Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

Non erat apud antiquos numerus ultra centum [*](& BG. est rC. id (hic v) et hv.) milia; itaque et hodie multiplicantur[*](multiplicantum R. -atum V. -atur (om. haec) hv. a. C.) haec, ut decies[*](ut decies Vdhv. und- R. guide (-deo B2) effe B.) centena[*](centena milia R(?)hv. a. S.) aut saepius dicantur. faenus hoc fecit nummusque percussus, et sic quoque aes alienum etiam nunc[*](etiam nunc ego. -mnum Bhv. et tan tum r.)

appellatur[*](appellantur (ape- V) VR.). postea Divites cognominati, dummodo notum sit eum, qui primus[*](priuf B.) hoc cognomen acceperit, decoxisse creditoribus suis.[*](Cic. parad. 6, 1. Plutarch. Crass. 2.—cfr. Suet. Claud. 28. Tac. ann. XI 29. Plin. XXXVI 60.) ex eadem gente M[*](M. om.V.). Crassus negabat locupletem esse nisi[*](ni BSJ.) qui reditu annuo legionem tueri posset. in agris[*](aegrif B1.) Es |MM|[*](MMRH. MM G. xx (milia hv) v. a. S.) possedit Quiritium post Sullam[*](sillam B2VR.) divitissimus[*](diutissimus R. duit- B1. dit- dhv. a. S.), nec fuit satis nisi totum Parthorum usurpasset [*](ufurpaff& BS. erusiset R. esurisset Vdhv.) aurum; atque ut[*](ut Bhv(S). ui V. in RdTH.) memoriam[*](memoriam ll. v(H). nomen B.) quidem opum[*](opum BS. optumo V. -timo Rv. a. B. -mi (vel opimi) B. -mum H.) occupaverit [*](occupauit H.)—iuvat enim insectari[*](infextari B1.) inexplebilem istam habendi cupidinem—: multos postea cognovimus servitute liberatos opulentiores[*](opu- lentiores om.VR.), pariterque tres Claudii principatu[*](principat' R.) paulo ante[*](paulo ante V2Y.cfr. XIX 11. XX 160. XXX 26. II 150. (XXXIV 48). paulante B1V1Rd. -tē B2. pallantem hv. del. D.) Callistum[*](calistum VRd.), Pallantem[*](pallantem dJD. paulantem B. -te V1R. paulo ante V2. del. S. et hv.), Narcissum. atque ut[*](ut om.VR.) hi[*](hi BdhC. hii r Ven. ii v.) omittantur [*](G. B2V. & R.), tamquam adhuc rerum potiantur, C. Asinio Gallo C[*](G. B2.)[*](G. B2.). Marcio[*](mario B.) Censorino cos. a. d. VI Kal[*](kl. BV.). Febr. C. Caecilius[*](caelilibuf B1.) C. l[*](C. l. (i. e. libertus) U. CL. BV. claudius R(?)hv.). Isidorus testamento suo edixit, quamvis multa bello civili perdidisset, tamen relinquere[*](n??? linquere R.) servorum[*](an se seruorum? sed cfr. § 147.)IIII[*](cccc (proIIII) R.) CXVI, iuga boum[*](bouum V.)III DC, reliqui pecoris CCLVII, in numerato HS[*](pondo hv. a. G.) |DC|[*](|DC| J.DCVG. DC rdS. sexcenta milia hv.), funerari se iussit HS |X|[*](|X| D. IXI B. |XI| J.XIrG. XI milibus hv.). congerant[*](congregante V. -gate (-tae v) et hv. a. G.) excedentes[*](excedentif BVS.) numerum opes, quota tamen portio erunt Ptotemaei[*](ptolomai B. -aei D.), quem Varro tradit Pompeio res gerente circa Iudaeam octona
milia equitum sua pecunia toleravisse, mille convivas totidem aureis potoriis[*](putoris V.), mutantem ea[*](ea BS. om. rv. ) vasa cum ferculis[*](fericulis VR.), saginasse ! quota vero ille[*](ille BhG illi r. illae (ipsae) v.) ipse—neque enim de regibus loquor—portio fuerit Pythis[*](pythif Bhv(U). -ths V. -thio d. -thii R(?)B.) Bithyni,[*](cfr. Plin. supra § 51. Herodot. VII 27. 38. Plutarch. de mul. virt. 27. Polyaen. strat. 8, 42. Diodor. XIX 47. Seneca de ira III 16, 4.) qui[*](qui VRdhv(D). om.BS.) platanum auream vitemque nobiles illas[*](illaf BTS. illa r. [nobilem] illam hv.) Dario regi donavit, Xerxis copias, hoc est[*](hs??? (pro hoc est) R.) |VII|[*](|VII| J.VIIrS |LII| B. septies hv. (centena add. G).)LXXXVIII[*](LXXXVIIIS. LXXXVIIIVRd.sine lineolaBh(v add. milia).) hominum[*](hominem B.), excepit epulo, stipendium quinque[*](quenque B2. -uem B1.) mensum[*](mensium Rdhv.a.S.) frumentumque pollicitus, ut e quinque liberis in dilectu[*](dilectu B1dD. -tus VR. directu B2. delectu hv.) senectuti[*](senectutis R.) suae unus saltem concederetur! hunc quoque ipsum aliquis comparet Croeso[*](croesso V2. graeco B.) regi! quae, malum, amentia est id in vita cupere, quod aut[*](autem R.)[*](& BS. ae V. e RdT. etiam hv.) et servis contigerit aut ne[*](ne om.VRd.) in regibus quidem invenerit finem!

[*](Liv. XXXIX 22, 8 (XXXVIII 60, 9. XXV 12, 14). II 33, 11. Val. Max. IV 4, 2.) Populus R. stipem spargere coepit Sp[*](sp. dhv. p. B. si V1R. sub V2.). Postumio Q[*](Q. om.B.). Marcio[*](mraricio B1.) cos.; tanta abundantia[*](abundantia om.hv. a. G.) pecuniae[*](pecunia Rhv. a. G) erat, ut earn conferret[*](comferre B.) L. Scipioni, ex qua[*](quo a B1. quo B2. aqua h.) is[*](his V.) ludos fecit. nam quod Agrippae Menenio sextantes aeris in funus contulit, honoris id necessitatisque propter paupertatem Agrippae, non largitionis esse duxerim[*](duxerim BS. dix- rv. cfr. nov. luc. p. 100.).

[*](cfr. Martial. ep. IV 39. Isid. XX 4, 8.) Vasa ex argento mire[*](mire BdTS. -rae r. -ra hv.) inconstantia[*](inconstantiae VR.) humani ingenii variat nullum genus officinae diu probando. nunc Furniana[*](firmiana dThH Brot.), nunc Clodiana, nunc Gratiana[*](cratiana V. crot- Rh.)—etenim[*](ut enim V.) tabernas

mensis adoptamus[*](adoptauimus v.a. S.)—, nunc anaglypta[*](anaglypta BdG. -glicta V1. -gibta R. -glifa V2. -glypha hv.) asperitatemque[*](in asperitatemque v. a. S.) exciso[*](ex- cifo ll. S (sc. argento). -isa d(?)hv.) circa liniarum picturas quaerimus,[*](cfr. Plin. infra § 146.—Dio Cass. LXII 28, 1. (Suet. Nero 29).) iam vero et mensas repositoriis inponimus ad[*](etad hv. a. S.) sustinenda opsonia, interradimus alia, ut[*](alia ut BS. -iud r. altera (lat- C) et interest hv.) quam plurimum lima perdiderit. vasa cocinaria ex argento fieri Calvus[*](caluof B2S. gal- B1. clauus R.) orator quiritat[*](queritat B2. -itur v. a. H. quaeritat V2.); at[*](ad BD. ac T.) nos carrucas[*](carruchaf BSU.) argento caelare invenimus, nostraque aetate Poppaea [*](poppea B. pom- peia Vhv. a. B.) coniunx Neronis principis soleas delicatioribus[*](fole ac delicatoribuf B1.) iumentis suis ex auro quoque induere iussit[*](iuffit BS.om. r H(an recte?). solebat hv.).

[*](Plutarch. apophth. p. 199.) Triginta duo libras[*](libras XXXII VRdhv. a. S.) argenti Africanus sequens heredi reliquit[*](relinquit B.) idemque, cum de Poenis triumpharet, IIII[*](IIIIll. S. quattuor. milia hv(H). quater millies G.) CCCLXX[*](CCCLxx BS. -LXXX rH. CCCCLXX hv.) pondo transtulit. hoc argenti tota Carthago ha buit illa terrarum[*](ter- rarum ll. v. imperii terrarum U. sed cfr. XV 76. (V 76). saltem terrar ū imperii, ut IV 33. 39. X 49.) aemula, quot[*](quot RH. quod rv(D). quodquod d.) mensarum[*](nunc in mensarum hv. a. H. ) postea[*](est (pro postea) din ras.hv. a. H.) apparatu victa! Numantia quidem[*](quidam V. et hv. a. H.) deleta[*](delata R. dil- V.) idem Africanus in triumpho militibus[*](militibus om.BS.) $X$[*]($X$ VIIB. XVII milia pondo hv. a. H.) VII dedit[*](dedit om.B.an recte? ut scribatur in triumpho XVII (sc. trans- tulit). cfr. etiam § 148.). o viros illo imperatore dignos, quibus [*](an fuerit?) hoc satis fuit! frater eius[*](Fabius P.) Allobrogicus[*](allo- broicus VRd.) primus omnium pondo mille habuit, at Drusus[*](attrufuf B2. atr- B1.) Livius in tribunatu plebei[*](plebei BS. -bis rv.) X[*](x VRdTH. $X$ B. XI milia hv. an $X$). [*](cfr. Plin. XVIII 39. Liv. epit. XIV. Val. Max. II 9, 4. Gell. IV 8, 7. XVII 21, 39.—Val. Max. IV 3, 7. Plutarch. Aem. Paul. 28. (Val. Max. IV 4, 9).)nam propter quinque[*](quinque ll. v. x (pro v) Freinshemius (U) ex Livio, Val. Max., Gellio. cfr. XVIII 39.) pondo notatum a censoribus triumphalem

senem fabulosum iam videtur, item Catum Aelium, cum legati Aetolorum in consulatu prandentem in fictilibus adissent, missa ab iis[*](his dhC.) vasa argentea non accepisse neque aliud habuisse argenti ad supremum vitae diem quam duo pocula, quae L. Paulus[*](paulluf B1.) socer ei[*](ei Ohv. & B. i r. eius d.) ob virtutem devicto Perseo [*](resseo VR.) rege donavisset. invenimus legatos Carthaginiensium dixisse nullos hominum inter sese[*](fefe BVv(S). se RdhG.) benignius vivere quam Romanos. eodem enim[*](eodem enim Bahv. eo r.) argento apud omnes[*](omnif BVS.) cenitavisse[*](genitauisse B.) ipsos. at[*](ad BD.), Hercules, Pompeium Paulinum, Arelatensis[*](arelatefif B1. -te if B2.) equitis Romani filium paternaque gente pellitum[*](pellitum ll. H. pulsum hv.), XII[*](XIIBS. XII r. quod XII hv.) pondo argenti habuisse[*](habuisset hv. a. S.) apud exercitum ferocissimis gentibus oppositum scimus;[*](cfr. Plin. IX 39. XXXIV 9. (cfr. Cic. pro Mur. 36, 75. Val. Max. VII 5, 1).) lectos vero iam pridem mulierum totos operiri argento, quaedam[*](quae- dam ll. v quidem d.an pridem?) et triclinia. quibus argentum addidisse primus traditur Carvilius[*](caruilios V. -llios R.) Pollio[*](polio OD.) eques Romanus, non ut operiret aut[*](opere aut hv. a. B. operire B.) Deliaca[*](delicata Rhv. a. B.) specie faceret , sed Punicana[*](punica hv. a. H.); eadem et aureos fecit, nee multo post argentei Deliacos imitati sunt. quae omnia expiavit bellum civile Sullanum.

[*]((cfr. Tertull. de pallio p. 119).) Paulo enim ante haec factae[*](factae BU. -ta rv.) sunt lances[*](lancer BU. -esque rv.) e[*](et VR.) centenis libris argenti, quas tune super CL[*](CL BS. clemens V. dem- R. quingentas din ras.hv.) numero fuisse Romae constat multosque ob[*](ob eaf B2dhv. adbeaf B1. habea R. ab ea V. .... ea O.) eas proscriptos[*](scriptos V.) dolo concupiscentium . erubescant[*](erube- scunt R.) annales, qui bellum civile illud talibus vitiis inputavere; nostra aetas fortior fuit. Claudii

principatu servus[*](feruof B1S.) eius[*](ei V.) Drusilianus[*](drusillanus d (?)hv. a. U(D).) nomine Rotundus, dispensator Hispaniae citerioris, quingenariam[*](quin- genariam BRhC. -neriam V. quinquagenariam dv. .... gente- nariam O. quingente- D. 3 cui—fuerat om.B.) lancem habuit, cui fabricandae[*](fabricandae dhv. -do (ortum ex -de) VRD.) officina prius exaedificata fuerat[*](cui dhv.cfr. XXXV 163. cum VR. quam D.), et comites eius octo ad[*](octo ad CCL BS. octo DCCCL rH. octo quinquaginta G. octingentas quinquaginta octauo (octo v) hv.) CCL libras[*](librarum d(?)hv. a. S.), quaeso, ut quam multi[*](multis B2.) eas conservi eius[*](conserui eius VRG. -ruienf B1. -ruif B2. -rui hv.) inferrent, aut quibus cenantibus?[*](cfr. Plin. IX 39. XVI 233. 66. 231. XIII 91.—Varro l. L. V 120.) Cornelius Nepos tradit ante Sullae[*](syllae Bv. a. Brot.) victoriam duo tantum triclinia[*](tricliniarum ae V. -aria dT.) Romae fuisse argentea, repositoriis argentum addi sua memoria coeptum. Fenestella, qui obiit novissimo Tiberii Caesaris principatu, ait[*](ait & BS. sed et hv. sed r.) et testudinea tum in usum venisse, ante se autem paulo[*](paullo B.) lignea, rotunda, solida nec multo maiora quam mensas[*](mensa R.) fuisse[*](fuiffem (-ffe B2) equidem B.), se quidem puero quadrata et conpacta aut acere operta aut citro[*](aut citro Bv. a citro (cytro Rd) rOd.) coepisse[*](coepisses O. cepisse d. ciepsisse R. cyepsise V.), mox additum argentum in angulos lineasque per commissuras, tympana vero se iuvene appellata, tum[*](appellata tum a BS. -llatum a OR. -llata dhv. apellatum V.) a stateris[*](stateres d. -ras v. a. S.) et lances, quas antiqui magides vocaverant.

[*](Plutarch. Tib. Gracch. 2 p. 825.) Nec copia argenti tantum furit[*](furit BBrot. -ruit (P)H. fuerit rG. -rat hv.) vita[*](uitae hv. a. H.), sed valdius[*](ualdius BU. -lidius rv. cfr. XXXIV 178.) paene[*](poe- nae v. a. G.) manipretiis[*](manupr&iif B. -tium G. metii (-tu v) precium hv.cfr. XXXIV 37.), idque iam pridem, ut ignoscamus nobis. delphinos quinis[*](quinos O.) milibus[*](milibus uncis inclusit J.) sestertium[*](sestertium H(U). -iis (-is R) ll. v(SJ). sester... O.) in libras emptos C. Gracchus habuit, L. vero Crassus orator duos[*](duo V.) scyphos[*](scyhos V. scyos R.)

Mentoris artificis manu caelatos HS C???[*](c??? U(D). c ll. v(J). om.d.), confessus[*](comfeffuf B1. confessum U(JD) coll. II 68.) tamen est numquam iis[*](iif BS. his r. se his (iis v) hC.) uti propter verecundiam ausum. scimus[*](scimus (olim scriptumn fcīuf) ego. sicut ll. v(S). constat Bas. scitum coni. J.) eundem HS VI[*](VIBS. VI M O. sex V. sex millibus Rd(?)C. sex milia hv.) in singulas libras vasa empta[*](uafa empta Bhv. una emptalia r.) habuisse. [*](Liv. XXXIX 6, 7. XXXVII 59, 5.)Asia primum devicta[*](dedota R.) luxuriam misit in Italiam, siquidem L. Scipio in triumpho transtulit argenti caelati pondo[*](post (pro pondo) V.) mille[*](mille & ego. millia B1. milia B2. M rv.)et[*](??? D???. B.) CCCC[*](cccc BS. CCCCL rv(D).) et vasorum aureorum pondo[*](pondo cc (c v) milia hv. a. H.) MD [anno[*](anno—7 DLXV om.BSUJ.) conditae urbis DLXV]. at[*](at B2S. at nB1. om. rv(D). an at non (= nonne)?) eadem Asia donata[*](donata ll. H. doma- G. domi- hv.) multo etiam gravius adflixit[*](adfixit B1.) mores, inutiliorque victoria illa hereditas Attalo[*](talo B1.) rege mortuo fuit. tum enim haec emendi Romae in auctionibus regiis[*](regiis Rhv(U). -gif BVdS(D).) verecundia exempta est urbis anno DCXXII[*](DCXXXII B. DCXXVI hv. a. H. urbis anno DCXXII uncis incluserunt UJ.), mediis LVII[*](LVII VRdThH. liuii B. LVI V.) annis erudita civitate amare etiam, non solum admirari[*](admirati VR.), opulentiam externam, inmenso et Achaicae[*](acaciae V. -atiae R.) victoriae momento[*](monumenta R.) ad inpellendos mores, quae et ipsa in[*](in om.hv. a. S.) hoc intervallo anno urbis DCVIII parta signa et[*](dist. ego. cfr. XII 9. XXXV 106. XXXVI 111. 48. 83. XVII 216.) tabulas pictas invexit. ne quid deesset[*](deesse V. deesse V.),[*](cfr. Florus I 31, 5.—Val. Max. III 6, 6.) pariter quoque[*](quoque ego. que ll. v. (an cum? cfr. II 178. 229. XXX 39. 135).) luxuria nata est et Carthago sublata, ita congruentibus fatis, ut[*](ut & BdTS. ut ex V. ut Rv et- h.) et liberet amplecti vitia et liceret. petiere[*](petiere BH cum Lipsio. -tere r. peccare hv.) et[*](ex v. a. G.) dignationem[*](dignationem BH. -ne rv.) hine aliqui[*](alicui G.) veterum. C. Marius post victoriam Cimbricam cantharis potasse Liberi patris exemplo traditur, ille arator Arpinas et manipularis imperator.

[*](mon. Ancyr. 4, 51. Suet. Aug. 52.—Appiani Mithr. 116.—cfr. Plin. supra § 40.) Argenti usum[*](usus (om. in) R. 2 temporum BS. in temp- rdTO. in hv.) in statuas primum divi Augusti temporum adulatione[*](adulatione (-nem v. a. H)temporum hv. a. S.) transisse[*](trafiffe B1. tranftuliffe B2.) falso existimatur. iam enim triumpho Magni Pompei reperimus translatam Pharnacis, qui primus regnavit in Ponto, argenteam statuam, item Mithridatis Eupatoris[*](eupatris R. -ri V.) et currus[*](curruuf B1D.) aureos argenteosque.[*](cfr. Senec. ep. XIII 1, 6. Stat. silv. I 5, 48.) argentum succedit aliquando et auro[*](aureo B.) luxu[*](luxu B. -xus hv. luctuf B. -cius r.) feminarum[*](eminarum Rd. aem- V.) plebis compedes[*](compedef Bhv. concedens r.) sibi[*](fibi BS. sibi ex eo rv(D).) facientium[*](facientum R.), quas induere aureas mos[*](mons V.) tritior[*](tritior B1VRdDal. tristior B2hv(U).) vetet[*](uetat hv. a. S.). vidimus et ipsi[*](et in ipsi VR.) Arellium[*](arellium BG. aureli- rB1. ualeri- B2. laleri- h. ial- v.) Fuscum motum[*](montum B1.) equestri ordine[*](ordinem B1.) ob insignem calumniam[*](calumniam om.VRB.), cum celebritatem[*](celebritatem B(Verc.)S. -ate rv.) adsectarentur [*](assectationem (B. expectarentur v) v. a. G.) adulescentium scholae, argenteos[*](argen- teof BS. ex argento rv.) anulos habentem. et quid haec attinet colligere, cum capuli militum ebore[*](ebore Bhv. bere R. hore O. bor V1. del.V2.) etiam fastidito[*](fastidio OdLugd. Dal.) caelentur[*](fcaelentur B1.) argento, vaginae catellis[*](catellif BS. catill- rOv(H). ba- B.), baltea lamnis crepitent, iam vero paedagogia[*](paedagogi B2. -ogis (praem. a) hv.a.G. cfr. 40.) in transitu[*](ad transitum hv. a. S.) virilitatis custodiantur argento, feminae laventur et nisi argentea solia fastidiant, eademque materia et cibis et probris[*](pro- prif B1.) serviat?[*](Quintil. inst. or. V 9, 14. Val. Max. IV 4, 3.) videret haec Fabricius et stratas argento mulierum balineas ita, ut vestigio locus non sit, cum viris lavantium! Fabricius, qui bellicos[*](bellicos OVRd. -cofof Bhv.) imperatores[*](imperat VR.) plus quam pateram et salinum habere ex argento vetabat, videret[*](uideref B.) hinc dona fortium[*](furtium B1.) fieri aut in haec[*](heu Bhv. hos V2. haec r.) frangi! heu mores, Fabrici nos pudet!

[*](Cic. Verr. IV 18, 38.) Mirum auro[*](auro BS. -rū r. in auro hv.) caelando neminem inclaruisse, argento multos. maxime tamen laudatus est Mentor[*](mentor Bhv. me- rito r.), de quo supra diximus. quattuor paria ab eo omnino[*](uasorum (pro omnino) Thiersch.) facta[*](7,127) sunt, ac iam[*](an at iam?) nullum extare dicitur Ephesiae[*](aepesi O.) Dianae templi[*](templum Bhv. a. H.) aut[*](aut ll. H. iacet hv.) Capitolini[*](capi- tolium hv. a. H.) incendiis[*](incendii B2.).[*](cfr. XXXIV 84. Paus. V 17, 4. I 28, 2. Athen. XI 19 p. 782b. Martial. ep. VIII 51, 1. Cic.Verr. IV 14, 32.) Varro se[*](se et S e coni. J. f& B. ex O. et rv.) et aereum signum[*](sinum Havet (revue de philol. VIII 2 (1885) p. 146).) eius habuisse scribit[*](fcribit BS. -ipsit rv.). proximi ab eo in[*](in BG. om. rv.) admiratione Acragas[*](agragaf (adgr- R1) B2VR.) et Boëthus[*](boetus Rv. a. C (item infra).) et Mys[*](mis R.) fuere. exstant omnium opera hodie in insula Rhodiorum, Boëthi apud Lindiam Minervam, Acragantis[*](acra- gantis dhv. agr- ll.) in templo Liberi patris in ipsa Rhodo Centauros [*](Bacchae Centaurique v. a. S.) Bacchasque caelati[*](chelati B.) scyphi[*](scyphis R. in scy- hv. a. S.), Myos[*](mios VR.) in eadem aede[*](aede et Thv. a. S.) Silenos[*](filenof BS. -nus rv.) et Cupidines[*](cupidine d. -do hv. a. G.). Acragantis[*](agragantif B. acragentis V.om.hv. a. G.) et venatio[*](uenatus dTH.) in scyphis magnam[*](magna fama dTv. a. G(H).) faram habuit[*](habuit BG(S). est d.om. rv(H).).[*](cfr. Plin. XXXIV 47. 71. XXXVI 36.—anthol. Gr. I 106, 16 (Planud. IV 248).—cfr. Plin. XXXIV 84. 85. 90. Athen. XI 19 p. 782b. Plin. XXXVI 33. XXXV 136. XXXVI 39. Cic. de div. I 36, 79. Plin. XXXIV 91.) post hos[*](hoc B.) celebratus est Calamis[*](calamif & BG. om. rv. et om. SJ.), et Antipatro qui[*](anti- patro qui ego. -ter quoq, BS(D). -ter quoque qui U. -ter quinque r. -ter quique d2in ras.hv.) Satyrum in phiala[*](pialū R.) gravatum somno conlocavisse [*](lac. egoindicavi; excidit Diodorus: cfr. XXXIV 85. Oehmichen stud. Plin. p. 161.) verius quam caelasse dictus est ..., Stratonicus mox Cyzicenus, Tauriscus[*](tauriscus haG. -icius d. -icus VRv. laurif cuif B.). item Ariston[*](afrifton B. auriston V1.) et Eunicus[*](eunicus aG. elin- B. un- rd. onychus hv.) Mitylenaei [*](mytileni d (-ne v. a. G). mityl- R. -til- Va.) laudantur[*](laudantur dhG(J). -datur BVRav(U).) et Hecataeus[*](ecataeuf B. haec ad eius R.) et circa Pompei Magni aetatem

Pasiteles[*](praxiteles hv. a. S. cfr. § 130.), Posidonius Ephesius [hedys], Thracides[*](Thracides Furtwängler in Fleckeiseni annal. 113, 508. cfr. Oehmichen stud. Plin. p. 160. hedyftrachidef BD. -atides S. haedistadices a. iedisthra- cides (-tra- R) VR. laedus stratites (-iates C)hv.), qui proelia armatosque caelavit, Zopyrus, qui Areopagitas[*](areo- phagitaf B1. argo- B2. aregopag- V. ariop- a.) et iudicium Orestis in duobus scyphis HS[*](HS ll. G. pondo hv.) |XII|[*](|XII| BJ.XIIGS. XII rv.) aestimatis. fuit[*](fecit (ad superiora relatum) U.)[*](dein hv. a. S.)[*](duae ll. v(Brot.). binae C.) et Pytheas[*](phytheaf B. pyteas Rd.), cuius II unciae[*](uinciae B.) $X$ X???[*]($X$. X??? BS. xx Vhv. x dTH.) venierunt[*](uenerunt B2.): Ulixes et Diomedes[*](diumede B1.) erant in phialae emblemate Palladium[*](pelladium B1.) subripientes . fecit idem[*](et idem etVR.) et cocos magiriscia appellatos parvolis potoriis et e[*](et e ego. sed e VRdhv. e BS.) quibus ne exemplaria quidem liceret exprimere; tam opportuna iniuriae subtilitas erat. habuit et Teucer crustarius[*](cruftariuf Bhv. om. rdTO.) famam, subitoque ars haec ita exolevit , ut sola iam vetustate censeatur usuque[*](ufuque BS. usque Vd. nusq; R. usque adeo hv.) attritis[*](attritef B1.-itę f B2.) caelaturis sic,ne[*](fic ne ego. cfr. XVII 154. XXX 108. 109. fi ne B. si nec U. ne rv(J).) figura discerni possit, auctoritas constet[*](constat VR.). —(Argentum medicatis aquis inficitur atque[*](adq, B1. atque (-uae V) etiam (aet- V) VRdhv. a. S.) adflatu[*](adflato VR.) salso,[*](Th. lap. 51. 40. Diosc. V 108. Cels. V 14.) sicut in[*](in om.VR.) mediterraneis[*](medi- terranif (medt- B1) B.) Hispaniae.)—

In argenti et auri metallis nascuntur etiamnum[*](etiamnunc Vdv. a. G.) pigmenta, sil[*](fil BB. fit r. fic dVen. fit hv.) et caeruleum. sil[*](fil BC cum B. fit r. fit d. quod hv.) proprie limus est. optimum ex eo quod Atticum[*](anticum VR.) vocatur, pretium in pondo[*](post (pro pondo) V.del. C.) libras $X$[*]($X$ II (Gron.) H. XII ll. XXII h. (X. XII B). XXXII v.) II; proximum marmorosum[*](mor- morofum B1. marmoro sub VRd. -rosum sub hv. a. H) dimidio Attici pretio.

tertium genus est pressum,[*](Vitruv. VII 7, 1 (Veget. mulom. V 26, 3. VI 28, 31). VII 3, 10.) quod alii[*](ali V.) Scyricum[*](scyricum hv(S). sty- (fti- B1) ll. sy- H.) vocant, ex insula Scyro[*](scyro hv (S). fty- B. ty- r. sy- H.), iam et ex Achaia[*](acaia B1.), quo[*](& BS. quod r. quidem d. quidem et hv (an recte?).) utuntur ad[*](ac B1.) picturae umbras, pretium in libras[*](libra Vd.) HS bini; dupondiis[*](dupondif B1D. dip- B2v. a. H. dupundius V.) vero detractis[*](tractif B.) quod lucidum vocant, e Gallia veniens. hoc autem et Attico ad lumina utuntur, ad[*](ad lumina utuntur ad Bhv. adluminatui r.) abacos non nisi marmoroso , quoniam marmor in eo resistit[*](refti- tit B.) amaritudini calcis. effoditur et ad xx ab urbe lapidem in montibus; postea uritur pressum appellantibus qui adulterant. sed esse falsum exustumque, amaritudine apparet et[*](et om.hv. a. S.) quoniam resolutum in pulverem[*](puluere VdaO.) est.[*](cfr. Plin. XXXV 42.) sile pingere instituere primi Polygnotus[*](poly- gnota sed VR.) et Micon, Attico[*](attica B2.) dumtaxat. secuta aetas hoc ad lumina usa est, ad umbras[*](umbram B1.) autem Scyrico[*](scyrico v(S). sty- ll. sy- hH.) et Lydio[*](lydo R.). Lydium[*](ludium B.) Sardibus emebatur, quod nunc omittunt[*](omittunt RaBrot.cfr. XXXI 107. XXXVI 69. ommitunt d. ommutuit BVD. obmut- hv(S).).

[*](Diosc. V 106. Vitruv. VII 11, 1. Th. lap. 55.) Caeruleum harena est. huius genera tria fuere antiquitus: Aegyptium[*](aegypt' R.) maxime[*](maxime BS. quod ma- rv(D).) probatur[*](probatum BSJ.); Scythicum[*](fcithicum B.)mox[*](mox ego. cfr. 156. hoc ll. v. an potius umore, ut XXXV 187 (vel natiuum hoc e Theophr.)?) diluitur facile et, cum[*](& cum BS. cum r. cumque hv.) teritur[*](facile—teritur om.R.), in quattuor colores mutatur, candidiorem nigrioremve et crassiorem tenuioremve [*](& (om.hv)craffiorem tenuioremue (-que B) Bhav(S), om. rH.); praefertur huic etiamnum[*](etiamnum hv. -unc ll. J.) Cyprium. accessit his Puteolanum et Hispaniense, harena ibi confici[*](con- ficio R.) coepta. tinguitur autem omne[*](omni V. om???ia R.) et in sua[*](et in fua ll. v. an cum ifati (fua orto e fau=fati)? de mendo cfr. XXVI 39, de re XX 59. (XXII 2). Diosc. II 215.) coquitur herba bibitque sucum. reliqua confectura eadem quae chrysocollae.

Ex caeruleo fit quod vocatur lomentum,[*](cfr. Plin. XXXV 49.—Vitruv. VII 11, 1. Isid. XIX 17, 14.) perficitur id lavando terendoque[*](terendoque B(a?)S. -oue rv.). hoc est caeruleo candidius[*](candiduf B1.). pretia eius $X$ X[*]($X$ x H.. xx ll. x dT. XXIII hv.) in libras[*](libra Vrav. a. C.), caerulei $X$[*]($X$ VIII H. XVIII ll.hv. VIII dT.) VIII. usus in creta; calcis inpatiens. nuper accessit et Vestorianum[*](nestorianum hv.a. H.), ab auctore[*](actore V. ha- R.) appellatum. fit[*](& (pro fit) B.) ex Aegyptii[*](aegypti BVD.) levissima parte; pretium eius in libras[*](in libras om.VRdTS.) $X$[*]($X$ i H. xi ll. x. xi Brot. XL hv.) I. idem[*](ideo B. id est R.) et Puteolani usus, praeterque[*](praeter q.??? B2.) ad fenestras;[*](cfr. Plin. XXXV 46. (Diosc. V 107).—Vitruv. VII 14, 1. Diosc. V 106.) cylon[*](cylon BS. cyllon dT. cylonon V. cynolon R. cyanon Brot. e coni. Durandi. coclon h. coelon V.) vocant.—Non pridem adportari et Indicum coeptum est, cuius pretium $X$[*]($X$ VII S. XVII ll. XVIII dT. x. VIII H. XVII in libras hv.) VII. ratio in pictura ad[*](avt (pro ad) B2.) incisuras[*](incifura B.), hoc est umbras dividendas[*](diuidenda (-eda V1) sublimine VR.) ab lumine.— Est et vilissimum[*](uiliffimum BG. util- rdTO. subtil- hv.) genus lomenti, quod[*](quod BhS. quondam r. ....dam O. quidam B. quod dant v.) tritum[*](adtritum B2D. trit.. O.) vocant[*](uocant B(ad?)B.om. rhv (in horum archetypo videtur scriptum fuisse quoduocant tritum; inde quondam tritum).), quinis assibus aestimatum.

Caerulei sinceri experimentum in carbone ut flagret; fraus viola arida[*](arida B1.) decocta in aqua sucoque per linteum[*](lintium B1. lenteum R (fere semper).) expresso in cretam Eretriam. vis in medicina ut purget ulcera; itaque et emplastris adiciunt, item causticis. teritur[*](interitur R.)[*](dist. ego coll. Diosc.) autem[*](autem om.hv. a. H.) difficillime[*](diffi- cillime fil (ffil B1) BC. -llime sile hv. -llime dT. -lem est r.).[*](Diosc. V 108.)—Sil in medendo leniter[*](leuiter hv. a. S.) mordet adstringitque[*](acftringitq, B1. asft- B2.) et[*](& Bhv. om. r.) explet ulcera. uritur in fictilibus , ut prosit.

Pretia rerum, quae usquam posuimus, non ignoramus alia aliis[*](in allis hv. a. S.) locis esse et omnibus paene mutari annis[*](mutari annif BS. annis mut- rv(D).), prout navigatione[*](nauigationes hv. a. S.) constiterint[*](constituerint VRd.) aut ut[*](ut om.R.) quisque mercatus[*](mergatuf B1. mercatus—4 aliquis om.R.) sit aut aliquis praevalens manceps[*](mancipiif B2.) annonam flagellet, non obliti Demetrium a[*](a BG. om. rv. ) tota Seplasia[*](feplafia BG. s& lasia r. sell- a. hellade B. -dia v.) Neronis principatu accusatum apud consules; poni tamen necessarium fuit quae plerumque erant[*](erat B.) Romae, ut exprimeretur auctoritas rerum.

[*](cfr. Isid. XV 5, 3. Paul. Diac. s. v. dirutum aeire (p. 69).) Proxime dicantur aeris metalla, cui et in usu proximum[*](proxime BaG(S). -mo Re corr. -ma VdThv(H).) est pretium, immo vero ante argentum ac paene etiam ante aurum Corinthio, stipis[*](ftipif Bhv. stirpis r.) quoque auctoritas, ut diximus. hinc aera[*](aerea B1.) militum, tribuni aerarii[*](aerari B1D.) et aerarium,[*](33,43,138) obaerati[*](oberrati Va.), aere[*](et aere R(?)H. ab aere hv.) diruti[*](dicti hv. a. H.). docuimus quamdiu populus Romanus aere tantum signato usus esset: et[*](sit. sed et H.) alia[*](alia re ego. alia ll. v. alta coni. J. an potius alio, ut XIV 145, vel alias?)re vetustas[*](33,42 sqq.) aequalem urbi auctoritatem eius declarat[*](declar& Rd. -raret VTh(v. a. H praem. cum).), a rege Numa[*](regnum a B.) collegio tertio aerarium[*](aerarium BS. -iorum rv(D).) fabrum instituto[*](inftitutof B.).

[*](cfr. Plin. infra § 100. 117. Isid. XVI 20, 2. 3. Aristot. h. a. V 19 § 106 p. 552b. Antig. hist. mir. 84 (90).) Vena quo dictum est modo foditur[*](effoditur hv. a. S.) ignique[*](dignique B.) perficitur . fit et e lapide aeroso, quem vocant cadmean[*](cadmean B1J. -mian B2. -meam rS. -miam hv. cfr. § 4. 100.), 32,[*](32,95 sqq) celebri trans[*](celebri tranf BS. -ritas rv.) maria[*](maria BTS. -iam Va. in aria R. in asia dv.) et quondam in Campania, nunc[*](nunc & BS. nunc rv(J).) et in Bergomatium[*](bergomatium Bv. perg- r.) agro extrema parte Italiae; ferunt[*](italiam efferunt R.) nuper etiam[*](& Bahv. om. r.) in Germania provincia repertum.

fit et ex alio lapide, quem[*](quēquē VR.) chalcitim[*](chalciten hv. a. S. -ceitem d. -cheitem V. -chettem R.) appellant in Cypro, ubi prima aeris[*](fuit aeris v. a. S. ueteris h.) inventio, mox vilitas praecipua reperto in aliis terris praestantiore[*](praestantiorem a. -oref B.) maximeque aurichalco[*](aurichal- cho V.), quod praecipuam bonitatem admirationemque diu optinuit nec reperitur longo iam tempore effeta[*](effect V1Ra.) tellure. proximum bonitate fuit Sallustianum [*](faluftianum B2Vv. a. C.) in Ceutronum[*](ceutronum B (ceu in ras.) B(J). cfr. XI 240. III 135. ceuir- V1. ee uir- V2R. ebur- d2 (eb in ras.). cubur- h. Centr- v(Dal.)D.) Alpino tractu, non longi[*](longe B.) et ipsum aevi, successitque ei[*](ei BG. et rv.) Livianum in Gallia. utrumque a metallorum dominis appellatum, illud ab amico divi Augusti, hoc[*](dist. Ven. cfr. Madvig adv. crit. II 529.) a coniuge. velocis defectus[*](defectuuf B1D.) Livianum quoque; certe admodum exiguum invenitur. summa[*](fummae B.) gloriae[*](gloria hv. a. S. cfr. XXXIII 89.) nunc in Marianum[*](mari anxum V.) conversa, quod et Cordubense dicitur. hoc a Liviano[*](aluiano VR.) cadmean[*](cadmian B2. -meā R. -miam h v. a. S.) maxime sorbet et aurichalci bonitatem[*](bonitate V.) imitatur in sestertiis dupondiariisque[*](dupundiarifque B1V1D. dipon- B2V2.), Cyprio suo assibus contentis. et hactenus[*](haec tenuf B.) nobilitas in aere naturalis[*](an naturali? cfr. XXXIII 86. 119. X 198; aliter XXXI 74. XXXIII 62.) se[*](sed R.) habet.

Reliqua genera[*](genere R.) cura[*](cura BS. cum r. om.h. artificio v.) constant, quae suis locis

reddentur, summa claritate ante omnia indicata. quondam aes confusum auro argentoque miscebatur, et tamen ars pretiosior erat; nunc incertum est, peior haec sit an materia[*](an matea V. amamea R.), mirumque, cum ad infinitum operum pretia creverint [*](creuerint BG (haec praem. v). -rit a. hac (ac R) fuerit (-int d) rd.), auctoritas artis extincta est. quaestus[*](quaeftuuf B1D. que ius R. quę ius V.) enim causa, [*](dist.D.)ut[*](aut VR.) omnia, exerceri coepta est quae gloriae solebat— ideo etiam[*](ideo autem etiam BSJ.) deorum adscripta operi, cum proceres[*](procerus VR.) gentium claritatem et hac[*](ac V.) via quaererent—, adeoque exolevit[*](ex- olebit R. -bat V.) fundendi aeris pretiosi ratio, ut iam diu ne fortuna quidem in ea re[*](ea re BaS. aere rv.) ius artis habeat.

[*](Florus I 32, 7 (II 16). Isid. XVI 20, 4. Seneca de brev. vitae 12.—cfr. Quintil. XII 10, 3.)Ex illa autem antiqua gloria Corinthium maxime laudatur . hoc casus miscuit Corintho, cum caperetur, incensa , mireque circa id multorum adfectatio[*](et adfecta- tio V.) furit[*](furit S e coni. J coll. XXXIII 147. fuerit ll. fuer.. O. fuit hv.), quippe cum tradatur non alia de causa Verrem, quem M[*](quem M. BS. quem ahv. om. rO.). Cicero damnaverat, proscriptum[*](pro- fcriptu B.) cum eo[*](cum eo BaG(S). eum eum R. eum //// V. eum dO. esse hv(Brot.).) ab Antonio, quoniam[*](quoniam J. qn???m B. quam r. quam quod hv. quam quoniam coni. S.) Corinthiis cessurum se ei negavisset. ac[*](ac BaS. at rv.) mihi maior pars[*](ars VR.) eorum simulare eam scientiam videtur ad segregandos[*](segreganda VR. -dum d2in ras. h.) sese[*](si se VR. se dhv. a. S.) a ceteris magis quam intellegere aliquid ibi suptilius ; et hoc paucis docebo[*](tacebo V. staccho R.). Corinthus capta est olympiadis CLVIII[*](clvili B. CLVI Vdv. a. H.) anno tertio, nostrae[*](noftra B.) urbis DCVIII, cum ante haec[*](hęc B.om. rG. in hv.) saecula[*](saeculo v. a. Dal. defiiffent B2. dediss- VR.) fictores nobiles esse desissent, quorum isti[*](ista Rh(?)H.) omnia signa hodie Corinthia appellant. quapropter[*](cum propter VR.) ad

coarguendos eos ponemus artificum[*](artificium VR.) aetates[*](aetatis V.); nam urbis nostrae annos ex[*](ei (pro ex) V.) supra dicta comparatione olympiadum colligere facile erit. sunt ergo vasa tantum Corinthia, quae isti elegantiores[*](ele- gantiore B2dT.) modo ad[*](modo ad (S. in G) esculenta (fefc- B) BaG. modo desculpentia (-to h) r. nunc aes sculpendo v.) esculenta transferunt, modo in lucernas aut trulleos[*](tul- leos R. trullas Tv. a. G.) nullo munditiarum dispectu[*](dispectu S. diffp- BD. desp- rv(Brot.). resp- B.).[*](init.: Isid. XVI 20, 4.) eius[*](eius om. R. an aeris (scriptum olim eris?).) tria genera: candidum argento nitore quam proxime accedens , in quo illa mixtura praevaluit; alterum, in quo auri fulva[*](du- centos (-tes R) peries VR.) natura; tertium, in quo aequalis omnium temperies fuit. praeter haec est cuius ratio non potest reddi, quamquam hominis manu est[*](manu est ego. cfr. XXXV 66. 91. 94. XXXVI 26(bis). 28. 32. -nuf & Ba. -nu sed dTS. -nus sed r. -nu facta v.); at[*](at dT. ad ll. S. a CFW Müller p. 28. dederit v.) fortuna[*](fortunā B2SJD. cfr. § 5. XXXV 103. 104.) temperatur[*](tem- peratur BaS. -atum CFW Müller. -amentum rOv. om.h.) in[*](in om.hv. a. S. cfr. XXXIII 24.) simu- [*](dist. ego.)lacris[*](fimulacrif BS. -cro raOv.) signisque illud suo colore pretiosum ad iocineris imaginem vergens, quod ideo hepatizon[*](hepatizon a(?)v.s -icon (c in ras.) B2. hipatizon R. hyp- V.) appellant, procul a Corinthio, longe[*](longa V.) tamen ante Aegineticum[*](aegeneticum B2. ag- B1.) atque Deliacum [*](deligacum R. -atum V.), quae diu optinuere principatum.

Antiquissima aeris gloria Deliaco fuit, mercatus[*](mercatuuf B1D.) in[*](dist. S cum U.) Delo celebrante[*](co celebrante V. concel- Rdhv.a.S(J).) toto orbe, et ideo cura officinis. tricliniorum pedibus fulcrisque[*](pulchrisque V.) ibi prima aeris[*](aeris om.R.) nobilitas, pervenit deinde et ad[*](& ad BaS. ad rv.) deum simulacra effigiemque hominum et aliorum animalium.

[*](extr.: cfr. Plin. infra § 49.) Proxima laus[*](dist. S.) Aeginetico[*](aegeinetico B.) fuit, insula et[*](et om.Bv. a. G(S).) ipsa eo[*](eo ego. est ll. v(J). om.dG. aere S.)

nec quod ibi[*](quod ibi S. uod ibi B. est r. aes dhG. del. v.) gigneretur[*](gigne- retur S. fignetur B. gignens Vdhav. gimens R.), sed officinarum temperatura, nobilitata. bos aereus inde captus in foro boario est Romae. hoc erit exemplar Aeginetici[*](aegenetici BV.) aeris, Deliaci autem Iuppiter in Capitolio in[*](capitolio in VRdhv(D). -lia in a. -lini// BS. -lio J coll. § 79. XXXVI 50 cum § 165. [XXXV 19]. XXXVI 58. XXXVII [75] 161. sed cfr. etiam CFW Müller grat. p. 546 sqq.) Iovis Tonantis aede[*](hede V. aere B.). illo aere[*](aeri R. aery V.) Myron[*](myroco d. -ro cx R. miro ex V. miro a.) usus est, hoc Polycletus[*](policlytus R. polyclytis V.), aequales atque condiscipuli ; sic[*](sic ego. fit B1. set rD. sed dTS.om.hv.) aemulatio et[*](et om.BSJ.) in materia fuit.

[*](Varro rer. div. VIII ap. Macrob. III 4, 2.) Privatim Aegina candelabrorum superficiem dumtaxat elaboravit, sicut Tarentum scapos. in iis[*](iif B1v. hiif B2. his rC.) ergo iuncta commendatio officinarum est. nec pudet tribunorum militarium salariis emere, cum ipsum nomen a[*](a RdahOv (J). e V.om.BS.) candelarum lumine[*](nomine Bh.) inpositum appareat. accessio[*](acceffio BaG. ....esio O. -ensio rv.) candelabri talis fuit Theonis[*](theonif BaOG. heo- V. haeo- R. dionis h. ut auctor est Dion v.) iussu[*](iussum VO. iussu praeconis om.B.) praeconis Clesippus fullo[*](fulgo VRd.) gibber[*](gibber & BhS. -ere rG. -er H. -ere et v.) et praeterea et alio[*](& albo B1. alios h. alio v.a.G.) foedus aspect, emente id Gegania HS L???;[*](L???; BS. L vel quinquaginta rv.). eadem ostentante in[*](in BV(S). om. rG.) convivio empta[*](empta RhD. -tam B1. emtam V. empta//in d. -tum B2v.) ludibrii causa[*](caufam B1) nudatus atque inpudentia[*](inpudentia (ut p- VR) ll. v (S). impote- G.) libidinis receptus in torum[*](thorum B2. totum VRv. a. B.), mox in testamentum, praedives[*](prae diuif B2.) numinum vice illud[*](luminum B.) candelabrum coluit et hanc Corinthiis fabulam adiecit, vindicatis tamen moribus[*](morbuf B1. -bif B2.) nobili sepulchro, per quod aeterna supra terras Geganiae dedecoris memoria duraret. sed cum esse nulla Corinthia candelabra constet, nomen id praecipue in his celebratur, quoniam Mummi[*](nummi VR.) victoria Corinthum quidem

diruit, sed e[*](e BS. om. rv.) compluribus[*](cum pluribusprifcy B.Vd.) Achaiae oppidis simul aera dispersit.

[*](Isid. XVI 20, 11. Liv. XLV 42, 2. Festus p. 178, 4–8. Ovid. Fasti VI 277.—Plutarch. Camill. 12 init.) Prisci limina etiam ac valvas in templis ex aere factitavere. invenio et a Cn[*](a cn. Rdv. ac. CN. B1. a. GN. B2. a con???. V.). Octavio, qui de Perseo rege navalem triumphum egit, factam porticum duplicem ad circum Flaminium[*](flamineum R.), quae Corinthia[*](corintha B.) sit appellata a capitulis aereis[*](uefte B.) columnarum, Vestae quoque aedem ipsam Syracusana [*](furacufana/// B1. fir- B2 (item infra). syracusanam VR.) superficie tegi placuisse[*](placuiffe Bhv. -sset raO.). Syracusana sunt in Pantheo capita columnarum a M. Agrippa posita. quin etiam privata opulentia eo modo usurpata est. Camillo inter crimina obiecit[*](obicit VRh.) Spurius Carvilius[*](caruilluf B1.) quaestor, ostia quod aerata[*](oftia quod aerata BU. quod (quo Va) aerata (erat V1) ostia (ho- a) rav.) haberet[*](haber& B2e corr.Vrav. //e//& B1.) in domo.[*](L. Piso et Valer. Antias (Peter hist. Rom. fragm. p. 85.175). Liv. XXXIX 6, 7. Diodor. XVI 26, 5.) nam triclinia aerata abacosque et monopodia Cn. Manlium[*](manilium Vrav. a. G.) Asia devicta primum invexisse [*](inuexisset V1. -enisse R(?)Dal.) triumpho suo, quem duxit anno urbis DLXVII[*](DLXVI B.), L.[*](heredef BS. -dem dhv. -de a. h. VO. b. R.) Piso auctor est, Antias quidem heredes L. Crassi[*](quidem L. Crassum hv. a. S.) oratoris multa etiam triclinia aerata vendidisse. ex aere factitavere[*](& ego. a V1. ac Bcod. Poll. U. om. rv(D)) et cortinas tripodum[*](tropeodum O1. -podum O2. triumphodum V1), nomine et Delphicas, quoniam[*](quod BUJ.) donis[*](donis Vrdhav(D). erat B. aeratae U. eae J. ludis cod. Poll. locus nondum sanatus.) maxime Apollini[*](apollini U cum J. -nis ll. V.) Delphico[*](del- phico BU. -ci rv.) dicabantur[*](dicebantur VraVen.). placuere et lychnuchi[*](lychnuci R. luch- Vd.) pensiles in delubris aut arborum mala ferentium modo lucentes, quale[*](quale B2VraG(SD). -lef B1. -lis dhv(UJ). qual. O.) est in templo Apollinis

Palatini quod[*](quem v. a. G.) Alexander Magnus Thebarum expugnatione captum in Cyme dicaverat eidem deo[*](idem deo V1R2. idem de eo V2R1.).

[*](Liv. II 41, 10. Val. Max. V 8, 2.—cfr. Plin. XXXV 182.) Transiit[*](transit Vv.a.G. cfr. XXXIII 131.) deinde ars vulgo ubique ad effigies deorum. Romae simulacrum ex aere factum Cereri[*](cereri B(a?)v. caereri O. ceteri r.) primum reperio ex peculio Sp. Cassi, quem regnum adfectantem pater ipsius interemerit[*](interemerit BS. -rat rv.). transiit[*](tranfit BVD.) et a diis ad[*](ad om.VR.) hominum statuas atque imagines[*](imaginem VR.) multis modis. bitumine[*](bituminef B.) antiqui[*](antiqua V.) tinguebant[*](pingebant v.a.H.) eas, quo magis mirum est placuisse auro integere[*](integre Vd.). hoc nescio an Romanum fuerit inventum; certe etiam nomen non[*](nomen non BU. cfr. § 65. XXX 49. romae non rv(D). romae nomen S.) habet vetustum[*](uetuftum BS. -statem rv(D).).[*](cfr. Paus. VI 18, 7.—Plin. infra § 70. (86).) effigies hominum non solebant exprimi nisi aliqua inlustri[*](industri V. -iae d.) causa perpetuitatem merentium[*](uictoriam V.), primo sacrorum certaminum victoria maximeque Olympiae, ubi omnium, qui vicissent, statuas dicari mos erat, eorum vero, qui ter ibi superavissent ex membris ipsorum similitudine expressa, quas iconicas[*](yconicaf B2.) vocant. Athenienses nescio an primis omnium[*](primi fomnium B. -mi omnium dhv. a. S.) Harmodio et Aristogitoni tyrannicidis[*](tyrannidif B2.) publice posuerint statuas. hoc actum[*](autum V. auctum R.) est eodem anno, quo et Romae reges pulsi. excepta deinde res est a toto orbe terrarum humanissima ambitione, et in[*](& in BadTS. et iam Rv. aetiam V. et O.) omnium municipiorum foris statuae ornamentum esse coepere propagarique[*](propagarique (-quę B2) BU. prorog- rv(JD). cfr. XV 49. XXXV 4. VII 188.) memoria hominum et honores legendi aevo basibus[*](uasibus V2Rd. uassi- V1.) inscribi, ne in sepulcris tantum legerentur. mox forum et in domibus privatis

factum[*](dist. sustulerunt JD.) atque in atriis[*](atris V1aOD. antrif B.): honos[*](honef B1. -nor dO.) clientium[*](colentium Vdh.) instituit sic colere [*](colere B2adhv. -lore r. -lonos O.) patronos.

Togatae effigies antiquitus ita[*](ista V2R. sta V1. statuae dhv. a. G.) dicabantur. placuere et nudae tenentes hastam ab epheborum[*](ephdeborum B1.) e[*](e BadG. a r. om.hv.) gymnasiis [*](gymnicis v. a. G.) exemplaribus; quas Achilleas vocant. Graeca ???res[*](res est hv. a. S.) nihil[*](ad VO.) velare, at contra Romana ac militaris thoraces[*](thoracas VRdhv. a. S. tor- O.) addere. Caesar quidem dictator loricatam sibi dicari in foro suo passus est. nam Lupercorum[*](luper VR.) habitu[*](habitum B.) tam noviciae[*](nouite R.) sunt quam[*](quod VR.)[*](eodem R(?)v. a. S.) quae nuper prodiere[*](prodiere Bdv. -idere r Ven.) paenulis indutae. Mancinus eo habitu sibi statuit, quo deditus fuerat.[*](extr.: cfr. Liv. XXXVIII 35,4.) notatum ab auctoribus et[*](est hv. a. S.) L. Accium[*](actium hv. a. H. Attium SUJ.) poetam in Camenarum aede maxima forma statuam sibi posuisse, cum brevis admodum fuisset. equestres utique[*](utique BaG(S). utriq. O. utique (itaq; R) uero VR. uero dThv(H).) statuae Romanam celebrationem habent[*](aegrecif B1. -ręcif B2.), orto sine dubio a Graecis exemplo. sed illi celetas [*](celetas V1aB. cael- B. celitas R. -latas V2hv.) tantum dicabant in sacris victores, postea vero et qui bigis vel[*](uel BaOhv. uel qui rdT.) quadrigis vicissent; unde[*](unde om.BS.) et nostri[*](nostris G.) currus nati[*](nati del. G.) in iis[*](iif Bv(S). hiif B2. his rC(U).), qui triumphavissent. serum hoc, et in iis non nisi a divo Augusto seiuges, sicut[*](sicut et v. a. S. aut Sellers.) elephanti.

[*](Liv. VIII 13, 9. Florus I 5,10 (111). Nonius s.v. Maeniana (p. 65 M). Liv. ep. XVII.) Non vetus et bigarum celebratio in iis[*](iif B1v(S). hiif B2. is V. his rC.), qui praetura functi curru vecti essent per circum; antiquior columnarum , sicuti[*](sicut RdOhv. a. S.) C. Maenio[*](menio Ov. a. H.), qui devicerat priscos Latinos,

quibus ex foedere tertias praedae[*](praetiae V. -eciae R.) populus[*](populus (p. d) r. (romanus d) Bdv(S). ro. po. G.PR. romano (-na R) r.) Romanus praestabat , eodemque[*](eosdemquae V.) in consulatu in suggestu rostra devictis Antiatibus[*](actiatibuf B2.) fixerat anno urbis CCCCXVI[*](CCCCVI B. cc. cxv O.), item C. Duillio[*](duillio BdhC(H)D. duilio RTv(J). -li. O. D. uilio V. Duellio G(SU).), qui primus navalem triumphum egit de Poenis[*](paenif B.), quae est etiam nunc in foro,[*](cfr. Plin. XVIII 15. Liv. IV 16, 2. I 36, 5. Dion. Hal. III 71.—cfr. Cic. Tusc. V 36, 105. Dig. I 2 de or. iur. § 4.) item L[*](L. BS. P. rv.). Minucio praefecto annonae extra portam Trigeminam[*](trigeminae VR.) unciaria stipe conlata—nescio an primo honore tali a populo, antea[*](ante V.) enim a[*](a om.VRh.) senatu[*](senatum V.) erat—, praeclara[*](praeclara om. R.) res, ni[*](nifi Bhv.) frivolis coepisset initiis[*](in illif B.). namque et Atti[*](aetati VR. .. athi O. et Actii v. a. H.) Navi[*](nauii R(?)hv. a. S. item infra.) statua fuit ante curiam—basis[*](fed (supra scr.)bafif eiuf B2. cuius basis v.a.S.) eius conflagravit curia incensa P. Clodii funere—; fuit et Hermodori[*](hermapodori O. -phodori a.) Ephesii[*](ephefii Bv. -si a. etsi rO.) in comitio, legum, quas decemviri scribebant, interpretis[*](interpretes VR.), publice[*](pulice B.) dicata.[*](Liv. II 10, 12. (Gell. IV 5, 1).) alia causa, alia auctoritas M[*](M. H(D). ma VRd.om.BS. maior h. -or in v.). Horati[*](horati BS. -tii Lugd. oratico V1. -tio d. -tii v. cratico r.) Coclitis[*](coclitif Bv. -lis rOh.) statuae[*](ftatuae BH. -ua rOh.)—quae durat hodieque—, cum hostes a ponte sublicio[*](fulpicio B2) solus arcuisset. equidem et Sibyllae [*](fibi illae B1. cfr. § 29. -bullae V.) iuxta rostra esse non miror, tres sint licet: una quam[*](fe B.) Sextus Pacuius[*](pacuuius Rdhv. a. U. cfr. XXXV 19.) Taurus[*](taraus B.) aed. pl. restituit[*](instituit Vdv. a. G(H)); duae quas M. Messalla[*](meffalla Bv(D). -ala rC. cfr. XXXIII 50.). primas putarem has et Atti[*](attii B.cfr. § 21.) Navi, positas aetate Tarquinii Prisci[*](pripci V.), ni[*](ni U. ne B. pi V1. om. r. nisi hv.) regum antecedentium essent in Capitolio,[*](Liv. VIII 13, 9. IX 43, 22. Cic. Phil. VI 5, 13.—Liv. IV 17, 2. Cic. Phil. IX 2, 4. 5. Diodor. XII 80, 6.)

ex iis[*](iis v. if B1. his rC.) Romuli et Tatii[*](& tatii BaS. aetati r. est hv.) sine tunica, sicut et

Camilli in rostris. et ante aedem Castorum[*](castrorum Vd.) fuit Q[*](Q. R(?)aG. e B. om.Vdhv(S)). Marci[*](marcii R(?)G. M. v.) Tremuli equestris[*](equestri Rd. aeq- V.) togata qui Samnites bis devicerat captaque Anagnia populum stipendio liberaverat. inter antiquissimas [*](antiquissima VR.) sunt et Tulli[*](tullii BhVerc.) Cloeli[*](cloeli VdS. -lii RH. caelti B2. -lii B1v.), L[*](L. v(S). lucii R(?).Dal. b Vdh.om.B.). Rosci[*](rofcii BRv. a. S.), Sp[*](Sp. v. f. p. B1. p. B2. spuri VdhS. -rii RDal.). Nauti[*](nauti VRS. -tii BdG. Antii C e Livio. matici v.), C. Fulcini [*](fulcinii RdG.) in rostris, a Fidenatibus in legatione interfectorum. [*](cfr. Liv. ep. XX. Florus I 21 (II 5). Polyb. II 8, 12.—cfr. Liv. XLV 12, 5. Val. Max. VI 4, 3. Cic. Phil. VIII 8, 23.)hoc a re p[*](romano populo v. a. H.). tribui solebat iniuria caesis, sicut aliis et[*](aliif BS. alut V1. aliut R. -iud V2. -ias h.om.d(?)v. et aliis coni. S.) P. Iunio, Ti[*](T. R. et tito hv. a. S.). Coruncanio[*](coruntiano (corint- V) VRd. -ncano G.), qui ab Teuta[*](teuta BS. teufa rv(Brot.). teuca B.) Illyriorum[*](llyriorum B.) regina interfecti erant. non oimittendum videtur, quod annales adnotavere, tripedaneas iis[*](iif Bv (S). is V. his dhC. om.R.) statuas in foro statutas; haec videlicet[*](& BS.om. rv.)[*](C. N. B1. GN. B2. C. v. a. H.) mensura honorata tune erat. non praeteribo et Cn[*](fc. BVS cum Gron. scilicet RdT(?)H. om. v.). Octavium ob unum SC. verbum. hic regem Antiochum daturum se responsum dicentem virga, quam tenebat forte, circumscripsit priusque[*](prius V. et prius Rdhv. a. S.), quam egrederetur circulo illo, responsum dare coegit. in qua legatione interfecto senatus statuam poni iussit quam oculatissimo loco, eaque est[*](eaque eft BVS. aea quae R. qui est h.del. v.) in rostris.[*](Cic. Phil. IX 2, 4.—cfr. Gell. VII (VI) 7, 1. (Plutarch. Popl. 8 extr.).) invenitur statua decreta et Taraciae Gaiae sive Fufetiae[*](fufetiae VRU. furet- BS. fuffet- dhv.) virgini Vestali[*](uestale V.), ut poneretur ubi vellet, quod adiectum non minus honoris habet[*](habent BS.) quam feminae esse[*](femina esset (ē & R) VR.) decretam[*](decreta V.). meritum eius ipsis[*](in ipsis VR (?)G.) ponam annalium
verbis: quod campum Tiberinum gratificata esset ea[*](e (pro ea) B.) populo.— Invenio et Pythagorae et Alcibiadi in cornibus comitii positas, cum bell Samniti[*](summiti Vd. -itti R.) Apollo Pythius iussisset[*](iussit sed VRd.) fortissimo Graiae gentis et alteri sapientissimo[*](graiae—sapientissimo om.Rh.) simulacra celebri loco dicari. eae[*](eae (S. ae e B1. hae e B2. ea H) ft&ere done BH. ea est & credo nec r. donee v.) stetere, donec Sulla dictator ibi curiam faceret[*](facrati B1. -tiS B2.). mirumque est, illos patres Socrati cunctis ab eodem deo[*](de eo V.) sapientia praelato Pythagoran [*](pythagora V. -ram Rdhv. a. S.) praetulisse aut[*](& BRhS. aut V(?)v. nec d.) tot aliis virtute Alcibiaden[*](alcibiadem Vdv. a. S.) et quemquam utroque[*](an utraque?) Themistocli.

[*](Strabo IX 1, 20 p. 398. Diog. Laert. V 75.)Columnarum ratio erat attolli[*](attolli Bdv. tolli rD. cfr. XIX 139.) super[*](supra Vdhv. a. S.) ceteros mortales, quod et arcus[*](arcuuf B1D.) significant novicio invento. primus tamen honos coepit a Graecis, nullique arbitror plures statuas dicatas quam Phalereo[*](phalera eo B1.) Demetrio Athenis, siquidem CCCLX[*](CCCXL BT.) statuere, nondum anno hunc numerum dierum excedente, quas mox laceravere. statuerunt et Romae[*](& romae BaS. romae enim r. -mae etiam hv.) in omnibus vicis tribus Mario Gratidiano[*](gratiabano Vd. -bona R. gratiano a.), ut diximus, easdemque[*](33,132) subvertere Sullae[*](fulae B1. fillae B2.) introitu.

[*](Liv. II 13, 11. Seneca dial. VI 16, 2. Dion. Hal. V 35.) Pedestres sine dubio Romae fuere in auctoritate longo tempore; et[*](et om.R(?)v. a. S) equestrium tamen origo perquam vetus est, cum feminis etiam honore communicato Cloeliae[*](cloeliae B1Tav. clel- B2 (item infra). cocl- r.) statua equestri, ceu[*](ceo V. cae O R.) parum esset toga[*](togra B1.) eam cingi, cum Lucretiae [*](ingretiae VR1. incre- R2.) ac Bruto, qui expulerant reges, propter quos Cloelia inter obsides fuerat[*](fuerant V.), non decernerentur[*](decernentur V.).[*](extr.: Plutarch. Popl. 19 p. 107.) hanc primam[*](prima VR.)

cum Coclitis publice dicatam[*](dicata VR.om.a.) crediderim[*](crederem Gron.)—Atto[*](ante (pro Atto) hv. a. H) enim ac Sibyllae[*](sibulle V. fibi. illae B.) Tarquinium, ac[*](ac BS. & rv. an at?) reges sibi ipsos posuisse verisimile est—, nisi Cloeliae quoque Piso traderet ab iis[*](iif Bv (S). his r C.) positam[*](posita VR.), qui[*](quae Gron.) una opsides fuissent[*](fuerant hv. a. S.), redditis a Porsina[*](porfina B1 (a?) S. -sena h. -senna rv. cfr. § 139. XXXVI 91.) in[*](in om.VRhv. a. B.) honorem eius[*](eius om.VRd.). e diverse Annius Fetialis equestrem, quae fuerit contra Iovis Statoris aedem in vestibule Superbi domus, Valeriae fuisse, Publicolae[*](publice VRd. -ciae v. a. B.) consulis filiae, eamque solam refugisse[*](refugiffe BdG. -sset a. fuisse r. fugi- hv.) Tiberimque transnatavisse ceteris opsidibus, qui[*](qui BRdv(S). quae V(?)hG. porfinae B1S. -sennae (pros- V) rv.) Porsinae mittebantur, interemptis Tarquinii insidiis.

[*](L. Piso ann. VII (Peter hist. Rom. fragm. p. 85).) L. Piso prodidit M. Aemilio C[*](C. Bdahv (G). CC. r. & C. B.). Popilio iterum[*](iterum BS.IIVa. II Rdhv.) cos[*](ac V.)[*](ftuaf B.). a censoribus P. Cornelio Scipione M. Popilio statuas circa forum eorum, qui magistratum gesserant[*](gesserunt VR(?)G.), sublatas omnes[*](omnes v. -nis ll. S. ) praeter eas, quae populi aut senatus sententia[*](sententiā R.) statutae[*](statuae VR.) essent, eam vero, quam[*](quam BhVerc. quae Vdav. que R.) apud aedem Telluris statuisset sibi Sp. Cassius, qui regnum adfectaverat, etiam conflatam a[*](a om.VR.) censoribus. nimirum in ea quoque re[*](rem VR.om.a.) ambitionem [*](ambitioni v. a. S. cfr. § 40.) providebant illi viri.[*](cfr. Plutarch. C. Gracch. 4 p. 836.) exstant Catonis in censura vociferationes[*](ftatuaf romanif BS. romanis statuas rdaD. (statuas ponunt post prouinciis hv).) mulieribus statuas Romanis in provinciis poni; nec tamen potuit inhibere, quo minus Romae quoque ponerentur, sicuti Corneliae Gracchorum matri, quae fuit Africani prioris[*](proprif B.) filia. sedens huic posita soleisque

sine ammento[*](ammento BS. ame- rv.) insignis in Metelli publica porticu[*](porticū B2.), quae statua[*](ftua B.) nunc[*](non V.) est in Octaviae operibus.— Publice autem ab exteris posita est Romae C. Aelio tr. Pl. lege perlata in Sthennium[*](fthennium B(a?)S. stenium rH. stenn- v(G). septimium B.) Stallium[*](stallum R. statilium v. a. S.) Lucanum, qui Thurinos[*](turinof (u in ras. ampla)B2.) bis infestaverat. ob id Aelium Thurini[*](furini B.) statua et corona aurea donarunt. iidem[*](idem BVen.(D).) postea Fabricium donavere statua liberati obsidione[*](opfidione B2.), passimque gentes[*](gentes ll. H. clients G. statuae v.) in clientelas ita[*](nteientela fua (fitae B2. funt v) B2dhv. a. G.) receptae [*](repertae B. recepti G.), et adeo discrimen omne sublatum, ut Hannibalis etiam statuae tribus locis visantur in ea[*](ea om.R(?)G.) urbe, cuius intra muros solus hostium emisit hastam.

[*](med.: Macrob. I 9, 10. Lydus de mens. 4, 1.) Fuisse autem statuariam[*](ftatuarum BU.) artem familiarem Italiae quoque et vetustam[*](uetusta VRd.), indicant[*](indicat h.) Hercules ab Euandro sacratus, ut produnt, in foro boario, qui triumphalis vocatur atque per triumphos vestitur habitu triumphali, praeterea Ianus geminus[*](praeter aianus genus V.) a Numa rege dicatus[*](delatuf B.), qui pacis bellique argumento colitur digitis ita figuratis, ut CCCLXV[*](CCCLV H Brot. cum v.a.G.) dierum[*](uncos ego posui. cfr. Bergk I 27.) nota [aut[*](aut BS. om. rv(D).) per significationem anni temporis] et aevi esse[*](aeui esse B(a?)S. acuisse O. aeui se rv.) deum indicent[*](indicent BS. -icet r. -itet O. -icaret v.). signa quoque Tuscanica per terras[*](terrasq. O.) dispersa[*](dispersa sa V1. -rsa cesa V2R.) quin[*](quin D. quae (que V2) ll.Ov. om. a. quae quin UJ.) in Etruria factitata[*](factita// B1. facta B2.) sint[*](fint BU. om. rOv.), non est dubium. deorum tantum putarem ea fuisse, ni[*](ni BOv. enim R. aenim V. ut a.) Metrodorus Scepsius, cui[*](fui VR.) cognomen a[*](aom.VRv. a. G.) Romani[*](romanif B.) nominis odio inditum[*](CXXX R. c et x hv. a. G. duo millia G.) est, propter MM statuarum Volsinios expugnatos[*](expugnatas a. -ulsatos V2d. -to V1R. pulsatos hv. a. G.)

obiceret. mirumque mihi videtur, curm statuarum origo tam vetus Italiae[*](italiae BS. -lia V. in italia R(?)hv.) sit, lignea potius aut fictilia deorum simulacra in delubris dicata usque ad devictam Asiam, unde luxuria.

Similitudines exprimendi quae prima fuerit origo, in ea, quam plasticen[*](plasticen dhv. -cem VRa. -ce B.) Graeci vocant, dici convenientius[*](35,151 sqq) erit; etenim prior[*](peior V.) quam statuaria fuit. sed haec ad infinitum effloruit, multorum voluminum opere[*](operi B1SJ.), si quis plura[*](pluras V. -res dhv. a. G.) persequi velit;[*](cfr. Plin. XXXVI 115. Liv. ep. LII. Frontin. strat. IV 3,15.) omnia enim quis possit? M. Scauri[*](cauri B.) aedilitate signorum MMM in scaena[*](III in senatu VRd.) tantum[*](tantum om.h.an fuere, tantum?) fuere temporario [*](temporario tantum hBergkI 27.) theatro. Mummius Achaia devicta replevit urbem[*](urbem ipse (om.h) excessit non hv. a. S.), non relicturus filiae dotem; cur enim non cum excusatione ponatur[*](ponatur Bav. conatur V. -aretur dh. concitus R.)? multa et Luculli invexere. Rhodi[*](r hodie B1. rhodii B2.) etiamnum [*](etiamnunc VRdT.)III[*](IIIego. tria milia hv.LXXIII BdTD. LXXIII r Ven. (an pluf -IIIvel ??? XII?)) signorum esse Mucianus ter cos. prodidit, nec pauciora Athenis, Olympiae, Delphis superesse creduntur. quis ista mortalium persequi possit aut quis usus noscendi intellegatur? insignia[*](infigna B.) maxime et aliqua de causa notata voluptarium sit[*](sic VRh.) attigisse[*](attingisse V. -igisset a.) artificesque celebrates nominavisse [*](nonminauisse VO2.), singulorum quoque inexplicabili[*](inexplicabile R. -plebili a.) multitudine, cum[*](ad DCX hv. a. H.) Lysippus MD opera fecisse prodatur[*](prodatur BaG(S). datur VdT. dicatur R(?)H. tradatur hv.), tantae omnia artis, ut claritatem possent dare vel singula: numerum apparuisse defuncto eo, cum thesaurum[*](thenfaurum BVD.) effregisset heres[*](here V. ere d. heros a.); solitum[*](solutum VRdh.) enim ex manipretio[*](manupretio RdT. inani (im- mani v)pr- B2v.a.G. cfr. §, 45. XXXIII 147. XXXV 148.) cuiusque signi denarios seponere aureos singulos.

Evecta[*](euectas V1R. -tio a.) supra humanam fidem ars est successu[*](fucceffum B1a. -ccensu R.), mox[*](uox B1.) et audacia. in[*](& BaG. et in (inde R) r. etiam v.) argumentum success[*](fucceffuuf B1D. -ccensus R.) unum exemplum adferam, nec deorum hominumve[*](hominumue BaG(S). -num uel r. -nisue dTH. nec hominum v.) similitudinis expressae. aetas nostra vidit in Capitolio, priusquam id novissime conflagraret[*](conflagrauit V(?)G.) a Vitellianis incensum, in cella Iunonis canem ex aere volnus suum lambentem, cuius eximium miraculum et indiscreta[*](discreta VRd.) veri[*](uiri V.) similitudo non eo solum intellegitur , quod ibi[*](ubi Vda.) dicata[*](dicatus hv. a. G.) fuerat, verum et[*](et noua v. a. S.) satisdatione; nam quoniam[*](nam quoniam BS. nouam a. nam rv.) summa nulla par videbatur, capite tutelarios cavere pro[*](eo hv. a. G.) ea institutum[*](instituti hv. a. S.) publice[*](publicae B. -ci hv. a. S.) fuit.[*](Strabo VII 6, 1 p. 319.) audaciae innumera sunt exempla. moles quippe excogitatas[*](excogitas V1. exagitatas a.) videmus statuarum[*](statuas O.), quas colossaeas[*](coloffaeaf BaJ. -sseas (-seas V) rdTOH. -ssos hv. cfr. § 78. 54. XXXV 51. XXXVI 26. XXXVII 75.) vocant, turribus pares. talis est in Capitolio Apollo, tralatus a M.[*](M. om.Vh.) Lucullo ex Apollonia Ponti[*](ponte V. -tio a.) urbe, xxx cubitorum, D[*](D ll.TaD. quingentis de h. -tis H. ta O1. a O2. CL V. L Overbeck misc. arch. p. 6.) talentis factus[*](factis VR.);[*](Strabo VI 3, 1 p. 278. Lucil. ap. Non. s. v. cubitus (p. 201 M).—Plutarch. Fab. Max. 22 extr.) talis in campo Martio Iuppiter, a[*](a Bhv(U). aulo rdTaO. a diuo H cum Gron.) Claudio[*](cl. B.) Caesare dicatus, qui devoratur[*](qui ideo uocatur pom- peianus a v. a. S.) Pompeiani theatri vicinitate; talis et Tarenti factus a Lysippo, XL cubitorum. mirum in eo quod[*](inequod B1. in equo B2.) manu, ut ferunt, mobilis[*](nobilis a. mobiles V. moles v. a. B.) ea ratio[*](ratione B2hv. a. B(U).) libramenti est, ut[*](ut hman. Dal. v(U). om. ll. G(J). cfr. § 47.) nullis convellatur procellis. id quidem providisse[*](an et prouidisse?) et artifex dicitur modico intervallo, unde maxime flatum opus erat frangi,

opposita columna. itaque magnitudinem propter difficultatemque moliendi[*](mouendi B2Brot. mollie- VRd.) non attigit eum Fabius Verrucosus, cum Herculem, qui est in Capitolio, inde transferret.[*](Polyb. V 88. 89. Strabo XIV 2, 5 p. 652. Hygin. fab. 223.—Plutarch. Demetr. 20. Suidas s. v. κολοσσαεύς.) ante omnes[*](omnif BS) autem in admiratione fuit Solis colossus Rhodi[*](rhodii B.), quem fecerat Chares[*](caref B.) Lindius, Lysippi supra dicti[*](dicti om. R.) discipulus.[*](39) LXX[*](dist. U.) cubitorum altitudinis fuit[*](fuit. Ruit a.) hoc simulacrum, post LXVI[*](LXVI B1 (ut videtur) U cum Scaligero. ///Lvi (L in ras.)B2. LVI rv(J).) annum terrae motu[*](motum VR.) prostratum, sed iacens quoque miraculo est. pauci pollicem eius amplectuntur, maiores sunt digiti quam pleraeque[*](plerique VR.) statuae[*](fpecuif B -uus D. spectus V. pectus a.). vasti specus hiant defractis membris; spectantur intus magnae molis saxa[*](ftabiliuf erat B. -liter et a.), quorum[*](eum B1U. cum B2. om.rdaOG. illud hv.) pondere stabiliverat eum constituens[*](conftituente B2.). duodecim annis tradunt effectum ccc[*](Mccc U.) talentis, quae contigerant [*](contigerant BraS. -tegerant VdTO. -tulerat h. -rant v.) ex[*](ea (pro ex) VR.) apparatu Regis Demetrii[*](demetri B1.) relicto morae taedio obsessa[*](obsessa (opf- BJ) BU. -sso a. -ssae S cum Gron. obesse a r.del. v (item rhodo).) Rhodo.[*](Isid. XIV 6, 22.—§ 43: cfr. Liv. X 38, 3.) sunt alii centum numero in eadem urbe colossi minores hoc, sed ubicumque singuli fuissent, nobilitaturi locum, praeterque hos deorum quinque, quos fecit Bryaxis[*](bryaxis B coll. § 73. -anxif B. bry- saxis (bris- R) r. braxis v.).

[*](cfr.Liv.X 38,3.)Factitavit colossos[*](colosos R (semper fere).) et Italia. videmus certe Tuscanicum Apollinem in bibliotheca templi Augusti quinquaginta pedum a pollice, dubium aere mirabiliorem an pulchritudine [*](pulchritudinem V. 22 est (pro e) VRa.). fecit et Sp. Carvilius Iovem, qui est in Capitolio, victis Samnitibus sacrata lege pugnantibus e[*](est (pro e) Vra.) pectoralibus eorum ocreisque et galeis. amplitudo tanta est, ut conspiciatur

a Latiari[*](latiari B1Brot. -ali B2. -ario av. latere r.) Iove[*](ioui V. e BS. om. rv.). e reliquiis[*](reliquif B1VdG.) limae suam statuam fecit, quae est ante pedes simulacri eius. habent in eodem Capitolio admirationem et capita duo, quae P.Len tulus cos. dicavit, alterum a Charete supra dicto factum,[*](41) alterum fecit ...dicus[*](... dicus U. //dicuf B. dicus a. decus r. decius dhv (J). Prodicus coni. S, Pythodi- cus U coll. § 85.) comparatione in tantum victus, ut artificum[*](artificum BTS. -cium rv.) minime probabilis[*](probabilis artificis v. a. S.) videatur.[*](cfr. Caes. b. G. VI 17.—Suet. Nero 31. Vesp. 18. Martial. spect. 2, 1. ep. I 70, 7. Ael. Spart. Hadr. 19, 13. cfr. Herm. 12 p. 128.) verum omnem amplitudinem statuarum eius generis vicit aetate nostra Zenodorus Mercurio facto in civitate Galliae Arvernis[*](aluernif B2. auer- VR.) per annos decem, HS[*](HS BdB. zs R2. LC R1. L//// V. pondo h.om. v.) |CCCC[*](CCCC| J. CCCC ll.dav(Brot.). CCCCG.)| manipretii[*](manupretii B. -nipretio din ras. G. in magni (-no v. immani B) pretio hv. cfr. § 37.), postquam satis artem ibi adprobaverat , Romam accitus[*](adcitus R(?) Brot.) a[*](est a Rhv. a. S.) Nerone, ubi destinatum illius principis simulacro[*](fimulacro BS. -crum rv.) colossum fecit CXIXS[*](CXIXS U. qui nonaginta (=CVIXC) B. cui x r. cui. d. a. x d. cx hv. CXIX J. cvis D.) pedum in[*](pedum in ego. -dum ll. v) longitudinem [*](longitudinem BV. -ne rv. cfr. XXVII 123.), qui dicatus Soli[*](soli BS. -lis rv.) venerationi est damnatis sceleribus [*](celerius ipsius R.) illius principis. mirabamur officina non modo ex arilla similitudinem insignem, verum et de[*](de ll.dahB(S). ex v. an e?) parvis admodum surculis quod primum operis instaurati[*](inftaurati Bdv (S). -tioni h. staurati r. in statua a. instar B.) fuit. ea statua indicavt[*](indicauit R(?)v. iud- rda.) interisse[*](interiffe Bav. inter se r.) fundendi[*](fundent R.) aeris scientiam, cum et Nero largiri aurum argentumque[*](argentique V.) paratus esset et Zenodorus scientia fingendi caelandique[*](cae laudif- que B1.) nulli veterum postponeretur . statuam Arvernorum[*](aruennorum R.) cum[*](cum om.V.) faceret provinciae Dubio[*](uibio hv. a. S.cfr. Tac. ann. XIII 54. Duuio J Klein mus. Rhen. 33 p. 128. S) Avito praesidente, duo pocula Calamidis manu caelata
, quae Cassio Salano[*](falano VRdU. cfr. Ovid. ep. ex Ponto II 5. cal- B. fol- a. filani h. -no H. syllano v.) avunculo[*](auonculo B1S.) eius, praecetori suo, Germanicus Caesar adamata donaverat, aemulatus est, ut[*](ut Rd(?)hv. om. ra. (an uix ut?).) vix ulla differentia esset artis. quanto maior[*](maior —4 tanto om.B.) Zenodoro praestantia fuit, tanto magis deprehenditur aeris obliteratio .