Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*](MCap. VI 675. cfr. Sol. 40, 1. — Eratosth. fr. p. 339. 328 Berger. Aga- them. III 10 (GGm II p. 474).) Adhaeret Asia, quam patere a Canopico[*](memorantur DF1E1R1) ostio ad Ponti ostium Timosthenes[*](timosthenes (dem-R2) REv. -nus (thym- a) DF1a. -othenus F2. thimostines o) |XXVI|.XXXVIII[*](XXXVIIIll.v(D).om.o. -VIIIIE3L) p. tradit[*](tradidit FaE3va.S(D)), ab ore autem Ponti ad os Maeotis Eratosthenes |XV|.XLV[*](XVI??? LXXVMCap.XVI XLV. M H), universam vero cum Aegypto ad Tanain Artemidorus et Isidorus[*](et isidorus (ysi- o) D(?)E2ov. om.r) L???.XIII.DCCL[*](L???.XIII. DCCL D2ME p. 10. cfr. VI 209. |LX|.III.DCCL D1. LXIII.DCCLll.LXIII. LXXV H LXXXVIII.DCCL (del. G) v). maria eius conplura ab accolis traxere nomina: quare[*](in qua re DF1d1Eao) simul indicabuntur.

[*](MCap. VI 675. Sol. 32, 1. (Mela I 49). Dic. 6, 2 (cfr. 6, 6). 6, 3. cfr. Dim. 28.)Proxima Africae incolitur[*](colitur E1adDic. coligitur F) Aegyptus, introrsus ad meridiem recedens, done a tergo praetendantur Aethiopes. inferiorem eius partem Nilus dextera[*](dextra doDic. va. S) laevaque divisus[*](diuisus F2E(?)ov. cfr. MCap. Dic. -su r) amplexu suo determinat, Canopico[*](canobico DFRJ (item infra)) ostio ab Africa, ab Asia Pelusiaco, CLXX[*](CCLXX Dic.) passuum intervallo. quam ob causam inter insulas quidam[*](quidem DF1Ra) Aegyptum retulere, ita se findente[*](findentes DF1. fundente o. -tes a) Nilo, ut triquetram[*](utrique (-rumque Dic.) iam DdR1aDic. ???trique??? F1) terrae[*](terrae del.R2) figuram efficiat, ideoque[*](ideo va.S) multi Graecae litterae vocabulo Delta[*](deltā Rova.G) appellavere Aegyptum. mensura ab unitate alvei, unde se primum findit[*](findit E2Dic.v(D). fundit rJ) in latera[*](altera DF1da), ad Canopicum ostium CXLVI, ad Pelusiacum CLVI[*](CLVI(Külb)D. CLXVI SeDic. CCLVI ll.v) est. summa pars contermina Aethiopiae Thebais[*](et thebaidis o) vocatur.[*]((12. 381, 4-8) MCap. VI 676.) dividitur in praefecturas oppidorum, quas[*](quos a)νόμους[*](nomus DFdTEa. nom R1. -mos R2MCap.v) vocant: Ombiten, Apollonopoliten[*](apollonopoliten (Parthey) D. apollop- ll.v), Hermonthiten[*](hermonthiten B. -motiten ll.v), Thiniten[*](thiniten B. tin- F2E2v. tinien r), Phaturiten[*](ombiten ll.H. -ten phanturiten (phatniten B) codd.recc. v), Coptiten[*](coptiten E2B. copiten (conp- a) r. -pititen v), Tentyriten, Diospoliten[*](diospoliten Bas.(D). -tem E3. diop- rv(S)), Antaeopoliten, Aphroditopoliten , Lycopoliten. quae iuxta Pelusium est regio nomos habet Pharbaethiten[*](pharbaethiten (B)S. -titen G. -betiten E3. parbet- F2. paruaet- DF1da. paruet- RE. barbet- v), Bubastiten, Sethroiten, Taniten. reliqua autem Arabicum, Hammoniacum tendentem ad[*](ad F2E2v. om.r) Hammonis[*](āmonis F2in ras. hammonios DE1a) Iovis oraculum, Oxyrynchiten[*](oxyryn- chiten E2B. -rychite E1. -chyrite a. -richiten R2. -te R1. oxiri- chiten F2inras. -te D), Leontopoliten, Athribiten[*](atribithen F1R. -iten F2a. atharrabiten (B)G),

Cynopoliten[*](fynopoliten DFva. G. fin- Ra), Hermopoliten[*](thermopoliten F2), Xoiten, Mendesium[*](men- destum DRa. -thum F), Sebennyten[*](sebenniten DFRa), Cabasiten[*](cabasiten H e Ptol. IV 5,19. -stiten ll. B. sab- v), Latopoliten[*](laetopoliten F. let- Ra. letap- va.B), Heliopoliten[*](heliopoliten-3 saiten om.a), Prosopiten[*](prosobiten FRE1va.B), Panopoliten[*](panopoliten G. -te E2. om.r. cynop- v. add. thermopolitē E3va. H), Busiriten[*](busiriten D (?)F2E3B. -sfriten F1R. brusfiten E. -sophiten v), Onuphiten[*](oniphiten DF1R. oriph- F2. omph- va.B), Saiten, Ptenethum[*](ptenethum F2E3v(J). -thu G. penethum r), Ptemphum[*](ptemphum ll.v(J). phthemphu B), Naucratiten [*](naueratiten DFR1a. (add.ueratiten va. B. nitriten G cum B)), Meteliten[*](meteliten B(H). -lliten DFdRD. melentiten Ea. -etiten v. del. G), Gynaecopoliten[*](oynecopoliten R. -lim a. -lyten (cyn- F2) F), Menelaiten, Alexandriae regionem[*](regionem (U 95 coll.MCap.) J. -ne ll.v), item Libyae, Mareotis.[*]((11) cfr. Mela I 55.) Heracleopolites est in insula Nili longa p. L???, in qua et oppidum, Herculis appellatum . Arsinoitae duo sunt; hi et Memphites[*](mempites F1. -ides R) usque ad summum Delta perveniunt, cui sunt contermini ex Africa duo Oasitae[*](easitae DFda. oeas- va.H). quidam ex iis aliqua nomina permutant et substituunt alios[*](alios R(?)E2v. -ias r) nomos[*](nomus F2E1T. numus DF1Ra), ut Heroopoliten et Crocodilopoliten[*](et crocodilopoliten F2E2 (om. et v) D. om.r). inter Arsinoiten autem ac[*](autem item ac DdE1a.au ??? ac FR) Memphiten lacus fuit circuitu CCL aut, ut Mucianus tradit[*](tradidit a), CCCCL[*](CCCL DF1dE1a) et altitudinis quinquaginta passuum[*](passus DFRa), manu factus, a rege qui[*](q. F1. om.D) fecerat Moeridis appellatus . inde LXII[*](LXV F2. LXXIIva. H) p[*](p.??? F2G(D). prope r. p. prope v(S). de mendocfr. III 152. IV 14. 69). abest Memphis, quondam arx[*](ars R. arsa D. ar F) Aegypti regum, unde ad Hammonis oraculum XII dierum iter[*](iter est E3va.S(J)), ad scissuram autem Nili, quod appellavimus Delta, XV.[*](48)

[*](MCap. VI 676 med. Sol. 32,1-3. cfr. Vitr. VIII 2, 6. 7. Amm. Marc. XXII 15, 8. Dic. 6,7.) Nilus incertis ortus fontibus, ut[*](ut ll.v(S). it C) per deserta

et ardentia et inmenso longitudinis spatio ambulans famaque[*](famaque E2opv (J). quae fama F2D1 que (???E1) fame RE1a. quae famae DF1d. famae S) tantum inermi quaesitus[*](quaesitus DF1TR1EapS. -tum o. -tu R2d. que situ F2. quaesitu cognitus E3v(D2). -tu cognita sunt D1. quae situs J) sine bellis, quae ceteras omnes terras invenere[*](inuenere F2v(D). -niret rJ. -nerint S), originem[*](originis R), ut Iuba rex potuit exquirere, in monte[*](monte E2oSol.v. fonte r) inferioris Mauretaniae non procul oceano habet lacu protinus stagnante[*](lacū . stagnante F1dREao), quem vocant[*](uocat a) Nilidem. ibi[*](nilidem ibi R2e corr.E2B. hil- ibi v. nullidem ibi o. nulli ibidem DF1a. -lli; Ib- F2. ni???li???dē E1) pisces reperiuntur[*](dist. H) alabetae, coracini[*](quoracini DFR), siluri. crocodilus[*](crocodillus FR. corcodri- a. cocodri- o) quoque inde ob argumentum hoc Caesareae[*](caesarea DFRa.om.o) in Iseo[*](his eo Ra. heseo va.B) dicatus ab eo spectatur hodie. praeterea observatum est, prout in Mauretania nives imbresve satiaverint, ita Nilum increscere. [*](Sol. 32, 4. 5. (cfr. 30, 1). Die. 6, 8. 9. Mela III 96. Plin. VIII 77.) ex hoc lacu profusus[*](perfusus o. praef- DF1a. rursus va.Bas.) indignatur fluere per harenosa et squalentia conditque se aliquot dierum itinere, mox alio lacu maiore[*](maiori Fao) in Caesariensis Mauretaniae gente Masaesylum[*](masaesylum D. massae- EG. masaesilum (ae in ras.) F2. mases- R2. -sylum v. massilum o. masū (asū R1) silum .r) erumpit et hominum[*](hominis FEao) coetus[*](cetus E2o. caet- F. cecus E1. caecus DR. cetus uetus a) veluti circumspicit[*](circuit o), isdem animalium argumentis. iterum harenis receptus[*](receptusq. F1REa. -tis o) conditur rursus XX dierum desertis ad proximos Aethiopas atque, ubi iterum sensit[*](senserit D1ova. S) hominem, prosilit, fonte, ut[*](fonte ut F2E2ov. -tem D. -tē ut d. -te qui r) verisimile est, illo quem Nigrim[*](nigrim d Sol. -rin B coll. VIII 77. -rum ll.oDic. v (S). cfr. § 30. 43. 44) vocavere.[*](Sol. 30, 1. 32, 5. 6. 7. 8. Mela I 50. Vitr. VIII 2, 6. Amm. Marc. XXII 15, 11. — Homer. 6 477.) inde Africam ab Aethiopia dispescens[*](dispescens uel dissocians o), etiamsi non protinus populis, feris tamen et beluis frequens silvarumque opifex, medios Aethiopas secat,
cognominatus Astapus, quod illarum gentium lingua significat aquam e tenebris profluentem. insulas ita innumeras spargit quasdamque tam vastae magnitudinis, quamquam rapida celeritate, ut tamen[*](ut quamquam.. tamen P) dierum V cursu, non[*](non om.o) breviore, transvolet[*](trans- uolet Eaov. tran- rJ), circa clarissimam[*](clarissimam F2E2ov. car- r) earum Meroen Astabores[*](astabores v.cfr. Sol., Mela, Jul. Hon. 45 (p. 48 iese). astob- ll.S) laevo alveo dictus, hoc est ramus aquae venientis e tenebris, dextra[*](dextra (-rae E2) ll.v(S). -ro d(?)G) vero Astosapes[*](astosapes RdS.cfr. Sol. astus- rv(D1)), quod lateris[*](latentis va.S) significationem adicit, nec ante Nilus quam se totum aquis rursus concordibus iunxit, sic quoque etiamnum[*](etiam non E2. et in annū Fa giris DdRE2oDic. J. gyris FE1av. Siris B. Ciris Tomaschek vt ante E3B) Giris ante nominatus per aliquot milia et in totum Homero Aegyptus aliisque Triton.[*]((14) Sol. 32, 7. 8. Amm. Marc. 1. 1. 9. 10. cfr. Sen. NQ IV 2, 5. — Mela I (49) 52.) subinde insulis impactus[*](impactus F2E2v (D). pacts rJ), totidem incitatus inritamentis , postremo inclusus montibus, nec aliunde torrentior, vectus aquis properantibus ad locum Aethiopum, qui Catadupi[*](catha- dupla o. catadupa P) vocantur[*](uocatur F2P), novissimo catarracte inter occursantes scopulos non fluere[*](pluere DF1Eao) inmenso fragore creditur[*](cre- ditur F2ingras. Sol. v(D). queritur DdRaS. quaer- Eo. quaerit J coll. VIII 214), sed ruere. postea lenis et confractis[*](leuis et confractus o) aquis domitaque violentia, aliquid et spatio fessus, multis quamvis faucibus in Aegyptium mare se evomat[*](euocat a. -omit ova.S), certis[*](certis F2v. ceteris r) tamen diebus auctu[*](auctu ov. actu ll) magno per totam spatiatus Aegyptum fecundus[*](foecundus (fo inras.) F2va. H. fec- Dao) innatat terrae.

[*](Sol. 32, 10. 9. Sen. NQ IV 2, 22. (Amm. Marc. 1. 1. 5-7). — (384, 1) Sol. 32, 11.)Causas huius incrementi varias prodidere, sed maxime probabiles etesiarum eo tempore ex adverso flantium repercussum[*](repercussu o), ultra in ora acto mari, aut[*](ut D2) imbres Aethiopiae aestivos, isdem etesiis nubila illo ferentibus e reliquo orbe.

Timaeus mathematicus occultam protulit rationem: Phialam[*](phialam F2av. pi- r. (Phialus Sol.)) appellari fontem eius, mergique in cuniculos ipsum amnem vapore[*](uapore FE2v. -re (fetorē a) r) anhelantem, fumidis cautibus ubi conditur. verum sole per eos dies comminus facto extrahi ardoris vi et suspensum abundare ac, ne devoretur, abscondi. id evenire a canis[*](ad canis ad) ortu[*](ortus DF1dR) per introitum solis in leonem, contra perpendiculum fontis[*](fontes DF1Ra) sidere stante, cum eo[*](in eo E2va.J(D2). e E1a. o R1) tractu absumantur[*](adsumantur DF1E1. adsaematur R) umbrae, plerisque e[*](e om.DfdE1a) diverso opinatis largiorem fluere ad septentriones[*](septemtrionem DE2va.S) sole discedente, quod in cancro et leone evenit, ideoque tunc[*](tunc F2Ev. -nce a. tonc F1. -ne D. tene R) minus siccari, rursus in capricornum et[*](urgeri R2suprascr.) austrinum polum reverso sorberi et ob[*](obiti R) id parcius[*](parcitius F1. partim usque Ea) fluere. sed Timaeo[*](ti- maeos F1R1a) si quis extrahi posse credat, umbrarum defectus iis diebus et locis[*](locus DF1a) sine fine adest.

[*](Sol. 32, 11-13. (Dic. 6, 4. 5). —Herodot. II 19.)Incipit crescere[*](crescera R. -re a Dic.) luna nova, quaecumque post solstitium est, sensim modiceque cancrum sole transeunte, abundantissime autem leonem[*](leone F2o), et residit[*](residet F2aova. Bas. cfr. XVIII 167) in virgine isdem quibus adcrevit modis. in totum autem revocatur[*](re- uocantur R) intra ripas in libra, ut tradit Herodotus, centesimo die. cum crescit, reges aut praefectos navigare eo nefas iudicatum est. auctus per puteos mensurae notis deprehenduntur. Iustum incrementum est cubitorum XVI.[*](Sol. 32, 14. 15. 16. Dic. 6, 5. — Amm. Marc. XXII 15, 13.) minores aquae non omnia rigant, ampliores detinent tardius recedendo[*](hae serendo DF1a. herendo codd. Dic.). hae serendi tempora absumunt[*](adsumunt DF. assu- aDic.) solo madente, illae non dant sitiente. utrumque[*](utrimque F1dR1EaDic.) reputat provincia. in XII cubitis famem sentit[*](sentiti D), in[*](in F2R2inras.Eov. ait D. aut a) XIII etiamnum[*](etiam non o) esurit, XIIII cubita hilaritatem

adferunt, XV securitatem, XVI delicias. maximum incrementum ad[*](ad F2Eov. ab rDic.) hoc aevi[*](hoc aeuo Dic. hoc XVI a. hoc???F1. h??? D) fuit cubitorum XVIII[*](XVIII FEaoSol.v. XXVIII R. XVIIII d. X??? D. XVII Dic.) Claudio principe, minimum V Pharsalico[*](farsalico R2oDic. par- F1. pars (pras R1) aliquo R1ad) bello, veluti necem Magni[*](magno aDic.) prodigio quodam flumine aversante. cum stetere aquae, apertis molibus admittuntur[*](aemittuntur F1. em- fP). ut quaeque liberata est terra, seritur. idem amnis unus omnium nullas exspirat auras.

[*]((11) MCap. VI 676.)Dicionis Aegyptiae esse incipit a fine Aethiopiae Syene; ita vocatur paeninsula[*](paeninsulae DF1. -las a) M[*](M EadTH. ??? m R2. om.DF1R1. C??? F2. CM v) passuum[*](passum F. pedes D(?)) ambitu[*](ambitum F1. om.R), in qua castra sunt, latere Arabiae, et ex adverso insula est[*](insula est J. -lae FdEav(S). -la r(?)H. del.P)IIII[*](IIII(P)H. IIII ll.v(S). del.J), Philae[*](philae D(?)E3B. pi- rv), DC p[*](de p Fa). a Nili fissura, unde appellari diximus Delta. hoc spatium edidit Artemidorus et in eo CCL [*](48) oppida fuisse, Iuba CCCC p[*](p. dS. passuum D(?)v. ped. R. pedes FEa(cfr. v.8). om.D)., Aristocreon ab Elephantide ad mare DCCL. Elephantis insula intra novissimum catarracten IIII[*](IIIIDdREH.MMMMa.inFspat.vac. III. M G. CCCC. M v) p. et supra Syenen XVI habitatur, navigationis Aegyptiae[*](aegyptie F2E2. -tii r) finis, ab Alexandria DLXXXV[*](DLXXX EH. -XVI C) p.: in tantum erravere supra scripti. ibi Aethiopicae[*](aethiopiae FR1E1. -pie a) veneunt[*](??? ueneunt FD2. ueniunt dRE2. euen- E1a. aeuen- D. conuen- v) naves; namque eas plicatiles umeris[*](umeris S. hum- F2R2E2v. - -iles (um- D) r) transferunt, quotiens ad catarractas[*](cataractas F1. carta- F2R) ventum est.

[*](Mela I 60. - (386, 2) Sol. 32, 40. — (5. 6) ib. 41.) Aegyptus super ceteram antiquitatis gloriam XX urbium sibi Amase[*](amase (-sae F2) Eov. amm- (-sae F1) DF1RJ. -asse ad) regnante habitata[*](habitata om.o) praefert[*](praefert F2Eov. -rri r), nunc quoque

multis etiamsi ignobilibus frequens. celebrantur[*](celebratur F2o) tamen Apollinis, mox[*](mox - 3 nobilis om.R1) Leucotheae[*](leucotheae (-taeae F. -tee a) & DFda), Diospolis Magna, eadem Thebe[*](thaeb??? F) portarum centum nobilis[*](nobilis periit in marg.R2) fama, Coptos[*](copios F1R. -osa ava.G), Indicarum Arabicarumque mercium Nilo proximum emporium, mox Veneris oppidum et iterum Iovis ac Tentyris, infra quod Abydus[*](abidus F2R. aui- DF1a), Memnonis regia et Osiris templo inclutum, VII.D p. in Libyam remotum a flumine.[*]((12) cfr. Plin. XXXVI 84 sqq.) dein Ptolemais[*](ptolomais F2R2ED2. -ma???is F1. -meis a) et Panopolis[*](panonpolis FR2a. ponon- R1) ac Veneris iterum et in Libyco Lycon[*](libyco lycon v. libicolicon F2E2. libicon (lyb- a) r), ubi montes finiunt Thebaidem[*](thebaido Da. -d??? d. thaebaides F2. -d??? F1). ab iis oppida Mercuri, Alabastron, Canum et supra dictum Herculis. deinde Arsinoes[*](arsino- es F2dv (J). -noe E (?)C. -nues r) ac iam[*](aeiam D. & iam va.S) dicta [*](50) Memphis, inter quam et Arsinoiten nomon in Libyco turres quae pyramides vocantur, et labyrinthus[*](et laberintus o. labyrinthus E(?)v. -thus et DT. laberinthus (-tus a. -birinthius F. lybirinthus R1) et (est R2) r), in[*](in F2Edv(D). om.r. ad (P)S. e J) Moeridis[*](moeridis B. mir- Eav. myr- DFd. -dus R) lacu[*](lacus R2. -um (P)S) nullo addito ligno exaedificatus, et oppidum Crialon[*](crialoln R. crocodilon Hex Herod. II 147 (U 96)). unum[*](unde o) praeterea intus et Arabiae conterminum claritatis magnae, Solis oppidum.

[*](Sol. 32, 41. 42. MCap. VI 676 extr. — (19) cfr. Amm. Marc. XXII 16, 7.)Sed iure laudetur in litore Aegyptii maris Alexandria , a Magno Alexandro condita in Africae parte ab ostio Canopico XII p. iuxta Mareotim lacum, qui locus[*](lacus Fava. G) antea Rhacotes[*](rhacotes JanusParrhasius ap. Pe Strab. XVII p. 792. archo- F2. erapo- E1a. arapo- rva.G) nominabatur. metatus est eam Dinochares[*](dinocares Fa. -ros R. -crates zSol.va. G. cfr.Amm. Marc. et Vitr. II praef. 1; contra Plin. VII 125. XXXIV 148) architectus pluribus modis memorabili ingenio, XV p. laxitate insessa ad effigiem Macedonicae chlamydis orbe

gyrato laciniosam, dextra[*](dextrā DF1a) laevaque anguloso procursu, iam tum tamen quinta situs parte regiae[*](regia DFda) dicata[*](dicato Ra. -t??? d).[*]((4) MCap. VI 676 extr.) Mareotis[*](mare- otes F1a) lacus a[*](a??? FG(D). ad rv(S)) meridiana urbis parte[*](meridianā . . partē Eava. G(S)) euripo e[*](euripo e (D?)E3v (J). -po & F2in ras. -pi e (ē a) Ea. -pre R. -pum S) Canopico[*](canobico F1dREJ) ostio mittit ex[*](mittit ex DFRS. -ttat ex Ea. -ttitur G. -ttitur ex E3v) mediterraneo commercia[*](commercia D. -cio ll.v), insulas quoque plures amplexus[*](CD MCap.), XXX traiectu[*](traiectu F2v. -tus r M Cap.), CCL[*](CCL (P)D. CD ll.CLH (e MCap.) DCv) ambitu, ut tradit Claudius Caesar. alii schoenos in longitudinem patere XL faciunt schoenumque stadia XXX: ita fieri longitudinis CL p., tantundem et latitudinis.[*]((11) Sol. 32, (8.) 42. Mela I 60. — (16) cfr. Sol. 32,42. Tac. ann. II 60.) sunt in honore et intra decursus Nili multa oppida, praecipue quae nomina ostiis dedere, non omnibus — XII[*](XI va. H) enim reperiuntur superque quattuor, quae ipsi falsa ora appellant —, sed celeberrimis VII, proximo Alexandriae Canopico, dein[*](deinde R (?)va.S) Bolbitino, Sebennytico[*](sebenitico FRa), Phatmitico[*](phatmitico FEa. phanmi- R. phatni- D(?)B. phanni- v. cfr-.M Pt p. 681), Mendesico, Tanitico ultimoque Pelusiaco. praeterea Butos, Pharbaethos[*](pharbaethos H. -baetos P. -botos ll. -boetos v), Leontopolis, Athribis[*](athribis P. atr- ll.va.L), Isidis[*](issidis F1a. sidis R) oppidum, Busiris, Cynopolis[*](chynopolis a. chin- FR), Aphrodites[*](aphrodites P. -tos (apho- R) ll.va. G), Sais, Naucratis, unde ostium quidam Naucratiticum[*](naucraticum F2(R1?) va. H. nauueratis (naufe- a) unde ostium D (F1)da) nominant quod alii Heracleoticum, Canopico[*](canobico F1RJ), cui proximum est, praeferentes[*](praeferentis DF1a).

[*](Mela I 61. III 79. Sol. 33, 1. 2. 4. MCap. VI 678 init. cfr. Plin. VI 143. — Mela III 74. — (388, 7) ib. 80. Plin. VI 156. — Agrippa fr. 27 Riese. — Sol. 33, 2. MCap. VI 677 extr. Herodot. IV 41.)

Vltra Pelusiacum Arabia est, ad Rubrum mare pertinens et odoriferam illam ac divitem terram[*](terram ego e MCap. om. ll.v) et

Beatae cognomine inclutam. haec Catabanum[*](catabanum B. atab- E. attab- r. cattab- J) et Esbonitarum [*](hesbonitarum F2. herb- F1) et Scenitarum Arabum vocatur[*](uocantur Ra), sterilis, praeterquam ubi[*](ibi F1dRa) Syriae[*](syria et R) confinia attingit, nec nisi Casio monte nobilis. his Arabes[*](arabis F1a) iunguntur, ab oriente Canchlei[*](canchlei E(?)B. -laeis (cancl- a) DFa. -leis dTv. calchlaeis R), a meridie Cedrei[*](cedrei E(?)B. -reis rv), qui deinde ambo Nabataeis. Heroopoliticus[*](heroopoliticus (-loticus v) B. -cū (herop- R2) ll) vocatur alterque LaeaniticusvelAelaniticus[*](laeaniticus uel aelaniticus ego coll.VI 156. 165. laelani- DFE. lelani- dv. laenali- a. aelani- R(?)G) sinus Rubri maris in Aegyptum vergentis, CL intervallo inter duo oppida, Laeana [*](laeana DFv. laetina E. l???an R. len a. aelana G) et in nostro mari Gazam[*](gazam Bas. -za v. gaia F2E2. zaza r. (mara) zizana a). Agrippa a[*](a om.DF1R1a) Pelusio Arsinoen [*](arsinoi F1. -oem e R2ecorr.), Rubri maris oppidum, per deserta CXXV p. tradit: tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas.

[*](Mela I 62. 63. M Cap. VI 678.) luxta Syria[*](siriam o) litus occupat, quondam terrarum maxuma et plurimis[*](pluribus R(?)va.D) distincta nominibus. namque Palaestine[*](palaestinae DFd. -na R(?) va.D) vocabatur[*](uocabatur F2Eov. -bantur r) qua contingit Arabas, et Iudaea[*](et iudeam o.om.E) et Coele, dein[*](cele Ea dein ov. set in DdE. sit in a. s???F1. s. exin F2. exin fS. deinde R2D2.om.R1) Phoenice[*](poenice R. ???nicae F1. phenice a. fenicen o) et[*](et F2E2o(D?)v. et in r) qua recedit intus Damascena, ac magis etiamnum meridiana[*](mediterranea coni.Littré) Babylonia, eadem[*](eadem ego. et ead- D(?)v. ex ead- r) Mesopotamia inter Euphraten et Tigrin quaque[*](quoque Eao) transit Taurum Sophene, citra vero eam[*](eam FRaS. etiam r) Commagene[*](cum magene R. cū magiaene DF1) et ultra Armeniam Adiabene[*](adiabane F1Rao), Assyria ante[*](antea Fao) dicta, et ubi Ciliciam attingit Antiochia. longitude eius inter Ciliciam et Arabiam CCCCLXX p. [*](MCap. 1. 1. Div. 19. Dic. 2, 4 extr. — (389, 11) Mela I 65.) est,

latitudo a Seleucia Pieria[*](epieria F2ova.B. epte- DF1R2a. apte- R1. om.MCap.) ad oppidum in Euphrate Zeugma[*](zeugma E2C. -mam r. zeuma B. -mam ov)CLXXV. qui subtilius dividunt, circumfundi Syria[*](circum euphraten siriam o. circa eufraten. syria a) Phoenicen volunt et[*](et del.R2Bas) esse oram[*](coram DF1a) maritimam[*](mariumam D. mar??? F1. mariā am R1. maurū am a) Syriae, cuius pars sit Idumaea et Iudaea, dein[*](deinde Eaova.S) Phoenicen[*](phoenice D(?)G), dein[*](deinde va.S) Syriam[*](syria D (?)G). id quod praeiacet mare totum Phoenicium appellatur. ipsa gens Phoenicum in magna gloria litterarum inventionis et siderum navaliumque ac[*](et (pro ac) R2. e R1. a??? F1. om.a) bellicarum artium.

[*](Sol. 34, 1. MCap. VI 679. — Herodot. II 6. III 5. — (13) cfr. Amm. Marc. XXII 16, 3. Mela I 64. Sol. 34, 1.) A Pelusio Chabriae castra, Casius[*](cassius DRSol.va. G (item infra etiamFao)) mons, delubrum lovis Casii, tumulus Magni Pompei. Ostracine[*](ostracene F2. tracinus a) Arabia finitur, a Pelusio LXV[*](LXVIMCap.) p. 13. mox Idumaea incipit et Palaestina ab emersu Sirbonis lacus, quem quidam CL circuitu[*](circuitus DFdao. -tu r(?)v.) tradidere. Herodotus Casio monti adplicuit, nunc[*](non (n???) F1R1a) est palus modica. oppida Rhinocolura[*](rchino colura a. ???hin- F1. rinocorura o) et intus Rhaphea[*](rhaphea B. rapheae F2. -phaeae E2. -fegia R2. -phace ov. -paea D. -peae R1. -pee a. -paeae E1. -p???aae F1), Gaza[*](gaza ov. gaia F2E2. del.R2. zaza r.cfr. §65) et intus Anthedon, mons Argaris[*](angaris ova.H). regio per oram[*](per oram ll.v. perea o) Samaria; oppidum Ascalo[*](ascalon R2) liberum, Azotos[*](azotos E1av(J). -tus E2oG. azostos r), Iam- [*](uicus coni. B e Strab.)neae[*](iamneae H cum Salm.p. 401b D e Strab. (J). -niae S cumB2. -nes F3B1. hiomnes R1. ham- D. ???am- F. am- r. sam- v) duae[*](duo R2d), altera intus.[*](Sol. 34, 2. cfr. Plin. IX 11. Mela I 64. Strabo XVI p. 759. — (390, 1. 3) MCap. VI 679.) lope[*](ioppe R (?)Sol. va.S(D2)) Phoenicum, antiquior terrarum inundatione, ut ferunt, insidet collem, praeiacente saxo, in quo[*](in quo ll.v. quod o (prob.Rück 3 p. 242)) vinculorum Andromedae vestigia ostendit[*](ostendit DFdRao (sc. Iope: cfr. Sol.) -dunt E(?)pv).

colitur illic fabulosa[*](fabulis a R. famulos (-lus a) da. fa???ul???a F1) Ceto[*](derceto G.cfr. §81). inde Apollonia[*](apollonia (app-o) F2ov. -ll???ia F1. -llinia R2. -nia a R1. -nis a r), Stratonis Turris, eadem Caesarea[*](cesaria F. -ri a) ab Herode rege condita, nunc colonia Prima Flavia[*](flauia E2v. phabia (supr. i flauia) F2. flabia R2. pa- F1. fa- r) a Vespasiano Imperatore deducta, finis Palaestines [*](palestinis F1ado. phalestine R), CLXXXVIIII[*](CLXXXVIII dTMCap.) p. a[*](a om.DF1Ra) confinio Arabiae. dein Phoenice[*](phoenices(fen- a) FdRE1aova.G); intus autem Samariae[*](samaria FEva.G(D)) oppida Neapolis, quod antea Mamortha[*](mamortha E(?)v. -ta F2. amam- r) dicebatur, Sebaste in monte, et altiore[*](et altiore ll.P(H). -or ea G. altiore v) Gamala.

[*]((7-10) MCap. 1. 1. — (12. 15) Sol. 35, 4.) Supra Idumaeam et Samariam[*](samariam v(D). -ritim R2J coll. StByz. s.v.σεβαστή.-ridim (-dē a) r) Iudaea longe lateque funditur. pars eius Syriae iuncta Galilaea vocatur, Arabiae vero et Aegypto proxima Peraea[*](perea o. pere F1Ra. parea va.B), asperis[*](asperi F1R1a) dispersa montibus et a[*](a om.E1) ceteris Iudaeis lordane amne discreta. reliqua[*](XII o) Iudaea dividitur in toparchias decem quo dicemus ordine: Hiericuntem[*](hiericontem dvaG.ier- ao) palmetis consitam, fontibus riguam[*](eriguam R. irrig- ova.S), Emmaum, Lyddam[*](liddam R2o. hydd- D. ???ydd- F1. chid- R1), Iopicam[*](iopeticam R2), Acrabatenam[*](acrabatenam (-thenam v) oG. -tennam E2. acrebitenam F2J. -nnam DF1Ra. -epitennam E1. cfr. Rück 3p. 242), Gophaniticam[*](gophaniticam oJ. gophn- G ex Iosepho.zophani- ll.v), Thamniticam[*](thamniticam (ta- o) F2E2oG. -nicam E1. thanicam (ta- a) r. thami- v), Betholeptephenen[*](betholeptephenen J2. bethl- H ex Ios. b. Iud. IV 8,1. betholet F. -le et ov. -len C. -lenen G. betolet DE2. -leth d. -lē R. -le E1. betelo aet thephene F2E2o. -penen dR. thene- -penen (thaen- F1) r. Tephenen C. -ne v), Orinen[*](orine F1dRa. eno- F2E2o), in qua fuere Hierosolyma, longe clarissima urbium orientis, non[*](non DdRG. nom??? rv) Iudaeae modo, Herodium cum[*](cum D(?)F2Eov. om.r) oppido inlustri eiusdem nominis.

[*](MCap. VI 679 med. Sol. 35, 1. 3.)lordanes[*](iordanis R2Eaova. J) amnis oritur e fonte Paneade[*](paneade Sol.E3v (D2). -niade DRoS.-da F1. -dae r. cfi. Ioseph.), qui cognomen

dedit Caesareae, de qua dicemus. amnis amoenus[*](74) et, quatenus locorum situs patitur, ambitiosus accolisque se praebens velut invitus Asphaltiten lacum dirum natura petit[*](petat DF1da), a quo postremo ebibitur aquasque laudatas perdit, pestilentibus mixtas. ergo ubi prima convallium fuit occasio, in lacum se fundit, quem plures Genesaram[*](genesaram F2v. gennesarum R2. gentes aram (arum R1) r) vocant, XVI[*](XVI EadSol.v. XXVI R. XV DF) p. longitudinis, VI latitudinis, amoenis circumsaeptum oppidis, ab oriente Iuliade[*](culiade DF1Ea) et Hippo, a meridie Tarichea[*](tarichea C. -iacea R. tharicea E2. -racea r.-ritie v), quo nomine aliqui et lacum appellant, ab occidente Tiberiade, aquis calidis salubri.

[*](Sol. 35, 2. cfr. Plin. II 226. — (16) MCap. l. l.)Asphaltites nihil praeter bitumen gignit, unde et nomen. nullum corpus animalium[*](animalis o (cfr. Rück 3 p. 243)) recipit, tauri camelique fluitant; inde fama nihil in eo mergi. longitudine[*](longitudine F2v. -nē r) excedit C??? p., latitudine maxima LXXV[*](XXV va.J) implet, minima VI. prospicit eum ab oriente Arabia Nomadum, a meridie[*](ab oriente et a meridie sedemmutare voluit U 97) Machaerus[*](macherus FaB. -charon v), secunda[*](secundā Da) quondam arx[*](ars DR1. ar??? F1. pars a) Iudaeae ab Hierosolymis. eodem latere est calidus fons medicae salubritatis Callirhoë[*](callirrhoe DdE(?)Sol.L(D2). -rroe MCap.J. cali- S. calliroe R2oC. -roce a. -r???e R1. cally- rhoce F), aquarum gloriam ipso nomine praeferens.

[*](Sol. 35, 9. 11. 12. MCap. l. l.)Ab occidente litora[*](litore R2va.G) Esseni[*](hesseni FRava.C) fugiunt usque qua nocent, gens sola et[*](et om.R) in toto orbe praeter ceteras mira, sine ulla femina, omni venere abdicata, sine pecunia, socia palmarum. in diem ex aequo convenarum turba renascitur, large frequentantibus quos vita fessos ad mores eorum fortuna[*](fortuna ego. -nae ll.v) fluctibus[*](fluctus R(?)E3G) agit. ita[*](agit ita DdTRJ. agitata Ea. -itat F2in ras. -itat ita E3v(D)) per saeculorum milia

— incredibile dictu — gens aeterna est, in qua nemo nascitur. tam fecunda illis[*](fecunda illis F2inras.E2v. -dat uis (illis R2o) r) aliorum vitae[*](uita o) paenitentia est! infra hos Engada[*](engada ll.J. -dda GePtol.V 15,5. eg- v) oppidum fuit, secundum ab Hierosolymis fertilitate palmetorumque nemoribus, nunc alterum bustum. inde Masada[*](Massada Sol.D2. sed cfr. Ioseph.) castellum in rupe, et ipsum haut procul Asphaltite. et hactenus Iudaea est.

[*](MCap. VI 679 extr.— (9-12) Sol. 36,1.2.) Iungitur ei[*](et R1Ea. ??? F1. e o) latere Syriae Decapolitana regio, a[*](a F2R2E2ov.om.r. dicta a MCap.) numero oppidorum, in quo[*](qua o) non omnes eadem observant, primum[*](primum ego. plurimi??? E2v. -mum rJ. de mendo cfr. XIV 29. XXXVII 54. (XXIX 67. VII 139)) tamen Damascum epoto[*](epoto J. ex epoto (Vossius) H. et octo a. et opoto ll. -ton v) riguis amne Chrysorroa fertilem, Philadelphiam, Rhaphanam[*](raphana FRa), omnia in Arabiam recedentia[*](recedentia F2R2v. recid- E2. reincid- r), Scythopolim, antea Nysam, a Libero Patre[*](dist.va. H(D). cfr. Sol.) sepulta nutrice ibi Scythis[*](ibiscitis R. ebisc- Fa) deductis, Gadara, Hieromice [*](ieromice R. hieromiace E(?)va.S) praefluente[*](praeterfluente a), et iam dictum Hippon, Dion[*](hippo- dion F2R2va.G. hip???ion R1. ipondion a), Pellam[*](71) aquis divitem, Garasam[*](garasam D2coll. CIL X n. 867,21. gala- ll.v. Gerasa coni. B et Salm.p. 435bB), Canatham[*](canatam DFa. -acam R). intercursant[*](intercussant F1R. -urrunt F2Eava.G(D)) cinguntque has urbes tetrarchiae regnorum[*](regnorum ll.v(S). regionum G) instar singulae, et regna[*](regno Ea. in regna E3va.J. cfr. §77. 82 extr.) contribuuntur - Trachonitis[*](traconitis FREava.C), Paneas[*](panias FRS), in qua Caesarea cum supra dicto fonte, Abila[*](ambila FREa), Arca, Ampeloessa, Gabe[*](71).

[*](MCap. VI 680. — (393, 2-4) cfr. Plin. XXXVI 190.) Hinc redeundum est ad oram atque Phoenicen. fuit oppidum[*](oppido DF1a) Crocodilon[*](crocodilon E (?)B. -illo r. -ilo v), est flumen. memoria urbium Dorum, Sycaminum[*](sygaminum DFRava.Bas.). promunturium Carmelum et in monte

oppidum eodem nomine, quondam Acbatana[*](acbatana (acbet- Ea) ll.S. ecb- B. egab- v) dictum[*](dictum F2inras.dR2v. ctotum r). iuxta Getta[*](ietta a. gelta R), Geba[*](geba DFREJ. iebar a. ieba (B)S. iebba G. le- C. ge- v. del. U 98), rivus Pacida[*](pagida E3va.S) sive Belus, vitri fertiles harenas parvo litori miscens; ipse e palude Cendebia[*](cendebia S(D). -euia F2v (J2). -ebria E1. -eberia rJ1. cfr.XXXVI 190) a radicibus Carmeli profluit. iuxta colonia Claudi[*](CL (pro Claudio) Fa) Caesaris Ptolemais[*](ptholomais (-aeis F1) F. ptolomeis a. tholo- R), quae quondam Acce[*](Ace B) . oppidum Ecdippa[*](eodippa Fa. haecd- R), promunturium Album.[*](Mela I 66. 34. [cfr. Sail. Cat. 10, 1. Vellei. I 12, 6].—) Tyros[*](tyrus (tir- o) Eova.J), quondam insula praealto mari DCC passibus divisa, nune vero Alexandri oppugnantis operibus continens; olim partu clara, urbibus genitis Lepti, Vtica[*](utica F2E2ov. -ce r) et illa[*](illa ll.dop. illa romani imperii E3v. (sc.Tyri aemula. cfr. XV 76. XXXIII 141)) aemula terrarumque[*](que om.pva.S. quae D. qu??? F1. et o) orbis avida Carthagine, etiam Gadibus extra orbem[*](urbem o) conditis: nunc omnis eius nobilitas conchylio atque purpura constat. circuitus XVIIII est, intra[*](an in ora (pro intra)?) Palaetyro[*](paelaetyro F. pelet- Ra) inclusa; oppidum ipsum XXII stadia optinet[*](optinent F1Ra). inde[*](inde ll.H. add. indeae E1. ideae F2RE2. idea et F1. idee p. ydee a. idaea D. ide ac dTva.G. idaea et D. enhydra coni.B. euhydra G) Sarepta[*](sarepta TE3B. -tas R2. tareptas r. sarapta v) et Ornithon oppida et Sidon, artifex vitri Thebarumque Boeotiarum parens.[*](MCap. VI 680.)

a tergo eius Libanus mons[*](mons libanus R(?)va.J) orsus MD stadiis Zimyram[*](zimyram D coll.§78. sim-B. gymiram ll. zym- v. gimarum o) usque porrigitur, quae[*](quae (que Ra) ll.v(S). qua G) Coeles[*](coeles J. caeles F. celes o. celer a. coele (cele R) rv) Syriae[*](syriae F1J. -ie ao. sirie R. syria rv) cognominatur. huic par, interiacente[*](interiacente FdREaov. -rueniente D(?)S) valle, mons adversus Antilibanus[*](antilibanus F2E3C. antel- rv (item infra §80)) obtenditur, quondam muro coniunctus. post eum introrsus Decapolitana regio[*](regio est va.S) praedictaeque cum ea[*](74)

tetrarchiae[*](post in lac. indic. J) et Palaestines[*](palaestines DF2Rv(D). -nis Ea. -nos F1. -nae G) tota laxitas.[*]((5) Mela I 67. — (9) MCap. VI 680.) at in[*](at in DdEav. ad in F1R. in F2D) ora item[*](item (vel eidem) ego. autem ll.J. etiamnum G. nunc v) subiecta Libano fluvius Magoras[*](magoras DE1B. nago- (-nas R1) rv), Berytus[*](baritus R. per- a) colonia, quae Felix lulia appellatur, Leontos[*](leonton P) oppidum, flumen Lycos, Palaebyblos, flumen Adonis, oppida Byblos, Botrys, Gigarta[*](gigarta B eStrab. cicarda ap. zic- REd. zyc- DF1. syc- F2v), Trieris, Calamos, Tripolis, quoniam[*](quo- niam B. quondam ll.v. quam C. de ellipsi cfr. § 74 init. et Müller de stilo p. 79 §30; de mendo cfr. VI 42) Tyrii et Sidonii et Aradii optinent, Orthosia[*](ortosia R2. -osi R1. -osii F2inras. -os a), Eleutheros flumen, oppida Zimyra[*](zimyra RdD. sim- B. zymira (zim- a) rv.cfr. §77), Marathos[*](matratos R2. intr- R1) contraque Arados[*](Aradum Antarados coni.B), septem stadiorum oppidum et insula ducentis passibus a continente distans, regio, in qua supradicti desinunt montes, et interiacentibus campis Bargylus[*](abargylus Dd. -lis a. -gilus F1. -girus R2in ras.) mons.

[*](dist.D2)[*](MCap. l. l.) Incipit hinc[*](hunc Ra) rursus Syria, desinente Phoenice. oppida Carne, Balanea[*](balanea Ev. -lenea dR1. -lenaea DF. balnea R2. balea a), Paltos, Gabala[*](gabala F2v(J). -le E3B. cababa F1. calaba r), promunturium, in quo Laodicea libera, Dipolis[*](dipolis ll.v(J). diosp- E3B), Heraclea, Charadrus, Posidium.