Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

Magicas vanitates saepius quidem antecedente[*](antecedente VGRdTfH. -tes E1. -tis E2v.) operis parte, ubicumque causae locusque poscebant, coarguimus detegemusque[*](detegi- musque V2e corr.d.) etiamnum. in paucis tamen digna

res est[*](res est Erv. res VGR. re dT.), de qua plura dicantur, vel eo ipso quod fraudulentissima [*](fraudelentissima VG. fraudendiss- E.) artium plurimum in toto terrarum orbe[*](orbi V1GR1. -bis E.) plurimisque saeculis valuit. auctoritatem ei maximam fuisse nemo miretur, quandoquidem[*](quandoque R1df.) sola artium tres alias imperiosissimas [*](periosissimas VGd.) humanae mentis complexa in unam se redegit [*](redigit VGR1dfH.). natam primum[*](prima (om. e) VG.) e medicina nemo dubitabit[*](dubitabit D cum U 655. -auit VGRE. -ant f. -at d(?)v.) ac[*](ac Erv. ae V1G. a r.) specie salutari inrepsisse velut altiorem sanctioremque[*](sanctiorem quam E. -que quam v. a. H.) medicinam, ita blandissimis desideratissimisque[*](desiderantissimisque VGdEVen.) promissis addidisse vires religionis[*](religiones R1T.), ad[*](ad om.VR1.) quas maxime etiam nunc caligat[*](calligat VG. alli- E.) humanum genus, atque, ut hoc quoque successerit[*](successerit CFW Müller p. 26. -ssit vet. Dal. sugges- serit Erv. -ggerit rGT.), miscuisse[*](miscuisset R1d.) artes mathematicas[*](mathematicas artes VRS.), nullo non avido futura de sese sciendi atque ea e[*](e Erv. om. r.) caelo verissime peti credente. ita possessis hominum sensibus triplici vinculo in tantum fastigii[*](fastigi V2. -idi d. fasdi V1. fas R1.) adolevit[*](adolebit dr. adel- R.), ut hodieque etiam in magna parte gentium praevaleat et in oriente regum[*](grecum VG. ///reco R1.) regibus imperet.

[*](Diog. Laert. prooem. 2. 8.) Sine dubio illic orta in Perside a Zoroastre, ut inter auctores convenit. sed unus hic fuerit an postea et alius, non satis constat. Eudoxus[*](eudoxius d.), qui inter sapientiae sectas clarissimam utilissimamque eam intellegi voluit, Zoroastren[*](zoroastren S. -trem dEv(D). -ten rG.) hunc sex milibus annorum ante Platonis mortem fuisse prodidit; sic et Aristoteles.[*](Isid. VIII 9, 1.) Hermippus, qui de tota ea arte[*](arte ea VRdS.) diligentissime scripsit et viciens c[*](centum (pro cen- tena) ll.v.) milia versuum a Zoroastre condita indicibus quoque voluminum eius positis explanavit, praeceptorem, a quo institutum

diceret, tradidit Agonacen[*](agonacen d2v(S). agan- d1. agonaecen VG. -neiscen (antea -naecen) Re corr. abonacem T. azonacen E. -cem G. az .... (reliquis margine abscisis) r.), ipsum vero quinque milibus annorum ante Troianum bellum fuisse. mirum hoc in primis, durasse[*](durase V1G.) memoriam[*](me- moriam REv. eorum rGT.) artemque[*](artem eamque dT.) tam longo aevo, non[*](non ego. om. ll.v.) commentariis intercedentibus[*](intercidentibus VGdS. non intercedentibus (-cid- rH) R(?)v(J).), praeterea nec claris nec continuis successionibus[*](succisionibus VGR1.) custoditam. quotus[*](quutus G. quot tulis E. istos v. a. G.) enim quisque hominum[*](hominum ego. cfr. IX 71. com- muni dTv. commi VGR.om.ErG.) auitu saltem cognitos habet[*](habent VG.), qui soli nominantur [*](co- gnominantur R (?) Ev. a. S.), Apusorum et Zaratum Medos Babyloniosque Marmarum et Arabantiphocum[*](arabantiphocum VGdTfH. -tephocum R. -tipphocum (-ochum E) Er. arabem hippocum v.) aut[*](aut dfH. au RFG. ab T.inVras. om.Erv(D).) Assyrium[*](assy- rium dfH. -um uero v. asirium rGFT.) Tarmoendam[*](tarmoandam T. -oenidam E. zarmocenidam v. a. H.), quorum[*](quorum—9 monumenta (-nim- S) Erv. om. rGTf.) nulla exstant monumenta? maxime tamen mirum est, in bello Troiano tantum de arte[*](ea arte Rdv. a. G.) ea silentium fuisse Homero tantumque operis ex eadem in Ulixis erroribus, adeo ut vel[*](uel ego. de VGR1d1. om. rv. (an potius id?).) totum opus non aliunde constet,[*](cfr. Cic. de divin. I 41, 91.) siquidem Protea[*](protea rC. -thea Ev. propterea VGd. praet- R.) et Sirenum cantus apud eum non aliter intellegi volunt, Circe[*](an uolunt, in Circe?) utique et inferum evocatione hoc solum agi. nec postea quisquam dixit, quonam[*](quonam RdVerc. quoniam VGVen. quo Ev.) modo venisset Telmesum[*](telme- sum ll.J. -misum S coll. V 107. -messum v.), religiosissimam [*](an religiosissimam in?) urbem, quando[*](quandam E. quon- v. a. B.) transisset ad Thessalas matres[*](matres V1GRdTfH. urbes V2Ev.), quarum[*](dist. U.) cognomen diu optinuit in nostro orbe, aliena[*](alienae v. a. J.) genti[*](genti dT. -tis Erv. -te VGRfU. cfr. XXIX 90.) Troianis utique[*](itaque Erv. a. S.) temporibus Chironis[*](chyronis r. cyr//nis R.) medicinisn medicis V2R1d. contentae[*](contentae & ego. -tae a V. (-ta ea S). -te & RdT.-tea G. -ta et ErG(D). -ta esset B. -ta est v.) et
solo Marte fulminanti[*](fulminanti ego. -nati V1GR1d. -nante rv.).[*](cfr. Diog. Laert. prooem. 5.) miror[*](mior V1G. minor V2.) equidem Achillis populis famam[*](famem V1.) eius in tantum adhaesisse, ut Menander quoque, litterarum subtilitati sine[*](sine ErG. sin r. in v.) aemulo[*](aemulo VGdG. //mulo R. adem ulo Er. eadem telmesso v.) genitus, Thessalam cognominaret famulam complexam ambages feminarum detrahentium lunam. Orphea putarem e propinquo artem[*](propinquo artem ego. -pinquorum (-quin- G) VGd. -quo eam J cum Gron. -quo R(?)Ev(D).) primum intulisse[*](intulisse RdEv. pert- VGS. prot- f.) ad vicina[*](uicina VGRdTfH. -nas Erv. -nam U cum Gron.) usque superstitionis[*](superstitionis ego. cfr. XXXVII 123. -ones Ev. -onem RdTH. -stitutionem VG.) ac[*](ae VG. a S cum Gron.) medicinae [*](medicine G. -na S cum Gron.) provectum[*](prouectum VGRdTFS. profe- Ev. an prouectam? cfr. § 13. XXVI 20. (contra XXXVII 54).), si non expers[*](expers// V. -si T. -sis R1Gv. a. G.) sedes eius tota Thrace[*](thracem T. tracen VGE.) magices fuisset[*](fuissent V1GR1.). primus[*](primum VGR1.), quod[*](quod om.EG.) exstet[*](exstat G.), ut equidem invenio, commentatus[*](commentitus E.) est[*](est VGRdTS. om.EG. erat v.) de ea Osthanes Xerxen regem[*](regem dErv. -gem in- uenio ex (et R) V1GR. -gem ex V2.) Persarum bello, quod is[*](is dv. si VGR. his Er.) Graeciae intulit, comitatus ac velut semina artis portentosae sparsit[*](sparsit RU. isp- VGdT. insp- S. sparsisse rG. aspersit C. -sisse Ev.) obiter infecto[*](inficto VG. interfecto Ev. a. C.), quacumque commeaverat[*](commeauerat Re corr. v(U). commoa- E. commemorat f. commeauerant (cum- VG) rS.), mundo. diligentiores paulo ante hunc ponunt Zoroastren[*](zoroastren S. -sten VGR1d. -strem rv(D).) alium Proconnensium. quod certum est, hic maxime Osthanes[*](ostanes VGEre corr.) ad rabiem, non aviditatem modo scientiae[*](scientiam VGR1d.) eius, Graecorum populos egit. quamquam animadverto [*](animaduerfo V1Gd. -er/// R1.) summam[*](summo E.) litterarum claritatem gloriamque[*](gloriamus R1G.) ex ea scientia antiquitus et paene semper petitam. certe Pythagoras
, Empedocles[*](emperpeducles VGd.), Democritus, Plato[*](platon R. placon d.) ad hanc discendam navigavere exiliis verius quam peregrinationibus susceptis, hanc reversi praedicavere, hanc in[*](in Erv. om. r.) arcanis habuere . Democritus Apollobechen[*](apollobechen dfrH. -chem VGTD. -che R. -llonecen E. -nicem v.) Coptiten[*](coptiten dH. -tem VGfD. copiten RT. captidenent (-itenent r) Er. -nem v.) et Dardanum e[*](e REv(U). et rSJ.) Phoenice[*](phoenice v(U). -cen R. -cem SJ. phenicae E. -cen dT. phonicen VG.) inlustravit voluminibus Dardani in sepulchrum eius petitis, suis vero ex disciplina eorum editis. quae recepta ab ullis[*](aliis v. a. S.) hominum atque transisse per memoriam aeque ac nihil in vita mirandum est;[*](Isid. VIII 9, 2.) in tantum fides istis fasque omne deest, adeo ut qui[*](qui om.E.) cetera in viro[*](inquit uiro E.) probant, haec[*](hanc E.) opera eius esse infitientur[*](infitientur ego. infici- ll.v. cfr. II 112. VI 23.). sed frustra. hunc enim maxime adfixisse animis eam[*](eam Erv. eadem r.) dulcedinem[*](dulcedine d.) constat. plenumque miraculi et hoc, pariter utrasque artes effloruisse, medicinam dico magicenque, eadem aetate illam[*](aetate illam (ilium E) Ev. -atelle G. etatella d. -lle V1. & pelle R. et apelle V2.) Hippocrate [*](hippocraten d. -tem E. -ogratem G.), hanc Democrito inlustrantibus, circa Peloponnensiacum Graeciae bellum, quod gestum est a trecentesimo[*](an excidit uicesimo?) urbis nostrae anno.[*](cfr. Pauli apost. epist. ad Timoth. II 3, 8.) est et alia magices factio a Mose[*](mose v. muse E. -sę r. musa d. mus/// R. mus V.) et Janne[*](et ianno E. etiamne d. -num v. a. G.) et Lotape ac[*](lotape ac ll.Brot.(U). -pea v. a. B(HS). iotape G. iochabela B.) Iudaeis pendens, sed multis milibus annorum post Zoroastren[*](zoroastren RS. -rem rv.). tanto recentior est Cypria. non levem et Alexandri[*](alexandria R.) Magni temporibus auctoritatem addidit professioni[*](professionis E. -ne V1Gd.) secundus Osthanes[*](hostanes E. osta- r ostea- VGR.) comitatu eius exornatus, planeque, quod nemo dubitet, orbem terrarum peragravit.

Extant certe[*](itaque (pro certe) Ev. a. H.) et apud Italas[*](italos E. -les VG.) gentes vestigia eius in XII tabulis[*](eius cinxit talibus VGd.) nostris aliisque argumentis, quae priore[*](28,17) volumine exposui[*](exposuit E.). DCLVII[*](DCLII VGR1d.) demum anno urbis[*](orbis V.om.R1.) Cn. Cornelio Lentulo P[*](P. om.RE.). Licinio Crasso cos. senatusconsultum factum est[*](est om.R1E.), ne homo immolaretur, palamque fit[*](fit VGRdTfJ. om.Erv(D). fuit H(U). et S. an eft, ut XVIII 104. XXVIII 118. XXIX 11, vel fit?), in tempus illut[*](illud G(U). filiut (fil- R) ll. filuit v(S). illud ut J.) sacra prodigiosa[*](sacri prodigious v. a. G (HS).) celebrata[*](celebrata ErG(D). -tio rTfH.).[*](Dion. Halic. I 38. Solin. 21, 1.—(Sueton. Claud. 25 coll. cum Sueton. Tib. 36.) Tacit. ann. II 32.) Gallias utique possedit, et quidem ad nostram memoriam. namque Tiberii Caesaris principatus[*](principatu V2e corr.) sustulit Druidas eorum[*](an earum?) et hoc genus vatum medicorumque. sed[*](sed G. cfr. IX 104. ipse ll. per SC J non apte coll. Sueton. Tib. 36 et Claud. 25. an exciderunt aliqua, ut expulit. sed?) quid ego haec commemorem in arte[*](artem VGv. a. G.) oceanum quoque transgressa et ad naturae inane pervecta [*](perlecta VG.) ? Britannia hodieque eam adtonita[*](attonite (anto- E) REv. a. S(U).) celebrat tantis caerimoniis, ut dedisse[*](udidisse VG.) Persis videri possit. adeo ista toto mundo consensere, quamquam discordi[*](discordia E.) et sibi ignoto. nec[*](non Ev. a. H.) satis aestimari potest[*](post E.), quantum Romanis debeatar, qui[*](quis R.) sustulere monstra[*](nostra E.), in quibus hominem occidere religiosissimum erat, mandi vero etiam saluberrimum[*](saluberrimum erat VGRd.).

[*](cfr. Plin. XXXVI 142.) Ut narravit Osthanes, species eius plures sunt. namque ex aqua[*](ex aqua ego. et aqua VGRdTfH(U). et ex aqua B(S). e aqua r. ea quae (a add. v) Ev.) et sphaeris et aëre[*](et ex aere Erv. a. H. et//// R.) et stellis et lucernis ac pelvibus securibusque[*](peluibusque E.) et multis aliis modis divina promittit[*](promit V1Gvet. Dal.), praeterea umbrarum inferorumque colloquia . quae omnia aetate nostra princeps Nero vana falsaque

comperit. quippe non citharae[*](cytharae r. cyrae R.) tragicique[*](tragicique Erv. -gique r.) cantus libido illi maior fuit, fortuna rerum humanarum summa gestiente in profundis animi[*](animis VGd.) vitiis, primumque imperare dis concupivit[*](concupiuit Erv. -pit r.) nec quicquam generosius voluit[*](uoluit EB. ual- rGTfv(H).). nemo umquam ulli artium[*](artium umquam ulli VR1S.) validius favit. ad hoc[*](haec Rd(?) v. a. S.) non opes[*](opus E.) ei[*](ei G. est E.om. rD. illi v.) defuere, non vires, non discentis[*](dicentis E. discentes V1G. -ndi v. a. H.) ingenium, quae non alia[*](quae non alia VGdTfES. quę alia n??? r. q??? n??? R. non alia H. aliaque non v.) patiente mundo! inmensum, indubitatum exemplum est falsae artis, quam dereliquit Nero; utinamque inferos potius[*](poti VG.) et quoscumque de suspitionibus suis deos consuluisset , quam lupanaribus atque prostitutis mandasset inquisitiones [*](inquisitione d.) eas! nulla profecto[*](profecta VGR1.) sacra, barbari licet ferique ritus, non mitiora quam cogitationes eius fuissent. saevius sic nos replevit[*](repleti VGR1S.) umbris.[*](Sueton. Nero 51.—Dio Cass. epit. LXIII 2. 5.) sunt quaedam Magis perfugia, veluti lentiginem habentibus non obsequi numina aut[*](ut v. a. H.) cerni. an[*](an ego. non dTEv, om. rH. num P.) obstitit[*](obstitit dT(P)U. -stet VGfH(J). poffent Ere corr. poffint v.) forte hoc in illo? nihil membris[*](membris ll.v. an in ceteris?) defuit. nam dies eligere certos[*](cereos VGd.) liberum erat, pecudes vero[*](uere VG.), quibus non nisi ater colos[*](color d. culos VG.) esset, facile[*](facile dv. -les VG. facie Ere corr.) ; nam[*](iam P.) homines immolare etiam gratissimum. Magus ad eum Tiridates [*](tiridates B. mitridates (-tidrates E) ll. v.) venerat Armeniacum de se triumphum adferens et ideo provinciis gravis.[*](cfr. Strabo XV 3, 16 p. 733.) navigare noluerat[*](noluerunt E.), quoniam[*](quo VG.) expuere in maria[*](mari artis quae VG. marianis quem d.) aliisque mortalium necessitatibus violare naturam eam fas non putant. Magos secum adduxerat[*](abduxerat Vd.), magicis etiam cenis eum initiaverat; non tamen, cum
regnum ei daret, hanc ab eo artem accipere valuit[*](ualuit dv. uol- r.). proinde ita persuasum[*](persuasit d2in ras.) sit, intestabilem, inritam, inanem esse, habentem tamen quasdam veritatis umbras, sed in his veneficas artes pollere, non magicas. quaerat aliquis, quae sint mentiti[*](mecum titi (tibi VG) VGd.) veteres[*](ueteres dv. -ris rD.) Magi, cum adulescentibus[*](aduliscentibus nouis VGE.) nobis visus Apion[*](apion RG. appion rv.) grammaticae artis prodiderit cynocephalian herbam, quae in Aegypto vocaretur osiritis[*](osiritis S. -tes Erv. -ipitis r. osyrites Lugd.), divinam et contra omnia veneficia, sed si tota[*](ea (pro tota) Ev. a. H.) erueretur[*](rueretur Vf. reuer- G.), statim eum, qui eruisset, mori, seque evocasse[*](euocasse Erv. -sset (uo- R) r.) umbras ad percunctandum Homerum, quanam[*](quana VG. quam E. qua v. a. H.) patria quibusque parentibus genitus esset, non tamen ausus profiteri, quid sibi respondisse[*](respondisse (-dit se E1) diceret ll.v. cfr. § 4. -disse uideretur coni. S. -disset D cum luc. p. 48. (cfr. Müller de stilo p. 151 not. 80). an vero respondisse crederet?) diceret.

[*](Isid. XII 3, 5. cfr. Plin. IX 178. XI 139.) Peculiare[*](peculiari V1G. -ris V2.) vanitatis sit argumentum, quod animalium cunctorum talpas maxime mirantur tot modis a rerum[*](arearum V.) natura damnatas, caecitate[*](cecitates E. -tis v. a. G.) perpetua[*](per- petuas VGE. -uae v. a. G.), tenebris[*](tenebras E.) etiamnum aliis[*](aliis RdEv(G). alis VG. altis Verc.(D).) defossas[*](defossa E.) sepultisque similes. nullis aeque[*](reque VGd2in ras.) credunt extis[*](exiti in E.), nullum[*](nullius Vd.) religionum[*](regionum G. religionis Ev. a. S. sed cfr. XXVIII 24. XXXV 177.) capacius iudicant[*](iudicat E. ///dicant V. todi- G.) animal, ut, si[*](ut si quis (qui S) dErin ras. iuffi (-ffe G) qui VG. funt qui T.) quis cor eius recens palpitansque devoret[*](deuoret V1GRdTfH. -raret V2E1. -rarit E2v(D).), divinationes [*](diuinationes d. -onis rv.) et rerum efficiendarum eventus promittant.[*](Pl. iun. 109, 8.) dente[*](dente e VG.) talpae vivae exempto sanari dentium dolores adalligato[*](adalligate VGR. -ta r.) adfirmant. cetera[*](cetera Erv(H). -re R. -ro G. celere r.) ex eo[*](id ex eo Er.) animali[*](animalia VGR1.) placita[*](placida VG.) eorum suis

reddemus[*](reddamus E.) locis. nec quicquam probabilius invenietur quam muris aranei morsibus adversari[*](aduersarias G. -ies V1. -ios f.) eas, quoniam et terra[*](ter- ram Ev. a. G.) orbitis[*](urbiti sunt VG. orbitis R1.), ut diximus, depressa adversatur[*](depressam auersantur v. a. G.).

[*](29,89)

[*](cfr. Plin. XXXII 82.) Cetero dentium[*](ceterum Ev. a. H.) doloribus, ut iidem narrant, medetur [*](medentur E.) canum, qui rabie[*](rabie in E. -iem Tv. a. G.) perierunt[*](perierunt d(?)G. perferunt r. praef- v.), capitum cinis crematorum sine carnibus instillatus ex oleo cyprio[*](cyprio ll. Verc.(S). -ino v(G). cfr. nota ad XXIX 106.) per[*](per partem cuius E.) aurem, cuius e parte[*](an a parte? cfr. § 23. 26. XXVII 89. XXXII 31. XXV 166. XXII 70. XXIV 77, al.) doleant, caninus[*](caninus—8 doleat om.E.) dens sinister maximus, circumscariphato[*](circumscari- phato S, item infra. cfr. XXXII 79. 82(B). -ifato (-iftico R1) ll.D. -ificato v.) qui doleat, aut draconis os e[*](osse V2. os E.) spina, item enhydridis; est autem serpens masculus et albus[*](alius d.). huius maximo dente circumscariphant[*](circum- scarifantur d. -ficant v. a. S.), aut[*](aut VGED. at rv.) in superiorum[*](superiora d. -re VGR1v. a. G.) dolore[*](dolore om.E.) duos superiores adalligant, e diverso inferiores.[*](Seren. 240. Pl. iun. 27, 21. Marc. 12, 21.—Diosc. II 69.) huius adipe[*](adipse V1G. -ipe se V2.) perunguuntur[*](perunguuntur Ev(D). -guentur rJ. -gentur R. unguentur (inung- d1) rS.) qui crocodilum captant. dentes scariphant [*](scariphantur d. -ificantur H. -ifi- cant v. escarifan V1GR. -fant V2r.) et[*](et om.VGdR1H.) ossibus lacertae e[*](e REv. et r. ex D.) fronte luna plena exemptis ita, ne terrain adtingant. colluunt[*](coluunt VJ.) dentibus caninis decoctis in vino ad dimidias partes. cinis eorum pueros tarde dentientes[*](dentis VGR1. -tantes T.) adiuvat cum melle. fit eodem modo et dentifricium. cavis dentibus cinis e murino fimo inditur[*](inditam E.) vel iocur lacertarum aridum.[*](Diosc.II 72. P. iun. 27, 22–27. Marc. 12, 31. Seren. 243.) anguinum cor, si mordeatur[*](mordetur T. -ditur V1GR1.) adalligeturve[*](adalligeturue J. -getur r. -gatur E. et (aut v) alli- getur V2in ras. (v)S. ue RGF. uue dT.), efficax habetur. sunt inter eos qui murem

bis in mense iubeant mandi doloresque ita cavere[*](cauere VGRdTfH. -ri Ev(D).). vermes terreni decocti in oleo infusique auriculae, cuius a parte doleant[*](doleat ED. sed cfr. Pl. iun.), praestant levamentum. eorundem cinis exesis dentibus coniectus[*](coniectus rPl.iun.v. coie- E.cfr. nota ad XXIX 95. collectus dD. -tis r. colutis J. (insertus Marc.).) ex facili[*](ex facile VGR.an et cera obturatus facile? cfr. Pl. iun. et Marc.) cadere eos cogit, integros dolentes inlitus iuvat[*](iubat VG. iuuant E.) ; comburi autem oportet in testo[*](testa Rd(?)Pl. iun. Marc. v. a. S. cfr. nota ad XXVIII 234.). prosunt et cum mori[*](commori R.) radice[*](radices VR1.) in aceto scillite[*](scillite rv. -to V2E. -tio d. -icio rT.cfr. nota ad XXVI 114.) decocti ita, ut colluantur[*](coluantur VJ.) dentes.[*](cfr. Plin. XXV 171. XXVII 89.—Marc. 12, 64.— cfr. Plin. XXIX 62.—Pl. iun. 28, 1–3. Marc. 12, 33. 11, 30.) is quoque vermiculus, qui in herba Veneris labro appellata invenitur, cavis dentium inditus[*](indutus VGR1.) mire prodest. nam urucae[*](eru- cae R(?)v. a. S.)e[*](e ego. om. ll.v.) brassicae foliis[*](foliis ego. eius ll.v. etiam coni. H. cineris Müller emend. V 8.) contact[*](contractu R.) cadunt , et e[*](et e rv. et a ED. e rS.) malva[*](malba V.) cimices infunduntur auribus cum rosaceo . harenulae, quae inveniuntur in cornibus coclearum, cavis dentium inditae[*](induta VGR1.) statim liberant dolore. coclearum inanium cinis cum murra gingivis prodest, serpentis cum sale in olla exustae cinis cum rosaceo in contrariam aurem infusus, anguinae[*](anguine E. -ni VGR1.) vernationis membrana cum oleo taedaeque resina calefacta et auri alterutri infusa—adiciunt aliqui[*](dist. D.) tus et[*](et om.VGR1dJ.) rosaceum—; eadem cavis indita, ut[*](ut—18 cadant om.V1GR1.) sine molestia cadant, praestat[*](praestat VGEv(D). -tant r(?)H.). vanum arbitror esse circa[*](circa om.Ev. a. H.) canis ortum[*](ortu v. a. H.) angues[*](angues Rdv. -uis rS.) candidos membranam eam exuere[*](exuere fv. ex aure dEr. ex ore VG. ex ere R.), quoniam ante ortum[*](ante ortum ego. neutrum ll.v(D). nec G.) in Italia visum est multoque minus credibile in tepidis regionum[*](regionum VGRfS. -nibus d(?)Erv(D).)tam[*](tam v. iam ll.) sero exui. hanc autem vel
inveteratam[*](inueteratam v. -atae E. -ate r. (an inueterati? cfr. § 128).) cum cera celerrime[*](celerme V.) evellere tradunt. et dens anguium[*](minuit Erv. a. H.) adalligatus dolores mitigat.[*](Pl. iun. 28, 3. 4. Marc. 12, 61.) sunt qui et[*](et Erv. om. rG.) araneum animal ipsum[*](ipfum ll. v. an uiuum?) sinistra manu captum tritumque in rosaceo et in aurem infusum, cuius[*](cuius a VGRdv. cui in ipfa E.) a parte doleat[*](doleant coni. S coll. § 21. 23.), prodesse arbitrentur [*](arbitrantur d. -ratur V.). ossiculi[*](ossiculi VGRdJ. -lis Erv.) gallinarum in pariete[*](pariete ll.v. an panno (ortum ex panne) vel puxide? sed cfr. § 51.) servati[*](servati/// dJ. -tis rGv.) fistula[*](fistula v. -las ll.) salva[*](salui V1G.) tacto[*](tacto Erman. Dal. S. -tu rG. adacto v.) dente vel gingiva scariphata[*](scarificata v. a. S. cfr. § 21.) proiectoque ossiculo statim dolorem abire tradunt, item fimo corvi lana adalligato vel passerum cum oleo calefacto et proximae auriculae infuso[*](infusae V.). pruritum quidem intolerabilem facit, et ideo utilius [*](utilius VGRdTv(S). tolerabilius EG.) est passeris pullorum sarmentis crematorum cinerem ex aceto infricare[*](infricate Vd.).

[*](Pl. iun. 24, 17–19. 25, 11. Marc. 11, 11.—Pl. iun. 25, 12–15. Marc. 11, 2.—Seren. 244. Pl. iun. 25, 15–17.) Oris saporem commendari adfirmant, murino cinere cum melle si fricentur dentes; admiscent quidam[*](quidem V.) marathi[*](maraty R. -tyna r. -tina E.) radices. pinna[*](pinna om.E.) vulturis[*](uulturi V1. -rri R. uult r.om.E.) si[*](si om.VR1G.) scalpantur dentes, acidum halitum faciunt. hoc idem hystricis[*](histricis VGv. a. C. stricis E.) spina[*](spina G. pina r. pinna dEv. -ne r.) fecisse ad firmitatem pertinet. linguae ulcera et labrorum[*](labrorum Ev. -rarum r. calabrarum Rd. -rum ulcera VG.) hirundines [*](hirun- dinis E(?) D.) in mulso decoctae sanant, adeps anseris aut gallinae rimas, oesypum cum galla, araneorum telae candidae et quae in trabibus[*](in trabibus B coll. XXIX 132. intra bul- bus (-bos v. balbus G) ll.Gv. an in trabalibus?) parvae texuntur[*](an texantur?). si ferventia os intus exusserint, lacte canino statim[*](statim in VG.) sanabuntur[*](sanabitur v. a. S.).

[*](Marc. 19, 33.—Pl. iun. 102, 9–13. Marc. 19, 59.) Maculas in facie oesypum[*](eisopum E. eso- v. a. B.) cum melle Corsico, quod asperrimum habetur[*](habemus Er.), extenuat, item scobem cutis in facie cum rosaceo inpositum vellere[*](an in uellere? cfr. nota ad XXVIII 248.) —quidam et butyrum addunt—, si vero vitiligines[*](uetiligines V2. uetlig- V1G. uelig- E.) sint, fel[*](uel (pro fel) E.) caninum prius acu conpunctas[*](conpuncta E. -tas ad VGR1D. -tas at J.), liventia et suggillata pulmones arietum pecudumque in tenues consecti membranas calidi inpositi vel columbinum fimum.[*](Pl. iun. 33, 2–5. Marc. 19, 17.—Marc. 19, 34—Diosc. II 11.—Marc. 19, 14.) cutem in facie custodit adeps anseris vel gallinae. lichenas et murino fimo ex[*](ex (pro et) d.) aceto inlinunt et cinere irenacei ex oleo; in hac curatione prius nitro ex aceto faciem foveri praecipiunt[*](praecipuunt E2. -uum E1.). tollit ex facie vitia et coclearum, quae latae et minutae passim inveniuntur, cum melle cinis[*](cinis cum omnia E.). omnium quidem coclearum cinis spissat, calfacit smectica[*](zmectica E. smet- VGR1d1. sept- d2.) vi[*](uii E. VII VG.) et ideo causticis miscetur psorisque et lepris[*](et lepris Erv(S) om. rGH.) et lentigini[*](lentigini Erv. -num rG.) inlinitur. invenio et formicas Herculaneas appellari[*](appellatas v. a. H.), quibus tritis adiecto sale exiguo[*](exigui VG.) talia[*](alia E.) vitia sanentur.[*](Diosc. II 66. - Pl. iun. 100, 6. 7. 101, 2. 3. 34, 17. 18. Marc. 19, 35.) buprestis animal est rarum in Italia[*](italia dEv. al ..... r (reliquis margine abscisis). athla VG. athala R.), simillimum scarabaeo longipedi[*](ongipedum VGR1.) ; fallit inter herbas bovem maxime, unde et nomen invenit, devoratumque tacto felle[*](fellem E.) ita inflammat[*](inflammant VG. -famat R.), ut[*](ut om.R1.) rumpat. haec cum hircino sebo inlita lichenas ex facie tollit septica vi, ut supra dictum est. vulturinus sanguis cum chamaeleontos[*](chamaeleontos D. -neos Rd. -nis v. chameleoneos (ca- V1E) rG.) albae,[*](29,95) quam[*](quam Erv. om. rG.) herbam[*](herba VGVen. -bae d.) esse diximus, radice et cedria[*](cedria Ev. c... r (reliquis margine abscisis). geria r.) tritus[*](22,45)

contectusque[*](concertusque E. content- v. a. G.) brassica lepras sanat, item pedes locustarum cum sebo hircino triti, varos[*](uarros VG. uaras E.) adeps gallinaceus cum cepa[*](ceba V1G.) subactus. utilissimum et[*](et om.VGR1. an est?) in facie mel, in quo apes sint inmortuae[*](emortuae v. a. G.), praecipue tamen faciem purgat atque erugat cygni adeps. stigmata delentur columbino fimo ex aceto.

[*](cfr. Plin. XXVIII 57. Pl. iun. 24, 4. Marc. 10, 60.— Marc. 14, 48. 49.—Diosc. II 60. Pl. iun. 29, 11. Marc. 14, 17. —Pl. iun. 30, 12. 29, 18.) Gravedinem[*](grauidinem VGR1.) invenio finiri, si quis nares mulinas[*](murinas Ev. a. H.) osculetur. uva[*](an uuae?) et faucium dolor mitigatur fimo agnorum, priusquam herbam gustaverint, in umbra arefacto[*](arefacta VG.), uva suco[*](suc V. sua G.) cocleae acu transfossae inlita[*](transfusę illita r.), ut[*](cocleae—ut Erv. om. r.) coclea ipsa in fumo suspendatur, hirundinum[*](hirundinem VG. -ne R1.) cinere cum melle; sic et tonsillis succurritur.[*](Pl. iun. 29, 19. 30, 1–4. Marc. 14, 33. 34. Pl. iun. 30, 5–7.—Seren. 288. Pl. iun. 30, 7–9. Marc. 15, 21.) tonsillas et fauces lactis[*](lactens E.) ovilli[*](ouillis R. uu- VG.) gargarizatio [*](gargarisatio V1. -issatio V2RE.)[*](dist. G(D).) adiuvat, multipeda trita[*](tritam V(?). -ta in S.), fimum columbinum[*](fimo columbino VGR1dS. sed cfr. Pl. iun. et Marc.) cum passo gargarizatum, etiam cum fico arida ac nitro inpositum [*](in passo VGR1. (ex Pl. iun.).) extra. asperitatem[*](asperitate VG.) faucium et destillationes leniunt[*](asperi- tatem—leniunt cum antecedd. iunxerunt v(H), item Pl. iun. et Marc.)[*](liniunt R.) cocleae[*](dist. G(D).)[*](an cocleae quae?) —coqui debent inlotae[*](inlote VG. inlatae E. in lacte v.a.H.) demptoque tantum[*](tantum qui VG.) terreno conteri et in passo[*](passu V.) dari potui[*](potui dPl. iun.v. -tu rGfS. cfr. nota ad XXIV 148.) ; sunt qui Astypalaeicas [*](astipallaeicas R. -lleicas V. cespal. . . . r (reli- quis margine abscisis).) efficacissimas putent et minimas[*](minimas ego. miffima f. iniffima VRE. in is (his J) ima dJ e coni. S. cinis D cum U 658. smegma H. in iis smegma v. locus nondum sanatus.) earum[*](mena- rum D coll. XXXII 83. 88. 90, sed ab hoc loco alienum.) —, gryllus[*](zrillus VG. lenit et gryllus v.a.S. (dist. S).) infricatus

aut si quis manibus, quibus eum contriverit, tonsillas attingat[*](attingant VGR1.).

[*](Pl. iun. 31, 12–14. cfr. Marc. 15, 93. 5. 9. 26. Diosc. II 60. eupor. I 88.—Pl. iun. 31, 14–18.—Celsus IV 7 extr. Marc. 15, 34.) Anginis[*](anguinis V.) felle anserino cum elaterio[*](elatirio R. al.....r (reliquis margine abscisis).) et melle[*](melli V. male R.) citissime succurritur, cerebro noctuae, cinere hirundinis ex aqua calida poto[*](potu R.). huius medicinae auctor est Ovidius poeta. sed efficaciores ad omnia, quae ex hirundinibus monstrantur, pulli[*](pullis d.) silvestrium—figura nidorum eas deprehendit —, multo[*](multi VGR1.) tamen efficacissimi ripariarum pulli; ita vocant in riparum cavis nidificantes. multi[*](multi RdS. -tis VG. si multi Er. sunt qui C. sunt multi qui v.) cuiuscumque hirundinis pullum edendum censent, ut[*](ut VGRTES. in d. ne v.) toto anno non[*](non ErS. om. rGTv. an ne? cfr. § 106. XXVII 15. vol. III p. 496 ad XX 180.) metuatur id malum.[*](Pl. iun. 31, 18–20.—Diosc. II 27. eupor. I 18. 89.) strangulatos cum sanguine[*](cum sanguine VGRdv. anguine E.om. Pl. iun. an anginae?) comburunt in vase et[*](aut in (pro et) E.) cinerem cum pane aut in[*](aut in ego e Pl. iun. aut ll.v.) potu dant. quidam et mustelae cinerem[*](cineres d(?)Erv.) pari modo admiscent; sic ad strumae remedia dant et comitialibus cotidie[*](co- tidie om.E.) potui[*](potui R. -tuf VG. -tu d(?)Erv.). in sale quoque servatae[*](seruate seruare V.) hirundines[*](hirundinis E(?)D.) ad anginam[*](anguinam VG. -nū R. .. is in una r (reliquis margine abscisis). angus in ima E. -ginam una v. a. S.) drachma[*](drachmae E. (an -ma I?). -ma una dS. dramma VG) bibuntur , cui malo et nidus[*](nidos T.) earum mederi dicitur[*](dicunt VGR1T.) potus[*](potos T.). milipedam[*](mili- pedam (milli- r. mille- v) RdJ. cfr. nota ad XXIV 152. -da (milli- E) rG.) inlini anginis[*](anguinis VGR. -uis E.) efficacissimum[*](efficacissime R1.) putant;[*](Diosc. II 37. eupor. I 88. (cfr. Marc. 15, 72). Pl. iun. 31, 20. 30, 21. Marc. 15, 70. 71. Pl. iun. 31, 1–4. cfr. Diosc. II 98.) alii XX[*](XX dPl. iun. cfr. etiam § 49. XXI Ev(D). al.... r (reliquis margine abscisis). XI rGS.) tritas in aquae mulsae hemina dari per harundinem, quoniam

dentibus tactis nihil prosint. tradunt et[*](ex (pro et) VG.) murem cum verbenaca excoctum, si bibatur is liquor, remedio esse, et corrigiam caninam ter collo circumdatam, fimum columbinum vino et oleo permixtum. cervicis nervis[*](neruis et Erv.), opisthotono ex milui nido surculus viticis adalligatus auxiliari dicitur,[*](Diosc. II 27. eupor. I 154. Marc. 15, 79. Pl. iun. 80, 19. 20.—Marc. 15, 52.)

strumis exulceratis mustelae sanguis[*](sanguis v. -inis ll. de mendo cfr. § 41. 80. 112.), ipsa decocta in vino; non tamen sectis admovetur. aiunt[*](adiunt E.) et in[*](in Erv(S). om. rGTfH.) cibo sumptam idem[*](id eft R1.) efficere vel cinerem[*](cinerem ll.D. -ri v.) eius sarmentis conbustae mixtum[*](mixtum ego. miscetur ll. v (semicolon ante posuit D). de mendo cfr. § 73.) axungia[*](axungia—11 seruant om.E.). lacertus viridis adalligatur; oportet[*](oportet VGR.om.dv.) post dies[*](post dies xxx (xx d) VGdv. om.R.) XXX alium[*](oportet alium v. a. S.) adalligatum[*](adalligatum ego. -gari v. om.R. -gatum oportet VG (falso iterantes) d1J. -gare (-ri S) oportet d2S.). quidam cor eius in argenteo[*](argenteo drC. -to r.) vasculo servant ad femineas[*](femineas ego. -nas ll.f. -narum v.) strumas[*](struma R1.) et[*](et om.d(?)v. a. S.) viriles[*](uiriles (vel mares) ego e Marc. ueteres ll. v.).[*](Marc. 15, 80 (ubi salictis pro saltiis scribendum est). Pl. iun. 80, 20–81, 5. Celsus V 28, 7.) cocleae cum testa sua[*](dist. ego. cfr. Marc. (punctum posuerunt post seruant v(D), post strumas H).) tusae inlinuntur, maxime quae frutectis[*](frutecti VR1.) adhaerent, item cinis aspidum cum sebo taurino inponitur, anguinus[*](anguinis VGE.) adeps mixtus oleo[*](oleum E.), item[*](item—15 oleo Erv. om. rGT.) anguium cinis ex oleo inlitus[*](uel inlitus VGf.) vel cum cera. edisse quoque eos medios[*](medius VGR1.) abscisis[*](abscisis VGRdPl. iun.v (Brot.). -issis H(D). -cessis E.cfr. nota ad XXIX 99.) utrimque[*](utrumque VG.) extremis partibus[*](partibus VGRdTJ. arti- ErS. -tubus v.) adversus strumas prodest vel cinerem bibisse in novo fictili ita crematorum, efficacius multo inter duas orbitas occisorum. [*](Pl. iun. 81, 5–9. Marc. 15, 81.—Pl. iun. 81, 9–13. Marc. 15, 58.) et gryllum[*](grillum VGE(?)D. sed cfr. § 32. XXIX 138. 143. XXXV 114(B).) inlinere cum sua terra[*](cum sua terra falso iterant post effossum VR.) effossum suadent, item

fimum columbarum per sese vel cum farina hordeacia aut avenacia ex aceto, talpae cinerem ex melle inlinere. alii iocur eiusdem contritum inter manus inlinunt et triduo non abluunt. dextrum quoque pedum[*](pedum VGE. -dem r(?)v.) eius remedio esse strumis adfirmant. alii praecidunt caput et cum[*](praecidunt terra et cum caput VR1.) terra a talpis[*](dalpis E.) excitata[*](excitata (-ita VGS) tusum VGRdv. -itat ad usum E.cfr. XVIII 194. XVII 46.) tusum digerunt[*](digerunt Erv. deg- rG.) in pastillos[*](pastillis VGR1.) pyxide stagnea[*](stannea d(?)v. a. J. cfr. XXIX 35.) et utuntur ad omnia, quae intumescant[*](intumescant ED. -cunt rv.), et quae apostemata vocant quaeque in cervice sint; vesci suilla[*](sulla VGE.) tunc vetant.[*](cfr. Seren. 78.—Pl. iun. 81, 13–15.) tauri vocantur scarabaei terrestres ricino similes[*](simi- lis V.) —nomen cornicula dedere—, alii pediculos[*](peduculos VD.) terrae vocant ; ab his quoque terrain egestam inlinunt strumis et similibus[*](si similibus VGE.) vitiis et podagris, triduo non abluunt. prodest haec medicina in annum, omniaque[*](om- niumque E.) his adscribunt, quae nos in gryllis[*](gryllis dv. -grillis r Ven.(D).) rettulimus. quidam et a formicis terra[*](38) egesta sic[*](sicut V.) utuntur. alii vermes terrenos totidem, quot[*](quod V.) sint strumae, adalligant, pariterque cum iis[*](iis v(S). is V. his rC(D).) arescunt.[*](Diosc. eupor. I 154. Pl. iun. 81, 15. 16. cfr. Marc. 15, 67.—Pl. iun. 81, 16–19. Marc. 15, 72. (cfr. Plin. XXIX 143).) alii viperam circa canis ortum circumcidunt ut diximus, dein[*](29,70 121) mediam[*](media VGR.) comburunt, cinerem eum dant bibendum ter septenis diebus, quantum prenditur[*](prenhitur r. preh- R. (an prendatur?).) ternis digitis; sic strumis medentur, aliqui vero circumligantes[*](circum- ligant eas v. a. S.) lino, quo praeligata infra[*](intra VGR.) caput vipera pependerit, donec exanimaretur. et milipedis[*](milipedis dJ. cfr. § 35. -des VGR. millipedis Er. millep- v.) utuntur addita resinae[*](resina VGR.) terebinthinae[*](terebintine R.) parte quarta[*](tertia Marc. item Plin. XXIX 143. cfr. infra § 75.), quo medicamento omnia apostemata[*](postemata R.) curari[*](curare VRd.) iubent.

[*](Pl. iun. 35, 19. Marc. 18, 1.) Umeri doloribus mustelae cinis cum cera medetur .—Ne sint alae hirsutae, formicarum ova pueris infricata praestant, item mangonibus, ut lanugo sit pubescentium , sanguis[*](sanguinis et E. -ine e v. a. G.) e testiculis agnorum, cum[*](qui (pro cum) Erv. a. S.) castrantur. qui evulsis pilis inlitus et contra virus proficit.

[*](Seren. 439 sqq. Pl. iun. 43, 16. 21–23. Marc. 21, 1.) Praecordia vocamus uno nomine exta in homine, quorum in dolore cuiuscumque partis si[*](sic VG.) catulus lactens[*](lactens v. -tes V2Er. -tus V1GR. -tans dPl. iun. Marc.) admoveatur adprimaturque his[*](adprimaturque his (iis v) dC. -meturque his Er. -matisque his R. -matur qui (quia V) et is VG.) partibus, transire in eum dicitur morbus[*](morbum E.), idque exinterato[*](exintrato VGR1.) perfusoque vino deprehendi vitiato[*](uiciato E.om.VGR1d.) viscere illo, quod doluerit homini[*](hominis et Rv. a. D. -nis sed d.), sed obrui tales[*](tales G. -lis ll.S. aliis v. cfr. § 64.) religio est. ii[*](ii B. hii VR. hi rC. hae v. (an que pro quoque?).) quoque, quos Melitaeos[*](melitaeos B (coll. III 152). -itotos E. -ilotos r. meletitos d. melle- rG. melolonthas v.) vocamus , stomachi dolorem sedant adplicati saepius; transire morbos[*](morbum VGd.) aegritudine[*](aegritudinem R.) eorum intellegitur, plerumque et morte.

pulmonum[*](pulmonum dfErv(D). -nes VGR. -nis H.) quoque[*](quoque VGfH. quioque R.om.dErv(D).) vitiis medentur, item[*](item ego. id VGRd. et Erv(D). iidem J.) mures, maxime Africani, detracta cute in oleo et sale decocti atque in cibo sumpti. eadem res et purulentis vel cruentis excreationibus medetur,[*](Diosc. II 11. Pl. iun. 44, 22–27. Marc. 20, 35. 111.—Pl. iun. 38, 7–9.) praecipue vero coclearum cibus stomacho. in aqua eas subfervefieri intacto corpore earum oportet, mox in pruna torreri nihilo[*](nihilo ll.v. an nitro vel tale quid? om. Pl. iun. et Marc.) addito atque ita e vino garoque[*](garique V.) sumi, praecipue Africanas. nuper hoc conpertum plurimis prodesse; id quoque observant, ut numero inpari sumantur[*](sumant Ev. a. H.). virus tamen earum gravitatem

halitus facit[*](faciunt E.). prosunt et sanguine excreantibus[*](excreantibus et sanguinem VRS.) dempta testa tritae in aqua[*](aqua ego. -uae ll. v (contra Plinii usum). an vero aqua potae?) potu.[*](Diosc. II 11.—Pl. iun. 44, 27.) laudatissimae autem sunt Africanae —ex iis[*](iis v. is V. ir R. it d. his ErC.) Iolitanae[*](iolitanae (-atne R) VGRdS cum Gron. coll. V 20. olit- (-atne r) Erv. solit- B(C) coll. V 9 et IX 173. Varro r. r. III 14, 4.) —, Astypalaeicae[*](casypalaeicae r. casipa- E2. casica- E1.), item[*](item ego. et ne VGR.om.dErv(D). et H. Aet- naeae S cum Gron.) Siculae modicae, quoniam magnitudo[*](magnitudo—5 quoniam om.V1GR1d.) duras facit et sine suco, Baliaricae, quas cavaticas vocant, quoniam in speluncis nascuntur, laudatae ex[*](ex D e coni. S. et ex ll. v.) insulis et[*](ex (pro et) VRd.del. v. a. J.) Caprearum, nullae[*](nullae drv. -lle E. -lls VGR1fS.) autem cibis[*](dist. v.a. J. cfr. Diosc.) gratae[*](gratae Rdv(J). -te VG. grece Er. graecae S.) neque veteres neque recentes. fluviatiles et albae virus habent, nec silvestres stomacho utiles[*](utilem E.), alvum solvunt, item omnes minutae. contra marinae stomacho utiliores, efficacissimae tamen[*](si (pro tamen) VG.) in dolore stomachi e laudatis [*](e laudatis J. flau- V1Gd. frau- (-alis R) V2R. lau- E. -atiores v.) traduntur quaecumque vivae[*](uiuae EPl.iun.v. uiue r. ute Rd. ut VG.) cum aceto devoratae. [*](Pl. iun. 37, 6–11. Marc. 16, 28.) praeterea sunt quae ἀκέρατοι[*](ἀκέρατοιGron. aceratoe J. -tae d(?)v. aueratoe V2GR. eue- V1. gratoe E2r. groe E1 (ageraton [i. e.ἀκεράτων] medicamentum index).) vocantur, latae[*](tantae VGR1.), multifariam[*](multifariae R1.) nascentes, de quarum usu dicemus suis locis. gallinaceorum [*](zalinaceorum R1.) ventris membrana, si[*](si VGRd.om.Erv(cfr. § 67).) inveterata[*](inueterata eft ego. -tae et E. -ta et r v.) est, inspersa potioni [*](potione d.) destillationes[*](destillationis R1.) pectoris et umidam[*](humidam v. a. S. -datam Er. -de r.) tussim vel recens tosta lenit. cocleae crudae tritae cum aquae tepidae[*](tritae—tepidae om.E.) cyathis III[*](tribus ll. v.) si sorbeantur, tussim sedant. destillationes sedat et canina[*](cana V.) cutis cuilibet digito circumdata. iure perdicum stomachus recreatur.

[*](Pl. iun. 44, 21. Marc. 22, 3.) Iocinerum[*](iocinerum v(D). -norum E. -neris rGTfH.) doloribus medetur mustela silvestris in cibo sumpta vel iocinera eius, item viverra[*](uiuerra dErG. ituerura R. id uer- VG. uipera v.) porcelli[*](procelli VGR.) modo inassata, suspiriosis multipeda[*](multipeda VG. -dae R(?)E. -dae ita d(?)rav (ortum ex -edaeda). multipeda et milipeda (praeter § 40. 86) ubique sin- gulari numero dictae inveniuntur: § 32. 35. 54. 68. 75. 93. 114. XXIX 136. 143. XXVIII 160. XXIII 55. XXII 122. 130. XX 12. 41. 257.), ut ter[*](ut ter dv. uter Er. ut rG.) septenae[*](septenae Ev. -ne r. -ni d. -tini rG.) in Attico melle diluantur[*](deluantur R1.) et per harundinem bibantur; omne enim vas nigrescit contactu. quidam torrent[*](torrent dTJ. -ens VGR. -entis Erv. -ent ex iis B.) sextarium in patina, donec candidae[*](candidi VG.) fiant, tune melle miscent [alii centipedam[*](uncos posui cum U 660 coll. XXIX 136.)[*](centum- pedum VGf. -dem d.) vocant[*](necant v. a. G.) ] et ex aqua calida[*](calida V2Ev. calda r.om. rGT.) dari iubent in cibo. [*](Pl. iun. 44, 11–19. Marc. 20, 132. 3, 5. 6.) cocleae[*](in cibo. cocleae ego. cocleae in cibo (cib V2Gr. -bos dv) ll.S.)iis[*](iis v(S). his dC. is rD.), quos linquit[*](inquit d.) animus aut quorum alienatur mens aut quibus vertigines[*](tribus ll.v. ternis Pl.iun.) fiunt, ex passi cyathis III singulae[*](ingule V.) contritae cum sua testa et calefactae in potu datae diebus plurimum[*](nouem ll.v.) VIIII; aliqui[*](aliquis VGR.) singulas primo die dedere, sequenti binas,[*](unam ll. P. iun. v.) tertio[*](tertio om.VGR1d.) ternas, quarto II[*](II Pl.iun. duas Erv. om. r.), quinto[*](quinta VG.) I; sic et suspiria emendant[*](emendat VGR.) et vomicas.[*](Pl. iun. 38, 10–13. Marc. 16, 75. Pl. iun. 37, 11–13.) esse animal locustae simile sine pennis, quod trixallis[*](trixallis J. -alis (tryx- v) VGRdv. cfr. § 117. 129. troxallis S cum B ex Aeliani n. a. VI 19. -alis H ex indice. tixallis E. tyx- r.) Graece[*](greci V1GE.) vocetur[*](uocatur Erv. a. H.), Latinum nomen[*](nomen om.V1GR1dT.) non habeat[*](habeat nomen dT.), aliqui arbitrantur, nec pauci auctores[*](pauciores (om. auc- tores) Ev. a. H.), hoc esse[*](hos esse qui S cum Gron.) quod[*](triginta R1.) grylli[*](grylli dS. -lus v. grilli rD.) vocentur[*](uocetur v. a. S.) ; ex his xx torreri[*](torreri drv. -rrei E. -rri R. -rrent VG.) iubent[*](ibibent VG.) ac bibi[*](uiui V2E.) e

mulso contra orthopnoeas. sanguinem[*](sangumnemque R (?)v. a. J.) expuentibus cocleae[*](cocleae ll. J. -leis S. om. v.), si[*](si J. om.E. est rv.)[*](marinam aquam R(?)v. a. D.) qui inlotis[*](qui cochleis v. a. S.) protropum infundat vel marina aqua ita[*](an ita de- lendum (vel eas)?) decoquat et in cibo sumat aut si tritae cum testis suis sumantur cum protropo; sic et tussi[*](tussim (-ssi G) emendentur (-dant dT) VGR1dT.) medentur.[*](Pl. iun. 40, 5.) vomicas privatim sanat mel[*](melle E.), in quo apes sint demortuae[*](de- mortuae ll.Pl.iun. H(J). inm- S. em- v (an recte? cfr. § 62).). sanguinem reicientibus pulmo vulturinus vitigineis lignis conbustus , adiecto flore Punici mali ex parte dimidia, item cotoneorum[*](cotoniorum V. -rum ut R1 (item infra).) liliorumque isdem portionibus[*](potionibus VG.), potus mane atque vesperi[*](uesper ter (ten G) rino VG.) e vino, si febres[*](febris (-res E) absit Ev. a. H. an recte?) absint, si minus, ex aqua, in qua cotonea decocta sint.

[*](Pl. iun. 56, 7–12. Marc. 23, 70. (47, ubi agninus scribendum videtur). 48.) Pecudis lien recens magicis praeceptis super dolentem lienem extenditur dicente eo, qui medeatur, lieni se renedium[*](lineis remedium E.) facere. post hoc iubent in pariete dormitorii [*](dormitrio E.) eius tectorio[*](tecto E. -toue v. a. H.) includi[*](includitur et E.) et obsignari[*](obsignare VGR1.) anulo ter[*](ter ll.v(S). terque G.) novies[*](nouiesque Tv. a. G.) eademque[*](eadem- que ego e Pl. iun. earumque (-quae E) VGRE. carmen d(?)v. carmenque D.) dici. caninus si viventi eximatur[*](existimatur (exhi- R) VGR.) et in cibo sumatur, liberat eo vitio[*](eo uitio Erv. euo initio R. euomitio VG. -tu d2in ras.). quidam recentem superinligant. [*](Pl. iun. 56, 13–20. Marc. 23, 62. 64. 50.—(cfr. Diosc. II 68).) alii duum dierum catuli ex aceto scillite[*](scillite S. -tico v. scilite R. -lice VG. in scillito (-ico r) Er. alii d2in ras. cfr. nota ad XXVI 114.) dant ignoranti[*](dant irenanti VGd.) vel irenacei[*](irenantei R1.) lienem, item coclearum cinerem cum semine lini et urticae addito melle, done persanet[*](persanet Erv. -nent rGTf.an per- sanetur cum Pl. iun.?). liberat[*](liberat dTS. eo lib- G. elib- Ev. libera (eo lib- r) r.) et

lacerta viridis viva in olla ante cubiculum dormitorium[*](dormitorii dT.) eius, cui medeatur[*](mediature VG. -deretur E. -detur v. a. H.), suspensa, ut egrediens revertensque attingat manu, cinis e capite bubonis cum unguento, mel, in quo apes sint mortuae[*](mortuae ll.H(J). em- v. inm- S.), araneus et maxime qui lycos[*](licos r. licus R.) vocatur.

[*](Pl. iun. 36, 5. 4. Marc. 24, 10.—Seren. 461–463. Pl. iun. 36, 3.) Upupae cor[*](caro Pl.iun.) lateris doloribus laudatur[*](laudatur Erv. -antur rGT.), coclearum cibus[*](cibus VGR. -bi dT. cinis Erv. cfr. de dictione § 44. 61, de re Marc.) in tisana[*](tisana S. ptis- v(Marc.). tipsana d. tisina E. tisna r. tisibina r.) decoctarum; et per se[*](quae et per se v. a. S.) inlinuntur. canis rabiosi calvariae cinis potioni[*](potio fi VG.om.dT.) inspergitur[*](insuper VG.).—Lumborum dolori stelio[*](stelio drJ. stellio Ev. stelionis r.) transmarinus capite[*](capite—9. 10 decoctus in Erv. om. r.) ablato et intestinis decoctus in vino cum papaveris nigri denarii pondere dimidio eo[*](eo om.R1.) suco[*](sucu V. (et sucus Gesner). an eo delendum et suco post nigri trans- ponendum?) bibitur. lacertae[*](lacertae Rv. -te VG. –ti dED. cfr. § 52. 71. 76. 80. 86. 90. 120. XXIX 129. 136; contra § 36. XVII 266.) virides[*](uiridis V.) decisis pedibus et capite in cibo sumuntur, cocleae III contritae cum testis[*](tres ll.v.) suis atque in vino decoctae cum piperis granis xv.[*](Pl. iun. 42, 22–43, 3. Marc. 25, 45.) aquilae pedes evellunt in aversum a[*](a dv. ac Erin ras. u r.) suffragine[*](sufragine VGR1.) ita, ut dexter[*](dexter dv. -tere V1G.om. r.) dextrae [*](dex- terae R(?)v. a. D.) partis doloribus adalligetur, sinister laevae[*](laeuae v. laeua (leua GE) ll.). multipeda[*](29,136) quoque, quam oniscon[*](oniscon rv. -isquam E. niscon r.) appellavimus, medetur denarii pondere[*](duobus ll.v.) ex vini[*](uino dErv. a. S.) cyathis II pota. vermem terrenum catillo ligneo ante fisso et[*](et om.E.) ferro[*](ferreo E.) vincto inpositum[*](inpositum d2v. -tiuo E. -to r.) aqua excepta perfundere [*](an aqua perfundere et exceptum defodere?) et defodere[*](et fodere VGRd.), unde effoderis, Magi iubent, mox aquam bibere catillo, mire id prodesse ischiadicis[*](sciadicis Er. scid- R. iscidisci VG.) adfirmantes.

[*](cfr. Marc. 27, 31.—Pl. iun. 53, 18. Marc. 27, 78. 75. Pl. iun. 37, 13. 14. Marc. 16, 50. Pl. iun. 53, 20–24. Marc. 27, 79.)

Dysintericos recreant femina pecudum[*](pulmo pecudis Marc.) decocta cum lini semine ea[*](ea D cumr U 661 coll. Marc. om. ll.v. (an et ea?).) aqua pota, caseus ovillus vetus[*](uetus REv. et ius T. seu eius VG. siue ius d.), sebum ovium decoctum in vino austero. hoc et ileo[*](ileo rv. hi- E. illeo d. illio R. -ic VG.) medetur et tussi[*](et in tussi VG. (an item?).) veteri[*](uetere VGR1.), dysintericis stelio transmarinus ablatis intestinis et capite pedibusque ac[*](ac Rdv(J). ad rGS.) cute[*](cutem V2ES.) decoctus aeque[*](aeque VGRdTfH. (cfr. § 53). que Ev.) et in[*](et in v. et ll. H. cfr. CFW Müller p. 25.) cibo sumptus, cocleae II cum ovo, utraque[*](duae ll. v.) cum putamine contrita[*](contritae Ev. a. Bas. contra VG.) atque in vase novo addito sale et[*](an e (pro et)?) passi[*](duobus ll.v.)[*](tribus ll. v.) cyathis II aut palmarum suco et aquae cyathis III subfervefacta[*](subferuefacta .. data ego cum vet. Dal. -factis . . datis ll. v.) et in potu data.[*](Pl. iun. 54, 1. 2.) prosunt et combustae, ut[*](ut RdEv. et r.) cinis earum bibatur[*](bibantur VGR1.) in vino, addito[*](addito om.VGR1.) resinae momento. cocleae nudae, de quibus diximus, in Africa maxime[*](29,112) inveniuntur, utilissimae dysintericis, quinae combustae cum denarii dimidii pondere acaciae[*](cum -acaciae Erv. om. rG.) ; ex eo cinere dantur coclearia bina in vino myrtite aut quolibet austero cum pari modo caldae.[*](Pl. iun. 54, 2–4. 50, 23. Marc. 27, 80. 28, 61.—Diosc. II 53. cfr. Plin. XXIX 79.) quidam[*](quidem V.) omnibus Africanis ita utuntur, alii totidem Africanas velatas[*](uelatas ego (opp. nudis). uel (et J) latas ll.v. Iolitanas coni. S. an potius latas (del. uel)?) infundunt potius et, si maior fluctio[*](fluctuo R1. fluxio d(?)C.) sit, addunt acaciam fabae magnitudine. senectus anguium dysinteriae[*](dysin- teriae S. -rice R. -ricae VGE. -senterie dT. -icis v.) et tenesmis[*](tenes- mus VG. -mos R.) in stagneo vase decoquitur cum rosaceo vel, si in alio, cum stagno[*](cum instagno Er.) inlinitur. ius ex gallinaceis[*](gallinaceo R(?)v. a. S.) isdem[*](idem V2R1d. id eft V1G.) medetur, sed veteris gallinacei vehementius

salsum[*](salsum in (ius E) saluum VGE. (salsum ius uehemen- tius aluum f(?)S).) ius alvum ciet.[*](Pl. iun. 52, 21–53, 10. Marc. 27, 70. Celsus II 30.) membrana[*](membrana Rv. -ra rG.) gallinarum tosta[*](posta VGR1.) et data in oleo ac sale coeliacorum dolores mulcet[*](mulcet dv. -ent rG.) — abstineri[*](abstineri ErH. -re rGv(J). cfr. Marc. et XXIX 113.) autem frugibus ante et gallinam[*](gallinam dErv. gallinacei uehe- mentius salsum ius aluum ciet et (om.R) sicut supra diximus VR.cfr. v. 1.) et hominem oporteat[*](oporteat VGRS. -tet d(?)Ev(D). cfr. XXIX 103.) —, fimunm columbinum tostum[*](totum (pro toftum) VGR1.) potumque. caro palumbis[*](palumbi v. a. H.) in aceto decocta dysintericis et coeliacis medetur , turdus inassatus[*](inassatur Vd.) cum myrti bacis dysintericis, item merulae[*](medulae V. -dulle G. -detur d.), mel, in quo apes sint inmortuae[*](inmortuae Erv. mor- rG.), decoctum.

[*](Pl. iun. 53, 10–12. Marc. 27, 83.—Pl. iun. 48, 16–18. 48, 20. (cfr. Marc. 27, 70).) Gravissimum vitium[*](uitium dEv. uulnus uitium VGR. uentris uitium U 662 e Pl. iun. et Marc. sed cfr. Cels. IV 20. Scribon. 116. de mutata dittogr. cfr. § 86(co- clearibus). 91 (in cibo).) alvi ileos[*](alui ileos J. ileos C cum B. apu- illeos d. apu (apii VG) illi eos VGE. apu .... r (reliquis margine abscisis). apuleius (-ios v) Rv.) appellatur. huic[*](hic E.) resisti aiunt discerpti[*](eos aiunt discerpti eos VGR1. an post aiunt excidit alterum re- medium, ut deinceps iungenda sint sanguine etiam inlito?) vespertilionis sanguine, etiam inlito ventre[*](uentre Erv. om. rG.) subveniri. sistit[*](subuenire resistit Ev. a. G.) alvum[*](aluum ED. -um primum rGTfH. aluum et G. et v.) coclea sicut diximus in[*](48) suspiriosis temperata, item cinis earum, quae[*](qui E.) vivae crematae sint, potus ex vino austero, gallinaceorum iocur assum aut ventriculi membrana[*](membrana Erv. -bra rf.), quae abici solet[*](solent df. -lunt VGR1.), inveterata admixto[*](admixti Er.om.R.) papaveris suco—alii recentem torrent[*](torrentem E.) ex vino bibendam[*](bibendam—16 uino om.V.) —,[*](Pl. iun. 48, 4. Marc. 27, 60. (cfr. Pl. iun. 50, 14–16).—Pl. iun. 48, 5. 45, 6–8. Marc. 27, 125.) ius perdicum[*](perdicum v. -cium ll. D. cfr. § 46.) et per se ventriculus contritus ex vino nigro, item[*](item om.VGR1.) palumbis[*](palumbis VGR1S. -bus rv(D).) ferus ex posca

decoctus, lien pecudis tostus et in vino tritus[*](totus R1.), fimum columbinum cum melle inlitum, ossifragi venter arefactus et potus, iis, qui[*](iis qui Rdv. his qui GED. bisque V.) cibos non conficiant, utilissimus, vel si manu tantum teneant capientes cibum. quidam adalligant ex hac causa, sed continuare non debent, maciem enim facit.[*](Pl. iun. 48, 6. 50, 14–16. 16–18. Marc. 27, 33.) sistit et[*](si sit et VG.) anatum mascularum[*](macularum Vd.) sanguis. inflationes[*](inflationes Erv. -ammationem df. -num (-ama- R) rG.) discutit[*](distulit E1. discu- E2.) coclearum cibus, tormina lien ovium tostus atque e vino potus, palumbis[*](pa- lumbis ego. -bus ll.v. cfr. § 60. 58. 67. 94. 144. X 158 (bis). 106(bis). 72. 78. VIII 101. XI 200. XVI 247. XVIII 267(bis). XXIX 126; contra X 147, ubi fortasse palumbes pro palumbi et scribendum est.) ferns ex posca decoctus,. adips[*](adips (atips E) otidis ErS. adipsodis (atip- d. adep- V2)rG. apodes B. at hippotidis v.) otidis ex vino, cinis ibide[*](an ex ibide? (ibidis .. crematae v. a. D).) sine pennis cremata potus. quod praeterea traditur in torminibus, mirum est[*](minus est E.), anate adposita ventri transire morbum anatemque emori[*](mori R1TS.).[*](Diosc. II 59. Seren. 575. Pl. iun. 59, 8–13. Marc. 28, 50. 29, 30.) tormina et melle curantur, in[*](in om.VGR1d.) quo sint[*](sint ego. sunt ll.v. cfr. nota ad XXIX 128.) apes inmortuae[*](inmortuae d(?)Erv(D). em- RJ. aem- VG.), decocto [*](decocte R1. -tae VG.). coli vitium efficacissime sanatur ave galerita assa in cibo sumpta. quidam in vase novo cum plumis exuri iubent conterique in cinerem, bibi[*](bibic R1. bibique v. a. D.) ex[*](ex RdEv. et VG.) aqua coclearibus[*](coclearibus v. coci co- clea- E. coquifa- VGd. quoque fratribus R. quoque cocl.... r (reliquis margine abscisis).) ternis per quadriduum[*](triduum Marc.), quidam cor[*](cor om.VGR1.) eius adalligari[*](an adalligant?) femini; aliis[*](aliis ego. alii (ortum ex alif) ll.v.) recens tepensque[*](tepesque V.) adhuc devoratur[*](deuorari d(?)v.).[*](Pl. iun. 59, 13–18. Marc. 28, 51.) consularis Asprenatum [*](aspraenatur VR1. aspern- d.) domus est, in qua alter e fratribus colo liberatus
est ave hac in cibo sumpta[*](sumptus VGR1.) et corde eius armilla aurea incluso, alter[*](alteri VGR1. an alter in?) sacrificio quodam facto crudis[*](cru- das VGR1.) laterculis ad formam camini atque, ut sacrum[*](sacrum dEv(D). -rificium rG.) peractum est[*](est dErv. erat rG.cfr. XXVI 6.), obstructo sacello. unum est ossifrago intestinum mirabili natura omnia devorata conficienti; huius partem extremam adalligatam [*](extrema adalligata E.) prodesse contra[*](contra om.E.) colum constat.[*](Marc. 27, 132.—Pl. iun. 58, 1–3. Marc. 27, 33. 28, 45. 20.) —Sunt[*](sunt Erv. om. rG.) occulti interaneorum morbi, de quibus mirum proditur. si catuli, priusquam videant, adplicentur triduo stomacho[*](stomachus VGR.) maxime ac pectori[*](ceptori E. pectore VGR1.) et ex ore aegri[*](ora egris E.) suctum[*](suctum Rv. sucum VdE. suctum—11 aegri om.G.) lactis accipiant, transire vim morbi, postremo exanimari dissectisque palam fieri aegri[*](aegri (egri V) ll. v. del. D cum U 663.) causas; monent[*](monent ego (et dist.). mori et ll. v. morbi, et J. (de v. causas = morbos cfr. XXVIII 128. XXV 61).) humari debere eos obrutos terra[*](obru- tus terrae (-ace G) VG.). Magi quidem[*](quidam vet. Dal.) vespertilionis sanguine[*](sanguinis VGR1.) contacto ventre in totum[*](toto anno VGR1d.) annum caveri[*](caueri dolorem v. a. J.) tradunt aut in dolore[*](in dolore VGRdfv(H). per dolorem EG(D).), si quis aquam ter[*](ter ego. cfr. XXVIII 44, de mendo XXXII 37. XXXVI 176. per ll.v. del. D.) pedes eluens[*](eluens ego. -ntem D. fluentes (-tis VGR1). ll. -tem v. cfr. Marc. 28, 20, de mendo IX 150. XXXV 98. 99. (an elu- entis?).) haurire sustineat.

[*](Pl. iun. 60, 19. Marc. 26, 14. (cfr. Diosc. II 98).—Marc. 26, 76.) Murino fimo contra calculos[*](calculos Ev. ... culos rin marg. ocu- rG.) inlinere[*](inline VGR1. -nire v. a. H.) ventrem prodest. irenacei carnem iucundam[*](iucundo VGd.) esse aiunt, si capite percusso uno ictu[*](ictu om.E.) interficiatur, priusquam in se urinam reddat. haec[*](haec—p. 444, 2 reddiderit om.E.) caro ad hunc modum occisi[*](occisi G. -sa dv. -sum r.) stillicidium[*](stillicidiū ego. cfr. § 66. -dia dv. -cidi (-cia R) in rG. -cidia in H.)

vesicae[*](uesicę dv. cfr. XXVIII 122. XXV 23. -cam V1R. -ca H. uessicam rG.) emendat, item suffitus ex eodem[*](an eadem?). quod si urinam in se reddiderit, eos, qui carnem comederint[*](comederint GRTJ. eam ed- V(?)S. ed- Ev.), stranguriae morbum contrahere traditur.[*](Pl. iun. 60, 20. (cfr. Diosc. II 11). Marc. 26, 77. Pl. iun. 61, 1. 2. Marc. 26, 91.) iubent[*](iuuant E. -at man. Dal.) et vermes terrenos bibi[*](uiui E.) ex vino aut passo ad comminuendos calculos vel cocleas decoctas ut[*](uti (pro ut in) Ev. a. H.) in suspiriosis, easdem exemptas testis[*](48) III[*](III ego. tres VGRdJ. om.Erv.) tritasque[*](tristasque R1. tritasque tres v. a. J.) in vini[*](uino VGR1.) cyatho bibi, sequenti die[*](duas ll.v.) II, tertio[*](tertia R(?)v. a. D.) die[*](unam ll.v.) I, ut[*](ut om.VGR1.) stillicidium[*](stillicidiū VGdTfH. -dia Ere corr. v(D). de num. sing. cfr. XXV 23. XVII 92, de plurali XXVIII 122.) urinae emendent[*](emendant VGB1d.), testarum vero inanium cinerem[*](cinerem RC. -re rv.) ad calculos pellendos[*](appellandos E.), item hydri iocur bibi vel scorpionum cinerem aut in[*](aut in VGRdTS. aut ErVen. in v.) pane sumi [vel si quis[*](si que d.)[*](uncos ego posui. cfr. § 123.) ut[*](ut ll. cum v. VI D.) locusta[*](lucusta E. locustas D.) edit],[*](Pl. iun. 61, 3–5. Marc. 26, 12. Pl. iun. 61, 5–7. Marc. 26, 80. Seren. 599. Pl. iun. 61, 8–10.) lapillos, qui in[*](qui in Erv. qui r.) gallinaceorum vesica[*](uesica v. -cae Rd. uessicae V. uers- G. uaesi- E.) aut in palumbium ventriculo inveniantur, conteri et[*](et dErv. in rG.) potioni[*](potioni Ere corr. v. -nem d. -num VG.) inspergi, item membranam e ventriculo[*](uentriculo inueniantur conteri et potionem inspergi V (iterans e v. 11 sq.).) gallinacei aridam vel, si recens sit, tostam[*](tostam v. -ta ll), fimum quoque palumbinum in faba sumi contra calculos et alias difficultates vesicae, similiter plumarum cinerem palumbium ferorum ex aceto mulso et intestinorum ex his cinerem coclearibus[*](tribus ll.v.) III, e nido hirundinum glaebam[*](glaebam ego. glebulam H e Pl. iun. et Marc. cfr. XXIX 101. grillum VGdE. gryll- R(?)v. fimum D.) dilutam[*](dilutam H. -tum dEv(D)). dirutum rGf.) aqua calida,[*](Pl. iun. 61, 10–12. Marc. 26, 12. Diosc. II 58. eupor. II 111. Pl. iun. 45, 6. Marc. 26, 70. 81. Pl. iun. 61, 12–15. 8. 9. Diosc. II 56. 37.—Pl. iun. 47, 3–5. (cfr. Marc. 26, 75).) ossifragi
ventrem arefactum, turturis fimum in mulso decoctum vel ipsius discoctae ius. turdos[*](turdis VGR1.) quoque edisse cum bacis myrti prodest urinae, cicadas tostas in patellis, milipedam[*](milipedam J. -diam ll.G. mille- pedam v.) oniscon bibisse et in vesicae doloribus decoctum[*](decocti E.) agninorum pedum. alvum ciet[*](ciet RdLugd. ciet et rGv(D).) gallinaceorum discoctorum ius et acria mollit, ciet et hirundinum fimum adiecto melle subditum.

[*](Marc. 31, 38.—(Marc. 31, 28).) Sedis vitiis efficacissima sunt oesypum—quidam adiciunt pompholygem[*](pompholygem B. cfr. § 106. -pholium Ev. -polium d. -pelium VGf. popholiū r. -philiū R.) et rosaceum—, canini capitis cinis[*](cum (pro cinif) E.), senecta serpentis ex aceto, si rhagades[*](rhagades dv. rag- VGR. ragadade Er.) sint, cinis fimi canini candidi cum rosaceo—aiunt[*](aiuntque R(?)v. a. J.) inventum[*](inuentum dv. -tu Er. -to r.) Aesculapii[*](aescolapi V.) esse eodemque et verrucas efficacissime tolli—, murini fimi[*](fimo VGd.) cinis, adeps cygni[*](adeps cygni om.R1.)[*](cycni GED.), adeps[*](adips R1SJ.) bovae[*](bouę dS. -ue r. -uis v. cfr. 139. VIII 37.). procidentia[*](procidenti (-tia v) alui d1v. a. H. -tis alui d1T.) ibi sucus coclearum punctis evocatus[*](euocatus Rv. -tis rG.) inlita[*](illita B. -tu R(?)vet.Dal.H. inrita VGE. irr- dTv.) repellit[*](depellit Ev. a. H.).[*]((cfr. Plin. XXVI 51. 52). Marc. 31, 40.—Pl. iun. 60, 5–9. Marc. 32, 32. 31. 31, 28.) adtritis medetur cinis muris silvatici cum melle, fel[*](uel (pro fel) Ev. a. H.) irenacei cum vespertilionis cerebro et[*](cerebro et —17 cerebro et rS. et (om.R) anserinus (///ser- R) cum cerebro et VGRdTH. cerebro et Ev. cfr. Marc.) canino lacte, adeps anserinus cum cerebro et alumine et oesypo, fimum columbinum cum melle, condylomatis[*](condylomatis dv. -tum R. condilomati E. -tim VG.) privatim araneus dempto[*](demto V. to R1.) capite[*](capite dErv. ea (ta R) pfite rG.) pedibusque infricatus, ne acria[*](agria VG.) perurant[*](perutant E.), adeps anserinus cum cera Punica[*](Pontica Pl. iuzn.Marc. sed cfr. XXI 84.), cerussa, rosaceo, adeps cygni[*](cycni ED.). hic[*](hic RED. hic et pipere VG.cfr. p. 446, 2. haec d(?)v.) et

haemorroidas[*](homoroidas V. homeridas d.) sanare[*](sanari VG.) dicitur[*](dicitur D cum U 664. dicuntur ll.Gv. an hoc et haemorroides sanari dicuntur?).[*](Pl. iun. 43, 3–7. Marc. 25, 7.—Pl. iun. 103, 14. 15.) ischiadicis[*](sciadicis VGRE.) cocleas crudas tritas cum vino Ammineo[*](ammineo ego. cfr. nota ad XXXIV 103. aminneo VGRED. amineo dv.) et pipere[*](et pipere om.VGR1. cfr. supra.) potu prodesse dicunt[*](dicuntur VGR1.), lacertam viridem in cibo ablatis pedibus, interaneis, capite; sic[*](tribus ll.v.) et stelionem adiectis huic papaveris nigri obolis III; ruptis, convulsis fel[*](felle VGR1.) ovium cum lacte mulierum.[*](Pl. iun. 62, 16–63, 3. Diosc. eupor. I 177. Marc. 33, 39. 56. 55. 57. 38.—Pl. iun. 64, 6–8. Marc. 33, 5. (cfr. Plin. XXXII 108).) verendorum formicationibus[*](informicationibus S coll. XXVIII 71.) verrucisque medetur arietini pulmonis inassati sanies, ceteris vitiis vellerum eius vel sordidorum [*](sordi- darum Vd.) cinis ex aqua, sebum ex omento[*](umento V.) pecudis, praecipue a renibus, admixto pumicis cinere et sale, lana sucida ex aqua[*](aquae VG2.) frigida, carnes pecudis combustae ex aqua, mulae[*](mule E. mulfae VG. -fa et d.) ungularum cinis[*](cibis V2G. -bus V1.), dentis caballini contusi[*](contusis E.) farina inspersa, testibus vero farina ex ossibus canini[*](canini v. cani uires VGRd.om.ErD.) capitis[*](capiti E.) sine came[*](carne Erv. carne (-nae V) care rG.) tusis[*](tusis dv. -si VG. tussis RE.). si decidat testium alter, spumam coclearum inlitam in[*](in om.Rv. a. S.) remedio esse tradunt.[*](Pl iun. 64, 8–10. Marc. 33,40.—Marc. 33, 60.) taetris[*](tetris Ev. -ius R. taetrius G. laet- V. let- d.) ibi[*](ubi E.) ulceribus[*](uisceribus VGR.) et[*](et Erv. om. r Pl.iun.) manantibus [*](manantur VGd. -nant R1.) auxiliantur canini capitis recentes[*](recentis rPl. iun. v. a. S. recentis exusti Marc.) cineres, cocleae parvae, latae contritae[*](contrita V.) ex aceto, senectus[*](senectus—17 aceto om.Ev. a. H.) anguium ex aceto vel cinis eius, mel, in quo apes sint[*](sunt Ev. a. H. cfr. § 62.) inmortuae[*](emortuae v. a. H.), cum resina,[*](56) cocleae nudae, quas in Africa gigni diximus , tritae[*](triatae VG.) cum turis[*](tricesimo RdTH. -moque v.) polline et ovorum[*](dierum VGR1.) albo; XXX die
resolvunt[*](resoluunt drv. cfr. XXVII 69. sol- rG.) ; aliqui pro ture bulbum admiscent[*](admiscent Erv. -ixtum rG.de mendo cfr. § 36.).[*](Pl. iun. 64, 10–12.—Marc. 26, 121–123. (cfr. Plin. XXXII 109.) Diosc. II 11. Pl. iun. 62, 12–15.) hydrocelicis[*](hydrocoelicis V. -celi- cicis d1. -liacis d2.) stelionis[*](stelionis VJ. stell- GS. -nes rv.) mire prodesse tradunt capite, pedibus, interaneis ademptis relicum corpus inassatum—in cibo[*](in cibo Ev. cibi rG.) id saepius datur—, sicut ad urinae incontinentiam caninum adipem cum[*](cum om.VGR1.) alumine schisto[*](schisto S cum vet. Dal. cfr. Marc. scisso ll. v.) fabae magnitudine[*](tabae magnitudinem VG.), cocleas Africanas cum sua carne et testa crematas poto cinere, anserum[*](trium ll.v.) III linguas inassatas in cibo. huius rei auctor est Anaxilaus. at[*](at S. ad VGR.om.d(?)Ev(D).) panos aperit sebum pecudum cum[*](cum Erv. om. rG.) sale[*](sal et d.) tosto,[*](Pl. iun. 79, 11–16. Marc. 32, 3. 43. 3 (41).—Seren. 687. Pl. iun. 64, 18. 19. Marc. 32, 4.) murinum[*](murium d.) fimum admixto turis polline et sandaraca discutit, lacertae cinis et ipsa divisa inposita[*](imposita. Discu- tit d.), item multipeda contrita admixta resina terebinthina ex parte tertia—quidam et sinopidem[*](sinodem VR1d. siuo- G.) admiscent—, cocleae contusae[*](contusae et Erv.) per se, cinis inanium[*](dist. ego. cfr. Marc.)[*](an habet et?) coclearum cerae mixtus. discussoriam vim habet fimum columbarum per sese vel cum[*](cum om.VGR1.) farina hordeacia aut avenacia inlitum. cantharides mixtae[*](mixtae ED. -te re corr. -ta dv. -tum VG.) calce[*](caudae (pro calce) E.) panos scalpelli vice auferunt[*](aperiunt G.), inguinum tumorem cocleae minutae cum melle inlitae leniunt.

[*](Marc. 34, 8. 36, 1.—Diosc. II 27. eupor. I 235. Marc. 36, 35.—cfr. Marc. 36, 29.—Marc. 36, 1.) Varices ne nascantur, lacertae sanguine pueris crura ieiunis a ieiuno inlinuntur. podagras lenit[*](lenit REv. lenti r.) oesypum[*](oesypum v. -sopum Ere corr. -sydum VG. esi- dum d.) cum lacte mulieris et cerussa, fimum pecudum, quod[*](quod—21 pecudum om.E.) liquidum reddunt, pulmones pecudum, fel arietis cum sebo,

mures dissecti[*](dissecti om.VGR1d1.) inpositi[*](inpositis VGR.), sanguis mustelae cum plantagine inlitus et vivae combustae cinis, ex aceto ac[*](ac VGRdTfJ. & Erv(D).) rosaceo si[*](si Erv. om. rGD.) pinna[*](penna GEv. a. S(D).) inlinatur vel si cera et rosaceum admisceatur, fel caninum[*](caprinum Marc.) ita, ne manu attingatur, sed pinna inlinatur, fimum gallinarum, vermium terrenorum cinis cum melle ita, ut tertio die solvantur.[*](Marc. 36, 61.—Diosc. II 11.—Pl. iun. 68, 17.) aliqui[*](aliqui VGRdTJ. alium Er. ali eum D. alii v.) ex aqua inlinere malunt ,[*](tribus ll.v.) alii ipsos acetabuli[*](acetabuli J cum vet. Dal. ex Marc. aceto ll. v (D).) mensura[*](mensuram V. maceratos coni. S. -erant D.) cum mellis[*](mellis Ev(D). melis r. melles VG. meles R. melle dTH.) cyathis[*](cyathis dTv. cia- R. ciatis r.) III, pedibus ante rosaceo perunctis. cocleae latae potae tollere dicuntur pedum et articulorum dolores; bibuntur autem binae in vino[*](bino Vd.) tritae. eaedem[*](eaedem v. ead- ll.) inlinuntur cum helxines[*](helxines v. hex- (ex- R) ll.) herbae[*](herbae Gdv. -ba r.) suco; quidam ex aceto intrivisse contenti sunt. sale, qui una[*](qui una ego. quidam ll. v. an qui uiua? cfr. Diosc. II 18 extr.) cum vipera crematus sit[*](crematus sit ego. cfr. § 59. (80). -tus ll. -ta D cum U 665.-to G. -tis v.) in olla nova, saepius [*](et saepius R(?)v. a. S.) sumpto[*](sumptis v. a. G.) aiunt podagra[*](liberari podagra VR1dS.) liberari; utile esse et adipe viperino[*](adipem perino V.) pedes perungui.[*](Pl. iun. 68, 18. 69, 3–5. Marc. 36, 37. 60. 34, 60.—Seren. 957. Pl. iun. 72, 8. 9. Marc. 34, 65.) et de miluo adfirmant, si inveterato [*](tres ll.v.) tritoque quantum III digiti capiant[*](capiunt V(?)S.) bibatur ex aqua aut si pedes sanguine[*](sanguine— 17 sanguine ego (partim J secutus) e Pl. iun. et Marc. san- guine d(?)H. -nem rv. -nent G. lac. indicavit S. sanguine milui uel columbarum unguantur D cum U 666.)eius perunguantur. inlinun- tur et columbarum sanguine cum urtica vel pennis earum[*](earum VRdJ. om.E. palumborum H. eorum v.), cum primum nascentur, tritis cum urtica[*](ustis Marc.). quin et fimum[*](fimum VS. -us rv(D).) earum[*](earum J e Pl iun. et Marc. eorum VRdv. om.E.) articulorum doloribus[*](dolorum VR.) inlinitur, item cinis mustelae
aut coclearum, et[*](et del. S. aut dT.) cum amylo[*](amilo VR.) vel tragacantha[*](tragantho E. -gaanto r. -gacantho v. a. H.). incussos[*](incusos R. -ussis V.) articulos aranei telae[*](an tela? cfr. § 112. XXIX 114. ex (cum) oleo add. Seren. et Marc.) commodissime curant. sunt qui cinere[*](cinerem E.) earum uti malint, sicut fimi columbini cinere[*](earum—cinere om.VR1d.) cum polenta et vino albo.[*](Seren. 960. Pl. iun. 72, 9–12. Marc. 34, 79.—Pl. iun. 66, 8–11. Marc. 34, 91.—Marc. 34, 16.—Pl. iun. 66, 11. 12.) articulis luxatis praesentaneum est sebum pecudis cum cinere e[*](e ErBas. et rfv.) capillo mulierum. pernionibus quoque inponitur sebum[*](semen Erin ras.) pecudum[*](pediculum E.) cum alumine, canini capitis cinis aut fimi[*](fimum E.) murini. quod si pura[*](pura ll.TfH. putrida v.) sint, ulcera cera[*](cera om.VR1d.) addita ad cicatricem perducunt soricum[*](soricum ego e Marc. om. ll.v. cfr. § 86.) vel glirium[*](glirium H e Marc. grillium ll.Tf. gryllorum v.) crematorum favilla ex oleo, item muris silvatici cum melle, vermium quoque terrenorum cum oleo vetere et cocleae, quae nudae inveniuntur.[*](Pl. iun. 66, 12–67, 1. Marc. 34, 17. 19. 92. 18. 20. Diosc. II 51. 40. 69. eupor. I 173. 175.—Pl. iun. 67, 10–15. Marc. 34, 49. 50. 105. 106. 51. Diosc. II 69.) ulcera omnia pedum sanat cinis earum, quae vivae combustae sint[*](sunt VR1S.), fimi gallinarum[*](gallinarum VRdTfH. cfr. Marc. et § 76. 58. -acei Ev(D). -aceorum Pl.iun.) cinis exulcerationes, columbini[*](an uel columbini? cfr. Marc.) fimi ex oleo. adtritus[*](adtribus V. attr- R1.) calciamentorum veteris soleae[*](soleae v e Pl. iun. et Marc. cfr. Diosc. eupor. I 173. soli RdED (non apte coll. X 143). om.V.an corii, ut XXVIII 222?) cinis, agninus[*](acninus r. ////ninis R.) pulmo et[*](uel Pl. iun. et Marc.) arietis[*](soli—arietis om.V.) sanant[*](sanant Erv (D). -nat VdG. -na R.), dentis[*](dentibus VRE.) caballini contusi farina privatim subluviem[*](subleuat d.), lacertae viridis sanguis[*](sanguis—18 uiridis om.R1.) subtritos[*](subtritos S cum Gesnero e Pl. iun. -tus ll.v(J).) et hominum et iumentorum pedes[*](pedes ErPl.iun.v. -dibus D. om. rJ.) sublitus[*](sublitus sanat v. a. D.), clavos[*](cla- uos—18 inlita om.Vd.) pedum urina muli mulaeve cum luto suo inlita, fimum ovium, iocur lacertae viridis
vel sanguis[*](sanguinis VRE.) flocco inpositus[*](inponitur E.), vermes[*](uermis R.) terreni ex oleo, stelionis caput cum[*](cum Ev. om. r.) viticis[*](urticis coni. H.)foliis[*](foliis ego coll. XXIV 63. Diosc. I 134. om. ll. v.) pari modo tritum[*](tritus VR.) ex oleo, fimum columbinum decoctum ex aceto,[*](Diosc. eupor. I 177. Seren. 1096. Pl. iun. 68, 7. 8. Marc. 34, 53.—Pl. iun. 101, 6–11. Marc. 19, 65–67. Diosc. II 69. Seren. 1095.—Marc. 19, 1. (cfr. Plin. XXIX 93).) verrucarum[*](uerrucarum ll. -cas uero v. -cas D.) omnia genera[*](omnia genera ego. -iū generu ll.v. cfr. XXIV 78. XXVII 96.) urina canis recens cum suo luto[*](loto V1. lotu V2. lota R1.) inlita, fimi[*](fi V.) canini cinis[*](ca- nini cinis dErv. caninis r.) cum cera, fimum ovium, sanguis recens murinus inlitus vel ipse mus divolsus, irenacei fel, caput lacertae vel sanguis vel cinis totius, membrana senectutis anguium[*](anguinum VR1.), fimum gallinae cum[*](gallinae cum ego. -aceum VED. -acei cum Pl.iun. -aceum (-arum d1) cum Rd(?)v.) oleo ac[*](ac VED. et rv.) nitro. cantharides[*](cantharides v(D). -das ll.S.) cum uva taminia intritae[*](intritae v. -ta ll.) exedunt[*](exedunt Ev. -eunt r.), sed ita erosas aliis, quae ad persananda ulcera demonstravimus, curari oportet.

[*](cfr. Plin. XI 116.) Nunc praevertemur[*](reuer- tem' d. -mur v. a. S.) ad ea, quae totis corporibus metuenda sunt.

Fel canis nigri masculi amuletum esse dicunt Magi domus totius suffitae eo purificataeve contra omnia mala medicamenta, item sanguinem[*](sanguinem VS. -ne rv.) canis respersis[*](respersus V.) parietibus[*](parientibus E.) genitaleque[*](genitaleque S. -lique ll.v.) eius sub limine ianuae[*](ianuae Ev. -ue r. lanaue r.) defossum[*](defosso d(?)Ev. a. S.). minus mirentur hoc qui sciunt[*](an sciant?), foedissimum[*](foedissimum dv. -ssimum sumunt E. -mum sciunt sumunt R. -munt sciint sumunt V.) animalium in quantum magnificent, ricinum, quoniam uni nullus sit[*](sit om.E.) exitus saginae nec finis alia[*](aliqua E. alius vet. Dal.) quam morte, diutius in fame viventi[*](uiuentis VR. bibenti E. (an uiuentē septenis, puncto ante diutius posito?).) : septenis ita diebus durare[*](durare vet. Dal. mirari E. duraffe (ortum e durarre) rv. cfr. XXV 83.) tradunt, at[*](ad VD.) in satietate paucioribus dehiscere

; hunc[*](hunc VRdG. funt E. funt qui v.) ex aure sinistra canis omnes dolores sedare adalligatum. et indicium[*](Et indicium ego. Funditium ll.T. -tii eum v. eundem B. fundicium J. indi- ciuum D cum U 669. de mendo cfr. nota ad XXV 171.) in augurio vitalium habent, nam si aeger initio[*](si aeger initio (ei v) ego. si egerint (sic ger- V) ei ll. (an vero intei = illit; = inlitus?).) respondeat ei[*](ei ego. et ll. del. v.), qui intulerit[*](intulleret B1. an inleuerit?), a pedibus stanti interrogantique[*](interrogatique V.) de morbo, spem vitae certam esse, moriturum nihil respondere. adiciunt ut evellatur ex aure laeva canis, cui non sit alius quam niger colos[*](colos ego. -lus VR1. -lor rv.). Nigidius[*](nigius R.) fugere[*](furere VR.) toto[*](tota Rd(?)v.a.S.) die canes[*](canis ED.) conspectum[*](conspectu E.) eius, qui e sue id animal evellerit, scriptum reliquit[*](reliquerit VR1.). rursus[*](rursum Vd.) Magi tradunt lymphatos sanguinis talpae adspersu resipiscere, eos vero, qui a nocturnis diis Faunisque agitentur, draconis lingua et oculis et felle intestinisque in vino et oleo decoctis ac sub diu nocte refrigeratis perunctionibus[*](perunctionibus dEJ. -ctos rv.) matutinis[*](matutinis—) vespertinisque liberari.

[*](Nicand. ther. 377 sqq. Aelian. nat. an. VIII 8.—Isid. XII 4, 20.) Perfrictionibus[*](per- frictionibus om.VR1d.)[*](perfrictionibus rv. perftr- E.) remedio esse tradit Nicander amphisbaenam serpentem[*](serpentem VdEJ. -tis R.del. v.) mortuam adalligatam[*](adalligatum d.) vel[*](uel—) pellem tantum eius, quin immo arbori, quae caedatur, adalligata[*](adalligata om.VR1d.) non algere caedentes[*](caedentes v. -tis ES. cedentis r. dentis r.), faciliusque[*](factusque Vd.) succedere[*](succedere B. -ccidere Vdv. sic cedere (caed- D) ED.) ita. quae[*](ita. quae ego. itaque VRdv. ita E. ifta D.) sola serpentium frigori[*](frigora VR.) se committit, prima[*](primu Rd.) omnium procedens et ante cuculi[*](coculi V.) cantum. aliud est ccuulo miraculum[*](coculo miraculo V.) : quo quis loco primum audiat alitem illam, si dexter pes circumscribatur [*](circumscribantur V.) ac[*](ac dEv. a r.) vestigium id effodiatur[*](ut diffodiatur E.), non gigni pulices, ubicumque spargatur.

[*](Pl.iun. 105, 3. 4.—Marc. 35, 21.—Pl. iun. 42, 1–5.) Paralysim[*](paralysim S. -sin C. -sis v. -lisim d. -sin R. -sima E. -syma r. -lesim V.) caventibus pinguia[*](pinguium a Vd.) glirium decoctorum[*](decoctorum EPl.iun. v(D). -ta VdTS. -ti R.) et soricum utilissima tradunt esse, milipedas[*](milipedas ut dJ. -de sunt VR. milli- pedes ut E. -llepedas ut (aut v) C.) ut in angina[*](angina ES. -nis v. -guina d. -ne r.) diximus[*](dist. ego e Marc. et Pl. iun.) potas; phthisim[*](ptissim V. ptisim d.) sentientibus lacertam[*](lacertum VdS. cfr. nota ad § 53.) viridem de- [*](tribus ll. v.) coctam[*](decoctum VRS.) in vini sextariis III ad cyathum unum, singulis coclearibus[*](singulis ciuitatibus coclearibus VR1d.) sumptis per dies, donec convalescant, coclea- 5 rum cinerem potum in vino;[*](Pl. iun. 93, 17–21. (cfr. Plin. XXVIII 224).) comitialibus morbis [*](duobus ll.v.) oesypum[*](oesipium R. oesopum r.)[*](quiatus V.) cum murrae momento et vini[*](et in ui V. et In ui R1.) cyathis II dilutum magnitudine nucis abellanae, a balineo[*](ab alieno V. a balneo Ev.a.G(D).) potum, testiculos arietinos inveteratos tritosque dimidio denarii pondere in aquae[*](aquae D. aq; VR. aqua d(?)Ev.) vel lactis asinini hemina. interdicitur vini potus quinis diebus ante et postea.[*](Pl. iun. 93, 21. 94, 2–6. S:eren. 1015.—cfr. Plin. XXVIII 226. Diosc. eupor. I 18.) magnifice laudatur et sanguis pecudum potus, item fel cum melle, praecipue agninum , catulus lactens sumptus absciso[*](absciso VRdv(H). -isso EC(D). cfr. nota ad XXIX 99.) capite pedibusque ex vino et murra, lichen mulae[*](mulae om.E.) potus in oxymelite cyathis III[*](tribus ll.v.), stelionis transmarini[*](transmarinus VR1.) cinis potus in aceto, tunicula[*](tuniculas V. -lā E. -lis d.) stelionis, quam eodem modo ut[*](ut Erv. tanto ut rTf.an fponte ut?) anguis exuit, in potu[*](in potu VRJ. pota d(?)Erv.). quidam et ipsum harundine[*](harundine Rv. -nem r.) exinteratum[*](exenteratum R(?) v.a.S.) inveteratumque bibendum dederunt, alii in cibo ligneis[*](in ligneis drv.a.S) veribus[*](uerubus v.a.S.) inassatum. [*](cfr. Plin. VIII 111.) operae pretium est scire, quo modo praeripiatur, cum exuerit[*](exuerit VRd. -uatur ErD. -uitur v.), membrana hiberna alias devoranti[*](deuorati iam VR1d.) eam, quoniam

nullum animal fraudulentius invidere[*](inuideri VR1v.a.B.) homini[*](homini om.Ev.a.B.) tradunt, inde stelionum nomine[*](nomine ErS. nem- VR. nomen d(?)v.) in[*](in S. tradunt in ll. aiunt in v.) maledictum[*](male VR1d.) translato[*](translate rv.a.S.). observant cubile eius aestatibus; est autem in loricis[*](locis Ev.a.H.) ostiorum fenestrarumque aut camaris[*](cha- maris V. cameris drv.a.S.) sepulchrisve. ibi vere incipiente fissis harundinibus textas[*](testas VR1.) opponunt ceu nassas[*](ceu nassas ego. quassas ll. casas v. cfr. IX 132.), quarum angustiis[*](angustus V1. -tos V2.) etiam gaudet, eo facilius exuens circumdatum torporem[*](corpore E.) ; sed relicto[*](sed relicto VRdD. derel- Er. sed eo (om. S) derel- v.) non potest remeare.[*](Pl. iun. 94, 21. 22. cfr. Diosc. II 27. eupor. I 18. Seren. 1018.—Pl. iun. 94, 6–11.) nihil ei remedio in comitialibus morbis praefertur. prodest et[*](et om.VR1d.) cerebrum mustelae inveteratum potumque et iocur eius, testiculi[*](testiculi om.V.) quoque volvaque[*](quo- que uoluaque ego. quoque (quoi VR) quaraque VRd1. quo- que d2. uolueque Er. -uaeque S. -uaque v.) aut ventriculus inveteratus cum coriandro, ut diximus, item cinis, silvestris vero tota in cibo sumpta.[*]( 29,60) eadem omnia praedicantur ex viverra. lacerta viridis cum condimentis, quae fastidium abstergeant[*](abstergant R1dv.a.G.), ablatis pedibus ac[*](ac VRdf. a r. et Ev. cfr. § 85.) capite, coclearum cinis addito semine lini et urticae cum melle inlitu[*](in- litu ego. (inlinitur Pl. iun.). linctu VdTf. unctu REH. in- unctos v. linitu J e coni. S (non apte coll. XX 118).) sanant.[*](Pl. iun. 93, 10. Diosc. II 60. eupor. I 19.—Seren. 1014. 1021. Pl. iun. 93, 11–15.) Magis placet draconis cauda in pelle dorcadis adalligata cervinis[*](cer- uinis Ev. acer- Vdr. a ceruicis R.) nervis vel lapilli e ventre hirundinum pullorum sinistro lacerto[*](lacerto om.E.) adnexi[*](adnixi R.) ; dicuntur[*](decurritur V. disc- d.) enim excluso pullo[*](pupillo R1.) lapillum[*](capillum VRd1.) dare. quod si pullus is detur in[*](in VRdTS. incipiente (-ti v) in Erv.) cibo, quem[*](que V. qua T.) primum[*](prius VR1.) pepererit, cum quis primum[*](pepererit–primum (dv. -us Er) om.VR1T. (peperit v.a.G).) temptatus [*](temptus V.) sit, liberatur eo malo; postea medetur hirundinum
sanguis cum ture vel cor recens devoratum. quin et e[*](quin et e Rdv. quin et V. qui de E.) nido earum lapillus inpositus recreare[*](se creare V.) dicitur confestim, adalligatus[*](adalligatus E. & all- V. & adall- r(?)v.) in perpetuum tueri[*](perpetuum tuum tueri V.).[*](Pl. iun. 94, 11. 12. (cfr. Seren. 1012). 94, 12–14.—) praedicatur et iocur milui devoratum et senectus serpentium, iocur vulturis tritum cum suo sanguine ter septenis diebus potum, cor pulli vulturini adalligatum. sed et[*](sed et VEv(S). sed r(?)Hack.) ipsum vulturem in cibo dari iubent et quidem[*](qui- dem (pro quidam) V.) satiatum humano cadavere. quidam pectus eius bibendum[*](libendum V.) censent[*](cessent R.) in cerrino[*](cerrino v(S). ceri- ll.H. cedri- vet.Dal.) calice, aut testes gallinacei [*](quinque ll v.) ex aqua et lacte, antecedente v dierum abstinentia vini[*](uiginti unam ll.v.) ; ob id inveterant[*](in- ueterant ego. -ate VRd. -atae E. -atos v.). fuere et qui muscas XXI rufas, et quidem a[*](a ErD. de J. om. rv.) mortuo[*](mortuas S. em- v.), in potu[*](potū VRd.) darent, infirmioribus pauciores.

[*](Pl. iun. 96, 17–19. 97, 12. 96, 19–21. 97, 13–15.—) Morbo regio[*](morbos regios VR.) resistunt sordes aurium aut mammarum pecudis[*](pecudes V.) denarii pondere cum murrae momento [*](quia- tus V.)[*](duobus ll.v.) et vini cyathis II canini capitis cinis in mulso, multipeda in vini hemina[*](hemina uini VRS.), vermes[*](uermis R1.) terreni in aceto mulso cum[*](cum mulso cum VR1d.) murra, gallina, si sit luteis pedibus, prius aqua purificatis ,[*](Pl. iun. 96, 21. 22.) dein collutis vino, quod bibatur, cerebrum perdicis aut[*](tribus ll.v.) aquilae in vini cyathis III, cinis plumarum aut interaneorum [*](tria RdEv. trita V.) palumbis in mulso[*](mulsa V.) ad coclearia III, passerum cinis sarmentis[*](sermentis V. arm- R. sar- mentorum d1.) crematorum coclearibus II in aqua mulsa. avis icterus[*](icteris Vf. ift- R1.) vocatur[*](uocatus VR1.) a colore; quae si spectetur, sanari[*](sanare VR1d.) id malum tradunt et avem mori. hanc puto Latine vocari galgulum[*](gagulgulum Vf. galgulaim E.cfr. X 73. 96.).

[*](Seren. 91. 92. PL. iun. 92, 4.) Phreneticis[*](freneticis V.) prodesse videtur pulmo pecudum calidus circa caput alligatus[*](capput alligitus V.). nam muris cerebrum dare potui ex aqua aut cinerem mustelae vel[*](uerum (pro uel) Ev.a.H.) etiam inveteratas carnes irenacei quis possit furenti, etiamsi certa[*](fit certa dJ. forte VR1f.) sit medicina? bubonis quidem[*](quidem VRdTfv(S). certe EG.) oculorum cinerem inter ea, quibus prodigiose vitam ludificantur, acceperim, praecipueque febrium medicina placitis eorum[*](forum. V.) renuntiat. namque et in duodecim[*](duodecim EG(D). xii rv(S). om.r.) signa digessere eam sole transmeante iterumque luna, quod totum abdicandum[*](abdicatum VRdSJ.) paucis e pluribus[*](e pluribus VRdTf (P)H. exemplaribus Ev. -plis D cum vet. Dal.) edocebo[*](edocebo VRdfH. doc- Ev(D).), siquidem crematis tritisque cum oleo perungui iubent aegros, cum geminos transeat[*](transeat dTS. -seūt VR. -sit Erv(D).) sol, cristis et auribus et unguibus gallinaceorum ;[*](Pl. iun. 91, 12. 13. 14.) si luna, radiis[*](radiis drG. radis ED. diis r. rafis v.) barbisque[*](bar- barisque VR1d. barbis v.a.G.) eorum; si virginem alteruter[*](aliter uter V.), hordei granis; si sagittarium, vespertilionis alis; si[*](sitiue V.) leonem luna, tamaricis fronde, et adiciunt[*](di- ciunt V. -cunt df. ditiunt R1.) sativae; si aquarium, e buxo carbonibus tritis[*](triftis V.). ex istis[*](exfiftis V.) confessa[*](confefta Vd.) aut certe verisimilia ponemus, sicuti[*](sicuti VS. -ut et rv.) lethargum olfactoriis[*](olfactu- riis r. -turis Rd. -taris V.) excitari et[*](et om.d(?)Erv.a. D.) inter ea fortassis[*](for- tafis V.an fortissimis? cfr. XXVIII 159.) mustelae testiculis inveteratis[*](inueteratis v. -atū ll. D. § 87 al.) aut iocinere usto. his[*](is V.) quoque pulmonem pecudis calidum circa caput adalligari putant utile.

[*](PL. iun. 88, 20.) In quartanis medicina clinice propemodum[*](propedum Vd.) nihil pollet. quam ob rem plura eorum[*](earum VRd.) remedia ponemus primumque ea, quae adalligari[*](alligari VRTfS.) iubent: pulverem, in quo[*](in quo Erv. ubi VRdS. cfr. § 148.) se

accipiter volutaverit, lino rutilo in linteolo, canis nigri dentem[*](uesperam VR1d.) longissimum. pseudosphecem[*](pseudosphecem (-cen B) G. -specen (pseod- V) Vdv. -spercen R. -spen Er.) vocant vespam, quae singularis volitat[*](uolutat V.) ; hanc sinistra manu adprehensam subnectunt , alii vero quam quis eo anno viderit primam[*](prima V.) ; viperae caput abscisum[*](abscisum VRdv(H). -issum EC(D). cfr. nota ad XXIX 99.) in linteolo vel cor viventi[*](uiuentis Erv.a.S. cfr. § 51. 100. XXVIII 114 (bis). 220. XXXVII 158. XI 72.) exemptum; [*](Pl. iun. 88, 21–23.) muris rostellum auriculasque summas russeo[*](ruseo R1. roseo d(?)v.a.S. cfr. XXIX 64.) panno[*](pannū VR.) ipsumque [*](uiduae E. uiridis v.a.H.) dimittunt[*](demittunt V.) ; lacertae vivae dextrum oculum effossum, mox[*](dist. ego.) cum[*](mox cum ll. v. muscam D cum U 670.) capite suo deciso in pellicula caprina scarabaeum, qui pilas[*](pilas VRdTfH coll. XI 98. pilulas Erv(D).) volvit. propter hunc Aegypti magna pars scarabaeos inter numina[*](lumina VR.) colit, curiosa[*](coriosa V.) Apionis interpretatione, qua colligat Solis operum similitudinem huic[*](huic dv. hunc r.) animali esse, ad excusandos gentis suae ritus. sed et alios[*](alios ll. -ium v.) adalligant[*](alligant Rd.) Magi[*](dist. ego.) : cui sunt cornicula reflexa, sinistra manu collectum; tertium[*](ternum V.), qui vocatur fullo, albis guttis[*](guttis om.E.), dissectum utrique lacerto adalligant, cetera sinistro: cor anguium sinistra[*](sinistra VRd.) manu[*](quat- tuor ll.v.) exemptum viventibus, scorpionis caudae IIII articulos cum aculeo panno nigro ita, ut nec scorpionem dimissum nec eum, qui adalligaverit[*](alligauerit Vdv.a.S.), videat[*](uiderat VR.) aeger triduo, post tertium circuitum[*](an circuitum remedium id?) id condat. urucam[*](urucam VfS. urac- R. uric- a. eruc- d(?)rv(D). deEnon constat.) in linteolo ter lino circumdant totidem nodis ad singulos dicente, quare faciat, qui medebitur[*](quattuor ll.v.), limacem[*](limacem Ev. -cum d -cum capita r. cfr. infra.) in pellicula[*](pelliculam E.) vel IIII limacum capita praecisa harundine, multipedam[*](multipeda Vd.) lana[*](lana dEv. -ne R. -nae VS. cfr. § 143. XXVIII 46. XI 84 XXVI 92. II 62; aliter XI 77.) involutam, vermiculos
, ex quibus tabani fiunt[*](tabam fluunt E.), antequam pennas[*](pennae vet. Dal. sed cfr. VII 42.) germinent[*](ger- minant VR1.), alios e spinosis frutectis lanuginosos. quidam ex illis quaternos inclusos iuglandis[*](iugulandis V.) nucis putarnine adalligant.[*](Pl. iun. 89, 5–7.) cocleas, [*](dist. D.) quae[*](cocleasque R. cochleas- que quae d(?)v.a.D.) nudae[*](nudi R.) inveniuntur[*](inueniunt E.), stelionem[*](ste- lionem cum ego. -onem ll.v. (an stelionef fi? cfr. XXIX 73. XI 90).), cum incluserunt[*](incluserunt ego. -serant VRE. -sum d(?)v. -sos D.) capsulis , subiciunt capiti[*](capite d.) et sub decessu febris emittunt. devorari [*](demorari VR1.) autem iubent cor mergi marini sine ferro exemptum, inveteratumque[*](inueteratufoque (-tofo- V1) VR1. -tum quoque U 671.) conteri et in calida aqua[*](aqua—) bibi, hirundinum corda[*](corda om.VRd.) cum melle; alii fimum drachma una in lactis caprini vel[*](tribus ll.v.) ovilli[*](et ouilli V(?)S. cfr. Pl. iun.) vel passi[*](passi C e Pl. iun. passo Erv. asso r.) cyathis III ante accessiones; sunt qui totas censeant devorandas. aspidis cutem pondere sexta parte denarii cum piperis pari modo Parthorum gentes in remedium quartanae bibunt. Chrysippus philosophus tradidit phryganion[*](phryganion v. phrig- E. phrygranion d. phrigr- V. phryganu R.) adalligatum[*](adalliganduim E.) remedio esse quartanis. quod esset animal, neque ille descripsit nec nos invenimus qui novisset; demonstrandum tamen fuit a[*](a om.d.) tam gravi auctore[*](auctori VR1.) dictum, si cuius cura efficacior esset inquirendi[*](inquirendi EJ. -dus d1r. -dū d2 (v praem. ad). -rentis H cum Gron. inquerendus VR.). cornicis[*](cornices V.) carnes esse et[*](et Erv. om. r.) nidum[*](nidum VEv(D). nitrum r(?)S.) inlinere in longis[*](longissimis Ev.a.H.) morbis utilissimum putant.[*](Pl. iun. 90, 13. 14. 11–13. 91, 3–5.) —Et in tertianis fiat potestas[*](potes Vd.) experiendi [*](ex- perienda VR1d.), quoniam miserias[*](miserias VRdTfH. -ria v(G). eius B.) copia[*](copia VRfB(H). copi dT.om.Ev(G).) spei delectat[*](delectat dTG. de- iecta rv. de tecto B.), anne aranei , quem lycon[*](liuom R. licul r. lycum v.a.C.) vocant, tela[*](dela E.) cum ipso in[*](in om.Ev.a. H.) spleniolo[*](spleniolo J. splene (-no dT. spiene E) toto ll.T. splenio H cum P. specu toto v (coll. XXIX 131).) resinae
ceraeque inposita utrisque[*](utriusque E.) temporibus et fronti prosit, aut ipse calamo adalligatus, qualiter et aliis febribus prodesse traditur, item lacerta viridis adalligata[*](alligata VR1.) viva[*](uiua om.dT.) in eo vase, quod capiat, quo genere et recidivas frequenter[*](fre- quenter Rv. -tes r.) abigi adfirmant.

[*](Pl. iun. 95, 2–3.) Hydropicis oesypum[*](oesypum v. -sopum Er. hysopum r.) ex vino addita murra modice potui datur, nucis abellanae magnitudine. aliqui addunt et anserinum[*](anserum VfS.) adipem ex vino myrteo. sordes ab uberibus ovium eundem effectum habent, item carnes inveteratae[*](inuenerate V.) irenacei sumptae. vomitus quoque canum inlitus[*](inlitos Gron. e Pl. iun.) ventri aquam trahere promittitur.

[*](Pl. iun. 98, 10. 11.—Seren. 759. Pl. iun. 97, 22. 98, 11–17. 97, 23.) Igni sacro medetur oesypum[*](oesypum v. -sopum Er. pro hysopum r. (hysopum Pl. iun.).) cum[*](cum om.VR1d.) pompholyge[*](pompholygi V. ponpo- d.) et rosaceo, ricini sanguis[*](sangues Vd.), vermes terreni ex aceto inliti, gryllus[*](grillus V(?)ED.) contritus in manibus, quo[*](quod E.) genere praestat, ut[*](an ne (pro ut)? cfr. § 125. 134.) qui id[*](qui id drv. quid r.) fecerit, antequam incipiat vitium, toto ei[*](ei ego. eo Ev(D). om. rS. cfr. § 33.) anno non[*](non D. ei non J. om. ll.v.) accidat[*](accidat ll.J. -ipiat D. careat v.) —oportet autem eum[*](eum om.Vd.) ferro cum terra cavernae suae tolli—, anseris adeps, viperae caput aridum adservatum et combustum, dein ex aceto inpositum, senectus serpentium ex aqua inlita a balneo cum bitumine et sebo agnino[*](felle siue fimo agnino (ortum e feuo) Pl. iun.).

[*](Diosc. II 98. Seren. 724 sqq. Pl. iun. 82, 20. 21. 63, 3. 4. 83, 2. 3. 34, 19. 20.) Carbunculus fimo[*](fimi V.) columbino aboletur[*](aboletur d(?)G. adol- r. del- v.) per se inlito [*](inlico V. il- lico dH.) vel cum lini semine ex aceto[*](et aceto E.) mulso, item apibus,

quae in melle sint[*](sunt Erv.a.S. cfr. XXIX 128.) mortuae[*](inmortuae v.a.H(S).), inpositis polentaque inposita[*](inposita ll.v. del. D.) insuper. si[*](insuper si ego. inspersa VRdH. -sa si Ev(D). cfr. de mendo § 53, de dictione XXVIII 214. XXXVI 153. XXXI 103.) in verendis sit[*](sit Ev(D). om. r H.), ceterisque ibi ulceribus occurrit ex melle oesypum[*](oesopum Er. esip- R.) cum plumbi squamis[*](an squama? cfr. XXV 55.), item fimum pecudum incipientibus carbunculis. tubera et quaecumque molliri [*](emolliri VdTS.) opus sit[*](sit E(hic deficiens)rv(D). est rTfH. cfr. Frobeen. p. 33.) efficacissime anserino[*](anserinae V.) adipe curantur; idem praestat et gruum adeps.

[*](Pl. iun. 82, 4–10. (cfr. Marc. 34, 81). Seren. 714–716. (cfr. Plin. XXX 72. Marc. 33, 55).) Furunculis mederi dicitur araneus[*](iraneus V.), priusquam nominetur[*](nominetur ll.v. stamen netur D. sed cfr. XXXI 97. XXVIII 29. Frobeen. p. 3.), inpositus[*](inpositus darv. et pos- r.) et tertio die solutus, mus araneus pendens enecatus sic, ut terram ne[*](ne VRdTH(J). et a. nec v(S).) postea attingat, ter circumlatus[*](circumdatus arv.a.J. sed cfr. § 144. XXII 60. XXIX 83. 100. XXXIV 151.) furunculo, totiens expuentibus medente et cui is[*](cui is H. cuius ll. cinis X. cui av. eo cui C.) medebitur, ex gallinaceo fimo, quod est rufum, maxime recens inlitum ex aceto, ventriculus ciconiae ex vino decoctus , muscae inpari numero infricatae digito medico[*](digito minimo Pl. iun. sed cfr. Marc. 10, 55. 56. 57. an potius medio (ut XXVIII 42)?), sordes ex pecudum auriculis,. sebum ovium vetus cum cinere capilli mulierum[*](mulieris dx.), sebum arietis cum cinere pumicis [*](farina pumicis Pl. iun. sed cfr. § 72 et Marc.) et salis pari pondere.

[*](Pl. iun. 83, 13. 12. 14. 15. Diosc. eupor. I 178.) Ambustis[*](ambustis av. -sta dxr. Lambusta r. an contra omissum sit post pondere? cfr. IX 99 al.) canini capitis cinis medetur, item glirium cum[*](cum (post glirium) om.VR1x.) oleo, fimum ovium cum cera, murium[*](murtum Va. must- R1.) cinis, coclearum quoque sic, ut ne cicatrix quidem[*](qui- dam V.) appareat,

adips viperinus[*](uerrinus Pl. iun. cfr. XXVIII 137 = Diosc. II 94).), fimi[*](fimo V.) columbini cinis ex oleo inlitus; [*](Diosc. II 98. Pl. iun. 72, 13–15. Marc. 35, 2. 29. Seren. 968. Pl. iun. 71, 19. 20. 72, 1. 2. Marc. 35, 1. Seren. 971. 978. Pl. iun. 72, 2. 3. 35, 12–14.) nervorum nodis[*](nodis Tv. -dus r. -dos xa. modis VR. -dus d.) capitis viperini cinis in oleo cyprino[*](cyprino R(?)av(D). -io dfxS. -reo VT.cfr. XXIX 106 et Marc.), terreni[*](lac. ego indicavi (ante dolores J). exciderunt sanat (sedat) et animalis nomen.) vermes cum melle inliti. dolores[*](dolores ll.xaJ. -ribus H cum Gron. -res tollit v.) eorum[*](eorum ll.xaG. item v.).... adips[*](adips ll.S. ad- eps x.om.av(D).), [*](lac. ego indicavi. exciderunt felle inlitus; cfr. Pl. iun. et Marc.) amphisbaena[*](apisbena VR. ambis- x.) mortua adalligata, adips vulturinus cum .... venter[*](uenter ego. -tre ll.xav. iecur Pl. iun.) arefactus tritusque[*](eontritusque Rd(?) v.a.D.) cum adipe suillo inveterato[*](inueteratos VR.), cinis e capite bubonis in mulso potus cum lilii[*](illi VR1. milii de corr.) radice, si Magis credimus. in contractione nervorum caro palumbina in cibis prodest et inveterata, irenacei[*](irenaceis V.) spasticis, item mustelae [*](dist. ego.) cinis[*](multe lecinis R.), serpentium senectus in pelle taurina adalligata. spasmos fieri prohibet[*](prohibet et ego. -bent VRdx. -bet arv.)et opisthotonos[*](opisthotonos drG. -tomos x. -tonicis aPl. iun.v (J). -stotonis VR.) milui iocur aridum[*](ari- dum ll.xv. cfr. Pl. iun. dandum a.) III[*]((bis) tribus ll v.) obolis in aquae mulsae cyathis III potum.

Reduvias et quae in digitis nascuntur pterygia[*](pterigia x. iter- V.) tollunt canini capitis cinis aut vulva[*](uulua v. -luia VR. uluia dx. uliua a.) decocta in oleo, superinlito butyro ovillo cum melle, item folliculus[*](folliculos V.) cuiuslibet animalium fellis[*](mellis dx.) ; unguium scabritiam[*](scabritium a. -iciam xv.a. Bas. exca- (-itiam R) VR.) cantharides[*](cantharidę Vdf. -taride x.) cum pice tertio die solutae aut locustae frictae[*](frictae av(S). Frutę r.om. rTH.) cum sebo hircino, pecudum sebum. aliqui miscent viscum et[*](et—et uiscum arG. om. rx. (et uiscum om. v.a.G).) porcillacam, alii aeris florem et viscum ita, ut tertio die solvant.

[*](Marc. 10, 24. Pl. iun. 23, 13–16. Marc. 10, 29. 30. 4. Diosc. II 11. eupor. I 210. Scribon. 46. Seren. 632. 633. Pl. iun. 23, 17. Marc. 10, 24. 25. 26.—Diosc. eupor. I 208. Seren. 804. Pl. iun. 73, 1–3.)

Sanguinem sistit in naribus sebum ex omento pecudum inditum[*](illitum dTxMarc.v.a.G.), item coagulum ex aqua, maxime agninum , subductum vel infusum[*](subactum et infusum Pl. iun. et Marc. (cfr. XXII 56. XVIII 102. XXVIII 67).), etiam si alia non prosint, adips anserinus cum butyro pari pondere pastillis[*](pastillus V.) ingestus, coclearum terrena[*](terrena arG. -narum rTfxv. cfr. § 116.), sed et ipsae extractae testis; e naribus 110 fluentem cocleae contritae fronti inlitae, aranei tela[*](tela dTxaMarc. H. -lae Vv(S). -le R.cfr. § 104. (78).) ; gallinacei [*](dist. Ven. (U 674).) cerebellum vel sanguis[*](sanguis ll.aVen. (H). -uinis xv.) profluvia ex cerebro, item columbinus ob id[*](ob id VRdxMarc.v. oui r. oui de a.) servatus concretusque. si vero ex vulnere inmodice fluat, fimi caballini cum putaminibus ovorum[*](euorum R.) cremati cinis[*](crematio cinis a. -tionis Vx.) inpositus mire sistit.

[*](Pl. iun. 77, 24–78, 3. 4. Marc. 4, 56. 57.) Ulceribus[*](uulneribus av.a.S.) medetur oesypum[*](esi- pum x. ysopum a.) cum hordei cinere et aerugine aequis partibus, ad carcinomata quoque ac serpentia valet. erodit et[*](erodit et arv.-det VRd1. -dit d2x.) ulcerum margines, carnesque exscrescentes ad aequalitatem redigit; explet[*](expletque x.) quoque et ad[*](et ad dxav. ad V. a R.) cicatricem perducit. magna vis et in cinere pecudum fimi ad carcinomata, addito nitro, aut in[*](in om.dxv.a. H.) cinere ex ossibus feminum agninorum, praecipue in iis[*](iis v. his ll.) ulceribus, quae cicatricem non trahant[*](trahant xaG. -hunt ll.fv (H).). magna et pulmonibus, praecipue[*](quoque (pro praecipue) aG.) arietum: carnes excrescentes[*](excrescentibus VR1.) in ulceribus ad aequalitatem efficacissime reducunt;[*](Pl. iun. 75, 8–10.—Seren. 691.) fimo quoque ipso ovium sub testo[*](testa xPl. iun. v.a. G(Dal.). cfr. XXVIII 234.) calefacto et subacto[*](sub- iecto R1dTx. subte- Vf.) tumor vulnerum sedatur, fistulae purgantur sananturque , item epinyctides. summa vero[*](uero uis in v.a.D.) in[*](in om.dx.) canini capitis

cinere: excrescentia omnia spodii vice erodit[*](spodi uis erodit V.) ac[*](ac dxarv. e V. et fS. om.R.) persanat. et murino fimo eroduntur, item mustelae fimi cinere[*](fimo cinere V.). duritias[*](duricias xrv.a. C. -cia R. -itia V.) in alto[*](alto dav. adultero r.) ulcerum et carcinomata persequitur multipeda trita admixta[*](ad maxima a.) resina terebinthina et sinopide. eadem utilissima sunt in iis[*](iis v. his ll.v.) ulceribus, quae vermibus periclitentur [*](periclitantur dxv.a.S.).[*](Pl. iun. 75, 4–8. Marc. 4, 38. Pl. iun. 73, 14–16. Diosc. II 72. Seren. 968.) quin[*](qui V. q, R.) et vermium ipsorum genera mirandos[*](mirando V.) usus habent. cosses, qui in ligno nascuntur, sanant ulcera[*](ulcera uniuersa x.cfr. Marc.) omnia[*](carcinomata Marc.), nomas vero combusti cum pari pondere anesi[*](anesi arH. -exi rx. -eti Pl. iun. et Marc. anisi v.) ex[*](ex VRaS. et dx. et dxv.) oleo inliti. vulnera recentia conglutinant terreni adeo, ut nervos quoque abscisos[*](abscissos V(?)v.a.G. cfr. XXIX 99.) inlitis solidari intra septimum diem persuasio[*](persuasio VRdTfxH. -sum aG(D). cfr. XXVIII 28. (Democritus persuaserit v.a.G).) sit; itaque in melle servandos censent. cinis eorum margines ulcerum duriores absumit[*](adfumit V. aff- a.) cum pice lliquida[*](liquidam (om. uel—quidam) a.) vel symphyto et[*](symphyto et J coll. XXVI 148. sympulo et dT. simpolo (-pulo x) et VRx. del.r. sim- blio B coll. Diosc. II 101, ubi nunc legiturʽὑβλαίῳ (sic vet. Dal.). symbolo et v.) melle.[*](Pl. iun. 73, 16–18. 18–20. 75, 10–12. 73, 20. 21. Diosc. II 11.) quidam arefactis in sole ad vulnera ex aceto utuntur nec[*](nec dxav. ne r.) solvunt nisi biduo[*](ibiduo V. quiduo r.) intermisso . eadem ratione et coclearum terrena[*](terrenarum VR1v.a.G.) prosunt[*](sunt VR1. est v.a.G.), totaeque exemptae[*](emptae R1. -te V.) recentia vulnera tusae[*](tusā VR1.) inpositae conglutinant et[*](uncos ego posui. cfr. Pl. iun. 73, 20. vv. pertinere videntur ad § 115 ante uulnera recentia, nisi vero pro glossemate habenda sunt.) nomas sistunt.—(Herpes[*](perpes x.) quoque animal[*](an animal quoque?) a[*](a om.R1.) Graecis vocatur[*](uocantur VRI1), quo praecipue sanantur[*](sanatur VR1.) quaecumque[*](quec???que x. cumque VR1.) serpunt[*](an serpant? cfr. Frobeen.p. 39. 40.) ).—
cocleae[*](cocleae TaG. -leae quoque rxv(D).) prosunt et[*](et VRdTfxS. eis arG(D). del. v.) cum testis suis tusae; cum murra quidem et ture etiam praecisos[*](praeciosos V.) nervos sanare dicuntur. draconum quoque adeps siccatus in sole magnopere prodest, item[*](dist. H.) gallinacei cerebrum recentibus plagis. sale viperino in cibo sumpto tradunt et ulcera tractabiliora fieri ac celerius sanari. Antonius quidem medicus, cum incidisset[*](incidissent VR. -sset in vet. Dal.) insanabilia ulcera[*](ulcera uiperas v. uipera ulceras ar. ulcera uiperis rx.), viperas edendas[*](edendas drv. edan- a. emendas VR. -dandas x.) dabat miraque celeritate [*](celerit V.) persanabat[*](persanat VR1.). trixallidum[*](trisallidum x. tryxali- (trox- H) v.a.J. cfr. § 49.) cinis margines ulcerum duros aufert[*](aufert dxv. -rri Ra. aut ferri V.) cum[*](cum (ante arrhenico) VRTxv(S). cinis cum d(?)arG(D).) melle, item fimi columbini cum arrhenico[*](arbennico R. ar.... r (reliquis margine abscisis). arfenico Tv.a.S. henico dx.) et melle[*](dist.ego.), eademque[*](eadem- que ego. -dem quae ll.xa. ea quae v.) erodentia[*](erodentia ego. -enda ll.xav. cfr. XXVII 29. (XXXI 98).) sunt.[*](Pl. iun. 75, 12–14. Seren. 132. Pl. iun. 34, 11. Marc. 19, 18 (ubi glossema id est elephantis delendum est).) bubonis cerebrum[*](cerebro Vxv.a.G.) cum adipe anserino mire vulnera[*](an ulcera?) dicitur glutinare; quae vero[*](uero arG. om. rxv.) vocantur cacoēthe, cinis feminurm[*](feminini V.) arietis cum lacte muliebri [*](mulieris a.), diligenter prius elutis linteolis, ulula avis cocta in oleo, cui liquato miscetur butyrum ovillum et mel[*](mel arv. mel (melle R) et rTx.). ulcerum [*](ulcerarum V.) labra duriora apes in melle mortuae[*](emortuae v.a.G.) emolliunt[*](molliunt R.), et elephantiasin[*](elephantiasim (elefa- x) dxSJ.) sanguis[*](sansuguis V.) et cinis mustelae. verberum vulnera atque vibices pellibus ovium recentibus inpositis obliterantur.

[*](Pl. iun. 72, 20–22. 99, 18. 19. Marc. 34, 66.—Seren. 950–954. Pl. iun. 99, 11–16.) Articulorum fracturis cinis feminum pecudis peculiariter medetur cum cera—efficacius idem medicamentum fit maxillis simul ustis cornuque cervino et cera

mollita rosaceo—; ossibus fractis caninum cerebrum linteolo inlito, superpositis[*](superinpositis f(?)S.) lanis, quae subinde oleo[*](oleo ego coll. Pl. iun. et Sereno. om. ll. v.) subfundantur ; fere XIIII diebus solidat, nec tardius cinis silvestris muris[*](a v. muris denuo incipitE.) cum melle aut vermium terrenorum, qui et ossa extrahit.

[*](Pl. iun. 86, 18. 19. 20–22.) Cicatrices ad colorem[*](colorum V.) reducit pecudum pulmo, praecipue ex ariete, sebum ex nitro[*](cum nitro Pl. iun.), lacertae viridis cinis, vernatio anguium ex vino decocta, fimum columbinum cum melle, item[*](an idem?) vitiligines[*](uetligines V.) albas ex vino, vitiliginem[*](Ad uitiliginem v.a.J. dist. J.) et cantharides [*](duabus (duob- VE) ll.v.) cum rutae foliorum II partibus. in sole, donec formicet cutis, tolerandae sunt, postea fovere oleoque perunguere necessarium iterumque inlinere[*](illinere dv(Brot.). -nire (inl- EJ) rG(J).), idque pluribus diebus facere, caventes exulcerationem altam[*](alteram T. multam Erv.a.H.).[*](Pl. iun. 100, 4. 9. 10. Seren. 85.) ad easdem vitiligines et muscas[*](muscam VRTS.) inlini iubent cum radice Eupatoriae[*](eupatoriae S coll. XXV 65. lupatoria ll.T. lappa- v. lapathoria f. -orum B.), gallinarum fimi[*](fimi ll.T(P)S. -mum v.) candidum servatum in oleo vetere cornea pyxide, vespertilionis sanguinem, fel irenacei ex aqua. scabiem vero bubonis cerebrum cum aphronitro[*](aphonitro VR.), sed ante omnia sanguis caninus sedat[*](se- dat VRd. -ant Erv.), pruritum cocleae minutae, latae[*](latae om.VR1.) contritae[*](inlitae contritae R1.) inlitae.

[*](Pl. iun. 87, 15. Marc. 34, 35. Pl. iun. 87, 17. 16. Diosc. II 69. II 11. Pl. iun. 87, 17. 18.) Harundines et tela quaeque alia extrahenda sunt[*](an sint?) 20 corpori evocat mus[*](euocamus Vd.) dissectus inpositus, praecipue vero lacerta dissecta et[*](an et delendum?) vel caput tantum[*](tantum eius ES. et antum (-te R1) eius VR. eius tantum d(?)v.) eius contusum[*](contusa R1. cum tusa V. (an capite tantum contusa [vel -so] ... inposita?).) cum sale inpositum, cocleae ex iis[*](iis v. his ll. C.), quae gregatim folia sectantur,

contusae inpositae cum[*](inpositae cum ego. -taeque ll. -taeque cum v. (cfr. § 126).) testis et eae[*](eae dv. hec V. haec r.), quae manduntur, exemptae[*](dist. v.a.D. cfr. Pl. iun.) testis, sed cum leporis coagulo efficacissime. ossa anguium[*](anguidum E.) eundem[*](eundem d2v. om.d1. ead- (adem R1) rD.) cum coagulo cuiuscumque quadripedis intra tertium diem adprobant effectum. laudantur et cantharides tritae[*](tritus V.) cum farina hordei.

[*](Diosc. II 57. eupor. II 92.) In muliebribus malis membranae e[*](e VdS. ex R.om.Er. a v.) partu[*](parte V1 (Dal.).) ovium[*](obuium V.) proficiunt, sicut in capris rettulimus. fimum [*](28, 256) quoque pecudum eosdem usus habet. locustarum suffitu stranguriae maxume mulierum iuvantur. gallinaceorum testes si subinde[*](si subinde J. subinde ll.S. -de si v.) a conceptu edat mulier, mares in utero fieri dicuntur. partus conceptos[*](conceptus VE.) hystricum cinis potus continet, maturat caninum lacte[*](lac d(?)v.a.S.) potum, evocat membrana e secundis[*](membrane secundis V.) canum, si terram non attigerit[*](attingerit VR.), lumbis[*](lumbos v.a.D.) parturientium [*](dist. D.)tactis[*](tactis D. lactis VdE. potus lactis R(?)v.).[*](init.: Seren. 350.) fimum murinum aqua[*](aqua dErv. quoque rf.om.T.) pluvia[*](pluuiu E.) dilutum mammas[*](mamme V.) mulierum a partu tumentes[*](tumentis R. com- V.) reficit. cinis irenaceorum cum oleo perunctarum custodit partus contra abortus[*](lac. ego indicavi. cum VRE. ad- ipem dT. (cfr. § 130. 131. Diosc. II 86. 94). fimum v. del. D.). facilius enituntur quae . . um anserinum cum aquae[*](cum aquae Erv. cumq; VR. cum d.)[*](duobus ll. v.) II cyathis[*](cyatis d. quiatis VR.) sorbuere aut ex utriculo[*](utriculo Rdv. cfr. XI 209. uiri- V. uentri- ED.) mustelino per genitale[*](genitalem VE.) effluentes[*](effluentem RE.) aquas.[*](Seren. 352.) —Vermes terreni inliti, ne[*](in (pro ne) Ev.a.H.) cervicis [*](ceruicis dTH. -ces rv.) scapularumque nervi[*](et scapulas ne nerui v.a.H.) doleant, praestant. graves[*](graues dTH. -uis VRS. -uidis Erv.) secundas pellunt[*](appellunt R.) in passo poti. iidem per se inpositi mammarum

suppurationes concocunt et aperiunt extrahuntque et ad cicatricem perducunt. lac[*](lat V. lacte J.) devocant[*](deuocant Erv. euo- VdTJ. uo- R. (κατασπᾶνfamiliare Dioscoridi).) poti[*](potu V.) cum mulso. inveniuntur et in gramine[*](in gramine Erv(S). om. rTfH.) vermiculi[*](merculi Vf. -rtuli R.), qui adalligati collo continent partum; detrahuntur[*](detrahuntur autem (iidem T) TErv. -huntunaifte (-tae d) r.) autem sub partu, alias eniti non patiuntur; cavendum et[*](et VRdJ. ei E. etiam v.) ne in terra ponantur. conceptus quoque causa dantur in potu quini aut[*](quinta ut V.) septeni. [*](init.: Seren. 617.) —Cocleae in cibo sumptae adcelerant partum, item conceptum inpositae cum croco. eaedem[*](eaedem dv. ead- ll.) ex amylo et tragacantha inlitae profluvia[*](profluuię R. -ie V.) sistunt. prosunt et purgationibus sumptae in cibo et vulvam aversam[*](auerso Vd.) corrigunt cum medulla cervina ita, ut[*](it ut V.) uni[*](nini dEv.a.C.) cocleae denarii pondus addatur et cypri[*](cypri dErVen.(S). -peri v. ofpri r.). inflationes quoque vulvarum discutiunt exemptae[*](et exemptis Vf.) testis[*](totis f.) tritae[*](tritaeque Rd(?)v.a.J.) cum rosaceo. ad[*](ad Erv. ut r.) haec[*](haec dEG. hec r. hae V. he R. hoc v.) Astypalaeicae maxime eliguntur.[*](extr.: cfr. Plin. XXX 121,) alio modo Africanae binae tritae cum feni[*](feno (-ni V) graeco VdTv.a.G.) Graeci[*](tribus ll.v.) quod III digitis capiatur[*](captatur Vf.), addito[*](additis Ev.a. H (mellis).) melle coclearibus IIII[*](quattuor ll.v.), inlinuntur alvo prius irino[*](inrino V.) suco[*](super (pro suco) VR1.) perunctae. sunt et minutae[*](sunt et minutae—p. 467, 2 polenta ad finem § 121 (post inlitae) transponi voluit U 677.)[*](minutae (-te r) Erv(D). minimae rTJ.) loricaeque[*](loricaeque (quae V. -ceq. Rd) VRdT. lubri- J. longaeque Ev(D). cfr. VIII 88.) candidae[*](candidae om.VR1T.) cocleae passim oberrantes[*](oberrantes Erv. cfr. XXIX 60. obferua- rT. obuerfa- P.) ; hae[*](eae d(?)v.a.S.) arefactae[*](factae E.) sole in tegulis tusaeque in farinam[*](farinam J cum vet. Dal. -nae V. -na rv. cfr. XX 11. XXXIII 119. XXXII 71. XXXIV 170. XXXVI 183. XXIII 162. XVIII 74.) miscentur lomento aequis partibus candoremque et levorem[*](liuorem E.) corpori[*](corporii V.)
adferunt. scabendi desideria tollunt minutae et latae[*](lotae E.) cum polenta.—Viperam[*](uipera V.) mulier praegnans si transcendent, abortum faciet, item amphisbaenam, mortuam dumtaxat, nam vivam habentes in pyxide inpune transeunt; etiam si[*](si dv. om. r.)[*](dist. ego.) mortua sit atque adservata, partus faciles[*](facile Vf.) praestat. in[*](in ego. uel ll.v.) mortua mirum, si sine[*](si sine R(?)Brot.(D). sine VdE. si non v(S).) adservata[*](adseruatam v.a. Brot.(S).) transcendent gravida, innoxium[*](ni R.) fieri, si protinus transcendat adservatam.—Anguis [*](an angues (aut adiuuantur, ut § 123)?) inveterati[*](inueterate VR1.) suffitu[*](suffitus dv.a.S.) menstrua adiuvant. anguium senectus adalligata lumbis faciliores partus facit, protinus a puerperio removenda. dant et in vino bibendam cum ture[*](ture Erv. iure rT.) ; aliter sumpta[*](sumpserit VR1.) abortum facit. baculum, quo angui rana excussa sit, parturientes adiuvat; trixallidum[*](tryxallidum (thry- VR) VRd. -alidum (trox- H) v.a.J. cfr. § 49.) cinis inlitus[*](dist. ego.) cum melle purgationes, item araneus: qui filum deducit ex alto, capi[*](capite VR1d.an capi ita?) debet manu cava tritusque[*](tribusque VR1.) admoveri, quod[*](an quod qui?), si redeuntem prenderit[*](prenderet VR1d.), inhibebit idem purgationes. [*](cfr. Plin. XXXVI 151.—cfr. Plin. X 32.—Hippocr. morb. mul. I 125 p. 516.—cfr. Diosc. II 86. 94.) —Lapis aëtites in aquilae repertus nido custodit partus contra omnes[*](omnis ll.(?)S.) abortuum[*](abortum V. -tium E.) insidias. penna vulturina subiecta pedibus adiuvat parturientes[*](parturienti- bus VR1.). ovum corvi cavendum gravidis constat, quoniam transgressis[*](transgressus Ev.a. H.) abortum[*](auortum V. abortus v.a.H.) per os[*](per os VdTH. peros R. asperos Ev.) faciat. fimum accipitris in mulso potum videtur fecundas[*](fecun- das d.) facere. vulvarum duritias, collectiones adeps anserinus[*](anseris R(?)ED.) aut cygni[*](cygni (cigni r) emollit drv. cfr. § 30. 69. 70. ciente mo- VR. ciconiae mo- ED. sed cfr. indices ciconia I [=§ 108] et priore libro II [== XXIX 105. 128].) emollit.[*](cfr. Seren. 356. 357. (Diosc. eupor. I 139).) mammas a[*](a Erv. om. r.) partu custodit adeps
anseris cum rosaceo et araneo[*](arraneo V. irino coni. H.). Phryges et Lycaones mammis[*](mammes V. -mas R.) puerperio vexatis invenerunt otidum[*](totidum R.) odipem utilem esse. iis[*](iis v. his ll. C.), quae[*](qui R. ) vulva strangulentur, et blattas[*](blatias V. -tes r. ablacies R.) inlinunt . ovorum[*](orum R.) perdicis putaminum[*](potaminum V.) cinis cadmiae mixtus et cerae stantes mammas servat[*](seruat v. -ant ll.). putant et ter circumductas [*](circumducis V.)[*](lac. indicavit S. otidis D cum U 678. an anseris? cfr. Serenus.) ovo perdicis aut[*](aut VRdTS(D). om.Erv(J).).... non inclinari et, si sorbeantur , eadem[*](eindem V.) fecunditatem facere, lactis quoque copiam, cum anserino adipe perunctis mammis dolores[*](dores V.) minuere, molas uteri[*](uteris V.) rumpere[*](tumper E.), scabiem vulvarum sedare[*](sedari VR.), si cum cimice[*](cimice Erv. cinere rTf.) trito inlinantur.

[*](init.: Seren. 663. Pl. iun. 105, 18.) Vespertilionum sanguis psilotri vim habet, sed alis[*](alis VRdTfD. aliis Er. malis v.) puerorum inlitus non satis proficit[*](proficiunt E.), nisi aerugo vel cicutae semen postea inducatur; sic enim aut in totum tolluntur pili aut non[*](aut non dEv. non r.) excedunt lanuginem[*](excidunt lanugine E.). idem et cerebro eorum[*](eodem VR1.) profici putant; est[*](est Erv. si r.) autem duplex, rubens utique et[*](utique et d(?)v. itaque et r. an atque (vel aliquando et [scriptum aliquō et], ut XXVI 72. XXXVII 114. 119)?) candidum. aliqui sanguinem et iocur eiusdem[*](eiusdem ll.v. an ex iisdem?) admiscent[*](tribus ll. v.).[*](Pl. iun. 105, 18–21. 15. 16.) quidam in III heminis olei discocunt[*](discocturi E.) viperam exemptis ossibus[*](dist. ego e Pl. iun. (ossibus et v.a.G).), psilotri vice utuntur, evolsis prius pilis, quos renasci nolunt[*](uolunt d.cfr. XXVIII 249.). fel irenacei psilotrum est, utique mixtum[*](mixture dTrS. -tum est VR. -to Ev(D).) vespertilionis cerebro et lacte caprino, item per se[*](dist. H.) cinis[*](cinis ll. v. an canis (sc. fel)?). lacte canis primiparae[*](priniparae prius ego. -parae (-re V) VRS. -partus d(?)ErPl.iun.v(D).), prius evolsis pilis[*](pilis ED. pilis quos renasci nolunt rv. cfr. v. 18 sq.) vel

nondum natis, perunctae partes[*](perunctis partibus v.a.S.) alios[*](alios fman. Dal.S. alii RdEv. ali T. ale V.) non sufficiunt[*](surgunt v.a.S.).[*](Seren. 665. 54. 48. Pl. iun. 16, 20–22. Marc. 7, 8.) idem[*](item VR1d.) evenire traditur sanguine ricini evulsi cani[*](canis V2. cinis V1. om.R1.), item hirundinino [*](dist.D.)[*](hirundino V.) sanguine vel felle, ovis formicarum.

supercilia denigrari muscis tritis tradunt; si vero oculi nigri nascentium placeant, soricem praegnanti[*](praegnati VJ.) edendum; capilli ne canescant, vermium terrenorum cinere praestari[*](praestare V.) admixto oleo.

[*](Celsus V 27, 12. Pl. iun. 28, 22. 23.) Infantibus, qui lacte concreto vexantur, praesidio est[*](si hoc uitium ED. si uitium v.a.H.) agninum coagulum ex aqua potum, aut si coagulato[*](coagulato Ev(D). -tio rTfH.) lacte[*](lactis R(?)H.) accident, discutitur coagulo ex aceto dato. ad dentitiones [*](dentitiones TrH. -onem Ev(D).dentiones r. cfr. § 137.) cerebrum pecoris utilissimum est. ossibus in canino fimo inventis adustio infantium, quae vocatur siriasis, adalligatis emendatur, ramex[*](ramex Brot. -mes VdErJ. rumes R. ramices v. cfr. nota ad XXVI 78.) infantium lacertae viridis admotae [*](admoti VR.) dormientibus morsu. postea[*](poste V.) harundini[*](harun- dinē R.) inligant et[*](inligant et ego. -ate (-ti d) ll. -ata D. alligata G. adalligatae v.) suspendunt[*](suspendunt ego. -duntur ll.v. -ditur G.) in fumo traduntque pariter cum expirante[*](expirante om.V.) ea[*](ea om.R1dS.) sanari infantem.[*](cfr. Plin. XXX 73. (24). Marc. 33, 60.) coclearum saliva inlita[*](inlitu V.) infantium oculis palpebras corrigit gignitque[*](cignit- que V. cingit- f.). ramicosis[*](ramicosis rv. -itosis r J.) coclearum cinis cum ture ex[*](ex Ev(D). et ex rTS.) ovi[*](oui Erv(D). ouis VR. uuis dTH. cfr. § 73 et Marc.) albo[*](albo RdTH. -bi v. aluo V. alui E. | fpecillo ego. fuco ll.v. cfr. XXIX 115. (an vero ortum est e glossemate luteo?).) specillo inlitus per dies XXX medetur . inveniuntur in[*](in om.VR1d.) corniculis coclearum harenaceae[*](harenaceae—p. 470, 1 coclearum om.E.) duritiae; hae[*](eae Rd(?)v.a.S.) dentitionem facilem[*](facilem dv. -le VR.) praestant adalligatae.

coclearum inanium cinis cerae mixtus procidentium interaneorum partes extremas prohibet; oportet autem cineri[*](cinere d.) misceri saniem punctis emissam ante[*](emissam ante ego. cfr. § 31. 69. -ssam e Rv. -sseam V. -ssam d. -ssum ED (iungens cum cerebrum).). cerebrum[*](cerebrum VdD. -bro R(?)Ev.) viperae[*](uiperae dD. -re V. -paere E. uiperae. cerebrum uiperae R(?)v.) inligatum[*](inligatum Erv. illo cum r. an inuolutum? cfr. § 101.) pellicula[*](pellicula d. -lae REv. -laece V.cfr. (§ 140. 141. 142) XXVIII 99. 114 al.) dentitiones[*](dentiones V.) adiuvat[*](adiuuant E.).idem valent[*](ualet VT.) et grandissimi[*](grandissimi Erv. grano rT.) dentes serpentium. fimum corvi lana adalligatum infantium tussi[*](tusi V.) medetur.—Vix est serio conplecti quaedam, non omittenda tamen, quia sunt prodita. ramici[*](ramici r v. -iti r J.) infantium lacerta mederi iubent. marem hanc prendi[*](praendi V. prehendi dv.a.S.) ; intellegi [*](id intellegi Erv.a.S(D).) eo[*](eo (et Erv) quod sub Erv(D). om.V. si rTfS.), quod sub cauda unam cavernam habeat[*](habeat v. -ant ll.). id agendum, ut[*](ut VRdv. aut E.) per aureum vel[*](aureum uel ego. aurum (aturum VR1) et ll. v) argenteum[*](argenteum ego. -tum et (S. aut v) ll.v.) claustrum[*](clau- strum ego. clostr- Er. closir- (dos- Vd) rTf. ostr- v (vox non Pliniana).) mordeat vitium; tum[*](tum om.E.) in calice novo[*](nouo om.VR1.) inligatam[*](inligatam ego coll. U 680. -tur ll.v. -tum D.) in fumo poni[*](pomi R. ponitur v.a.D.). urina[*](urinam VE.) infantium[*](datur V.) cohibetur muribus elixis in cibo datis. scarabaeorum cornua grandia denticulata adalligata iis[*](iis v(S). its V. is ED. his r C.) amuleti naturam obtinent[*](obtinet VdE.).[*](med.: Marc. 9, 96. (cfr. Plin. XX 123. Diosc. II 94).) bovae[*](bouis v.a. H. cfr. § 69.) capiti lapillum inesse tradunt, quem ab ea[*](eo R(?)v.a.S.) expui[*](exspuit d.), si necem timeat; inopinantis[*](inopinantē VR1. -atis v.a. H.an inopinanti? cfr. nota ad § 98. | praecioso R1.) praeciso capite exemptum adalligatumque mire[*](mirum E.) prodesse[*](prodest si V. -dest d.) dentitioni. item cerebrum eiusdem ad eundem usum adalligari iubent et limacis lapillum sive ossiculum; invenitur in[*](in om.VR1.) dorso. magnifice iuvat et ovis cerebrum gingivis inlitum, sicut[*](sicum d1. siccum Vd2.)
aures[*](an infusus?) adeps anserinus cum ocimi[*](ocimo E.) suco inpositus. sunt vermiculi in spinosis herbis[*](herbis om.Vf.) asperi, lanuginosi[*](lanuginosi si V.) ; hos[*](hos Vdrv. os E.om.R.) adalligatos protinus mederi tradunt infantibus, si quid ex cibo haereat[*](hereat V1. ereat V2.).

[*](init.: Seren. 990 sqq.) Somnos[*](somnus Vd.) adlicit[*](allicit rv. -cito E. addicit R. adi- r.) oesypum cum murrae[*](myrre r. murtae V. mirte R.) momento in[*](duobus ll.v.) vini cyathis II dilutum vel cum adipe anserino et vino myrtite, avis cuculus leporina pelle adalligatus[*](adalligatus—8 pelle Erv. om. r.), ardiolae[*](ardioles E.) rostrum in pelle asinina[*](asinina v. -ninae ll.) fronti[*](fronti dv. -tis r.) adalligatum. putant et per se rostrum effectus eiusdem[*](eius V.) esse vino[*](uiuo E.) collutum. e diverso somnum arcet[*](somno arcent VR1d.) vespertilionis[*](uespertilionum VR1.) caput aridum adalligatum.

[*](extr.: Marc. 33, 6.) In[*](in rv. cfr. XXXII 93. putant R.om. rTa. (deEnon constat).) urina virili enecata[*](enecata dTES. -ca V. necata Rv.) lacerta venerem eius, qui fecerit[*](fecerit VdTfErv(H). ferit R. biberit G.), inhibet[*](inhibet TfH. -ent VRd. cohibet Ev(D).) ; nam inter amatoria[*](amatoriam VR.) esse Magi dicunt. inhibent[*](inhibet v.a.D.) et cocleae, fimum[*](cocleae fimum ED. fimum cocleae (-ae et v) rv.) columbinum cum oleo et vino potum. pulmonis vulturini[*](uulturini in VR1fS.) dextrae[*](dextrae RdEv. -re V. -ra fS.) partes[*](partes dv. -tis VRED. -te fS.) venerem concitant viris[*](uiridis V.) adalligatae gruis pelle, item si lutea[*](lutę d. -te VR1) ex ovis quinis[*](quinis ego. om. (post ouis) VR1. quinque rv.) columbarum admixta[*](admixta VdEv. -to R(?) G. cfr. nota ad XXIX 137.) adipis[*](adips V. adeps dE.) suilli denarii pondere ex melle sorbeantur, passeres[*](passeres dMarc. v. -ris r D.) in cibo vel ova eorum, gallinacei[*](gallina-ceae V.) dexter testis arietina pelle[*](pelle collo Marc.) adalligatus. ibium[*](ibicum VR1v.a. C. cfr. § 61. X 33.) cinere cum[*](cinere cum D cum vet. Dal. -res cum drv. cinis cum E.om. r.) adipe anseris[*](adipe anseris dErv. anseris adips VR.) et irino perunctis sic[*](sic Vd. si R(?) Ev.) conceptos[*](conceptos ego. cfr. § 123. -tus (re corr.) ll. -tus sit v. -tum sit J.)

partus contineri[*](contineri VRdD. -re v. tum inhiberi E.), contra inhiberi venerem[*](uenere V.) pugnatoris[*](pugnatori (an = -torii?) V.) galli testiculis anserino adipe inlitis[*](inlitus E.) adalligatisque pelle arietina tradunt, item cuiuscumque galli[*](galli TErD. galli gallinacei d(?)v. om. r J.), si cum sanguine gallinacei leto subiciantur. cogunt concipere invitas saetae[*](saetae S. -ta E. setae Rdv. sed hac V.) ex cauda mulae, si[*](mulae si d(?)Ev. -lie si V. -lieri R. -le r.an muli et mulae si? (cfr. § 80).) iunctis[*](iuxtis R1. unctis E1. in- unctis v.a. C.) evellantur, inter se conligatae in coitu. [*](init.: cfr. Plin. XXIX 102.—Marc. 33, 6.) qui in[*](qui in dErv. qui r.) urinam canis suam egesserit[*](gesserit Er. ingess- v.a.S. cfr. XXIX 102.), dicitur ad venerem pigrior[*](pigros Vd.) fieri. mirum et de stelionis cinere, si verum est, linamento[*](linamento RC. linia- Vd. in linia- (lina- v)> Ev. manu portatum Marc.) involutum in sinistra manu venerem stimulare, si transferatur in dextram[*](in dextram v. -tra d2Er. intra r. om. Marc. contra J. cfr. supra v. 1.), inhibere[*](inhiberi VRd. uespertilionis Ev(D). om. r J (stelionis sanguinem intellegens).), item vespertilionis sanguinem collectum flocco subpositumque[*](floco subpotum quae capi V.) capiti mulierum libidinem movere aut anseris linguam in cibo vel potione sumptam.

[*](init.: Marc. 4, 68.) Phthiriasim[*](phthiriasim (-sen B) S. pthiriasem d. ptyria sem VR. -riae r. pthirie a. tyria uero v.a.B.) et totius[*](et totius J. et toti R. ectati Vd. met toti r. mactati a. -ato v.a.B. a toto B. inhibet totius coni. S.) corporis[*](corpore v.a.J.) pota membrana senectutis anguium triduo necat[*](necat ll.TfS. -cat ac H. inhibet ac v. (an emendat?).), serum exempto caseo potum cum exiguo sale.—Caseos[*](potum—caseos om.V.), si cerebrum mustelae coagulo addatur, negant[*](negant VRdTv(H). -auit E. -at Dal.) corrumpi vetustate aut a muribus attingi. eiusdem mustelae[*](mustelae uncis inclusit J.) cinis si detur in offa[*](in offa om.VR1dJ coll. § 147.) gallinaceis et columbinis, tutos esse a mustelis.—Iumentorum urinae tormina[*](tormine E.) vespertilione[*](uespertilionis VR1.) adalligato[*](adalligata E.) finiuntur, verminatio

ter circumlato[*](circumlato v(J). cfr. § 108. XVIII 158. -lata RdE. -data VS.) mediis[*](mediis ego. -dis dED. maedis V. uerendis R(?)v.) palumbe[*](palumbe VES. -bę R. -bo d(?)v.). mirum dictu, palumbis [*](palumbis Rv(S). -bus VdErC (D)) emissus moritur iumentumque[*](iumentumque VREv(S). -tum d(?)C.) liberatur confestim.

[*](cfr. Plin. XXVIII 262.) Ebriosis ova noctuae per triduum data in vino taedium eius adducunt[*](abducunt dT.). ebrietatem arcet[*](arcet om.E) pecudum assus pulmo praesumptus. hirundinis rostri[*](rostrum VR1d.) cinis cum murra tritus et vino[*](uino ED. in uino r v. cfr. § 148. XXIV 143.), quod bibetur[*](libetur V. bibitur E.), inspersus securos praestabit a temulentia. invenit Orus[*](horus d(?)v.a.S.) Assyriorum[*](assyriorum dv. asir- V. massir- r. massiorum E. siri- R.) rex[*](fex d.).

[*](med.: cfr. XXVIII 151.—Cicero in Admirandorum libro (?).) Praeter haec sunt[*](sunt praeter haec d.) notabilia[*](notibilia V.) animalium ad hoc volumen pertinentium: gromphenam[*](gromphenam Rdv. -na D. gronpphenam E. groph- r. zromph- V.), avem[*](anem E.) in[*](in Erv (D). om. rfJ.) Sardinia[*](sardinia v. -niā ll.f. -nianam J.) narratam[*](narratam VRE. -rrant d(?)v.) grui[*](graui V.) similem, ignotam iam[*](Iam V.an tamen?) etiam Sardis[*](sardis ego. sarut VR. sardis (nar- Er) ut rv.) existimo . in eadem provincia ophion[*](ophion ErS. phion r. est ophion v. (sc. narratus est).), cervis tantum pilo similis nec alibi nascens. iidem[*](idem VED.) auctores[*](auctores RdJ. (sc. tradiderunt). -oris V. -or est Er.addunt nomen habere ErD. nominauere Rd(?)v.) sirulugum[*](sirulugum Ev(D). sur- r. subiugum rTfH.) nec[*](nec E. quod (an quoque?) nec rv.) quale esset[*](esse E.) animal nec ubi nasceretur tradiderunt. fuisse quidem non dubito, cum et medicinae ex eo sint demonstratae [*](demonstrare V.). M. Cicero tradit animalia biuros[*](biuros VdTfH. di- R. habituros Er. bit- (byt- C) v.) vocari, qui vites in Campania erodant.

Reliqua mirabilia ex iis[*](iis v. his ll.C.), quae diximus: non latrari a[*](a om.E.) cane membranam[*](membranem R1) e[*](e RdED. cfr. § 123. ex V(?)v. del.r.) secundis canis habentem aut

leporis fimum vel pilos tenentem. in culicum genere muliones [*](lac. ego indicavi. exciderunt fere fugatos nidore cremati uespertilionis vel tale quid.)..... non amplius quam uno die vivere, eosque, qui[*](an eos qui?) arborarii pici[*](arbora recipi V. -orii pici E.) rostrum[*](monstrum VR1d.) habeant et mella[*](melle R1.) eximant, ab apibus non attingi; porcos sequi eum, a quo[*](eum a quo VRdTfH. eos a quibus Erv(D).) cerebrum corvi acceperint in offa[*](offa V.).[*](Colum.VI 4, 3.) pulverem[*](puluere V.), in quo se mula volutaverit , corpori inspersum mitigare ardores amoris[*](amores V.). sorices fugere[*](fugere ego. -gare ll.D. -ri v.), si unus castratus[*](castretus V.) emittatur. anguina pelle et sale et farre[*](farre ll. S. -rre et J. -rre cum v. cfr. Müller de stilo p. 69.), serpyllo[*](serpillo VE.) contritis una deiectisque cum vino in fauces boum uva maturescente, toto anno eos valere, vel si hirundinum pulli terni ternis[*](terni ternis ego. tres tribus ll.v(S). tribus H.) offis dentur. pulvere e vestigio anguium collecto sparso[*](sparso ego. -sū VR. -sas d(?)Erv. cfr. § 85, de iunctis participiis Müller de stilo p. 32.) apes in alvos[*](aluos TH(D). -uo ll. -uom S. -uearia v.) reverti. arietis dextro teste praeligato oves tantum gigni.[*]((cfr. Plin. XXXI 27. 28). Vitruv. VIII 3, 16. Arriani anab. VII 27, 1. (Plut. Alex. 77. Pausan.VIII 17, 6. lustin. XII 14, 7. Curtius X 31, 14. 16).) non lassescere[*](lassescere E2rv(S). lasesc- E1. lassare (lasa- R) VRTf. -ri dH(J).) in ullo[*](nullo VR1) labore qui nervos ex alis et cruribus gruis habeant. mulas non calcitrare, cum vinum biberint. ungulas tantum mularum repertas, neque aliam ullam materiam, quae non perroderetur[*](perrodatur VR1dT.) a veneno[*](a ueneno om.R1.) Stygis aquae, cum id dandum Alexandro[*](dando elexandro V.) Magno Antipater mitteret, memoria dignum[*](dignum (-na R) memoria VRdS.) est, magna Aristotelis infamia excogitatum.

Nunc ad aquatilia praevertemur[*](peruertemur V. reu- v.a.S. cfr. XXVIII 123.).