uncos posui cum Friedländero ind. lect. Regiom. 1867 p. 4) , crinibus [spira], auribus, collo [monilibus][*](manibus B) , digitis. quae[*](digitis quae ego. -tisque ll.D. -tisque quae v)[*](dist. G2) summa quadringentiens HS colligebat, ipsa confestim parata[*](ipsa ... parata (-ti F) DFRaG2 (H). -sam... tam Ev(L)D) mancupationem[*](maucupationem a. nuncu- va.H) tabulis probare. nec dona prodigi principis fuerant, sed avitae opes, provinciarum scilicet spoliis partae. hic est rapinarum exitus, hoc fuit quare M.[*](M. om.R1a) Lollius infamatus regum muneribus in toto oriente interdicta amicitia a Gaio[*](a Gaio (Caio v) S. a g???. (aug???. a) ll) Caesare Augusti[*](Augusti v. -sto ll) filio venenum biberet[*](uoberet F1R1. uoue- a), ut neptis eius quadringentiens HS operta spectaretur[*](sestertio FRD. -rcies a ) ad lucernas ! computet nunc aliquis ex altera parte quantum Curius aut Fabricius in triumphis tulerint, imaginetur illorum fercula, ex[*](et ex E2va.S(D)) altera parte Lolliam, unam imperii mulierculam , accubantem: non illos curru detractos quam in hoc vicisse malit[*](mallit FR) ?[*](Macrob. III 17, 15–18.) nec[*](nec om.a) haec summa luxuriae[*](luxoriae FR (passim)) exempla sunt. duo fuere maximi uniones per omne aevum; utrumque possedit Cleopatra, Aegypti reginarum novissima, per manus orientis regum sibi traditos. haec, cum exquisitis cotidie Antonius saginaretur epulis, superbo simul ac procaci fastu, ut regina meretrix lautitiam eius omnem[*](an omnemque apparatum vel apparatumque omnem?) apparatumque obtrectans,
quaerente eo, quid adstrui magnificentiae posset[*](posset F2RH. -ssit rv), respondit una se cena centiens HS[*](centies HS v ex v. 8 et Macrob. om. ll. D) absumpturam[*](absumpturam F2E2v. adsumt- r).[*]((10) cfr. Vitruv. VIII 3, 19.) cupiebat discere Antonius, sed fieri posse non arbitrabatur. ergo sponsionibus factis postero die, quo iudicium agebatur, magnificam alias cenam, ne dies periret, sed cotidianam[*](cotidianū F1. cott- a), Antonio apposuit inridenti[*](irridente a. inridie- F1) computationemque expostulanti. at illa corollarium id esse et consumpturam[*](an consummatuarm? (cfr. VIII 183)) eam cenam taxationem confirmans solamque se[*](se in ea cena va.H) centiens[*](sectiens (sexi- a) se F1a. se////iens R1) HS cenaturam, inferri mensam secundam iussit. ex praecepto ministri unum tantum vas ante eam posuere aceti, cuius asperitas visque in tabem margaritas resolvit. gerebat auribus cum[*](tum Eava.G(D). at cfr. § 123. XIX 128. 67. XXXIII 83) maxime singulare illud et vere unicum naturae opus. itaque expectante Antonio, quidnam esset actura, detractum alterum mersit ac liquefactum obsorbuit[*](absorbuit va.L(H)). iniecit alteri manum L. Plancus, index sponsionis eius, eum quoque parante[*](parante (Gesner) D. -ti ll.v) simili modo absumere, victumque Antonium[*](homine (-ni a) rato (raro a. irato v) F1ava.H) pronuntiavit omine rato. comitatur[*](cōmittatur F. comitetur va.H) fama unionis eius parem, capta illa tantae quaestionis victrice regina, dissectum, ut esset in utrisque[*](utrisque v. -iusque ll. (cfr. § 130)) Veneris auribus Romae in Pantheo dimidia eorum cena. [*](cfr. Hor. sat, II 3, 239 sq. Val. M. IX 1, 2. Tertull. de pallio 5.) non ferent[*](fecerent R1. -runt R2. ferenti E2. -nt tamen va.S. an ferent ii?) hanc palmam spoliabunturque etiam luxuriae gloria. prior id fecerat Romae in unionibus magnae taxationis Clodius, tragoedi Aesopi[*](aesophi F. eso- Ra) filius, relictus ab eo in amplis opibus heres, ne triumviratu suo nimis superbiat[*](superbi attonitus Fa) Antonius paene histrioni comparatus et quidem nulla sponsione ad hoc producto (quo magis regium[*](regium RdT(?)v. refug- r) fiat), sed ut experiretur in gloriam[*](gloriā ego. -ia ll.V. cfr. in honorem XXXIV 29, in experimentum IX 22.133 al.) palati, quidnam[*](quidnam d2TS. quid F2E2v. quidam (-dē a)r) saperent margaritae[*](margaritae E2v. -ta r). atque ut mire placuere, ne[*](ne R (?)v. om. r) solus hoc sciret, singulos uniones convivis[*](conuiuiis F1Ra) quoque absorbendos dedit.[*](Fenest. fr. 14 Pet. Aelius fr. inc. sed. 33 van Heusde.Sol. 53, 30.) Romae in promiscuum[*](promiscū ac (a R) FR) ac frequentem usum venisse Alexandria[*](alexandria E2v. -iam (-eā R) r) in dicionem[*](ditionem FRva.S. dedit- aDal.2) redacta[*](redacta v. -tā ll), primum autem coepisse circa[*](circa om.d) Sullana[*](sillana Fa. Syll- va.Brot.) tempora minutas et viles Fenestella tradit, manifesto errore, cum Aelius Stilo circa[*](circa ego. om. ll. v. cfr. X 45. XII 8) lugurthinum[*](Iugurthino bello v) bellum unionum nomen inponi cum[*](inponi cum R2J. inpunicū r. inpositum v(D)) maxime grandibus[*](grandibus Rv. -ius r) margaritis prodat.
Et hoc tamen aeternae prope possessionis est; sequitur heredem, in mancipatum venit ut praedium aliquod: conchylia et purpuras omnis hora[*](hora aDal.1 ora Ev. horas r) atterit, quibus eadem mater luxuria paria paene et[*](et DFEaD. e d. etiam R(?)v. quam Müller stil. p. 141, 25. an ac?) margaritis pretia fecit.
Purpurae vivunt annis[*](senis P ex Ar.) plurimum septenis. latent sicut murices circa[*](circa om.R1) canis ortum tricenis diebus. congregantur verno tempore mutuoque attritu[*](mutuoque attritu v. -tuūq; attritū (-to R1. ac tritū a) ll) lentorem cuiusdam cerae salivant. simili modo et murices, sed purpurae florem ilium tinguendis expetitum vestibus in mediis habent faucibus .[*](Ar. V 15, 547b 9. (VIII 13 extr.). 546b 18. 547a 15.16. 26.21–33.) liquoris hic minimi[*](minimi Rdv. -me r. -mum (U)D) est[*](est ego. est in ll. v) candida vena, unde pretiosus ille bibitur[*](uiuitur Fa) nigrantis rosae colore sublucens; reliquum corpus
sterile. vivas capere contendunt, quia cum vita sucum eum evomunt. et maioribus quidem purpuris detracta concha auferunt, minores cum testa vivas[*](cum testa uiuas H ex Ar. cum terra uitis (-tas F2. uiuas R[?])ll. cum testis P. cum (del. Bas.) trapetis v) frangunt, ita demum eum[*](rorem eum va.S) expuentes[*](expuetis F1a. excipientes va.H) .[*](Mela III 104. Paus. III 21, 6. Hor. od. II 18, 7. cfr. Pl. V 12 extr. VI 201. XXXV 45.) Tyri[*](tyrii Fava.H) praecipuus hic Asiae, Meninge[*](menige R1. minim' R2) Africae et Gaetulo litore oceani, in Laconica Europae. fasces huic[*](fasces huic J. -ces ut (del.F2) ll. hinc (huic G) fasces v) securesque Romanae viam faciunt, idemque pro maiestate pueritiae est, distinguit ab equite curiam, dis advocatur placandis omnemque vestem inluminat, in triumphali miscetur auro. quapropter excusata et purpurae sit insania. sed unde conchyliis pretia, quis virus grave in fuco, color austerus in glauco et irascenti similis mari?[*](Ar. V 15, 547b 6. 7. (P II 17, 661a 22). VIII 20, 603a 13–16.) Lingua purpurae longitudine digitali, qua pascitur perforando reliqua conchylia: tanta duritia aculeo est. aquae[*](aquae Eaz(R?)Brot. -ua rv) dulcedine[*](dulcedine EazBrot. -cedi R. -cidi DF1. -ci F2v) necantur et sicubi flumen inmergitur; alioqui captae et[*](et om. va.S) diebus quinquagenis vivunt saliva sua. conchae omnes celerrime crescunt, praecipue purpurae: anno magnitudinem implent.
Quod si hactenus transcurrat expositio, fraudatam[*](fraudatū Fa) profecto se luxuria credat nosque indiligentiae damnet. quam ob rem persequemur etiam officinas, ut[*](ut tamquam F2E2v. uiam quam r), tamquam in victu[*](uita G) frugum noscitur ratio, sic omnes qui istis gaudent in[*](in ego. om. ll. v. cfr. § 86. VIII 91) praemio[*](praemia D(?)v. cfr. XIV 137) vitae suae calleant.[*]((3. 5) Ar. V 15, 547b 5. 9. 10. — (6) IV 4, 530a 20.) concharum ad purpuras et conchylia — eadem enim est materia, sed distat temperamento — duo sunt genera: bucinum minor concha ad similitudinem eius qua bucini sonus editur — unde et[*](et (DE?) v(D). om. ll.S) causa
nomini[*](an nominis (f ante r om.)?) —, rotunditate oris in margine incisa; alterum purpura vocatur canaliculato[*](canaliculato D. -tim z. caniculato ll. cuniculatim B. -to S. caliculatim v) procurrente rostro et[*](et - 3 in- tror F2R2E2zv. om. r) canaliculi[*](canaliculi zD. canic- R2E2. -la F2. cuniculi B. calic- v) latere introrsus tubulato[*](tabulato ava. C) , qua proseratur[*](proferatur Fdva. S(D)) lingua. praeterea clavatum est ad turbinem usque aculeis in orbem septenis fere, qui non sunt bucino, sed utrisque[*](utriusque Fa) orbes[*](orbis FRa) totidem, quot 5 habeant annos. bucinum non nisi petris adhaeret circaque scopulos legitur.[*]((9) cfr.Ar. V 15, 546b 23.24.)Purpurae nomine alio pelagiae vocantur. earum genera plura pabulo et solo discreta: lutense[*](lutensee FR. -seę a) putre[*](putri va.S) limo et algense nutritum alga[*](algense nutritum ego. -nsee (-seę a) nut- ll. -nse enut- v. cfr. XII 8) , vilissimum utrumque. melius taeniense [*](tiniense a. ten- va. H) in taeniis[*](taeniis (Turn.) H. taenaei DF. ten- R. -nei Eazv) maris[*](maris ora va. H) collectum, hoc quoque tamen etiamnum levius atque dilutius. calculense[*](calculense H. -losae v. cauculese DFR1. -lose R2Ea) appellatur[*](appellatur H(J). -antur ll.v. -ant S) a calculo in mari[*](in mari ego. mari ll. -ris v) , mire aptum conchyliis, et longe optimum[*](apto va. H. capiuntur a) purpuris dialutense[*](dialutense v. -ucense(dil- a) ll), id est vario soli genere pastum.[*]((14) ib. 547a 31.) capiuntur autem purpurae parvulis rarisque textu veluti nassis in alto iactis. inest his esca, clusiles mordacesque conchae, ceu mitulos[*](ceu mitilos F2. cū itulos (ital- a) Fa) videmus. has semineces, sed redditas mari avido hiatu revivescentes [*](reuiscentes a. reuiuis- (DE?) va. H(S). cfr. VII 189. VIII 116. XI 69. 96. 132. XXV 122), appetunt purpurae porrectisque linguis infestant. at illae aculeo exstimulatae claudunt sese conprimuntque mordentia. ita pendentes[*](pendentis FRa) aviditate sua purpurae tolluntur.
[*](ib. 547a 13. 546b 25.) Capi eas post canis ortum ant ante vernum
tempus utilissimum, quoniam, curl cerificavere, fluxos[*](fluxos v.-xus ll) habent sucos. sed id tinguentium ma vertatur in eo. eximitur postea vena quam diximus, cui [*](126) addi salem[*](salē E2d2v.-lutē r. (sal ut est F2)) necessarium, sextarios[*](sextario a) ferme centenas in libras; macerari triduo iustum, quippe tanto maior vis, quanto recentior , fervere in plumbo, singulasque amphoras[*](singulisque aquae amphoris va.H) [centenas[*](centenas del.D)] aquae[*](aquae D. atque ll.v. ad H. (loc. corr.)) , quingentenas[*](quin- quagenas va.H) medicaminis libras aequali[*](aequali coni.J. -ari ll.v) ac modico vapore torreri et ideo[*](et ideo ll.v. an ex aeneo (vel adducto)?) longinquae fornacis cuniculo. ita despumatis subinde carnibus, quas adhaesisse venis necesse est, decimo ferme die liquata cortina vellus elutriatum[*](elytriatum Fa. elitr-Rva.B) mergitur in experimentum et, donec spei satis fiat, uritur liquor. rubens color nigrante deterior. quinis lana potat[*](luna potatoris Fa) horisrursusque mergitur carminata, donec omnem ebibat saniem. bucinum per se damnatur, quoniam fucum remittit: pelagio ad modum[*](ad modum coni. Dal. admo- ll.v. -otum (Salm.) U) alligatur nimiaeque eius nigritiae dat austeritatem illam nitoremque qui quaeritur cocci. ita permixtis viribus alterum altero excitatur aut adstringitur.[*]((23) Hom. P 360.— § 136: cfr. Pl. VIII 195.) summa medicaminum in libras[*](lac. ego indicavi; inFspat. vac. an mille? (L libras H. M libras D)) ... vellerum bucini ducenae et e[*](et e S. te ll. om.zv) pelagio[*](pelagio zv(S).-gii G. phelasio R2. palatio r) CXI[*](CXI om.R. CX H). ita fit amethysti[*](flam & hysti (histi a) Fa.similia fuerunt inR1) colos[*](color Rva.D) eximius ille. at Tyrius[*](tyrio (om. at) a) pelagio primum[*](primus Fa) satiatur inmatura viridique cortina, mox permutatur in bucino. laus ei summa in colore[*](in colore ll. v. an color est aut ut sit colore (vel ut colore sit)? de dic-tione cfr. XXXV 191. alioqui claudicat oratio) sanguinis concreti, nigricans aspectu idemque suspectu refulgens. unde et Homero purpureus dicitur sanguis.Purpurae usum Romae semper fuisse video,
sed Romulo in trabea. nam toga praetexta et latiore clavo Tullum Hostilium e regibus primum usum Etruscis devictis satis constat.[*](Nep. exempl. fr. 8 Pet.) Nepos Cornelius, qui Divi Augusti principatu obiit[*](obit F1a) : Me, inquit, iuvene violacea purpura vigebat , cuius libra denariis centum venibat[*](ueniebat FaVen.G) , nec multo post rubra Tarentina. huic successit dibapha[*](dibapa FRa (item ll)) Tyria [*](thyria FR), quae in libras denariis mille non poterat emi. hac P. Lentulus Spinther aedilis curulis primus in praetexta usus inprobabatur[*](inprobatur azG2). qua purpura quis non iam, inquit, tricliniaria[*](triclinaria Fava.H) facit? Spinther aedilis fuit urbis conditae[*](condito Fa) anno[*](annis R2) DCXCI[*](DCXCI (Pigh. ann.3,323) H. DC (sexcentesimo pal. Chat.) ll. DCC v) Cicerone consule. dibapha[*](dipaba F2) tune dicebatur quae bis tincta[*](uis tincta F1. disti- F2) esset, veluti magnifico inpendio, qualiter nunc omnes paene commodiores purpurae tinguuntur .In conchyliata[*](conchyliata (DE?) v. -cylia FR.-cilia a) veste cetera eadem sine bucino, praeterque ius temperatur aqua et pro indiviso[*](indiuiso ll.v(H). inuiso G) humani potus excremento. dimidia et medicamina adduntur. sic gignitur laudatus ille pallor[*](paulor F1) saturitate fraudata[*](frauda R) tantoque dilutior , quanto magis vellera esuriunt.
Pretia medicamento sunt quidem pro fertilitate litorum viliora[*](uiriola FR1a), non tamen usquam pelagii centenas libras[*](libras - 22 centenos om.a) quinquagenos nummos excedere et bucini[*](bucinos FR1) centenos sciant qui ista mercantur inmenso.
[*]((26) cfr. Pl. XVI 233. Sen. de benef. VII 9, 2.)[*]((1) Pl. XXXIII 80. XXXIV 6.) Set alia e[*](alia e H. aliae FR. alie a. alia sunt e G. alia sunt nec habent v) fine[*](fine R (?) G.-nē rv) initia[*](uitia va. G), iuvatque ludere inpendio et lusus geminare miscendo iterumque et ipsa adulterare adulteria naturae, sicut testudines tinguere, argentum auro confundere
, ut electra fiant, addere his aera, ut Corinthia.non est satis abstulisse gemmae nomen amethystum; rursum absolutum[*](absolutus va.H) inebriatur Tyrio, ut sit ex utroque nomen inprobum simulque luxuria[*](luxorie R) duplex, et cum confecere conchylia transire melius in Tyrium putant. [*](Pl. XXXV 45.) paenitentia hoc primo[*](primo FadT.-mū R(?) v) debet invenisse, artifice mutante quod damnabat. inde ratio[*](ratione G) nata, votum quoque[*](an uotumque?) factum e vitio portentosis ingeniis, et gemina demonstrata via luxuriae, ut color alius operiretur alio, suavior ita fieri leniorque dictus; quin et terrena miscere coccoque tinctum Tyrio tinguere, ut fieret hysginum.[*](hysginum (Budaeus) G. hisg- F1Ra. his schyn- d. hi ganum F2. his (bis B) byssinum v) coccum Galatiae, [*](cfr. Sol. 23, 4. Diosc. IV 48. Pl. XXIV 8.) rubens granum[*](granū (anon. ap.B) C. gram??? ll.v) , ut dicemus in terrestribus, aut circa Emeritam Lusitaniae in maxima laude est. verum, [*](16, 32) ut simul peragantur[*](per- agantur v. -guntur ll) nobilia pigmenta, anniculo grano[*](grano R(?)C. gramini rzv) languidus[*](22,3) sucus, idem a[*](an e (pro a)?) quadrimo evanidus. ita nec recenti vires neque senescenti. abunde tractata est ratio qua se virorum iuxta feminarumque forma credit amplissimam fieri.
Concharum generis et pina[*](pinna R (?)va.S. cfr. Sect.115) est.[*](Ar. V 15,547b 15. 16. Chrysipp. ap. Athen. III 89d e. Plut. SA 30, 980b. Ael. III 29. Cic. ND II 123; de fin. III 63.) nascitur in limosis, subrecta semper nec umquam sine comite, quem pinoteren[*](pinoteren S. -theren ll.J. pinnoterē v. cfr. § 98) vocant, alii pinophylacem[*](pinopilacem (-phil- R2) FRa) ; is[*](is G. id ll.v(S)) est squilla[*](squilla B. chilla ll. sui- v) parva, aliubi cancer dapis adsectator. pandit[*](pandisse Fa) se pina[*](pina R2S. pila FR1a. pinna v), luminibus orbum corpus intus minutis piscibus praebens. adsultant illi protinus et, ubi licentia audacia crevit, implent eam. hoc tempus speculatus index morsu levi significat. illa conpress u[*](compressu (Chiffl.)H. -sso E2D (praem. ore v).-ssa P. conprehenso (-sio E1dT) rS) quicquid inclusit exanimat partemque socio tribuit.
[*](Ar. IX 37, 620b 19–23. 13–18. Plut. SA 27, 978b—d Ael. IX 24. Cic. ND II 125.) Quo magis miror quosdam existimasse aquatilibus nullum inesse sensum. novit torpedo vim suam ipsa non torpens, mersaque[*](merseque F1. uersaque RSJ) in limo se occultat, piscium qui securi supernatantes[*](supernantes F) obtorpuere corripiens.— huius iecori teneritas nulla praefertur.— nec minor sollertia ranae, quae in mari piscatrix vocatur. eminentia sub oculis cornicula turbato limo exerit, adsultantibus pisciculis[*](ad- sultantes pisciculos va.S) praetrahens[*](praetrahens coni. J. pertr- ll.v(Brot.) J. detr- R2S. retr- D. attr- G) , done tam prope accedant, ut adsiliat[*](adsiliant Fa) .[*](Ar. ib. 30–32. 24–26.) simili modo squatina et rhombus abditi[*](rombus (rū- a) additi Fa) pinnas exertas movent specie vermiculorum, item quae[*](quae D. que ll que quae R (?)v) vocantur raiae. nam pastinaca latrocinatur ex occulto transeuntes radio, quod telum est ei, figens. argumenta sollertiae huius, quod tardissimi piscium hi mugilem velocissimum omnium habentes in ventre reperiuntur.
[*](Ar. ib. 6216–9. 12–15. Ael. VII 35; VHI 5.— (18) cfr. Ar. ib. 621b 1. 2.)Scolopendrae, terrestribus similes, quas centipedes vocant, hamo devorato[*](deuorata Fa) omnia interanea evomunt, donec hamum egerant, dein[*](dein Fa.-nde R (?)v) resorbent[*](desorbent a). at vulpes marinae simili in periculo gluttiunt[*](glutiunt Rava.D) amplius usque ad infirma lineae, qua[*](qua DFE2D. quo E1a. quae Rv) facile praerodant. cautius[*](cau- tius G. Clau- ll. Glaucius v. glanius vel glaucus B) qui glanis vocatur aversos[*](auersos R (?)G.-sus rv) mordet hamos nec devorat, sed esca spoliat.
Grassatur aries ut latro et nunc grandiorum navium in salo stantium occultatus umbra, si quem nandi[*](natandi a) voluptas invitet[*](inuite///R1 .-tea F.-te a), expectat, nunc elato extra aquam capite piscantium cumbas speculatur occultusque adnatans mergit.
[*](Ar. VIII 1, 588b 11. 17–21. (P IV 5, 681a 35 sq.). I 1, 487b 9. 13. V 16 init. IV 6, 531a33 sq. VIII 2, 590a 28. Ael. VII 35. Athen. III 90a. schol. Nic. alex. 201.) Equidem et iis inesse sensum arbitror, quae
neque animalium neque fruticum, sed tertiam quandam ex utroque naturam[*](quadam ex utraque natura Fa) habent, urticis dico et spongeis[*](spongiis ava.S (passim)).Vrticae noctu vagantur[*](uagantur RE2v. ag- DF. aguntur E1a)locumque[*](locum- que ego ex Ar. (μεταχωροῦσι). noctuque ll.v) mutant[*](mutantur va.H) . carnosae frondis iis natura[*](naturę et Fa) , et came vescuntur. vis pruritu[*](proritu FRa (item infra)) mordax est[*](est ego. se Fa. om. R(?)v) eademque, quae[*](quēque Fa) terrestris urticae. contrahit ergo se quam maxime rigens ac praenatante pisciculo frondem suam spargit conplectensque devorat. alias marcenti similis[*](marcenti similis v.-tis simili (-lis R2J) ll. J. cfr. n. luc. p. 25) et iactari se passa fluctu algae vice, contactos[*](contractos FRava.B) piscium[*](pisces va.S) attrituque [*](attrique R1.-itūque R2) petrae scalpentes[*](scalpentis ll.S) pruritum invadit. eadem noctu pectines et echinos per ... quaerit[*](per... quaerit ego. perquafrit DE1.-afit F.-ā frit d.-am a. perquirit R(?)E2v.fort. percutere quaerit; de dictione cfr. VIII 214) . cum[*](cum om.a. dum va.S) admoveri sibi manum sentit, colorem mutat et contrahitur. tacta[*](tracta FdT.om.a) uredinem mittit[*](an emittit (vel remi-)? cfr. XXXI 124) , paulumque si fuit intervalli, absconditur. ora ei[*](ei v. et ll) in radice[*](in radice v.-ces ll. an iuxta radices? (ἐν μέσῳAr.)) esse traduntur, excrementa per summa tenui fistula reddi.
[*](Ar. V 16, 548a 32 sq. 548b10–13. 15–18. cfr.pl.XXXI 123–125.) Spongearum[*](spon- giarum ll. v. a.S(D)) tria genera accepimus: spissum ac [*](uncos ego posui) praedurum et asperum tragos [id] vocatur, spissum[*](minus spissum B) et mollius manos[*](manos (-nus R2a) ll.B(S). -non C. magis v) , tenue densumque, ex quo penicilli, Achillium. nascuntur omnes in petris, aluatur conchis, pisce, limo. intellectum inesse iis apparent, quia, ubi avulsorem[*](auul- sorem (RDE?)v.-sorum Fa.an auolsurum? (auulsoris vox soli-taria incertae fidei fort. removenda erit e lexicis)) sensere, contractae multo difficilius abstrahuntur; hoc idem fluctu pulsante faciunt.[*]((4) Ar. V 16, 548b 19–22. 24–30.) vivere esca manifesto conchae minutae in
iis repertae ostendunt. circa Toronen[*](tyronē a) vesci illis avulsas [*](dist.FaMüller em. IIp. 5) etiam aiunt et ex relictis radicibus recrescere in petris; cruoris quoque inhaeret colos, Africis praecipue, quae generantur in Syrtibus. maximae fiunt manoe[*](mane a. -ncae (-nae B) va.S), sed mollissimae circa Lyciam, in profundo autem nec v.entoso molliores; in Hellesponto asperae, et densae circa Maleam. putrescunt in apricis locis, ideo optimae in gurgitibus. viventibus idem qui[*](idem qui ll.G. -mque dTzv. item- B. cfr. Ar.) madentibus nigricans colos.[*](Ar. ib. 30–549a 6.) adhaerent[*](adhaerent v. -herens ll) nec parte nec totae; intersunt enim fistulae quaedam inanes quaternae fere aut quinae, per quas pasci existimantur. sunt et aliae, sed superne concretae. et subesse membrana quaedam radicibus earum intellegitur. vivere constat longo tempore. pessimum omnium genus est earum quae aplysiae[*](aplysiae v ex Ar. -yciae RE.-ytiae r) vocantur, quia elui[*](elui B. flui R. fluuii r. erui v) non possunt; in quibus magnae sunt fistulae et reliqua densitas spissa.Canicularum maxime multitudo circa eas urinantes gravi periculo infestat. ipsi ferunt et nubem quandam [*](quandam animalium z) crassescere super capita, animali[*](animali ll. -alium dTv(H). -al id D.om.zG. (loc. corr.; fort. planorum piscium delenda: cfr.§ 153 extr.)) planorum piscium similem , prementem eos arcentemque a reciprocando, et ob id stilos praeacutos[*](praeacutos (DE?)v.-to FRa) lineis adnexos habere sese, quia nisi[*](nisi R(?)v. nihil r) perfossae ita non recedant[*](recedunt a) , caliginis et pavoris, ut arbitror, opere. nubem enim et nebulam, cuius nomine id malum appellant, inter animalia haut[*](aut Fa) ulla[*](ulla ll. ullam G. ultra zv. (intellege: haut ullo in genere animalium; cfr. III 1 et XVII 215 nullis animalium)) conperit quisquam. cum[*](cum R2e eorr. S. ut r. at Tz. at cum v) caniculis atrox dimicatio. inguina[*](in quina a) et calces omnemque candorem corporum appetunt. salus una in adversas eundi
ultroque[*](ultroque v. utr- (in utr- R2) ll) terrendi[*](terrendi R(?)v.-eni r), pavet enim hominem aeque ac terret, et itasors[*](ita fors ego. in (in E1) frons DFE1a. frons RE2. fors v) aequa[*](aqua a. aeque R) in gurgite. ut ad summa aquae ventum est, ibi periculum anceps adempta ratione contra eundi, dum conetur[*](an conatur?) emergere[*](emergere av. /// em- R. rem- r), et salus omnis in sociis. funem illi religatum ab umeris eius trahunt[*](trahunt Rv. tradunt r) ; hunc dimicans, ut sit[*](sit R2Ev. si r) periculi signum, laeva quatit, dextera adprehenso stilo in pugna est.[*]((9.10) cfr. Ar. IX 48, 631a 30.— (14) cfr. Ar. IX 37, 620b 33.) modicus alias tractus[*](tractus v.-ctatus ll.S); ut prope carinam ventum est, nisi praeceleri vi repente rapuit[*](rapuit (sc. tractus) ll. -piant v. -piat H. -piunt J) , absumi[*](absumi Rv. ads- r) spectant[*](spectant Rv.-at r) . ac saepe iam subducti e manibus auteruntur, si non trahentium opem conglobato corpore in pilae modum ipsi adiuvere. protendunt quidem tridentes[*](tri- dentis ll.S) alii, set monstro[*](monstri azva.G) sollertia est navigium subeundi atque ita e tuto proeliandi. omnis ergo cura ad speculandum hoc malum insumitur.certissima est securitas vidisse pianos[*](pianos R2E2v.-no R1.-ne r. anthias P ex Ar.) pisces, quia[*](qui RESJ) numquam sunt ubi maleficae bestiae, qua de causa urinantes sacros appellant eos.
[*](Ar. P IV 5, 681a 17–21. (I 1,487b 14. 15).— Ar. IV 10, 537a 3. 5–10. VIII 20, 602b 28.) Silicea[*](scilicet a (om.z) testa Faz) testa inclusis fatendum est nullum esse sensum, ut ostreis. multis eadem natura quae frutici, ut holothuriis[*](olotyriis Rva.B. -ris Fa) , pulmonibus, stellis. adeoque nihil non gignitur in mari, ut cauponarum[*](cauponarum F2E2v. canp- DF1. camp- r) etiam[*](equam F1a) aestiva animalia, pernici molesta saltu aut quae[*](ut quae R1. atq. a) capillus maxime celat, existant et[*](et om.Ra. at DF1E1) circumglobata [*](circumglobata F2v.-bat r) escae saepe extrahantur[*](extra- hantur R(?)H.-huntur rv) , quae causa somnum piscium in mari noctibus infestare existimatur. quibusdam[*](quibus F1a) vero ipsis innascuntur[*](innascuntur F2v. innosc- r) , quo in numero chalcis[*](calchis F2.-cis F1Ra) accipitur.
[*](: Ael. II 45. XVI 19. cfr. Pl. XXXII 8.— (7) Nic. ther. 830 sq. Ael. I 56. II 36. 50. VIII 26.) Nec veuena cessant dira, ut in lepore, qui in Indico mari etiam tactu pestilens vomitum dissolutionemque stomachi protinus creat, in[*](in om.Fa) nostro offa informis, colore tantum lepori similis, in Indis et magnitudine et pilo, duriore tantum. nec[*](nec R(?)G.om. rv) vivus ibi capitur. aeque[*](aeque R(?)v. atq- Ea. adq- DF) pestiferum animal araneus, spinae in dorso aculeo noxius. sed nullum usquam execrabilius quam radius super caudam eminens trygonis[*](trigonis FRava.C) , quam nostri pastinacam appellant, quincunciali magnitudine: arbores[*](arbore a.-ris F2) infixus radici necat, arma ut telum[*](teum F1. eū a) perforat vi[*](ui RG. ut r. et v) ferri et veneni malo.
[*](Ar. VIII 19 extr.) Morbos universa genera piscium, ut cetera animalia etiam fera, non accipimus sentire. verum aegrotare singulos manifestum facit aliquorum macies, cum in eodem genere praepingues alii capiantur.
[*](Ar. V 5, 540b 6. 7.22. 541a 32. 15. 18. VI 13, 567a 32 sq. 14, 568b 30. (G I 6 init. III 5, 756b 1 sq.).) Quonam modo generent, desiderium et admiratio hominum differri non patitur. pisces attritu ventrium[*](uentium F1a) coeunt tanta celeritate, ut visum fallant, delphini et reliqua cete simili modo et paulo diutius. femina piscis coitus tempore marem[*](mare F1R) sequitur, ventrem eius rostro pulsans; sub partu[*](partum G) mares feminas[*](femina F1a.-nam Rva.H(S)) similiter, ova vescentes earum. nec satis est[*](est F2E2v. et r) generationi per se coitus, nisi editis ovis interversando mares vitale adsperserint virus. non omnibus id contingit ovis in tanta multitudine; alioqui replerentur[*](replerentur F2E2v.-lentur r) maria et stagna, cum singuli uteri innumerabilia concipiant.
[*](Ar. VI 14, 568b 3.V 10, 543a 20. (cfr. supra § 76).— V 5, 540b 8 sq. (P IV 13,695b7 sq.). V 3.)[*]((2) V 6, 541b 10 sq. 4–6. V 7 init. (G I 14).)Piscium ova in mari crescunt, quaedam summa celeritate, ut murenarum, quaedam paulo tardius. plani piscium
, quibus cauda non est... aculeatique[*](est aculeatique ll.G(D). obest aculeique v(H). lac. ego indicavi coll. Ar.; exciderunt fere generis carnosi (vel obesi)) , et[*](et del.R2. ut va.H) testudines in coitu[*](coetu F1.-tus R. cetu a) superveniunt, polypi crine uno feminae naribus adnexo, saepiae et lolligines linguis, conponentes inter se bracchia et in contrarium nantes[*](natantes a); ore et pariunt. sed polypi in terram verso capite coeunt, reliqua mollium tergis ut canes, item locustae et squillae[*](squillae v. schillae (scyllę a) ll), cancri ore.[*](Ar. V 3.— (9) Hesych. s. v. γύρινος. schol. Nic. ther. 620. (cfr. Ar. VI 13, 568a 1).) ranae superveniunt , prioribus pedibus alas feminae mare[*](mare Ev.-ri r) adprehendente, posterioribus clunes. pariunt minimas carnes nigras, quas gyrinos[*](gyrinos v. chri- ll) vocant, oculis tantum et cauda insignes[*](insignes E2v.-ne r) , mox pedes figurantur cauda findente[*](findentes in Fa) se in posteriores. mirumque, semestri vita resolvuntur in limum nullo cernente, et rursus vernis aquis renascuntur quae fuere natae[*](natae ll.v. -turae H(ad sq. referens)) , perinde occulta ratione, cum omnibus annis id eveniat.[*](Ar. V 15, 547b 11–15. 546b 23. 24. Pint. SA 30, 980d. (cfr. Pl. XI 118).— (16) Ar. VI 15, 569a 29. 569b 14 sq.— (17) V 15, 547b 18.— (20) cfr. Pl. XXXII 59.— (20. 21) cfr. Athen. VII 298c. (aliter Ar. VI 16).) et mituli, pectines[*](et pectines R(?)v) sponte naturae[*](naturae v. -ra F1Ea. natae F2R2ecorr.) in harenosis proveniunt; quae durioris[*](duriores Fa. dures R1) testae sunt, ut murices, purpurae, salivario[*](saliuario v. -rig ll. an saliuae?) lentore, sicut acescente[*](aces- cente v. acres- ll. cfr. XI 118) umore culices; apua[*](apua ll.zS. -uae G2cum P(H). atque v(L). cfr. XXXI 95) spuma maris incalescente[*](inualescente coni.H) , cum admissus est imber; quae vero siliceo tegmine operiuntur, ut ostrea, putrescente limo aut spuma circa navigia diutius stantia defixosque palos et lignum maxime. nuper conpertum in ostreariis[*](ostreariis (E?) v. ostra- r) umorem iis fetificum lactis modo effluere. angu- [*](se sub R2) illae atterunt se[*](se-nuiuescunt om.R1) scopulis; ea strigmenta vivescunt[*](uiuiscunt R2C), nec alia est earum[*](eorum SJ errore) procreatio.[*](Ar. VI 11, 566a 26–30.) piscium diversa genera non coeunt praeter squatinam et raiam[*](raiam R(?)B. ranam rv) , ex quibus nascitur priore parte raiae[*](rariae E. ranae va.B) similis, et nomen ex utroque conpositum apud Graecos trahit.[*]((6) V 9, 543a 3. 5. VI 14, 568a 18. 17. V 9 ib. 7. 8. 14. 15. (VI 11, 566a 20–22).— (10) Ar. V 11 init. (VI 11, 566a 23).— (11) V 12 init. 18, 550a 10–14. (Athen. VII 323.) quaedam tempore[*](tepore P. at cfr. X 25) anni gignuntur et in umore ut[*](ut ll.G2(H). et v(L)) in [*](uermes Birt p. 142) terra, vere pectines[*](pectine F1a), limaces[*](limaches F1R. Clym- a), hirudines[*](hiru//dines R2Verc.(S). hirund- rv(Dal.)J); eadem[*](eodem ava.H) tempore evanescunt. piscium lupus et trichias bis anno parit, et saxatiles omnes; mulli[*](mulli FRE1aB. muli v. molli E2. n??? mulli F2. non- nulli D. at cfr. Ar.) ter et[*](et ego. ut ll.v) chalcis, cyprini sexiens, scorp aenae[*](scorpaenae (B)S. Corpenę F2.-poene R.-pene r. scorpiones v ex Ar. (cfr. XXXII 151)) bis ac sargi, vere et autumno, ex planis squatina bis sola[*](bis sola ll.H. sola bis B. sola v) , autumno, occasu[*](occasu ll.v(H). et occ- B) vergiliarum, plurimi piscium tribus mensibus Aprili, Maio, Iunio, salpae[*](salpe Fa. a sa- R) autumno, sargi, torpedo , squali circa aequinoctium[*](aequinoctium autumni Birt p. 143), molles vere, saepia omnibus mensibus. ova eius[*](ob eius F1a) glutino atramenti ad speciem uvae cohaerentia masculus[*](masculos F1R1a) prosequitur adflatu; alias sterilescunt. [*](Ar. V 12, 544a 6–10. 18, 550a 1–5.8. (IV 1,525a 5))polypi hieme coeunt, pariunt vere ova tortili vibrata pampino, tanta fecunditate, ut multitudinem[*](mul- Titudinē F2C. -ne rv) ovorum occisi non recipiant cavo capitis quo praegnantes tulere[*](tellure F2); excludunt[*](excludunt F2. ea clud- F1R1a. ea exclud- R2E(?)v) L die, e quibus multa propter numerum intercidunt.[*](Ar. V 18, 550b 1.4–8. 550a 26. (V 12 init.). 550b 12. V 12, 544a 15–24.) locustae et reliqua tenuioris crustae ponunt ova supter ipsa[*](supter ipsa ego ex Ar. om. a. super oua rv) atque ita incubant. polypus femina modo in ovis[*](in quis a) sedet, modo cavernam cancellato bracchiorum inplexu[*](implexa a) claudit[*](claudis R) . saepia in terreno parit inter harundines aut sicubi enata alga[*](alca F1a), excludit quinto decimo[*](ac (a F) de- cimo RSJ) die. lolligines in alto conserta ova edunt ut saepiae. purpurae, murices eiusdemque generis vere pariunt. echini ova pleniluniis habent hieme[*](quidam hieme Birt p. 146) ; et cocleae hiberno tempore nascuntur.[*](Ar. VI 10, 565b 24. VI 11 extr.— III 1, 511a 9–11. (G III 1, 749a 19).— (11) VI 14, 568b 15–17. 19. (IX 37, 621a 21 sq.).) Torpedo octogenos[*](octogenis F1a) fetus habens[*](habens v.-ent (-et F2R2) ll) invenitur eaque[*](ea quę F2) intra se parit, ova praemollia in alium locum uteri transferens atque ibi excludens. simili modo omnia quae cartilagin ea[*](cartilaginea v. -na ll. cfr.§ 78) appellavimus. ita fit ut sola piscium et animal [*](78) pariant[*](pariunt a) et ova concipiant. silurus mas solus[*](masculus F2a) omnium edita custodit ova, saepe et quinquagenis diebus, ne absumantur ab aliis. ceterae feminae in triduo excludunt, si mas attigit[*](Sima (Syma a) satigit F1a).
[*]((14) Ar. VI 13, 567b 22–26. (17, 571a 2. G III 4 extr.). Ael. IX 60.— (16) cfr. Ar. V 33, 558a 8–11.— (19)Ar. VI 13, 567a 27. IV 11, 538a 20. (G III 5, 755b 21. II 5, 741a 35). - (20) G III 6, 757a 6.) Acus[*](a coitu (coi//tu F) Fa) sive[*](siue REv. e Fa) belone[*](be- lone v ex Ar. bell- ll) unus piscium dehiscente propter multitudinem utero parit. a partu coalescit[*](coalescit G. call- v. quale scit R. -le sit r) vulnus, quod et in caecis serpentibus tradunt. mus marinus in terra[*](terra G.-rras ll.v) scrobe effosso parit ova et rursus obruit terra, tricensimo die refossa aperit fetumque in aquam ducit.