Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

in Rheno autem ipso, prope C??? in longitudinem, nobilissima Batavorum insula et Cannenefatium [*](cannenefatium AJ. -tum v. -enufatum C. -inefatium S. cannenf- D. canenf- E. cannef- a. canenfaci- F. annenf- R) et aliae Frisiorum, Chaucorum[*](chaucorum AF2H. cauc- rv. cauch- C), Frisiavonum[*](frisiabonum AF2va.H(S)), Sturiorum [*](sturiorum AF2v(S). turi- DF1R. tusi- EaH), Marsaciorum, quae sternuntur inter Helinium[*](hellinium F2. eli- a. heli- num (-lium G) Rva.S) ac Flevum. ita appellantur[*](appellatur DF1) ostia, in quae effusus Rhenus a septentrione in lacus, ab occidente in amnem Mosam se spargit[*](spargit AF2R2ecorr.E2v. -ruit r), medio inter haec ore[*](chore A) modicum nomini suo custodiens alveum.

[*](Mela III 50. MCap. VI 666. Beda h. eccl. 1, 1. — Anon. fr. I 1 (GGm II p. 509). Sol. 22, 10. Agrippa fr. 22 R. Oros. I 2, 37. Dim. 30. — Sol. 22, 1. Mela III 53.)

Ex adverso huius situs Britannia[*](britannia Eov. britt- ADa. -ania FRy(passim)) insula, clara Graecis nostrisque monimentis, inter septentrionem et occidentem iacet, Germaniae, Galliae, Hispaniae, multo[*](multis y) maximis Europae partibus, magno[*](magne Da. -n??? F1. -nae E) intervallo adversa. Albion [*](album i) ipsi nomen fuit, cum Britanniae vocarentur omnes de quibus mox paulo[*](paulo mox y) dicemus. haec abest a Gesoriaco[*](gesoriaco F2in ras.y (gess- C) v. -cu A. geseriaco R2. -cu r. -siriaco i.cfr. §106) Morinorum[*](mormorum E2. -rionorum a. ???rin- F1) gentis litore proximo traiectu[*](traiecto DFEa) L???. circuitu patere |XXXXVIII|[*](XXXVIIIREaMCap.va.S. -VIIIIF. -VIID.cfr. Sol.Beda).LXXV[*](LXXVASol. Beda v. LXXV i. LXV y. XXV rMCap.) Pytheas et Isidorus tradunt, XXX prope iam annis notitiam eius Romanis armis non ultra vicinitatem silvae Calidoniae[*](calidoniae RAyv(D). calyd- r. caled- L. add. ac AE2y) propagantibus. Agrippa longitudinem DCCC esse, latitudinem CCC[*](esse — CCCAF2E2yov. om.r) credit[*](credit Av. -didit ro.om.y), eandem Hiberniae, sed longitudinem CC minorem.[*]((cfr. Sol. 22, 6). Mela III 54. MCap. VI 666 med. — (17) Caes. b. G. V 13, 3. — Sol. 22, 9.) super eam haec sita abest brevissimo transitu a Silurum[*](silorum y) gente XXX[*](XX va.H). reliquarum nulla CXXV[*](CXXII y) amplior circuitu proditur. sunt autem[*](autem et o) XL Orcades, modicis inter se discretae spatiis, VII Haemodae[*](haemodae (M Pt p. 80be Mela)D2. acmode Av. -dae B. accomodae y. -de i. haecmodae (-doe E2) r), XXX Hebudes[*](haebudes va.H(S)) et inter Hiberniam ac Britanniam Mona[*](mora R), Monapia[*](monapia F2in ras. v. mana. pia A. namana pia y. mana apta E2. mapta DE1a. mappa R), Riginia[*](riginia AyD. rignea R. ricnea (F2in ras.) rv. richea a. ricina (B)H e Ptol.), Vectis, Silumnus[*](silumnus AyD. silim- rv. lim- (B)H e Ptol.), Andros,

infra vero Samnis[*](samnis (B)S. sambis AyD1. sia- F3in marg.v. sumbis i. amnis (-nos R) r) et Axanthos[*](axanthos AyD. -tos rv. anxantes i) et ab[*](ab AE2yov. om.r) adversa[*](aduerso ova.D. -sv??? a) in Germanicum mare sparsae[*](parsae F1E1. -se Da. sponsae y) Glaesiae[*](glaesiae FJ. gles- ry. glos- i. glessie a. -ssariae ov), quas Electridas Graeci recentiores appellavere, quod ibi electrum nasceretur[*](nascitur y).[*]((3-7) Sol. 22, 9. MCap. VI 666 med. Beda t. r. 31. cfr. Mela III 57. - Timaeus fr. 32 Müller. cfr. Plin. II 187. — (10) cfr. Plin. VII 206. Sol. 22, 7 additam. — (13) Sol. 22, 9. MCap. VI 666. Beda t. r. 34. n. r. 9 extr.) ultima omnium quae memorantur Tyle[*](thile Ro. tile i. thyle Sol.(B)J. thule C), in qua solstitio nullas esse noctes indicavimus, cancri signum sole transeunte,[*](2,187) nullosque contra per brumam[*](brumas y) dies. hoc quidam senis mensibus continuis[*](continuis om. Beda) fieri arbitrantur. Timaeus historicus a Britannia introrsus[*](introrsum Ay (D?) S) sex dierum navigatione abesse dicit insulam Ictim[*](Ictin (Salm. e Diod. V 22,5)D2. mictim (-tin o) ll.yoG. mitterim v), in qua candidum plumbum proveniat; ad eam Britannosvitilibus[*](uilibus AE2yo. uiti- a) navigiis corio[*]((brittanus . .) corio solet y) circumsutis[*](consutis y. cirs- E1) navigare . sunt qui et alias prodant, Scandias[*](scandias AE2D. -idas y. -iam rv), Dumnam, Bergos [*](uergos AyD2) maximamque omnium Berricen[*](berricen AyD. uerigon r. ner- v. uergon a), ex qua in Tylen[*](tilen y. tulen DF1a) navigetur . a Tyle[*](thyle F2. thele F1. tule a) unius diei navigatione mare concretum a nonnullis Cronium[*](cronium AF2yv. scro- (sco- E1) r) appellatur[*](appellaretur FRa).

[*](Caes. b. G. I 1, 1. Mela III 20. — Agrippa fr. 23 R. Dim. 20. Die. 1, 6. — Sol. 21, 1. MCap. VI 634 init.)

Gallia omnis Comata uno[*](commone (om. uno) A) nomine appellata 105 in tria populorum genera dividitur, amnibus maxime distincta . a[*](a om.A) Scalde[*](scaldi L. cfr. §106) ad Sequanam Belgica, ab eo ad Garunnam [*](carunnam A. garam E2. garumnam ova.D) Celtica eademque Lugdunensis, inde ad[*](ad AF2E2o (R?)v.om.r) Pyrenaei[*](pirenei o. piri- R. pyrinaei F. -nei a. -neo A (similiter infra))

montis excursum Aquitanica[*](aquitania ova.H.sed cfr. §108), Aremorica antea[*](ante R(?)dva.D) dicta[*](Aremorica — dicta post 349,18 Lugdunensis transpos.(Sieglin) D2). universam [*](uni-uersam — 2 galliarum ll.H. agrippa uniuersarum galliarum ov) oram |XVII|[*](|XVII| L??? D.XVII.L??? AEa. XVIII DR. XVIIF.|XVIII| H.om.ov.an |XIIII| .L????). L??? Agrippa, Galliarum inter Rhenum et Pyrenaeum atque oceanum ac montes Cebennam[*](cebennam Sol.G(S). -na A. -bannam (-nnum Ra)r. gebannam (-ben- v) ov(L)) et Iures [*](iures AD. –ris r o Sol. S. -ram v), quibus Narbonensem Galliam excludit, longitudinem CCCCXX[*](CCCCXXX F2. CCCXX F1dao. DCCCCXX Dic. DCCCXX Brot.), latitudinem CCCXVIII[*](CC.XVIIIA. CCCVIII Dic. CCCXIII va.H) computavit.[*]((7) Mela III 23. — (11) Mela III 20.) a Scaldi[*](scalti o) incolunt [texero[*](uncos pos. (U 86) J. texero A. -ri F2. exerui r. -rni v. externi C. -ra G(D). texero — menapi om.o (qui etiam in seqq.plura om.))] Texuandri[*](texuandri (t in ras.F2. -di R) ll. (te a). texa- v. toxa- B ex Amm.XVII 8,3) pluribus nominibus, dein Menapi[*](merapii DFEa), Morini ora Marsacis[*](ora marsacis DF1dD. -ci AE2. -cii F2. -sucis E1a. oromarsacis R. -ci S. -ansaci v. (an in ora?)) iuncti pago qui Gesoriacus[*](gesoriacus B. chersicaus A. cersiacus rv. ger- a3. cher- J. cfr. §102) vocatur, Britanni, Ambiani[*](ambianni R), Bellovaci[*](bellouaci AF2E2v. bello r. beluagi o), Bassi[*](bassi AF2E2ov(J). basi r. hassi C. om.H). introrsus Catoslugi[*](catoslugi AS. catus- r. om.o. castologi v), Atrebates[*](atreuates A), Nervi liberi, Veromandui[*](ueromandui AE2ov. uir- r), Suaeuconi[*](sueuconi (suec- C) DFREava.S.om. o. del. Je coni. H), Suessiones liberi, Vlmanectes[*](ulmanectes AF2 (ct in ras.) D1. -neetes D. -netes rv(H). om.ao. Vlbanectes B. Subanecti Ptol.II 9,6. Siluanectes (Dunville notice p. 608)D2. cfr. M Pt p. 224a) liberi[*](liberi om.o. liberi — 11 Treueri liberi om.a), Tungri[*](tuncgri A), Sunuci[*](Rinuci va.H.om.o), Frisiavones[*](frisia. auones A. frisi o. -siabones B), Baetasi [*](baetasi D. bat- AF2. bet- F1E2v. -tase r. om.o), Leuci liberi, Treveri[*](treberi DRE) liberi antea et Lingones[*](lingones ARaov. licg- D1. lig- r) foederati , Remi foederati[*](remi foederati AE2o(R?)v. om.r), Mediomatrici[*](mediomtrici A), Sequani, Raurici[*](raurici A(R?)v. nau- r. rauraci v. raurici— 351, 4 rheni om.o),
Helveti, coloniae[*](coloniae E2G. -nia AF2. -ni r) Equestris[*](equestris Rav. -tres A. aequaestris r) et Raurica[*](raurica D. cfr. § 79. -iaca Av. -iacha E2. -iach DE1. ruria ac R. -ri ac ad. sauriaca F2in ras.). Rhenum autem[*](autem AF2E2v.om.r) accolentes Germaniae gentium in eadem provincia Nemetes, Triboci[*](triuoci A. -ibochi C), Vangiones, in[*](in ubis D. in ubi A. in ubii F2d. in uuii r. hinc ubii B) Vbis colonia [*](colonia AFv. -iae DE. -ie Ra) Agrippinensis[*](agrippiniensis DF1RE. -ppienses A), Guberni[*](guberni ll.v (H) J. Guge- G. Cuge- S. Cube- Müllenhoff (Herm. XIIp. 272)), Batavi[*](bataui F(?)B. -abi A. uataui r) et quos in[*](in AF2E2v. om.r) insulis diximus Rheni.

[*](101)

[*]((7. 10) Mela III 23. 20. cfr. Eratosth. fr. p. 365 Berger.) Lugdunensis Gallia habet Lexovios[*](lexobios A. lixouios R. (lexeuii o)), Veliocasses [*](ueliocasses D. cfr. Caes. BG VIII 7. Ptol. II 8,7. uello- (-ssus a) DFEav. uillo- R. uelocc- A(J)), Caletos[*](caletos ego coll. XIX 8. Caes.BG II 4. VIII 7. Ptol. II 8,5. gal- ARS. gall- rv. gallos a), Venetos, Abrincatuos[*](abrincatuos v. -tus A. -ngatos F2E2R. -tus (-ti o) r), Ossismos[*](ossismos R1 (B2)S. cfr. Mela. -ismons AE2. -imos D2FR2. -imus r. osismios B1e Ptol.l.l.), flumen clarum Ligerem[*](ligerem R2D. -gerim dv. -girem r), sed paeninsulam spectatiorem excurrentem in oceanum a fine Ossismorum[*](ossismorum E2. osi- r. cfr. supra) circuitu DCXXV, cervice in latitudinem CXXV. ultra eum Namnetes[*](namnetes S. -tis 11. nannetes G. uannetes v), intus autem Aedui foederati, Carnuteni[*](carnuteni foederati F2E2oD. -ti foed- Rd(?)G. om.r. cauratani foed- v) foederati, Boi, Senones, Aulerci[*](aulerci adov. -rti r) qui cognominantur Eburovices[*](eburones ova.G) et qui Cenomani[*](cenomanni F2E2ova. H(S)D2), Meldi liberi[*](liberi om.ao), Parisi, Tricasses[*](tricasses E2S. trec- ov. tritic- d. tricassae (tri inras.) F2. -sse R. tritic- DE1. ticas a), Andecavi[*](andecaui H. cfr. CILXIIIp. 478. andeg- ov. andic- F1E2D. candic- d. andig- F2. candidaui DRE1. scandinaui a), Viducasses[*](iducasses a), Bodiocasses [*](bodiocasses 11. H. bodic- v. uadic- B), Venelli[*](uenelli ll.v(S). une- Dal.), Coriosvelites[*](coriosultes R. coricoriosuelites E. cariosu- dva.D), Diablinti[*](diablindi Eva. S), Riedones[*](riedones ego coll.CIL XIII p. 492. rhe- v. rhie- F2. shie- DE. ???hie- F1. shye- a. sie- R2. se- R1), Turones

, Atesui[*](itesui va H), Segusiavi[*](segusiaui ego coll. CIL XIII p. 221. saecu- F2. secu- D. -ani (B) G. -usi (saec- F1) alibi (albii v) rv) liberi, in quorum agro colonia Lugudunum [*](lugudunum DFED2. lugd- rv).

[*]((4) Mela III 23. — (10) ib. 20. — (12) cfr. Plin. III 36.) Aquitanicae sunt Ambilatri[*](ambilatri E2G. ambul- v. -bilittri r), Anagnutes, Pictones, Santoni[*](sanctoni o. -ntones va.S) liberi, Bituriges[*](bituriges liberi E2v (H). -riges o. beturi Fd. betur r. del.G) liberi cognomine Vivisci [*](uiuiscia F1Ra. uibisci d. ub- E2ova.S), Aquitani, unde nomen provinciae[*](prouinciae F2E2ov. -cia r), Sediboviates[*](sedibouiates S. -ades E1ad. -oniates v. sed hi bouiates RE2. -ades DF. sunt hi Bouiates D2. an Sibuzates? cfr. Caes. BG III 27). mox in oppidum contributi Convenae, Begerri[*](begerri E2G. -rbi FRE1. bebergi a. bergebi D2inras.v), Tarbelli[*](tasbelli FlREla. tarbeli va.H.cfr. XXXI 4) Quattuorsignani , Cocosates[*](cocosetes R. cosates a) Sexsignani, Venami[*](Venarni Marca (hist. Beneharn. 12 p. 43)), Onobrisates, Belendi, saltus Pyrenaeus infraque[*](infra quem D2) Monesi[*](monesi F2E2G. mone r. Onesi D2coll. Strab. IVp. 190 (in Bursiani Jahresber. 1877 p. 315) osquidates va.H), Oscidates Montani [*](montani Sybillates D2l.l.) Sybillates[*](sibyllates dG), Camponi[*](camponi dv. -poi (-boi F2) r), Bercorcates[*](becorcartes F1. -rdates F2), Pinpedunni[*](pinpedunni DFTD. -umni Ea. pindedunni RS. pipedimui (bip- C) v), Lassunni [*](lassunni FaS. -urini R. lasunni D. -umni E1. -uini E2. sassumini v), Vellates[*](uellates E2v. sue- rJ2), Toruates[*](tornates va.D), Consoranni, Ausci, Elusates[*](aelusates DF1E1a), Sottiates [*](soscidates F2), Oscidates Campestres, Succasses[*](succasses v. -sse R1E. sucasse DR2a. -ssae Fld. uocassae F2), Latusates[*](tarusates H), Basaboiates[*](basabocates Eva.D), Vassei[*](uassei av. -ssel E. -ssaei DF. uessei R), Sennates[*](sennates F2E2v. enn- a. aenn- DR. ???enn-F1. cienn-E1), Cambolectri[*](campolectri F1R) Agessinates. Pictonibus iuncti[*](dist. H) autem[*](autem ll.S. hinc (puncto ante posito) v) Bituriges[*](bituries DFE1a) liberi qui[*](qui F2E2v. quin r) Cubi appellantur, dein Lemo- vices[*](lemouices F2R2E2ov. leuo- r), Arverni[*](aluerni Eo. aruenni R) liberi, Vellavi liberi[*](uellaui (uela- F2) liberi F2in marg. D2.om.r. cfr. Caes. BG VII 75 et CIL XIII p. 193), Gabales. rursus Narbonensi

provinciae contermini Ruteni[*](roteni R. rutheni C), Cadurci[*](cadurici DF1. -rii a. cudurcii R2e corr.), Nitiobroges[*](nitiobroges D. -riges (Scaliger) S. antobroges (anteb- R) ll.v(J2)) Tarneque amne discreti a Tolosanis Petrocori.

Maria circa oram ad Rhenum septentrionalis oceanus, inter[*](inter id (sc. mare)R (lac.ante indicate J2). -errid E2. -erri r. inter eum (rhenurm v) G) Rhenum et Sequanam Britannicus, inter id et Pyrenaeum Gallicus. insulae conplures Venestorum[*](Venetorum va.D) et quae[*](et quae DFav. quae et (R?)G cum P. quae E) Veneticae appellantur et in[*](in F2E2v. inter r) Aquitanico[*](aquitanico (aeq- F1) FRav. -icu DE2. -ic E1) sinu Vliaros[*](uliaros (-rios D1) ll.D. -rus G.om.v).

[*](cfr. Plin. III 29. Mela II 85. 86. III 14.) A Pyrenaei promunturio Hispania incipit[*](an incipit, ibi angustior?), angustior non Gallia modo, verum etiam semet ipsa, ut diximus, inmensum[*](inmensum om. o) quantum hinc oceano, illinc Hiberico [*](3, 29) mari comprimentibus. ipsa Pyrenaei iuga ab exortu aequinoctiali in[*](in E1ov. fusa in F2G. iuga (???u???a F1) in r falsa iterationeob- aei et -ali) occasum brumalem[*](brumali D) breviores quam [*](quam latere ego. latere quam ll.D. latere septentrionali quam F2v)latere meridiano Hispanias faciunt. proxima ora citerioris est eiusdemque Tarraconensis[*](tarraconensis v. tara- o. terra- ll) situs[*](situs consistit F2). a Pyrenaeo per oceanum Vasconum saltus, Olarso[*](olarso B. aol- (-lurso R) ll.v.cfr. III 29. Oeasso Ptol. II 6,10), Vardulorum[*](uardulorum B. uasdu- RE1v. -llorum r.cfr. Mela III 15) oppida, Morogi[*](morogi RD. -ogy r. -osgi v), Menosca, Vesperies, Amanum portus, ubi nunc Flaviobrica colonia.[*](Mela III 15. 13. 11. 13 extr. 11.) civitatium novem regio Cantabrorum[*](cantabrorum F20v. cont- E2. -tubrorum Ela. cūtu- r). flumen Sauga[*](sauga ll.S. sanga v. sanda G). portus Victoriae Iuliobrigensium[*](iuliobricensium va.Bas.(J)); ab eo loco fontes Hiberi[*](hiberium (yb- a) Fra)XL p. portus Blendium[*](biendium va.H). Orgenomesci[*](orgenomesci FRH.cfr. Mela III 15. -omescy D. -onescy E1. -oescy a. -omiscy E2. origeni mixtis v. argenomesci M Ptp. 169a) e Cantabris[*](e cantabris ll.H. cant- v. et cambraci M Ptl.l.);

portus eorum Veseiasueca[*](ueseiasueca E2. -ei. ueca v. -eiusuaga F2inras. uereasueca rH. cfr. M Ptp. 168b) . regio Asturum[*](asturum (aust- E2) F2E2v. astir- r), Noega[*](noega E2v. nega F2. neg& r. cfr. Mela III 13 (noeca)) oppidum. in paeninsula Paesici[*](paesici RdH. cfr. Ptol.II 6,5. pes- rG(D1). pis- v. cfr. III 28) et deinde conventus Lucensis[*](lucensis F2E2v. -si r) a flumine Navia[*](Nauia Albiones F2E2v (D2philol. XXXII p. 654). -ne r. -nis (fort. Labionis) M Pt p. 146b. Nauialbione J. -ilubione B) Albiones, Cibarci, Egi[*](Egi, Varri M Ptp. 145a. Egiua- D. eciua- R. eguia- F2. aeciua- D. ecuia- F1a. egtiia- E2. ectiia- El. egoua- v), Varri cognomine Namarini [*](namarini -5 cognomine om.D1a (sed in a post 6 paeninsula deincepserrore exhibentur namarini - paeninsula))[*](namarinni R. mearini M Ptl.l.), Adovi[*](adoui R. iad- rJ. -doni v. cfr. M Ptl.l.), Arroni[*](aroni D2F.om.ava.J), Arrotrebae[*](arotrebae D2FE). promunturium Celticum, amnes Florius[*](fiorius F2E2v. -ibus r), Nelo. Celtici cognomine Neri et super[*](neriae superque va.S) Tamarci[*](tamarci ll.v(D). -rici B coll. XXXI 23 et Mela III 11. (Supertamarci D2l.l.p. 655 sqq.)), quorum in paeninsula tres arae[*](tres arae F2B. tresarae v. -ssare E2. trearae r) Sestianae[*](sestianae F2v. rest- (mia- E2) r) Augusto dicatae, Copori[*](copori (corp- a) ll.D. cap- H e Ptol.116,23. caep- B), oppidum Noeta[*](noeta D. nota E2. oeta r. noela v. noega M Pt l.l.p. 145a), Celtici cognomine Praestamarci[*](praestamarci DFEaD. presta- R. -tii v. praesamarci B. -chi Mela. praeta- D2l.l.), Cileni[*](cileni v. cilaeni D. laeni Fa. leni r). ex insulis nominandae Corticata et Aunios.[*]((9. 11. 355,1) Mela III 10. 8 extr.) a Cilenis[*](cilensis ll.va.G) conventus Bracarum[*](Lracarum Rav. bracc- r) Helleni[*](elleni a. heleni va.D), Grovi[*](groui E2D.cfr. Mela III 10.croui F2 (CIL II n.774. 2250. 2565). cro F1. gro r. grauii G (Sil. It. III 366). groni v), castellum Tyde, Graecorum subolis[*](subolis F2S. sob–rv(D)) omnia. insulae Siccae[*](siccae D. siccae insigne E2. insigne E1. signae DdJ2. -gne Ra. sig??? F1. -ge F2. cicae J1. cicae. insigne v), oppidum Abobrica[*](abobrica F1v. -cam (-orri- R) DRa. auobrica F2E2 -cam E1. Adrobrica Mela III 13). Minius amnis, IIII ore[*](ore F2v. ori DF1R. -is Ea) spatiosus, Leuni[*](leunis R. laeuni F. laebuni coni.B. lubaeni Ptol. II 6,47), Seurbi, Bracarum oppidum Augusta, quos super[*](super ll.v(D). supra Bas. (super quos a)) Gallaecia.
flumen Limia, Durius amnis e[*](e F2inras.v. et r. ex C. om.o maximus F1To) maximis Hispaniae, ortus in Pelendonibus[*](pelen- donibus Bas. cfr. III 26. -denibus E2. -deniuibus E1. pelondoni- bus F2v. -denibus r) et iuxta Numantiam lapsus, dein per Arevacos Vaccaeosque, disterminatis ab Asturia Vettonibus[*](uectonibus ava.L), a Lusitania Gallaecis[*](gallaecis FL. -llecis DR2v. -llegis R1. -llicis Ea), ibi quoque Turdulos a Bracaris arcens . omnis, quae[*](quae F2. que rv) dicta regio a Pyrenaeo, metallis referta auri, argenti, ferri, plumbi nigri albique.

[*]((10) Mela III 6. 7. Sol. 23, 5. cfr. MCap. VI 629.) A Durio Lusitania incipit[*](incipit F2E2aov. -pi r). Turduli[*](turduli F2v. -lli ro) veteres, Paesuri[*](pesuri ava. H), flumen Vagia[*](uagia ll.v(J). -ga S. uacca B ePtol.II 5,3), oppidum Talabrica[*](talabrica oppidum F2E2ov.om.r), oppidum et flumen Aeminium aeminium (B)H coll. §115.emen- d. min- F2G. enumen- a. eumen- rov[*](), oppida Conimbriga[*](conimbriga CILII 391. -ca v. conubriga R2. cioū-R. cinum-r. coniumbrica D1), Collippo[*](collipo E. colippo va. H), Eburobrittium[*](eburobritium F2av.D. -icium F1). excurrit deinde in altum[*](altum d(?)G. alum E2. alium r. -iud ov) vasto cornu promunturium, quod aliqui Artabrum[*](attrabum o) appellavere, alii Magnum, multi Olisiponense [*](olisiponense H e Sol.(D2). holi- o. olisipp- DREG(D1). -sypp- a. olimp- F2inras. ulyssipp- v) ab oppido, terras[*](terras E2o(FR?)v. -rra r. an terram?), maria, caelum discriminans[*](disterminans E(?)ova.S(D2)). illo finitur Hispaniae latus et a[*](a om.o) circuitu eius incipit frons[*](fons DF1RE1a). [*]((17) Mela III 13.)

[*](dist. G) septentrio[*](septentrion F1Ra. -onis ozva. G) hinc[*](hinc F2E2ov. hic r) oceanusque Gallicus, occasus illinc[*](illinc et G), oceanus[*](oceanus qui F2. -nus qui et ova. G) Atlanticus. promunturi[*](promun- -turiae D. -unctorie a. -ontorii F2) excursum LX prodidere, alii XC, ad Pyrenaeum inde non pauci |XII|.L???, et ibi gentem Artabrum, quae numquam fuit, manifesto errore. Arrotrebas enim, quos ante Celticum diximus promunturium,[*](111) hoc in loco posuere litteris permutatis.[*]((3) Mela III 10. 8. Sol. 23, 6.) erratum et

in amnibus inclutis. ab Minio, quem supra diximus, CC,[*](112) ut auctor est Varro, abest Aeminius[*](eminius F2a. aemion- D alibe E1. -be DF), quem alibi quidam intellegunt[*](intelle- gunt F2inras.E2v(D). -llectu DE1. -tum RS. om.a) et Limaeam[*](limaeam R(?)B e Strab. III p. 153. -meam DFa. lineam Ev. (Limia MelaIII 10. cfr. supra§112)) vocant, Oblivionis antiquis dictus[*](dictum DRE1a. dic??? F1) multumque fabulosus, ab Durio Tagus CC interveniente Munda. Tagus auriferis harenis celebratur. ab eo CLX promunturium Sacrum e[*](e F2E2v.om.r) media prope Hispaniae fronte prosilit. |XIIII| inde ad Pyrenaeum medium colligi[*](colligi F2in ras.E2G. -gitur rv. -tur ut C) Varro[*](uarro tradit F2inras.E2v (J). a prodit rata Dd. -itatra E. -itata a. -it??? R. uarro prodit S) tradit,[*]((9-14) Mela III 8. 7. — (11. 12) cfr. Plin. VIII 166. Sol. 23, 7. MCap. VI 629.) ad Anam vero[*](uero quo F2E2v. quo uero r), quo Lusitaniam a Baetica discrevimus , CXXVI[*](CCXXVI C), a Gadibus CII additis. gentes Celtici[*](celtici G. -ce Ro. -c??? F1. -cae rv(J)) Turduli[*](turdoli F2. uarduli G) et[*](ei (pro et) DE1. ci a uetones FRao ana F2(R?)v. agana ro) circa Tagum Vettones, ab Ana ad Sacrum Lusitani. oppida a Tago memorabilia in ora Olisipo[*](olisippo FaG(D1). ola orisipo R), equarum e[*](e E2ov. et r) favonio [*](fauonii F2) vento[*](uento Rv. -nt E1. -nti F2 -ntu ro) conceptu nobile[*](nobile E2v. -les o. -li r), Salacia cognominata Vrbs[*](urbs F2E2v. -bē R. -be r) Imperatoria, Merobrica[*](merobrica RE2v. eso- DF1E1a. mesobriga F2d2. so- dl). promunturium Sacrum et alterum Cuneus[*](cuneus R (?) B e Mela. cen- DEav. caen- F). oppida Ossonoba[*](orsonoba Ea), Balsa[*](balssa a. barta R. bassa va. C), Myrtilis[*](myrtilis Bas. (J). -li DFEv(S). mirti R. -tyli a).

[*]((1) Mela 188.—(5)ib.8. 7. 8.)Vniversa provincia dividitur in conventus tres, Emeritensem , Pacensem, Scalabitanum[*](scallabitanum D.cfr. CIL IIn.35.Ptol. 115,6), tota populorum XLV[*](XLV G(D). XLVI ll.v(S)), in quibus coloniae sunt quinque, municipium civium Romanorum [*](Ro. unum Bas.), Latii[*](lanti antiqua DF1RE1a) antiqui III, stipendiaria XXXVI. coloniae

Augusta Emerita, Anae[*](anae v. ane F2. antae E. -te r) fluvio adposita, Metellinensis[*](metellinensis U 88 ex It.Ant. p. 416. metall- ll.va. J), Pacensis , Norbensis Caesarina[*](caesarina F2D. caessa- E2. cessa- A. caeca- (ceca- Ra) r. caesariana v) cognomine; contributa sunt in eam[*](eam v. ea ll) Castra Servilia[*](seduilia AE2. iulia va.S), Castra Caecilia. quinta est Scalabis[*](scallabis (sall- F2) ll.D. cfr. supra) quae Praesidium lulium[*](iulium AF2E2v. in iu- r) vocatur. municipium civium Romanorum Olisipo[*](olysipo A. olisippo aG(D1)), Felicitas[*](felicitate E2. -ate. L??? A.om.a) Iulia cognominatum[*](cognominatum - 6 iulia om.R1). oppida veteris[*](ueteris AF2R2E2v. -res r) Latii Ebora, quod item[*](item H. periit in marg.R2 idem rv(D)) Liberalitas Iulia, et Myrtilis[*](116)[*](mirtilisse R. -lese a. myrtiles ae DE1. -li??? F1. -li ac Sut§ 116) ac Salacia, quae diximus.[*](Agrippa fr. 24 R.) stipendiariorum quos nominare non pigeat, praeter iam dictos in Baeticae[*](in Baetica cognomines (P)D2) cognominibus,[*](3,13) Augustobrigenses[*](augustobri- censes JD1), Aeminienses[*](aeminienses Dcoll.§113. -nenses AF2J. aemie- DF1. ammie- B. emie- rv), Aranditani[*](aranditani AF2v (G).cfr. Ptol.II 5,5. acra- R. ???ra- F1. era- r. arani- B), Arabricenses[*](arabricenses H e Ptol. II 5,6. axa- G(D). -itenses RB. taxa- rv. -icenses dTJ), Balsenses, Caesarobrigenses[*](cessaro- brigenses A. caesarrobrienses (-aro-E2) DFEa. sesarro-R), Caperenses[*](cape- renses AE2v. caer- DFE1a. cer- dT. -renes R), Caurienses[*](caurienses D. caure- (ceure- A) ll.v. cfr. Ptol. 115,6), Colarni , Cibilitani[*](cilibitani AF2), Concordienses, Elbocori[*](elbo- cori H e Ptol.115,6. et bocori (-coni R. -ccori v) ll.v. qui et boccori (B)C), Interannienses[*](interannienses H. -anenses a. -ansenses ll. -ausen- ses v. -amnienses D1), Lancienses [*](laccienses E1. -ntes a), Mirobrigenses[*](mirobrienses Rd. -ntes DFE1a) qui Celtici cognominantur, Medubrigenses [*](medubricenses C(J)) qui Plumbari, Ocelenses[*](ocelenses AD. add. lancienses (lanti- F. qui et lanci- B) rv falso iteratum ex 11. 12), Turduli qui Bardili[*](bardili AD. -duli (pa- F) DFRE2v. -la Ela) et[*](et AE2v. at r. ac S) Tapori[*](iapori A. top- a).

Lusitaniam cum Asturia et Gallaecia[*](gallaeciae D. -llecia F1Eva.L. -ie a. -etie R. -llicia F2o) patere longitudine

DXL, latitudine DXXXVI, Agrippa prodidit[*](prodit A(?)). omnes autem Hispaniae a duobus Pyrenaei promunturiis per maria totius orae circuitu |XXVIIII|[*](XXXVIIIIDFava.G(H). XXXIIII R).XXIIII[*](XXIIIIAD.XXIIrH. del. C. XII v) colligere existimantur, ab aliis |XXVI|[*](XXVIll.v(S). XXVH. -VIIG).

[*](Mela III 47. Sol. 23, 10. 12. Mela III 46. Polyb. XXXIV 15, 3 Hultsch. cfr. Agathem. V 20 (GGm II p. 481).) Ex adverso Celtiberiae conplures sunt insulae, Cassiterides[*](cassiterides AF2E2v. cassier- ro) dictae Graecis[*](a grecis ova. G) a fertilitate plumbi, et e regione Arrotrebarum promunturi[*](promunturi AG. -ium r. -io v) Deorum VI[*](VI AF2E2v. his (=HS = sest.) r. tres Sol.), quas aliqui[*](aliquis DE. -quas F) Fortunatas appellavere. in ipso vero capite[*](capite AF2dG(J). -te mox rv(SD)) Baeticae ab ostio freti p[*](p. om.A). XXV[*](LXXV AF2va.H) Gadis, longa, ut Polybius scribit, XII, lata III. abest a continente proxima parte minus pedes[*](pedes ll.v(H). passus G) DCC, reliqua plus VII. ipsius spatium[*](spatium AF2E2v. stacim R. statim r)XV est. habet oppidum civium Romanorum, qui[*](qui AE2S. om.r. quod d(?)v) appellantur[*](appellatur ARava.S) Augustani[*](augustana(-sta FG) va. S) Vrbe[*](urbi A. urbs F2va. S) Iulia Gaditana[*](gaditana d(?) G. -ni ll.v. -nis Bas.). [*](Ephorus fr. 40 Müller. Timaeus fr. 35 Müller. Silenus fr. 3 Müller. — (359, 2-8) Sol. 23,12. cfr. Mela III 46. 47. Sall. hist. fr. II 29. Avien. descr. orb. 615.)ab eo latere, quo Hispaniam spectat, passibus fere C altera insula est, longa[*](longa M J2. -ga in F2. -gū DRE2a. -g??? F1. -ga AdBrot. -ga III G(S). M longa D. in longum E1o. -gum CC M v) M[*](M ARdG(Brot.)D. M??? r. mille o. del.H. XL M v) passus, M lata, in qua prius oppidum Gadium fuit. vocatur ab Ephoro et[*](et -16 aphro F2in marg. om.F1) Philistide[*](philistide B coll.ind. philide A. phill- F2o. pill- Ra. phyll- E2v. pyll- E1. -dae D) Erythea[*](erythea DEBrot.(D). -tea A. -thia B(S). erithea F2Raov), a Timaeo et Sileno Aphrodisias[*](aphrodisias (apho- Al) Av. apphoro- a. aphoros (om.F1. aphro F2) dyseas (disias R) r), ab indigenis Iunonis.

maiorem Timaeus Cotinusam[*](cotinusam B e Dion. perieg. 456. pot- ll.v. -mussam J) aput[*](apud eos B. a puteis (-eus E2) AF2E2v (J). ac puteus E1. ae putei??? F1. at poteius R. at put- D. ab oleis (P)SD2) eos vocitatam ait; nostri Tarteson[*](tar- taeson F. tharteso R. tarieso DE1a) appellant[*](appellarunt A(?)S), Poeni Gadir[*](gadir ita GeSol. cadir ita AE2. cadyrita F2. dad-F1. tadiri-R. dad-r. gadirrutam B. cadirruta v), ita Punica lingua saepem[*](saepem B. -pe E2. -pae A. sepe F2. sae D. se F1R. s a.om.E1. septem v) significante[*](signiticante D. -tie ante a.om.E1). Erythea[*](erythea DdE1Brot. -thia B. -threa (Sol.) v. erithea a. -thaea R. erynthea E2. erhinthea A. eerin- R) dicta est, quoniam Tyri aborigines[*](aborigines (P)H. -gine (abiri- A) ll.v) earum[*](earum DFEaU 89. eurum AR. eor- va.D) orti ab Erythro[*](erythro S. -tro d. -thraeo v. eurythro DF. -tro A. -rithro r) mari ferebantur. in hac Geryones[*](geriones FRaova. C) habitasse a quibusdam existimatur[*](existimatur cuius AG(S). -antur quorum rov(H)), cuius armenta Hercules abduxerit[*](abduxerit (add- E) AEv. -xit o. -xerint r). sunt qui aliam esse eam et contra Lusitaniam arbitrentur, eodemque nomine quandam[*](quandam U 89. quond- (cond- R) ll.va.J) ibi appellant[*](appellant ll.v(S). -atam C).

[*]((11) Agathem. III 10 (GGm II p. 474). Polyb. XXXIV 15, 1 Hultsch.) Peracto ambitu Europae reddenda consummatio est, ne quid non in expedito sit noscere volentibus. longitudinem eius Artemidorus atque Isidorus a Tanai Gades |LXXXVII|[*](LXXXVIIIego ex Agathem.LXXVIIAD1. LXXXIIrS. -IIII v. -VI D2ME p. 13. XXXIIBrot. coll.II 246).XIIII[*](XIIIIll.v.XVIIID2l.l.) prodiderunt. Polybius latitudinem Europae ab Italia ad oceanum scripsit[*](scribit DFEava.G) |XIII|[*](XII.L??? AD2. XI. Lrv).L??? esse, etiam tum incomperta magnitudine. est[*](est ll.S. eius. Est G. huius. Est v. an sunt?) autem ipsius Italiae, ut 122 diximus, X???.XX[*](X -XX D1. XI.XXll.H.XII XX v.CDXD2ME p. 14 coll. III 44) ad Alpes, unde[*](unde per Bas.) Lugdunum et ad[*](& ad ego. ad ll.v) portum [*](3,43)

Morinorum[*](morinorum v. bor- (por- F)ll) Britannicum, qua videtur mensuram agere Polybius, |XI|.LXVIIII[*](XI . LXVIIIIAS.XI LXVIIIG. ??? LXVIIII F2. XIII XVIII rv(H)). sed certior mensura ac longior ad occasum solis aestivi ostiumque Rheni per castra legionum Germaniae ab iisdem Alpibus derigitur[*](derigitur F. dir- rv), |XIII|.XLII[*](XII-XLIIII a.XV-XLIII H).

Hinc deinde Africa atque Asia dicentur.

[*](9 ad (pro &) A. qua E3va.S)

[*]((9. 10) Sol. 24, 2.)Africam Graeci Libyam appellavere et mare ante eam[*](anteam F1. -theum op) Libycum[*](libycum incipiens E3va.S);[*](dist.S) Aegyptio[*](aegypto opva.G(SD)) finitur, nec alia pars terrarum pauciores recipit sinus, longe ab occidente litorum obliquo[*](obliquo litorum (later- E1a) DFREaS) spatio. populorum eius oppidorumque nomina vel maxime sunt ineffabilia praeterquam ipsorum linguis, et alias[*](alia DF1Ea1p) castella ferme inhabitant.

[*]((17) Mela I 25. III 107. — (361, 1-5) ib. I 26. Sol. 24, 1. 3. MCap. VI 666 extr.) Principio[*](principia R2 (ocod. Guelf.)) terrarum Mauretaniae[*](mauritaniae AR2Eaopva. S(D2)passim) appellantur, usque ad C. Caesarem Germanici filium regna[*](regna saeuitia (se- F2a2) AEF2a2v. -nasse uitia (-na initia R2) r), saevitia eius in duas divisae[*](diuisae ll.L. -sa aG. -sa est pv) provincias. promunturium oceani extumum

Ampelusia nominatur a Graecis. oppida fuere Lissa[*](lissa et AF2EH. -ssia et Dd. -ssa opv. lisc???e R. lis??? F1. lisei a) et Cottae[*](cottae ADFD2. cfr. XXXII 15. -tte ov(S). cocte Rp. co&e E. cete a. cotta H. cotes B e Strab. XVIIp. 825) ultra columnas Herculis, nunc est Tingi, quondam ab Antaeo[*](antheo aop) conditum, postea a Claudio[*](CL. (pro Claudio) DFaitem v. 8. centum quinquaginta milia A) Caesare, cum coloniam[*](coloniā FEaopv. -ia r) faceret, appellatum Traducta lulia. abest a Baelone[*](belone ll.va.D. cfr. III 7) oppido Baeticae proximo traiectu XXX[*](XXXIII (Sol. MCap.) D2). ab eo XXV in ora oceani colonia Augusti Iulia Constantia Zulil[*](zulil F2EapJ. ziilil DF1. zcilil R. zilil A. zilis B e Strab. zubil v), regum dicioni exempta et iura in[*](in AE2a2pv(S). om.rH) Baeticam petere iussa. ab[*](ab ApJ. hab R. et ab rv) ea[*](eo Aapva.G)XXXV[*](XXXV AD. XXXII rv. om.o) colonia a Claudio Caesare facta Lixos[*](lix Sol. (Isid. or. XV 1,74). Ptol.), vel fabulosissime antiquis[*](ab antiquis E2ova.H) narrata:[*](Sol. 24, 4. 6. 5. MCap. VI 667. (cfr. Mela III 107. 106. Strabo XVII p. 826).) ibi regia Antaei certamenque cum Hercule et Hesperidum horti[*](orti o. hori F1. in ortu E. -rum a.om.A). adfunditur[*](aut funditur R1) autem[*](autem om.R2H. autem huic E3v) aestuarium e mari flexuoso[*](fluxuoso A) meatu, in quo dracones[*](draconis RE2opva. D) custodiae instar fuisse nunc interpretantur. amplectitur intra se insulam, quam solam e vicino tractu aliquanto[*](aliquanto AF2v. -ndo r) excelsiore[*](excelsiores va.B. -orem D2, sed cfr. Sol. et Strab.) non tamen aestus maris inundant[*](inundant AE2ov (S). -dat rBas.). exstat in ea[*](eoA) et[*](et om.op) ara Herculis nec praeter oleastros aliud ex narrato illo aurifero nemore.[*](Nepos fr. 50 H.) minus profecto mirentur portentosa Graeciae mendacia de his[*](iis RE(?)va.S) et amne[*](amni A) Lixo[*](lixo AF2inras.E2v. xilo r) prodita qui cogitent[*](cogitant RS) nostros nuperque paulo minus monstrifica quaedam[*](que om.va.S. quae A.an nuper quoque?) de iisdem tradidisse, praevalidam hanc urbem maioremque Magna Carthagine, praeterea ex adverso eius sitam et prope inmenso tractu
ab Tingi, quaeque alia Cornelius Nepos avidissime credidit.[*]((4. 5. 8) Mela III 107. —(8.10) Sol. 24, 7.) ab Lixo XL in mediterraneo altera Augusti colonia est Babba, Iulia Campestris appellata, et tertia Banasa LXXV p., Valentia cognominata. ab ea XXXV[*](ea XXV ap) Volubile oppidum, tantundem[*](tantundem AE2pv. tand- (-d & R) r) a mari utroque distans. at[*](ad DF1R. & pva.L) in ora a Lixo L??? amnis Sububus[*](sububus ll.v(J). subus a. -bur B e Ptol. IV 1,2. cfr. § 9), praeter Banasam coloniam defluens, magnificus et navigabilis. ab eo totidem milibus oppidum Sala, eiusdem nominis fluvio inpositum, iam solitudinibus vicinum elephantorumque gregibus[*](gerigibus R1. graeci- A) infestum, multo tamen magis Autololum[*](autolorum Sol.) gente[*](gentem Rapva.G), per quam[*](quā ter (t???) R1) iter est ad montem Africae vel fabulosissimum Atlantem.

[*](Mela III 101. Sol. 24, 8. MCap. VI 667.)E[*](e del.F2) mediis hunc harenis in caelum attolli prodidere, asperum[*](aspectu op), squalentem qua vergat[*](uergit o) ad litora oceani, cui cognomen inposuit, eundem opacum nemorosumque[*](que AE2opv. om.r) et[*](et om.op) scatebris fontium riguum qua[*](quas Flda. quo o) spectet[*](spectat REaopva.S) Africam, fructibus omnium generum sponte ita subnascentibus, ut numquam satias[*](satietas adopva.S) voluptatibus desit.[*](Mela III 95. Sol. 24, 10. 8. 10. 12. MCap. 1. 1. cfr. Plin. VI 197.) incolarum neminem interdiu cerni; silere omnia haut[*](haut om.A) alio quam solitudinum[*](solitudinem A) horrore; subire tacitam religionem animos[*](animas R1) propius[*](proprius ADF1) accedentium[*](accidentium DF1. accedentia R1) praeterque[*](praetereaque o) horrorem elati super nubila atque in vicina[*](uicinia op (-niam E3C) va.S) lunaris circuli. eundem noctibus micare crebris ignibus, Aegipanum Satyrorumque lascivia inpleri, tibiarum ac fistulae cantu tympanorumque et cymbalorum sonitu strepere. haec celebrati auctores prodidere praeter Herculi et Perseo laborata ibi.

spatium ad eum inmensum incertumque.[*](Sol. 24, 15.) fuere[*](fuerat et D1FREap) et Hannonis Carthaginiensium ducis commentarii Punicis[*](punici??? R. -ci F1Ea) rebus florentissimis explorare ambitum Africae iussi, quem secuti plerique e[*](ae F1. a EJ D1) Graecis nostrisque et alia[*](alio E1) quidem fabulosa et urbes multas ab eo conditas ibi prodidere, quarum[*](quaedem El. -dam E2va.H) nec memoria ulla nec vestigium exstat[*](existat A.om.a).

[*](Polyb. XXXIV 15, 7 Hultsch. — (9. 10) Sol. 24, 12. 11. MCap. VI 668 init. Agrippa fr. 25 Riese.)Scipione Aemiliano res in Africa gerente Polybius annalium conditor, ab eo accepta classe scrutandi illius orbis[*](urbis A) gratia circumvectus, prodidit a monte eo ad occasum versus saltus plenos feris, quas generat Africa[*](punctum post Africa pos. D2); ad flumen Anatim[*](Anam coni. D2)CCCLXXXXVI[*](CCCCLXXXXVI AD. -LXXXVI F. -V rv), ab eo Lixum CCV. Agrippa[*](agrippa lixum Av(S). agrippa F2. om.rH) Lixum a Gaditano freto [*](dist. va.H)CXII[*](CXII lixū F2) abesse; inde sinum qui vocetur Sagigi[*](sagigi AJ. -gici DFa. -gyci E1. -gyti E2. -guti v. -gaci R), oppidum in promunturio Mulelacha[*](muleiacha D2a. -ca D1R1. -eacha R2), flumina Sububam[*](sububam ll.v(D). -bu- bum fJ. cfr. §5. subur B) et Salat[*](salat (-ath R2ll.J. -lam B), portum Rutubis a Lixo CCXXIIII[*](CCXXIIIIAD. -III F2. CCCXIIIRv.CCXIIIrH), inde promunturium Solis, portum Rhysaddir[*](rhysaddir AJ. rhisardir F3. ris- DF2Eav. -ardis R. -adir F1), Gaetulos Autoteles[*](autoteles ll.v(J). -ololes C. -olales B. cfr. §5. 17), flumen Quosenum [*](quosenum AE2D. uos- (-nim E1. -nium a) r. cos- v), gentes[*](gentes H. -tem ll.v) Selatitos[*](sela- ticos R. uelatitos AD1) et Masatos[*](mesatos R. mara- F2), flumen Masathat[*](marathat F2. Masath (Sieglin) D2), flumen Darat, in quo crocodilos gigni[*](gignit R2).[*]((3) Sol. 24, 14.) dein sinum DCXVI includi montis[*](montis EG. -tes (om.R1) rv) Bracae[*](bracae AD. breace D. -cae F. braeacae E. braeate R2. braete R1. brece a. barcae J. -ce v) promunturio excurrente in occasum, quod appelletur[*](appelletur AS. -llatur apv. -llat rH) Surrentium. postea flumen Salsum[*](palsum F2a3va.H), ultra quod

Aethiopas Perorsos,quorum a tergo Pharusios[*](pharusios (B)H. -sos E3G. parusios ll. por- dTv). his iungi in[*](in J. om.ll.v) mediterraneo[*](mediterraneos D(?)a3va.J) Gaetulos Daras[*](daris at in ora F1. darati- R1. -inos R2), at in ora Aethiopas Daratitas [*](darathitas A), flumen Bambotum[*](bambotum ESol.v. banb- a. -thum DF. bom- A. botum R), crocodilis et hippopotamis refertum. ab eo montes perpetuos usque ad eum, quem Theon Ochema dicemus[*](dicimus F2). inde ad promunturium Hesperu[*](hesperu P. -rium E(?) G. -rum rv. cfr. II 237 et VI 197. 199) navigationem[*](6,197)[*](nauigatio- nem (sc. esse) ego. -ne ll.v. cfr. VI 197) dierum ac noctium decem[*](decem ll.v. II M Pt p. 734acoll.VI 197). in medio eo[*](eo AF2E2v. om.r) spatio Atlantem locavit, ceteris[*](ceteris AS.a cet- (coet- F) rv(D)) omnibus in extremis Mauretaniae proditum.

Romana arma primum Claudio principe in Mauretania bellavere, Ptolemaeum[*](ptolomaeum ARD2. ptho- ao(passim) aom.A) regem a Gaio Caesare interemptum ulciscente liberto Aedemone, refugientibusque barbaris ventum constat ad montem Atlantem. nec solum consulatu perfunctis atque e senatu ducibus, qui tum[*](dum FR) res[*](reges sere DF1) gessere, sed equitibus quoque Romanis, qui ex eo praefuere ibi, Atlantem penetrasse in[*](in (ante gloria) om.opva. G) gloria fuit.[*]((365, 2) Mela III 104. Sol. 26, 1.) quinque sunt, ut diximus, Romanae coloniae in ea provincia, perviumque[*](2.5) famae[*](famae a3v (S). -me FRE1. -ma DE2apH) videri potest, sed id plerumque[*](famae-plerumque om.A) fallacissimum[*](fallacissimum AG. -mo rv) experimento deprehenditur, quia[*](qua D. a FRa) dignitates[*](dignitates si ego. -tes Ap. -te v. -te si cum DFRa. -tes cum E(?)G), si indagare vera pigeat, ignorantiae pudore mentiri non piget, haut[*](haut Av. aut r) alio fidei proniore lapsu quam[*](quam AE2a3v. quam ore (ori a) r) ubi falsae rei gravis auctor existit. equidem minus miror inconperta quaedam esse equestris ordinis viris, iam vero et[*](et quidem FEG. et equ- v) senatum inde intrantibus, quam luxuriae, cuius efficacissima vis[*](ui DFa) sentitur atque[*](at A) maxima,

cum ebori, citro[*](citroque pC) silvae exquirantur, omnes scopuli Gaetuli[*](cetuli a. &uli F1. del.F2) muricibus[*](muricibus E(?)v. -cis r), purpuris[*](ac purpuris E(?)va.S).[*](Sol. 24, 13. — (4) Sol. 24, 15. MCap. VI 667 med. — (7) Sol. 24, 11.) indigenae tamen tradunt in ora ab Salat[*](salat AS. sala rv)CL[*](CL om.A) flumen Asanam[*](asanan A), marino haustu[*](haustum A), sed portu[*](???et portu R.om.DFldl) spectabile, mox amnemn, quem vocant Fut[*](fuut A2va.Bas. fuit R1. fud F2. fot a), ab eo ad Dirim[*](ad dirim AEd. -rin v. abd- DF. -rimi ap. ad darim R. ad Dyrin B. cfr. Strabo XVII p. 825. Yitruv. V 112,6. Addirim D1) — hoc enim Atlanti nomen esse[*](esse R (?)a3pv(D). et esse AF2J. est esse r) eorum lingua convenit — CC[*](CCC M Pt p. 579a), interveniente flumine, cui nomen est[*](est iuor AE2J. est uior v. om.r. est Diuor U 90 coll. Ptol. IV 1,1) Ivor. ibi[*](ibi pauca ego. ibi fauo AE2. ibe fabo (fab D) DF1E1a. ibi fabo suprascr. uel iuor F2. ibi fama R (?) v. del D1.locus adhuc corruptus)pauca extare[*](extare AF2E2H. -tra r. estare p. existere v) circa vestigia habitati quondam[*](q: dam R1. qued- R2a. quaed- DF1E1) soli[*](soli AF2Epv. sol r), vinearum palmetorumque reliquias.[*](Sol. 24, 15. 8. 10. MCap. VI 667 extr.) Suetonius Paulinus, quem consulem vidimus, primus Romanorum ducum[*](ducum AF2E2v. ducu- menses E1. decu-a. ducumses R1. ducum enenses (hen-p)DF1R2op. ducum emensus coni.J2) transgressus[*](transgressus E2pv. -ssos Ao. egressus r) quoque Atlantem aliquot milium spatio, prodidit de excelsitate quidem eius quae ceteri[*](ceteris (om. quae) R), imas radices densis altisque repletas silvis incognito genere arborum, proceritatem spectabilem esse[*](esse AE2G. om.raopv) enodi nitore, frondes cupressi[*](cu- pressis R(?)va.S) similes[*](similes om.E1S) praeterquam[*](praeterquam AFdoJ. -qua DRa. -que E(?)a3pB coll. XIII 95. praeter v) gravitate[*](grauitatem Eova.J. -tē a3) odoris, tenui eas obduci lanugine, quibus addita arte posse quales e[*](e om.F1RE1a1opva.G) bombyce vestes confici. verticem altis etiam aestate[*](aestate om.o) operiri nivibus.[*]((17) cfr. Vitr. VIII 2, 6.)[*]((1) Sol. 24, 14. — (3. 4) ib. 10.) decumis se eo pervenisse castris et ultra ad fiuvium, qui Ger[*](ger ll.H. gerum o. sur p. niger v) vocatur[*](uocatur AE2opv(D). -caretur F2H. -cetur rS),
per solitudines nigri pulveris, eminentibus interdum velut exustis cautibus, loca inhabitabilia fervore, quamquam hiberno tempore, experto[*](experto ll.G(J). -tos opS. -tum H. -tus v) . qui proximos inhabitent[*](inhabitant Eaop. -nte DF1R. -nt ei dT. -tent ei va.G(S)) saltus, refertos elephantorum ferarumque et serpentium omni genere, Canarios appellari, quippe victum eius animalis promiscuum iis[*](iis Av. his rG) esse et dividua ferarum viscera.[*]((8) Sol. 24, 15. — (10) ib. 9. cfr. Plin. XXV 77. 78.) iunctam[*](iuncta AFRop) Aethiopum gentem[*](gente AF2o), quos Perorsos vocant, satis constat. Iuba Ptolemaei pater, qui[*](qui AE2v. om.rao) primus utrique Mauretaniae imperitavit[*](imperauit Eaopva.S), studiorum claritate memorabilior etiam[*](et tamquā a. -quam de o) quam regno, similia prodidit de Atlante, praeterque gigni herbam ibi euphorbeam[*](euphorbiam F2Eaopva.D) nomine, ab inventore medico suo[*](suo sic o) appellatam . cuius lacteum sucum miris laudibus celebrat in claritate visus contraque serpentes et venena omnia privatim dicato volumine. et satis superque de Atlante[*](athlante F. -tis A).

[*]((15) MCap. VI 668.)

Tingitanae[*](tingitaniae ADE2pva.S) provinciae longitude CLXX est[*](est AE2pa3v. et r). gentes in ea: quondam praecipua Maurorum — unde nomen — quos plerique Maurusios[*](maurusios pv. -risios A. -rosios r) dixerunt, attenuata bellis ad paucas recidit[*](recedit DF1R2E1a. reddidit R1va.B) familias. proxima illi Masaesylorum[*](masaesylorum DFD. massae-Ed(?)v. mase- A. -sillorum a. -synorum R) fuerat; simili[*](sed simili E3va.S) modo extincta est. Gaetulae nunc tenent gentes, Baniurae[*](uaniure A. V???. a mare F2. banurri B. bamurae v) multoque validissimi Autololes[*](autolales F1. -tolodes a. -toles R. -toteles ADcoll. § 9. sedcfr. §5) et horum pars quondam Nesimi[*](nesimi ADFaJ. -suni Ev. nisemi R. uesuni E3B), qui avolsi[*](auolsis DFRE1a) iis[*](iis v. his G. hiis AE2. om.r) propriam fecere gentem versi ad Aethiopas.[*](Sol. 25, 2. Mela I 27. II 95. Sol. 25, 1. MCap. 1. 1. init.) ipsa provincia ab oriente montuosa[*](montosa va.H)

fert elephantos, in Abila[*](abila ADFav. hab- R. abyla EBrot. cfr. III 4 et Ptol. IV 1,3) quoque monte et quos[*](et quo Da1va.G. ex quo F1REp) Septem Fratres a simili altitudine appellant[*](appellat DF1Ra. -ant ii G. -at ii a3). freto imminent[*](inminent G. -enti ll.v. -ent ii S) iuncti Abilae[*](abilae FRav. -le A. abylae rBrot.). ab iis[*](is R. his rG) ora interni[*](interne A. -nis DF1R2a. -ms R1) maris, flumen Tamuda[*](amuda A. tham-p. tamunda F1) navigabile, quondam[*](quodam AR. (nauigabile quon- dam, et M Pt p. 582a)) et oppidum, flumen Laud[*](laud AF2v. laut E2a3. aut r), et ipsum navigiorum capax. Rhysaddir[*](-rhy- saddir AS. cfr. § 9. rursus addir (adhir D) r. rusadir H. -ardir v) oppidum et portus, Malvane[*](maluanae A. -na va. S) fluvius navigabilis.[*]((6) Mela I 29. Sol. 25, 16. MCap. 1. 1.) Siga[*](siga ASol. MCap. v. sica RE. sicca r) oppidum ex adverso Malacae[*](malacae D2B(S). -ce A. malcae D1Fd. -lacte E1a. -lacta R.-lachte E2. -lachae G) in Hispania[*](hispaniae DF2dp. -nie Ra) siti[*](siti (sc. oppidi) AREJ2. titis a. ???it??? F1. situ F2. litus D. sitae p(?)B. -tum v(D1)), Syphacis[*](syphacis E(?)pv. -agis D. sifagis a. shii pacis A. gipagis R. ???pacis F1. s??? (= sunt) he pa- F2) regia, alterius iam Mauretaniae. namque diu regum nomina obtinuere, ut Bogutiana[*](bo- gudiana E(?)va.J) appellaretur extuma, itemque Bocchi[*](bochi F. bocci Aa) quae nunc Caesariensis[*](caesariensis E2v. -rensis (cessa- A) r). ab ea portus Magnus, a spatio appellatus, civium Romanorum oppido. amnis Mulucha, Bocchi Masaesylorumque finis. Quiza Cenitana[*](zenitana R. xen- E3B) peregrinorum oppidum[*](oppidum E(?)a3v), Arsennaria[*](arsennaria Av(J). -enaria rS) Latinorum, III a mari;[*](Mela I 31. MCap. 1. 1. Sol. 25, 16. 17. Mela I 30. 31.) Cartenna, colonia Augusti legione[*](legione J Müller emend.I 10. -gio ll.v) secunda, item colonia eiusdem deducta cohorte praetoria Gunugu[*](gunugu ll.J. -gum S. -gi E(?)G. -gii v). promunturium Apollinis oppidumque ibi celeberrimum Caesarea, ante[*](ante AEp. -tea rv) vocitatum Iol, Iubae regia a Divo Claudio coloniae iure donata; eiusdem iussu deductis veteranis Oppidum Novum et Latio dato Tipasa, itemque[*](item Aa1) a
Vespasiano Imperatore eodem munere donatum Icosium[*](icosio Ava.G); colonia Augusti Rusguniae[*](rusguniae Av(D). ruscon- rB), Rusucurium[*](rusu- curium AH. ruse- v. rusucurum R. rusicor- (rusc- a) r. Rusuc- curu (CIL VIII p. 766)D2. cfr. MCap.) civitate honoratum a Claudio, Rusazus[*](rusaius A. suzasus a. ruz- va.G) colonia Augusti, Saldae[*](saldae AF (s in ras.) MCap.J. cfr. CIL VIII p. 760.-de rv) colonia[*](colonia v. -niae AD1. -nia (-nie R) angustis (-sti F2R) r) eiusdem, item[*](item om.Rva.H) Igilgili[*](gilcili A. igilgi a);[*]((8-10) MCap. VI 669. Die. 3, 1 extr. Div. 26. Dim. 25.) oppidum Tucca, inpositum mari et flumini Ampsagae[*](ampsagae DEv. -ge Fa. -ce A. amsagae R (cfr. CIL VIII n.5884)). intus colonia Augusta, quae[*](quae (que a) item ll.v. an itemque?) item Succhabar[*](succhabar DFRD. succa- EaB(H). sucha- Apv. succub- C), item Tubusuptu[*](succhabar DFRD. succa- EaB(H). sucha- Apv. succub- C), civitates Timici, Tigavae. flumina Sardabal [*](sardabal E2H. -bala B. -bale Mela. -aual rJ), Aves[*](aues nabar (ina- p) AE2pH. auerna F2v. nabar B), Nabar. gens Macurebi, flumen[*](sardaual - 7 flumen AF2E2pv. om.r) Vsar, gens[*](usar gens E2G. -riens (ues- p) Apv. isargegens DFa. -ges gens Rd.gens E1. (Sisar Ptol.IV 2,2 p. 599)) Nababes[*](nababaes E. -abe a. -ades va.S. nauaues A). flumen Ampsaga abest a Caesarea CCCXXII[*](CCCXXII A2RMCap.S. -XXXII A1. CCXXII rH. -XXXIII v). utriusque Mauretaniae longitudo X???[*](X??? H. M???. A. X. r.DCCCv) . XXXVIII[*](XXXVIIIIFdapva.S), latitudo CCCCLXVII[*](CCCLXVII DFda. -LXIII R).

[*](Sol. 26, 1. 2. MCap. VI 669. Mela I 29. 30. 33.) Ab Ampsaga Numidia est, Masinissae[*](masinisae A. massinissae DFEopva.S) clara nomine[*](nomina A), Metagonitis[*](metogonitis o) terra a Graecis appellata, Numidae[*](numi- diae AF. -die R. -dia a) vero Nomades a permutandis pabulis, mapalia sua, hoc est domos[*](domos AD. -mus raov), plaustris circumferentes. oppida Chullu[*](chullu DFdTRaSol.cfr. CIL VIII p. 700. cullu AEv), Rusicade [*](rusicade aB. cfr. CIL VIII n. 6710 al. -chade v. -ccade ADEJ. russicc- R. risicc- F), et ab eo ad[*](ad ll.v(H)D.del.L(J))XLVIII in mediterraneo colonia Cirta[*](cirta F2B. -tha v. chirta p. circita AE2. om.r)

Sittianorum[*](sittianorum R(?)B. siti-ll.S. sici- a. sati- p. sitta- v) cognomine, et alia intus Sicca[*](sicca Av. si???ca R. sica r) liberumque oppidum Bulla[*](bulla- 3 oppidum om.E) Regia. at in ora Tacatua, Hippo[*](hippo Apv. -ppos r) Regius, flumen Armua, oppidum Thabraca[*](Thabraca ego e CIL VIIIp. 513 tab- AH. -cha F2R(?)B. tachabraca (taca- a) FlTa. -bra r. -bracha v) civium Romanorum, Tusca fluvius, Numidiae finis[*](finis om.RE1aop). nec praeter marmoris Numidici[*](numidii et A) ferarumque proventum[*](prouentu DFRp) aliud insigne ei[*](insigne ei D. -nei A. -nae o. -ne rv).

[*](Sol. 26, 2. 27, 1. MCap. VI 669. Mela I 33. 34. Sol. 27, 7. 5. 8.) A Tusca Zeugitana regio et quae proprie vo- 23 cetur Africa est. tria promunturia, Candidum, mox Apollinis adversum[*](aduersus DF1a) Sardiniae, Mercuri adversum Siciliae, in altum procurrentia duos[*](duo AS. sed cfr. II 188) efficiunt sinus, Hipponiensem[*](hipponiensum Da. -nensem Eva.J) proximum ab oppido quod Hipponem Dirutum[*](dilutum coni.B. Diarrutum. Zarytum H) vocant, Diarrhytum Graecis[*](a graecis Epva.S) dictum propter aquarum rigua[*](irrigua AF2a3pv. inr- E2S.cfr. §6 et vol.IV p. 499 ad XVIII 29). cui finitimum Theudalis inmune oppidum, longius a litore. [*]((18) MCap. VI 670. Sol. 27, 6.)dein promunturium Apollinis et in altero sinu Vtica civium Romanorum, Catonis morte nobilis, flumen Bagrada, locus Castra Cornelia, colonia Carthago[*]([cartha]go - cartha[ginis] om.A) Magnae[*](magnae DREv. -na a. -na et F2in ras.) in vestigiis Carthaginis , colonia[*](colonia Ev. -nia et r) Maxula[*](maxula AEaG(S). -xila r. -xulla v(L)), oppida Carpi, Missua[*](missua D2coll. messua (MCap.) et CIL VIIIp. 129. misua AE2a2v. -su r) et liberum Clypea[*](clyppea a. chy- phea A. clibea R. clupea pv) in promunturio Mercuri, item libera Curubis, Neapolis [*](neapolis EB. -li A. -linis a. ne apollinis rv). mox Africae ipsius alia distinctio. Libyphoenices vocantur qui Byzacium[*](byzacium DB. biz- A. -atium F2R. -antium (byz- a) rv) incolunt[*](colunt DFRa1). ita appellatur regio CCL p[*](p. AdG(D). p. r. pass. per ov(H)). circuitu[*](circuitu dG(D). -tu ita A. -tum raov(H)), fertilitatis eximiae, cum centesima fruge agricolis

faenus reddente terra.[*](MCap. l. l. (cfr. Sol. 27, 6). Dic. 3, 2. Div. 25. Dim. 26.) hic oppida libera Leptis, Hadrumetum , Ruspina, Thapsus. inde Thenae[*](thenae a3Be MCap. -ne f. -nco R1. then R2. thaena F. thena r v (J). cfr. CIL VIII p. 10), Aves[*](aues ll.v (J). om. Verc.), Macomades , Tacape, Sabrata, contingens Syrtim Minorem, ad quam Numidiae et Africae ab Ampsaga[*](am- saga DFRa.cfr. §21) longitude DLXXX, latitudo, qua cognitum est, CC. ea pars, quam Africam appellavimus, dividitur in duas provincias, veterem et[*](et Aov(J). ac rS) novam , discretas fossa[*](fossas DFRa) inter Africanum sequentem[*](sequente AF) et reges Thenas[*](thaenas usque F. tenasque R1. thenam usque J) usque perducta[*](producta Eop), quod oppidum a[*](a AoR(?)v. om.r) Carthagine abest CCXVI[*](CCXVII a3va.H).

[*](MCap. VI 671. Sol. 27, 3. Polyb. XXXIV 15, 8 Hultsch. Agathem. III 8 (GGm II p. 473). Mela I 35. Sol. 27, 38. —) Tertius sinus dividitur in geminos, duarum Syrtium vadoso ac reciproco mari diros[*](dorsos F2. disros op. disyros a. disrhoos va.G) . ad[*](ad F2E(?) opv. ???F1 a r) proximnam, quae minor est, a Carthagine CCC Polybius tradit, ipsam centum milium passuum aditu, trecentorum ambitu.et terra autem siderum observatione ad eam per deserta .... harenis perque serpentes iter est. excipiunt[*](lac. ego indicavi; exciderunt operta vel operientibus uestigia: cfr. § 38 et VI 166) saltus repleti ferarum multitudine et introrsus elephantorum solitudines, mox deserta vasta[*](uasta F2Epv. -tae F1R. -te r) ultraque[*](utraque FR1a. -aeque R2) Garamantes, ab Augilis[*](augylis E(?) va.J(itemi infra)) dierum XII itinere distantes.[*](MCap. 1. 1. Sol. 27, 41. 40. Mela I 37. Agathem. l. l.) super illos fuere gens Psylli[*](psyllis DR. p???iF1. psillis a), super quos lacus Lycomedis[*](???comedis F1. hisc- R. isc- D. -odemis a), desertis circumdatus. Augilae ipsi medio fere spatio locantur[*](uocantur DF1Ra), ab Aethiopia, quae[*](qua U 93) ad occidentem vergit, et a regione, quae inter[*](inter p.om. ll.v. cfr. IV 60) duas Syrtis interiacet , pari utrimque intervallo, sed litore inter duas Syrtis

CCL. ibi civitas Oeensis, Cinyps[*](cynyps DF. -nips ava.) fluvius ac regio, oppida Neapolis, Taphra[*](taphra Ev(D). -phsa F2inras. tafra R2. tha- Da. tra- R1J1. Graphara SeScylace 110. Gaphara MGGm Ip. 86. 462. Ptol.p. 628b), Habrotonum[*](abrotonum EaB. -nium R), Leptis altera, quae cognominatur Magna. inde[*](inde F2E(?)MCap.v. om.r) Syrtis Maior, circuitu DCXXV[*](DCXXV E2MCap.C. CXXV rv), aditu autem CCCXII,[*](uncos ego posui. cfr. § 32. (aliter VI 77)) [inde] accolit gens Cisippadum[*](cisipadum dva. S. cis pa- a).[*](Sol. 27, 43. Mela I 36. Callim. fr. 398 B. Sol. 27, 7. Mela I 37. MCap. VI 671 extr.) in intimo sinu fuit ora Lotophagon, quos quidam Machroas[*](Machroas (M Ptp. 638a)D2. alach- (-ohas R. -croas a) ll.v) dixere, ad Philaenorum aras; ex harena sunt hae[*](hee dp. eae va.D). ab iis non procul a continente palus vasta amnem Tritonem nomenque ab eo accipit, Pallantias[*](pallantias v. -teas (-tehas R) ll) appellata[*](appellata apva.G) Callimacho et citra Minorem Syrtim esse dicta, multis[*](a multis pE3va.S) vero inter duas Syrtis. promunturium, quod Maiorem cludit[*](claudit p. includit E3v), Borion[*](borion E3B e Sol. byr- Ea. bur- rv) appellatur. ultra Cyrenaica provincia[*](prouincia R (?)v. promunturia (vel -nctoria) prouincia r).

Ad hunc finem Africa a fluvio Ampsaga populos DXVI[*](DXIII R. DXXVI D. XXVI va. H) habet, qui Romano pareant[*](parent Epva.S) imperio, in his colonias sex, praeter iam[*](iam supra E(?)va.J) dictas Vthinam, Thuburbi[*](thuburbi FaD1. tub- rS. -bin a3v.cfr. CIL VIII p. 106. 148). oppida civium [*](22) Romanorum XV[*](XII R), ex quibus in mediterraneo dicenda Absuritanum[*](absuritanum ll.v(J). assu- B(S). azu- G), [*](24) Abutucense, Aboriense[*](aboriense Ea3Bas. -nte (abb-F1) rv), Canopicum[*](cano- phicum FRva.C. -obicum J(item infra 372,5)), Chiniavense[*](chiniauense DF. cinia- R. chima- EaD. -anense pv. cimauense TJ. chilma- B e Ptol. IV 3,9. cilma- S), Simithuense[*](simittuense EB. simitu- F2. rhim- v. simi???en??? F1. -ttemse D. -tiemse R. -thimse a), Thunusidense[*](thunusidiense F2va.B. chu- F1. thumis- a. tusimid- R2. tumid- R1), Thuburnicense[*](thubur- nicense DFRaD. tub- EB. -rbiense v), Thinidrumense[*](thinidrumense E2D tyni- B. thibi- E1a. tibi- r. tybi- v),

Tibigense, Vcitana[*](uchitana F2) duo, Maius et Minus, Vagense. oppidum Latinum unum Vzalitanum. oppidum stipendiarium unum Castris Corneliis.[*]((12) Sol. 27, 5. 30, 1.) oppida libera XXX, ex quibus dicenda intus Achollitanum[*](acchollitanum R. adcho- E. adco- a. acolit- va. S), Accaritanum[*](accaritanum DFdaD. agga- RS. accha- E. acha- p v), Avittense[*](auittense (B) D2. cfr. Ptol. IV 3,8. CIL VIII p. 100.148. -inense ll.v), Abziritanum [*](Abdiritanum Ptol.IV 3,9), Canopitanum, Melizitanum[*](Melzitanum va.S), Materense[*](mate- rense ll. H. mathar- p. madaur- B. marer- v), Salaphitanum , Tusdritanum, Thisicense[*](v), Tunisense[*](tunisense (t in ras.) F2v (D). thuni- dE2. thimi- p.cfr. Ptol. IV 3,9. thuniense RE1a. -icense D. tun- G), Theudense[*](theudense E3B. theod- REaD2. thaeod- F. stheod- Dd. scheod- p. schoed- v), Tagesense[*](tage- sense DF2EJ. -gensense F1. -gense a. -gestense E3G. -gastense S cum B. -gasense v. cfr. CIL VIIp. 508), Tigiense[*](tigiense ego coll. CIL VIII p. 21. ???ig???ense F1. sigense rv(J). tig- B(D2), Vlusubburitanum[*](ulusubbu- ritanum DFdaD. -uburitanum REv (iterat ubur- R). -ubritanum Dal.), Vagense aliud, ... ense[*](siense DF1REaJ. sige- F2v (D1). uise- H (D2). uige- E3G cum B1. zige- B2. (an Vzitense e CIL VIIIp. 17 vel Ziquense ex Augustini ep. 78, 4? Vagense aliud Sigense in unum coniungit OCuntz)), Zamense[*](zamense E3B(D). zia- (zya- F) ll.J. zianie- v). ex reliquo numero non civitates tantum, sed plerique[*](plerique F1dREapS. -raeque (D?)F2a3v(D)) etiam nationes iure dici possunt, ut Nattabutes[*](nattabutes ego. -udes D2. nattha- R. natra- a. natha- D. nata rv. cfr. Ptol.IV 3,6. CIL VIIIp. 484), Capsitani, Musulami[*](musulami (B)S. -ani F2inras.Ev. musinsulami r. misulani G. cfr. Ptol.l.l.), Sabarbares[*](sabarbates R. -babares F. Saburbures Ptol.l.l. Sub- CIL VIII n. 8270. 10335), Massyli[*](massili FRaL), Nicives[*](niciues ll.v(D). nisi- B e Ptol. l.l.), Vamacures [*](uacures DF1E1a1. (cfr. Maccurae Ptol. IV 2,5 et Astacures ib. 3,6)), Cinithi[*](cinithi DdRS.cfr. Ptol. IV 3,6. orn- a. ci??? F1. cithini F2. eth- E2in ras.pv), Musuni[*](musuni ll.S.cfr. Ptol.l.l. -ssini p v. misuni B. Mucuni (Sieglin) D2ePtol. IV 2, 5), Marchubi[*](marchubi E2D. -bii E3v. -ui F2. macchui E1d. machui r. (cfr. Malchubii Ptol. IV 2, 5 et Machyni ib. 3,6)) et tota Gaetulia ad flumen Nigrim[*](nigrym F2. -gym F1. -grū Ea), qui Africam ab Aethiopia dirimit.

[*](MCap. VI 672. Sol. 27, 45. Mela I 39. 40. Sol. 27, 44. 54.) Cyrenaica, eadem Pentapolitana regio, inlustratur Hammonis oraculo, quod a[*](a om.a) Cyrenis abest CCCC p., fonte Solis, urbibus maxime quinque, Berenice, Arsinoe, Ptolemaide, Apollonia ipsaque[*](que del. G) Cyrene. Berenice in Syrtis extimo cornu est, quondam vocata Hesperidum supra dic- [*](3) tarum, vagantibus Graeciae fabulis. nec procul ante oppidum fluvius Lethon[*](lethon av. loeton E. leton rJ), lucus[*](lucus Ev. locus r) sacer, ubi[*](ubi FREa. ubi hesperidum E3(D?) v) horti memorantur. abest ab[*](a va. S) Lepti[*](lepti E3v. leti d. lecci r)CCCLXXV[*](CCCLXV a. -XXVI R. -XXXV va.H arsinae R).[*](MCap. VI 672. — (10) Sol. 27, 2. cfr. Mela I 37. (Plin. IV 60). Strabo XVII p. 837. Agathem. V 24 (GGm II p. 485).— (14) Sol. 27, 3.) ab ea Arsinoe, Teuchira[*](teuchira D EBas. theucira F. theutra a. tecira R1. tuelcira R2. tauchera B e Scylace 108) vocitata , XLIII et deinde Ptolemais[*](polemais R. ptolom- E2aD2. pholom- E1), antiquo nomine Barce, XXII. mox XL[*](XL REH. a. l. Da.CC.LF2inras.v) promunturium Phycuus[*](phycuus (phic- R. -uis a) ll.D) per Creticum mare excurrit, distans CCCL p. a Taenaro Laconicae promunturio , a[*](a E(?)v) Creta[*](crete R CCXXV Brot. sed cfr. IV 60) vero ipsa CXXV. post id Cyrene, ab maria XI[*](XVI a) passuum, a Phycunte[*](ab S errore pychunte a. pichuntae F. -cunte R) Apolloniam[*](apollonia DR)XXIIII, ad Cherronesum LXXXVIII[*](LXXX.II. X FaT. LXXXX R), unde[*](inde ad MGGm I p. 446b) Catabathmum CCXVI[*](CCXVI E3v. CCVI ll. cfr. MGGm.l.l.).[*](MCap. VI 672 med.) accolunt Marmaridae, a Paraetoni ferme regione ad Syrtim Maiorem usque porrecti. post eos Acrauceles[*](acrauceles D R E av(J). -aceles F1. -avciles F2. ararauceles B e Ptol. IV 4, 6) ac iam in ora Syrtis Nasamones, quos antea Mesammones Grai[*](graeci R E(?) va.S) appellavere ab argumento loci, medios inter harenas sitos. Cyrenaicus ager XV[*](XII M Pt p. 671a) p. latitudine a litore[*](litori DF1Ra) et[*](et om.R(?)) arhoribus[*](arbori- bus E2d2v. -re F2. -ri r) fertilis

habetur, intus eodem[*](eosdem D a) spatio frugibus tantum, mox XXX latitudine et CCL longitudine lasere[*](lasere C. -ri v. lasari ll. J. cfr. XVI 259,sed contra XXXVI 1204 (B)) modo.[*]((3) Sol. 28,1. — (7) Sol. l.l. cfr. Plin. VI 147. XXXI 18.) post Nasamonas Asbytae[*](asbytae Ptol. IV 4,6. arb- F. hasb- v(D). -bitae RBas.(J). haspite Ea. asbystae D(B)H) et Macae[*](mace Ea) vivunt[*](uiuunt E2v. uiuont D(?)S. uin???t R1. ui R2. ui non (noni F2) F. ni n??? E1a); ultra eos Amantes[*](amantes RSol.S. manantes F1d1. amamantes F2. manentes E2ad2. mon- E1. amanien-a3. hammanien- v. Atlantes (Sieglin ex Herod. IV 184) D2. cfr. §44.) XI dierum itinere a Syrtibus Maioribus[*](XII FfJ maioribus F2E2ov. om.r) ad occidentem et ipsi versus[*](quaquauersus E2va.J(D2)) harenis circumdati, puteos tamen haut difficile[*](diffi- ciles FEaova. S) binum ferme[*](fere F1Raova. G) cubitorum altitudine[*](post altitudi (-dine F. -dini a) inDFREatraiecta leguntur dri de quo diximus (II 187)-quam anticlides (IV 67) [altitudi]nem DRa) inveniunt[*](inuentunt DF1. -tum Ra) ibi restagnantibus [*](restagnantibus F2oE(?)v. restant- r) Mauretaniae aquis. domos[*](domos F2E2ov. -mus rS) sale[*](salem DF1Ra) montibus suis[*](suis om.o) exciso ceu lapide construunt. ab iis[*](is a. his rv) ad[*](ad F2E2v.om.r) Trogodytas hiberni [*](IIII va.H)occasus plaga dierum septem iter, cum quibus commercium gemmae tantum, quam carhunculum vocamus, ex Aethiopia invectae. intervenit ad solitudines Africae super[*](supra EG) Minorem Syrtim[*](syrtim F2in ras.E2v. -tas r) dictas[*](dictā ??? F2) versa Phazania[*](phazania (-na F2)), ubi gentem Phazaniorum [*](26) urbesque[*](urbesque F2in ras.E2v. paganiorum urbes ubi (aubi Da) gentem phazania (-zani Dd. -zini E1a) r) Alelen et Cillibam[*](cyllybam F1. cvllvb- F2. cillab- va.S) subegimus, item Cidamum[*](cydamum E(?)C) e regione Sabratae. ab iis mons longo spatio in occasum ab ortu tendit, Ater[*](ater Ed2v. aeter D. -tae F. ac ter a.eter Rd1) nostris dictus a[*](a del.Dal.) natura, adusto similis aut solis repercussu[*](repercussa DFRa) accenso[*](accensu Fda. -sus coni. Dal.).[*]((1. 2) Sol. 29, 1. — (3-8) Sol. 29, 7. cfr. Plin. VII 136.) ultra eum deserta, Mathelgae[*](mathelge E2. -telge ov. mox thelgae (thelie a. helge E1) r(D). mox talgae fS) oppidum Garamantum itemque Debris[*](debris DE2B e Sol. 29,1. dedris ro. detris v)
adfuso fonte a medio die[*](media die o) ad mediam noctem aquis ferventibus totidemque horis ad medium diem rigentibus, clarissimumque[*](clarissimumque oppidum E3va.S(D2)) Garama[*](garama F2E1(?)G. car- DF1Ra. garadana o. -dama E2. -mum v), caput Garamantum, omnia armis Romanis superata et a Cornelio Balbo triumphata, unius[*](uni coni. B. uni huic H) omnium curru externo[*](externo curru E (?) G cum B) et Quiritium iure donato; quippe Gadibus genito civitas Romana cum maiore Balbo[*](balbo maiore E(?)v7) patruo[*](patruo om.R) data est. et hoc mirum, supra dicta oppida ab eo capta auctores nostros prodidisse, ipsum in triumpho praeter Cidamum[*](cidamum DRav. cyd- rC) et Garamam[*](caramum DFRa. cfr. supra) omnium aliarum gentium urbiumque nomina ac simulacra duxisse, quae iere[*](ire DFRa. fuere va. G) hoc ordine: Tabudium[*](tabidium Eva.S) oppidum, Niteris[*](nitiebres E1. nici- R2. niteris natio del.F2) natio, Miglis[*](miglis R2J2. milgis F2D1. niglis E2D2. om.E1. nis glis (-glir R) r. nisdi va. B) Gemella[*](gemella F1R2Ev(D). -mela DR1. -lema a. -male d. bubeium oppida F2. (Nigligemela B [S]. Ne- glig- G)) oppidum, Bubeium[*](bubeium E2 (suprascr.) v. nuptium r) natio vel oppidum, Enipi natio, Thuben[*](thuben Ev. tu- r) oppidum, mons nomine Niger, Nitibrum, Rapsa[*](rapsa oppidu DFEa) oppida, Viscera[*](discera R (?)va.D) natio, Decri[*](detri dv. debris E2C.cfr. § 36) oppidum, flumen Nathabur, Thapsagum oppidum, Tamiagi[*](damiagi F. taminagi R1. tamyaci R2. namiagi E2. nannagi va.D) natio, Boin oppidum, Pege oppidum, flumen Dasibari[*](desibari R), mox oppida continua Baracum, Buluba[*](buluba Rv. -lba DFa. -lla E1. -lluba E2D2. cfr. M Pt p. 659b), Alasit[*](halasit DFa. alasi Eva.S(D2)), Galsa[*](galsa F2E2D. balsa El (?)v. galia rS), Balla[*](balla ll.S. galla v), Maxalla[*](maxilla E1. il a. -xala C. mazalla E2D2), Cizania[*](cizaniam DR. -ama J. zizaniam a. -zama v), mons Gyri[*](giri in R. gyrim F1a. gir- Dd. gar- o), in quo gemmas nasci titulus praecessit[*](praecessit ll.Bas. prodidit ozv).[*](Sol. 29, 5. 6. —(376, 5) cfr. Sol. 27, 3.— Mela 1 40. — cfr. Dim. 27.) ad Garamantas iter inexplicabile adhuc fuit, latronibus gentis eius puteos -
qui sunt non alte fodiendi, si locorum notitia adsit — harenis operientibus. proxumo bello, quod cum Oeensibus [*](ocensibus Ra) gessere initiis Vespasiani Imperatoris, conpendium viae quadridui[*](quatriduo ova.G) deprehensum est. hoc iter vocatur Praeter Caput Saxi. finis Cyrenaicus Catabathmos[*](athabatmos ll) appellatur, oppidum et vallis repente convexa. ad eum terminum Cyre- [*](decies ll -ies centena va.J) naica Africa a Syrti Minore X???.LX[*](LX milia ll.va. D. LX minus M Pt p. 664b) in longitudinem[*](longitudinem ll .v(J). -ne dC) patet,[*](patet in lati- tudinem (-ne F2R2v) F2R2E2J. om.r) in latitudinem, qua cognitum est, DCCCCX.[*](DCCCCX D2e VI 209. DCCC???E2v. DCCCX rD1. CCCC M Pt. l.l.)

[*](M.Cap. VI 672.)[*](Eratosth. fr. p. 307 Berger.) Quae[*](ea quae E2ova.H) sequitur regio Mareotis Libya appellatur , Aegypto contermina. tenent Marmarides[*](marmarides (amarm- DF) ll.v(D). -dae L. (cfr. § 33. Paus.17,2)), Adyrmachidae [*](adirmacidae DRa. irm- F), dein[*](deinde DFRaS)[*](a om.F1. e Da) Mareotae. mensura a Catabathmo[*](cathbathmo DFa. chathmo R) Paraetonium[*](ad paraetonium E2va.S(D2))LXXXVI[*](CXXXVI MGGm I p. 435). in eo tractu intus[*](intus om.E1. inter R2inras. uicus B e Strab. XVII p. 799 (κώμη)) Apis interest, nobilis reli- [*](LXII.D DFaD1. LXIIMCap. v(H). XII-D B e Strab. l.l.) gione Aegypti locus. ab eo Paraetonium LXII.D, inde Alexandriam CC[*](C va.H). latitude CLXVIIII est. Eratosthenes a Cyrenis Alexandriam terrestri itinere DXXV prodit. [*](Agrippa fr. 26 Riese. Polyb. III 39, 3. Eratosth. fr. p. 157 Berger. Agathem. III 10 (GGm II p. 474).)Agrippa totius Africae a mari Atlantico cum inferiore Aegypto |XXX|[*](XXX???).XXXX[*](XXXXGeMCap.)[*](XXX???)[*](.L J2 XXX???)[*](D1. LXXXll.LXXXVv)longitudinem, Polybius et Eratosthenes , diligentissimi existimati, ab oceano ad Carthaginem magnam |XI|[*](LXVI F2. XVIva.H), ab ea Canopum, Nili proximum ostium, |XVI|[*](XV EH).LXXXVIII[*](LXXXVIIIMCap.D2. cfr. Strabo I p.64. XXVIII ll. H. XXIX v) fecerunt, Isidorus a Tingi Canopum

|XXXVI|[*](XXXVI).XCVII[*](XCVII ego coll. Agathem.XXXV. XCVIIIIll.v.)[*](XXXVII)[*](. XCVIII D2ME p. 11), Artemidorus XL M minus quam Isidorus.

[*](Mela II 105. — Eratosth. fr. p. 308 Berger. Strabo XVII p. 384. Agathem. V 22. 21 (GGm II p. 483).) Insulas non ita multas complectuntur haec maria. clarissima est Meninx[*](meninx E2B. -ix F2R2v. me- tri r), longitudine XXV[*](XXXV..XXVva. H), latitudine XXII, ab Eratosthene Lotophagitis[*](lotophagites DFRE1va.G. -tas a) appellata; oppida habet duo, Meningen ab Africae latere et altero Thoar[*](thoar F2G. thoiar v. troiar E. -ia a. troar r. Phoar M Ptp. 662a), ipsa a dextro Syrtis Minoris promunturio passibus MD[*](MDF. CC va. H) sita. ab ea C??? p. contra laevum Cercina cum urbe eiusdem nominis libera, longa XXV, lata dimidium eius, ubi plurimum, at in extremo non plus V???. huic perparva Carthaginem versus Cercinitis ponte iungitur.[*](Sol. 29, 8. cfr. Plin. III 92. XXXV 202.—(15) Liv. XXX 24, 8. Strabo II p. 123.) ab iis L??? fere passuum Lepadusa[*](lepadusa B2. lop-E3B1. lip- DFdEav. lypid- R2. lapidia R1. cfr. III 92), longa VI; mox Gaulos[*](gaulos ego. -lo??? F1. -loe ro. -los et B. -lee v), Galata, cuius terra scorpiones [*](scorpionem o.sed cfr. vol. Vp. 487 adXXXII 59), dirum animal Africae, necat[*](negat DF1R). dicuntur et in[*](&hinc F2inras.) Clupea[*](clupea Eov(D). -ppea a. lupae F2. glupea DdR. -pae F1. clypea Scoll.§24) emori, cuius ex adverso Cossyra[*](cossyra D. cosyra Bas. cossora ll. -ssiria E2. -ssyria v) cum oppido[*](tum oppido (-dū F2R2) FdRa). at contra Carthaginis sinum duae[*](duo FdE1ava.H) Aegimoeroe[*](aegi (aege F2E2) moere (-ra R1. mere F1d) ll. aegimoroe S. -moerae D. -mori G. -muros B e Strab.), Arae[*](Arae H. ee are F2. I??? F1. aea Re E2. ca Rae D. ca Re R1E1a. ca ea Re R2. Careę d. a re G. arae, re uera v. cfr. Serv. Aen. I 109. an potius Chyarae (olim scriptum ciarae), ut ap. Melam II 105?) autem[*](autem ll.v(S). del.F2G(D1)) scopuli verius quam insulae, inter Siciliam maxime et Sardiniam. auctores sunt et has quondam habitatas subsedisse.

[*](MCap. VI 673. — § 43: (4) Mela II 104.—Homer. α 23.) Interiore[*](interiore F1E1a. Iter??? R. interiorē D. -ri rv) autem ambitu Africae ad meridiem versus superque Gaetulos[*](getulos F2. gaetulo R. get- DF1. gent- a), intervenientibus desertis, primi omnium Libyes[*](lybiaes (-ie F) aegypti DF. Tybieseg- R. lybyes eg- a. Libyaegyptii B) Aegyptii, deinde Leucoe[*](leucoe Se codd.MCap. laeucae F2. -uae F1. leuc D. -ce r. -cae va.B. (Leucae- thiopes B)) Aethiopes habitant. super eos Aethiopum gentes Nigritae[*](nigrate E1ao) a quo[*](quibus o) dictum est[*](30) filumine[*](flumina DF1Ra. -men a o), Gymnetes Pharusi[*](pharusii iam E(?)H(J). -si etiam R2v. -stam DF1R1o. -sta a. -sii F2. -si et iam G(S)), iam oceanum attingentes quos[*](et quos H) in Mauretaniae fine diximus Perorsi[*](perossi DF1Rao). ab his omnibus vastae solitudines orientem versus[*](ad orientem uersus MCap) usque ad Garamantas Augilasque[*](augilasque F2J. augyl- E(?)v. angel-R1. angil- (abg-F) ro) et Trogodytas, verissima opinione eorum, qui desertis Africae duas[*](duas om.R) Aethiopias superponunt, et ante omnes Homeri, qui bipertitos tradit Aethiopas, ad orientem occasumque versos[*](uersus FdE1a).[*]((11-13) Sol. 30, 1. cfr. Mela III 96.) Nigri fluvio eadem natura quae Nilo. calamum ac papyrum et easdem gignit animantes isdemque temporibus augescit. oritur inter Tarraelios[*](taraelios Ed. -rraelyos F1. -relios o. -lyos F2a. -leos va.S) Aethiopas et [*](dist.oD)Oechalicas[*](oechalicas (oeth- F2) D. -igeas R2. oecalicas (eoc- o) Eov. oe???ali???a F1. oe???calicea R1. oeacaluea (eac- a) Da). horum oppidum Magium[*](magnū a. Mauin va.S) . quidam solitudinibus interposuerunt[*](imposuerunt E (?) G) Atlantas, iuxta eas[*](iuxta eas (eos v) E2ov. eosque iuxta F2D. iuxtaque eos f. eos R. eosque r) Aegipanas semiferos et Blemmyas[*](blemmias Faova.G. -mas R) et Gamphasantas[*](gamphasantas (gram- o) v. -thas F2. campa- r) et Satyros[*](satiros R2o. -t???ros F1. sachros D. sathos R1. sachos E1a) et Himantopodas. Atlantes degeneres sunt humani ritus[*](ritnus F1D), si credimus.[*](MCap. VI 673. 674.)[*](Mela I 43-46. Sol. 31, 2. 3. 30, 2. 31, 4. 5.) nam neque nominum ullorum inter ipsos[*](inter ipsos (eos v) R2E2oS. om.r) appellatio est et solem

orientem occidentemque dira inprecatione contuentur[*](intuentur o. cū tu- F) ut exitialem ipsis agrisque, neque in somno[*](insomnio a. -nia va.S) visunt[*](uisi sunt E1a) qualia reliqui mortales. Trogodytae specus[*](specuus F1D) excavant; hae[*](haec DF1R2aoS. om.R1) illis domus, victus serpentium carnes, stridorque[*](an stridor quoque?), non vox: adeo sermonis commercio carent. Garamantes matrimoniorum exortes passim cum feminis degunt. Augilae[*](augiles o. -gylae va.J. cfr. §43) inferos tantum colunt. Gamphasantes[*](gram-phasantes o), nudi proeliorumque expertes, nulli externo congregantur.[*](Mela I 47. 48. III 103. Sol. 31, 5. 6.) Blemmyis[*](blemmiis F2ao. mmis R -mnis F1) traduntur capita abesse, ore et oculis pectori adfixis; Satyris praeter figuram nihil moris humani; Aegipanum qualis vulgo pingitur forma; Himantopodes loripedes quidam, quibus serpendo[*](est Eaova.S) ingredi natura sit; Pharusi[*](pharosi E1), quondam Persae, comites fuisse[*](fuisse dicuntur o (E3suprascr.) v.supple traduntur e v.8) Herculis ad Hesperidas tendentis. nec de Africa plura quae memorentur[*](memorantur DF1E1R1) occurrunt.

[*](MCap. VI 675. cfr. Sol. 40, 1. — Eratosth. fr. p. 339. 328 Berger. Aga- them. III 10 (GGm II p. 474).) Adhaeret Asia, quam patere a Canopico[*](memorantur DF1E1R1) ostio ad Ponti ostium Timosthenes[*](timosthenes (dem-R2) REv. -nus (thym- a) DF1a. -othenus F2. thimostines o) |XXVI|.XXXVIII[*](XXXVIIIll.v(D).om.o. -VIIIIE3L) p. tradit[*](tradidit FaE3va.S(D)), ab ore autem Ponti ad os Maeotis Eratosthenes |XV|.XLV[*](XVI??? LXXVMCap.XVI XLV. M H), universam vero cum Aegypto ad Tanain Artemidorus et Isidorus[*](et isidorus (ysi- o) D(?)E2ov. om.r) L???.XIII.DCCL[*](L???.XIII. DCCL D2ME p. 10. cfr. VI 209. |LX|.III.DCCL D1. LXIII.DCCLll.LXIII. LXXV H LXXXVIII.DCCL (del. G) v). maria eius conplura ab accolis traxere nomina: quare[*](in qua re DF1d1Eao) simul indicabuntur.

[*](MCap. VI 675. Sol. 32, 1. (Mela I 49). Dic. 6, 2 (cfr. 6, 6). 6, 3. cfr. Dim. 28.)Proxima Africae incolitur[*](colitur E1adDic. coligitur F) Aegyptus, introrsus ad meridiem recedens, done a tergo praetendantur Aethiopes. inferiorem eius partem Nilus dextera[*](dextra doDic. va. S) laevaque divisus[*](diuisus F2E(?)ov. cfr. MCap. Dic. -su r) amplexu suo determinat, Canopico[*](canobico DFRJ (item infra)) ostio ab Africa, ab Asia Pelusiaco, CLXX[*](CCLXX Dic.) passuum intervallo. quam ob causam inter insulas quidam[*](quidem DF1Ra) Aegyptum retulere, ita se findente[*](findentes DF1. fundente o. -tes a) Nilo, ut triquetram[*](utrique (-rumque Dic.) iam DdR1aDic. ???trique??? F1) terrae[*](terrae del.R2) figuram efficiat, ideoque[*](ideo va.S) multi Graecae litterae vocabulo Delta[*](deltā Rova.G) appellavere Aegyptum. mensura ab unitate alvei, unde se primum findit[*](findit E2Dic.v(D). fundit rJ) in latera[*](altera DF1da), ad Canopicum ostium CXLVI, ad Pelusiacum CLVI[*](CLVI(Külb)D. CLXVI SeDic. CCLVI ll.v) est. summa pars contermina Aethiopiae Thebais[*](et thebaidis o) vocatur.[*]((12. 381, 4-8) MCap. VI 676.) dividitur in praefecturas oppidorum, quas[*](quos a)νόμους[*](nomus DFdTEa. nom R1. -mos R2MCap.v) vocant: Ombiten, Apollonopoliten[*](apollonopoliten (Parthey) D. apollop- ll.v), Hermonthiten[*](hermonthiten B. -motiten ll.v), Thiniten[*](thiniten B. tin- F2E2v. tinien r), Phaturiten[*](ombiten ll.H. -ten phanturiten (phatniten B) codd.recc. v), Coptiten[*](coptiten E2B. copiten (conp- a) r. -pititen v), Tentyriten, Diospoliten[*](diospoliten Bas.(D). -tem E3. diop- rv(S)), Antaeopoliten, Aphroditopoliten , Lycopoliten. quae iuxta Pelusium est regio nomos habet Pharbaethiten[*](pharbaethiten (B)S. -titen G. -betiten E3. parbet- F2. paruaet- DF1da. paruet- RE. barbet- v), Bubastiten, Sethroiten, Taniten. reliqua autem Arabicum, Hammoniacum tendentem ad[*](ad F2E2v. om.r) Hammonis[*](āmonis F2in ras. hammonios DE1a) Iovis oraculum, Oxyrynchiten[*](oxyryn- chiten E2B. -rychite E1. -chyrite a. -richiten R2. -te R1. oxiri- chiten F2inras. -te D), Leontopoliten, Athribiten[*](atribithen F1R. -iten F2a. atharrabiten (B)G),

Cynopoliten[*](fynopoliten DFva. G. fin- Ra), Hermopoliten[*](thermopoliten F2), Xoiten, Mendesium[*](men- destum DRa. -thum F), Sebennyten[*](sebenniten DFRa), Cabasiten[*](cabasiten H e Ptol. IV 5,19. -stiten ll. B. sab- v), Latopoliten[*](laetopoliten F. let- Ra. letap- va.B), Heliopoliten[*](heliopoliten-3 saiten om.a), Prosopiten[*](prosobiten FRE1va.B), Panopoliten[*](panopoliten G. -te E2. om.r. cynop- v. add. thermopolitē E3va. H), Busiriten[*](busiriten D (?)F2E3B. -sfriten F1R. brusfiten E. -sophiten v), Onuphiten[*](oniphiten DF1R. oriph- F2. omph- va.B), Saiten, Ptenethum[*](ptenethum F2E3v(J). -thu G. penethum r), Ptemphum[*](ptemphum ll.v(J). phthemphu B), Naucratiten [*](naueratiten DFR1a. (add.ueratiten va. B. nitriten G cum B)), Meteliten[*](meteliten B(H). -lliten DFdRD. melentiten Ea. -etiten v. del. G), Gynaecopoliten[*](oynecopoliten R. -lim a. -lyten (cyn- F2) F), Menelaiten, Alexandriae regionem[*](regionem (U 95 coll.MCap.) J. -ne ll.v), item Libyae, Mareotis.[*]((11) cfr. Mela I 55.) Heracleopolites est in insula Nili longa p. L???, in qua et oppidum, Herculis appellatum . Arsinoitae duo sunt; hi et Memphites[*](mempites F1. -ides R) usque ad summum Delta perveniunt, cui sunt contermini ex Africa duo Oasitae[*](easitae DFda. oeas- va.H). quidam ex iis aliqua nomina permutant et substituunt alios[*](alios R(?)E2v. -ias r) nomos[*](nomus F2E1T. numus DF1Ra), ut Heroopoliten et Crocodilopoliten[*](et crocodilopoliten F2E2 (om. et v) D. om.r). inter Arsinoiten autem ac[*](autem item ac DdE1a.au ??? ac FR) Memphiten lacus fuit circuitu CCL aut, ut Mucianus tradit[*](tradidit a), CCCCL[*](CCCL DF1dE1a) et altitudinis quinquaginta passuum[*](passus DFRa), manu factus, a rege qui[*](q. F1. om.D) fecerat Moeridis appellatus . inde LXII[*](LXV F2. LXXIIva. H) p[*](p.??? F2G(D). prope r. p. prope v(S). de mendocfr. III 152. IV 14. 69). abest Memphis, quondam arx[*](ars R. arsa D. ar F) Aegypti regum, unde ad Hammonis oraculum XII dierum iter[*](iter est E3va.S(J)), ad scissuram autem Nili, quod appellavimus Delta, XV.[*](48)

[*](MCap. VI 676 med. Sol. 32,1-3. cfr. Vitr. VIII 2, 6. 7. Amm. Marc. XXII 15, 8. Dic. 6,7.) Nilus incertis ortus fontibus, ut[*](ut ll.v(S). it C) per deserta

et ardentia et inmenso longitudinis spatio ambulans famaque[*](famaque E2opv (J). quae fama F2D1 que (???E1) fame RE1a. quae famae DF1d. famae S) tantum inermi quaesitus[*](quaesitus DF1TR1EapS. -tum o. -tu R2d. que situ F2. quaesitu cognitus E3v(D2). -tu cognita sunt D1. quae situs J) sine bellis, quae ceteras omnes terras invenere[*](inuenere F2v(D). -niret rJ. -nerint S), originem[*](originis R), ut Iuba rex potuit exquirere, in monte[*](monte E2oSol.v. fonte r) inferioris Mauretaniae non procul oceano habet lacu protinus stagnante[*](lacū . stagnante F1dREao), quem vocant[*](uocat a) Nilidem. ibi[*](nilidem ibi R2e corr.E2B. hil- ibi v. nullidem ibi o. nulli ibidem DF1a. -lli; Ib- F2. ni???li???dē E1) pisces reperiuntur[*](dist. H) alabetae, coracini[*](quoracini DFR), siluri. crocodilus[*](crocodillus FR. corcodri- a. cocodri- o) quoque inde ob argumentum hoc Caesareae[*](caesarea DFRa.om.o) in Iseo[*](his eo Ra. heseo va.B) dicatus ab eo spectatur hodie. praeterea observatum est, prout in Mauretania nives imbresve satiaverint, ita Nilum increscere. [*](Sol. 32, 4. 5. (cfr. 30, 1). Die. 6, 8. 9. Mela III 96. Plin. VIII 77.) ex hoc lacu profusus[*](perfusus o. praef- DF1a. rursus va.Bas.) indignatur fluere per harenosa et squalentia conditque se aliquot dierum itinere, mox alio lacu maiore[*](maiori Fao) in Caesariensis Mauretaniae gente Masaesylum[*](masaesylum D. massae- EG. masaesilum (ae in ras.) F2. mases- R2. -sylum v. massilum o. masū (asū R1) silum .r) erumpit et hominum[*](hominis FEao) coetus[*](cetus E2o. caet- F. cecus E1. caecus DR. cetus uetus a) veluti circumspicit[*](circuit o), isdem animalium argumentis. iterum harenis receptus[*](receptusq. F1REa. -tis o) conditur rursus XX dierum desertis ad proximos Aethiopas atque, ubi iterum sensit[*](senserit D1ova. S) hominem, prosilit, fonte, ut[*](fonte ut F2E2ov. -tem D. -tē ut d. -te qui r) verisimile est, illo quem Nigrim[*](nigrim d Sol. -rin B coll. VIII 77. -rum ll.oDic. v (S). cfr. § 30. 43. 44) vocavere.[*](Sol. 30, 1. 32, 5. 6. 7. 8. Mela I 50. Vitr. VIII 2, 6. Amm. Marc. XXII 15, 11. — Homer. 6 477.) inde Africam ab Aethiopia dispescens[*](dispescens uel dissocians o), etiamsi non protinus populis, feris tamen et beluis frequens silvarumque opifex, medios Aethiopas secat,
cognominatus Astapus, quod illarum gentium lingua significat aquam e tenebris profluentem. insulas ita innumeras spargit quasdamque tam vastae magnitudinis, quamquam rapida celeritate, ut tamen[*](ut quamquam.. tamen P) dierum V cursu, non[*](non om.o) breviore, transvolet[*](trans- uolet Eaov. tran- rJ), circa clarissimam[*](clarissimam F2E2ov. car- r) earum Meroen Astabores[*](astabores v.cfr. Sol., Mela, Jul. Hon. 45 (p. 48 iese). astob- ll.S) laevo alveo dictus, hoc est ramus aquae venientis e tenebris, dextra[*](dextra (-rae E2) ll.v(S). -ro d(?)G) vero Astosapes[*](astosapes RdS.cfr. Sol. astus- rv(D1)), quod lateris[*](latentis va.S) significationem adicit, nec ante Nilus quam se totum aquis rursus concordibus iunxit, sic quoque etiamnum[*](etiam non E2. et in annū Fa giris DdRE2oDic. J. gyris FE1av. Siris B. Ciris Tomaschek vt ante E3B) Giris ante nominatus per aliquot milia et in totum Homero Aegyptus aliisque Triton.[*]((14) Sol. 32, 7. 8. Amm. Marc. 1. 1. 9. 10. cfr. Sen. NQ IV 2, 5. — Mela I (49) 52.) subinde insulis impactus[*](impactus F2E2v (D). pacts rJ), totidem incitatus inritamentis , postremo inclusus montibus, nec aliunde torrentior, vectus aquis properantibus ad locum Aethiopum, qui Catadupi[*](catha- dupla o. catadupa P) vocantur[*](uocatur F2P), novissimo catarracte inter occursantes scopulos non fluere[*](pluere DF1Eao) inmenso fragore creditur[*](cre- ditur F2ingras. Sol. v(D). queritur DdRaS. quaer- Eo. quaerit J coll. VIII 214), sed ruere. postea lenis et confractis[*](leuis et confractus o) aquis domitaque violentia, aliquid et spatio fessus, multis quamvis faucibus in Aegyptium mare se evomat[*](euocat a. -omit ova.S), certis[*](certis F2v. ceteris r) tamen diebus auctu[*](auctu ov. actu ll) magno per totam spatiatus Aegyptum fecundus[*](foecundus (fo inras.) F2va. H. fec- Dao) innatat terrae.

[*](Sol. 32, 10. 9. Sen. NQ IV 2, 22. (Amm. Marc. 1. 1. 5-7). — (384, 1) Sol. 32, 11.)Causas huius incrementi varias prodidere, sed maxime probabiles etesiarum eo tempore ex adverso flantium repercussum[*](repercussu o), ultra in ora acto mari, aut[*](ut D2) imbres Aethiopiae aestivos, isdem etesiis nubila illo ferentibus e reliquo orbe.

Timaeus mathematicus occultam protulit rationem: Phialam[*](phialam F2av. pi- r. (Phialus Sol.)) appellari fontem eius, mergique in cuniculos ipsum amnem vapore[*](uapore FE2v. -re (fetorē a) r) anhelantem, fumidis cautibus ubi conditur. verum sole per eos dies comminus facto extrahi ardoris vi et suspensum abundare ac, ne devoretur, abscondi. id evenire a canis[*](ad canis ad) ortu[*](ortus DF1dR) per introitum solis in leonem, contra perpendiculum fontis[*](fontes DF1Ra) sidere stante, cum eo[*](in eo E2va.J(D2). e E1a. o R1) tractu absumantur[*](adsumantur DF1E1. adsaematur R) umbrae, plerisque e[*](e om.DfdE1a) diverso opinatis largiorem fluere ad septentriones[*](septemtrionem DE2va.S) sole discedente, quod in cancro et leone evenit, ideoque tunc[*](tunc F2Ev. -nce a. tonc F1. -ne D. tene R) minus siccari, rursus in capricornum et[*](urgeri R2suprascr.) austrinum polum reverso sorberi et ob[*](obiti R) id parcius[*](parcitius F1. partim usque Ea) fluere. sed Timaeo[*](ti- maeos F1R1a) si quis extrahi posse credat, umbrarum defectus iis diebus et locis[*](locus DF1a) sine fine adest.

[*](Sol. 32, 11-13. (Dic. 6, 4. 5). —Herodot. II 19.)Incipit crescere[*](crescera R. -re a Dic.) luna nova, quaecumque post solstitium est, sensim modiceque cancrum sole transeunte, abundantissime autem leonem[*](leone F2o), et residit[*](residet F2aova. Bas. cfr. XVIII 167) in virgine isdem quibus adcrevit modis. in totum autem revocatur[*](re- uocantur R) intra ripas in libra, ut tradit Herodotus, centesimo die. cum crescit, reges aut praefectos navigare eo nefas iudicatum est. auctus per puteos mensurae notis deprehenduntur. Iustum incrementum est cubitorum XVI.[*](Sol. 32, 14. 15. 16. Dic. 6, 5. — Amm. Marc. XXII 15, 13.) minores aquae non omnia rigant, ampliores detinent tardius recedendo[*](hae serendo DF1a. herendo codd. Dic.). hae serendi tempora absumunt[*](adsumunt DF. assu- aDic.) solo madente, illae non dant sitiente. utrumque[*](utrimque F1dR1EaDic.) reputat provincia. in XII cubitis famem sentit[*](sentiti D), in[*](in F2R2inras.Eov. ait D. aut a) XIII etiamnum[*](etiam non o) esurit, XIIII cubita hilaritatem

adferunt, XV securitatem, XVI delicias. maximum incrementum ad[*](ad F2Eov. ab rDic.) hoc aevi[*](hoc aeuo Dic. hoc XVI a. hoc???F1. h??? D) fuit cubitorum XVIII[*](XVIII FEaoSol.v. XXVIII R. XVIIII d. X??? D. XVII Dic.) Claudio principe, minimum V Pharsalico[*](farsalico R2oDic. par- F1. pars (pras R1) aliquo R1ad) bello, veluti necem Magni[*](magno aDic.) prodigio quodam flumine aversante. cum stetere aquae, apertis molibus admittuntur[*](aemittuntur F1. em- fP). ut quaeque liberata est terra, seritur. idem amnis unus omnium nullas exspirat auras.

[*]((11) MCap. VI 676.)Dicionis Aegyptiae esse incipit a fine Aethiopiae Syene; ita vocatur paeninsula[*](paeninsulae DF1. -las a) M[*](M EadTH. ??? m R2. om.DF1R1. C??? F2. CM v) passuum[*](passum F. pedes D(?)) ambitu[*](ambitum F1. om.R), in qua castra sunt, latere Arabiae, et ex adverso insula est[*](insula est J. -lae FdEav(S). -la r(?)H. del.P)IIII[*](IIII(P)H. IIII ll.v(S). del.J), Philae[*](philae D(?)E3B. pi- rv), DC p[*](de p Fa). a Nili fissura, unde appellari diximus Delta. hoc spatium edidit Artemidorus et in eo CCL [*](48) oppida fuisse, Iuba CCCC p[*](p. dS. passuum D(?)v. ped. R. pedes FEa(cfr. v.8). om.D)., Aristocreon ab Elephantide ad mare DCCL. Elephantis insula intra novissimum catarracten IIII[*](IIIIDdREH.MMMMa.inFspat.vac. III. M G. CCCC. M v) p. et supra Syenen XVI habitatur, navigationis Aegyptiae[*](aegyptie F2E2. -tii r) finis, ab Alexandria DLXXXV[*](DLXXX EH. -XVI C) p.: in tantum erravere supra scripti. ibi Aethiopicae[*](aethiopiae FR1E1. -pie a) veneunt[*](??? ueneunt FD2. ueniunt dRE2. euen- E1a. aeuen- D. conuen- v) naves; namque eas plicatiles umeris[*](umeris S. hum- F2R2E2v. - -iles (um- D) r) transferunt, quotiens ad catarractas[*](cataractas F1. carta- F2R) ventum est.

[*](Mela I 60. - (386, 2) Sol. 32, 40. — (5. 6) ib. 41.) Aegyptus super ceteram antiquitatis gloriam XX urbium sibi Amase[*](amase (-sae F2) Eov. amm- (-sae F1) DF1RJ. -asse ad) regnante habitata[*](habitata om.o) praefert[*](praefert F2Eov. -rri r), nunc quoque

multis etiamsi ignobilibus frequens. celebrantur[*](celebratur F2o) tamen Apollinis, mox[*](mox - 3 nobilis om.R1) Leucotheae[*](leucotheae (-taeae F. -tee a) & DFda), Diospolis Magna, eadem Thebe[*](thaeb??? F) portarum centum nobilis[*](nobilis periit in marg.R2) fama, Coptos[*](copios F1R. -osa ava.G), Indicarum Arabicarumque mercium Nilo proximum emporium, mox Veneris oppidum et iterum Iovis ac Tentyris, infra quod Abydus[*](abidus F2R. aui- DF1a), Memnonis regia et Osiris templo inclutum, VII.D p. in Libyam remotum a flumine.[*]((12) cfr. Plin. XXXVI 84 sqq.) dein Ptolemais[*](ptolomais F2R2ED2. -ma???is F1. -meis a) et Panopolis[*](panonpolis FR2a. ponon- R1) ac Veneris iterum et in Libyco Lycon[*](libyco lycon v. libicolicon F2E2. libicon (lyb- a) r), ubi montes finiunt Thebaidem[*](thebaido Da. -d??? d. thaebaides F2. -d??? F1). ab iis oppida Mercuri, Alabastron, Canum et supra dictum Herculis. deinde Arsinoes[*](arsino- es F2dv (J). -noe E (?)C. -nues r) ac iam[*](aeiam D. & iam va.S) dicta [*](50) Memphis, inter quam et Arsinoiten nomon in Libyco turres quae pyramides vocantur, et labyrinthus[*](et laberintus o. labyrinthus E(?)v. -thus et DT. laberinthus (-tus a. -birinthius F. lybirinthus R1) et (est R2) r), in[*](in F2Edv(D). om.r. ad (P)S. e J) Moeridis[*](moeridis B. mir- Eav. myr- DFd. -dus R) lacu[*](lacus R2. -um (P)S) nullo addito ligno exaedificatus, et oppidum Crialon[*](crialoln R. crocodilon Hex Herod. II 147 (U 96)). unum[*](unde o) praeterea intus et Arabiae conterminum claritatis magnae, Solis oppidum.

[*](Sol. 32, 41. 42. MCap. VI 676 extr. — (19) cfr. Amm. Marc. XXII 16, 7.)Sed iure laudetur in litore Aegyptii maris Alexandria , a Magno Alexandro condita in Africae parte ab ostio Canopico XII p. iuxta Mareotim lacum, qui locus[*](lacus Fava. G) antea Rhacotes[*](rhacotes JanusParrhasius ap. Pe Strab. XVII p. 792. archo- F2. erapo- E1a. arapo- rva.G) nominabatur. metatus est eam Dinochares[*](dinocares Fa. -ros R. -crates zSol.va. G. cfr.Amm. Marc. et Vitr. II praef. 1; contra Plin. VII 125. XXXIV 148) architectus pluribus modis memorabili ingenio, XV p. laxitate insessa ad effigiem Macedonicae chlamydis orbe

gyrato laciniosam, dextra[*](dextrā DF1a) laevaque anguloso procursu, iam tum tamen quinta situs parte regiae[*](regia DFda) dicata[*](dicato Ra. -t??? d).[*]((4) MCap. VI 676 extr.) Mareotis[*](mare- otes F1a) lacus a[*](a??? FG(D). ad rv(S)) meridiana urbis parte[*](meridianā . . partē Eava. G(S)) euripo e[*](euripo e (D?)E3v (J). -po & F2in ras. -pi e (ē a) Ea. -pre R. -pum S) Canopico[*](canobico F1dREJ) ostio mittit ex[*](mittit ex DFRS. -ttat ex Ea. -ttitur G. -ttitur ex E3v) mediterraneo commercia[*](commercia D. -cio ll.v), insulas quoque plures amplexus[*](CD MCap.), XXX traiectu[*](traiectu F2v. -tus r M Cap.), CCL[*](CCL (P)D. CD ll.CLH (e MCap.) DCv) ambitu, ut tradit Claudius Caesar. alii schoenos in longitudinem patere XL faciunt schoenumque stadia XXX: ita fieri longitudinis CL p., tantundem et latitudinis.[*]((11) Sol. 32, (8.) 42. Mela I 60. — (16) cfr. Sol. 32,42. Tac. ann. II 60.) sunt in honore et intra decursus Nili multa oppida, praecipue quae nomina ostiis dedere, non omnibus — XII[*](XI va. H) enim reperiuntur superque quattuor, quae ipsi falsa ora appellant —, sed celeberrimis VII, proximo Alexandriae Canopico, dein[*](deinde R (?)va.S) Bolbitino, Sebennytico[*](sebenitico FRa), Phatmitico[*](phatmitico FEa. phanmi- R. phatni- D(?)B. phanni- v. cfr-.M Pt p. 681), Mendesico, Tanitico ultimoque Pelusiaco. praeterea Butos, Pharbaethos[*](pharbaethos H. -baetos P. -botos ll. -boetos v), Leontopolis, Athribis[*](athribis P. atr- ll.va.L), Isidis[*](issidis F1a. sidis R) oppidum, Busiris, Cynopolis[*](chynopolis a. chin- FR), Aphrodites[*](aphrodites P. -tos (apho- R) ll.va. G), Sais, Naucratis, unde ostium quidam Naucratiticum[*](naucraticum F2(R1?) va. H. nauueratis (naufe- a) unde ostium D (F1)da) nominant quod alii Heracleoticum, Canopico[*](canobico F1RJ), cui proximum est, praeferentes[*](praeferentis DF1a).

[*](Mela I 61. III 79. Sol. 33, 1. 2. 4. MCap. VI 678 init. cfr. Plin. VI 143. — Mela III 74. — (388, 7) ib. 80. Plin. VI 156. — Agrippa fr. 27 Riese. — Sol. 33, 2. MCap. VI 677 extr. Herodot. IV 41.)

Vltra Pelusiacum Arabia est, ad Rubrum mare pertinens et odoriferam illam ac divitem terram[*](terram ego e MCap. om. ll.v) et

Beatae cognomine inclutam. haec Catabanum[*](catabanum B. atab- E. attab- r. cattab- J) et Esbonitarum [*](hesbonitarum F2. herb- F1) et Scenitarum Arabum vocatur[*](uocantur Ra), sterilis, praeterquam ubi[*](ibi F1dRa) Syriae[*](syria et R) confinia attingit, nec nisi Casio monte nobilis. his Arabes[*](arabis F1a) iunguntur, ab oriente Canchlei[*](canchlei E(?)B. -laeis (cancl- a) DFa. -leis dTv. calchlaeis R), a meridie Cedrei[*](cedrei E(?)B. -reis rv), qui deinde ambo Nabataeis. Heroopoliticus[*](heroopoliticus (-loticus v) B. -cū (herop- R2) ll) vocatur alterque LaeaniticusvelAelaniticus[*](laeaniticus uel aelaniticus ego coll.VI 156. 165. laelani- DFE. lelani- dv. laenali- a. aelani- R(?)G) sinus Rubri maris in Aegyptum vergentis, CL intervallo inter duo oppida, Laeana [*](laeana DFv. laetina E. l???an R. len a. aelana G) et in nostro mari Gazam[*](gazam Bas. -za v. gaia F2E2. zaza r. (mara) zizana a). Agrippa a[*](a om.DF1R1a) Pelusio Arsinoen [*](arsinoi F1. -oem e R2ecorr.), Rubri maris oppidum, per deserta CXXV p. tradit: tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas.