Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*](Diosc. III 107.) Balloten alio nomine porrum nigrum Graeci vocant, herbam fruticosam angulosis caulibus, nigris, hirsutis , foliis vestientibus maioribus[*](maioris V2) quam porri et nigrioribus , graveolentibus. vis eius efficax adversus canis morsus ex sale foliis tritis inpositae[*](imposita Ev.a.H. an inpositis?), item ad condylomata coctis cinere in folio oleris. purgat et sordida ulcera cum melle. — Botrys[*](botrys dv. -tris VR. -thrys r. -thyris E.) fruticosa herba est luteis ramulis.[*](Diosc. III 120. (Plin. supra § 28. XXV 74).—cfr. Athenaeus II 33 p. 49f.) semen circa totos[*](toto E. -tam v.a.H.) nascitur, folia cichorio[*](chichoria E.) similia. invenitur in torrentium ripis. medetur orthopnoicis[*](orthopnoicis dErv. ortus (ho- R) in uicis r.). hoc Cappadoces ambrosiam vocant, alii Artemisiam.— Brabilla[*](brauilla E.) spissandi [*](spissandiū R. -ssam uim E.) vim habet cotonei mali modo, nec amplius de ea tradunt auctores.[*](Th. H. IV 6, 6. Diosc. IV 97. (cfr. Plin. XIII 137).) — Bryon marinum[*](brionam rinum V. bryona marina E.) herba sine dubitatione [*](meditatione Er.) est lactucae foliis similis, rugosa velut[*](ueluti r v.a.J.) contracta, sine[*](ima v.a. H. sed cfr. Theophr.) caule ab una radice exeuntibus foliis. nascitur in scopulis maxime testisque terra conprehensis. praecipua siccandi[*](siccandis VR. -di ei d(?)v.a.S.) spissandique[*](spissandisque E.) vis ei[*](uis ei S. uisci VR. uis dErv.) et collectiones[*](collectiones omnes Rdv.a.S.) inflammationesque omnes[*](omnes om.Rv.a.S.cfr. § 131.) inhibendi[*](cohibendi v.a.S.), praecipue[*](praecipua R1.) podagrae et quicquid refrigerari [*](refrigerari ED. -are rv. cfr. XXIII 118. 139. XXIV 42. 57. XXVIII 110. 198. XXX 107. XVIII 146. (contra XXVIII 234. XXXI 128. 130).) opus sit[*](opus sit dErv. possit rf.).[*](cfr. Plin. XXII 77. Nicand. ther. 586.—Diosc. IV 132.) — Bupleuri[*](bupleuri v e Diosc. -leri (blu- R1) ll.) semen ad ictus serpentium

dari reperio foverique plagas decocta ea herba adiectis foliis mori aut origani.

Catanancen[*](catananchen VR1d.) Thessalam[*](tetessalam VR1.) herbam, qualis sit, describi a nobis supervacuum est, cum sit[*](sit (pro est) E.) usus eius ad amatoria tantum. illud[*](illum E.) non ab re est dixisse ad detegendas magicas vanitates, electam[*](electa Vd.) ad hunc usum coniectura, quoniam[*](quonia V1. quod R.) arescens contraheret se[*](se VRdv. sit E.) ad speciem unguium milui exanimati. eadem ex casa et cemos[*](et cemos Rv. ecce- V1f. et e- V2E. ecche– d.) silebitur[*](sileuitar E.) nobis.— Calyx[*](calyx S e coni. Dal. coll. Diosc. et ind. calfa ll.TfH. -lla v.) duorum generum est. una similis aro[*](haro VT. ba- E.) nascitur in[*](in—10 colligitur om.R1d.) arationibus , colligitur ante quam inarescat. usus[*](ususque R (?)v.a.S.) eosdem habet quos aris[*](aris D e coni. H1. cfr. XXIV 151. ars VRdTf. hars E. arisaron J e coni.H2. arum v.), at[*](at (vel &?) ego. a ll.om.v.) bibitur radix[*](quoque radix V(?)v.) quoque huius ad exinaniendas[*](24,147) alvos[*](inter V2.) mensesque mulierum, item caules[*](caules VEv(S). -lis rTfH.) cum foliis in leguminibus decocti[*](decocti v(S). -tis VdE. -tio R. -tus H.) sanant[*](sanant Ev(S). -at rTfH.) tenesmon[*](tenesmo re corr. -mum Vd.).[*](Diosc. IV 23. (cfr. Plin. XXII 48. 49.) alterum genus eius quidam anchusam[*](anchusam v. -cusam E. -chisam Vd. hancusam r. -ciram R.) vocant, alii rhinocliam[*](rhinocliam J coll. indice. -chisiam G. rinodiam dT. -ochiam (ri//no- R) VR. -clisiam v. clinosiam E. onocliam S e Diosc.). folia[*](folia dEv. -io VRD.) lactucae longiora[*](longlora V1. -giore D.), plumosa[*](plumoso D.), radice[*](radice ll. v. an radix?) rubra, quae ignes sacros cum flore[*](fore Rd(?)C. folio rTv.) polentae sanat inposita, iocineris autem vitia in vino albo pota.[*](Diosc. III 124.) — Circaea trychno[*](trychno VfS. cfr. § 132 et XXI 177. thry- E. stry- v e Diosc. thrycno d. try- R.) sativo[*](satiua E.) similis est, flore nigro, pusillo, parvo semine milii[*](milli R1. melli V. ut milii v.a.S.) nascente[*](nascente dVerc.-tes R. -tis VEv. -ti r.) in quibusdam corniculis, radice semipedali, triplici[*](radicem semipedalis triplice E.) fere aut quadruplici

, alba, odorata, gustus calidi. nascitur in apricis saxis. diluitur in vino bibiturque ad dolorem vulvae et vitia —macerari[*](tribus ll.v.) oportet in sextariis III quadrantem radicis tusae nocte[*](dist. ego.) et[*](nocte et (ac dT) VRdTfS. -tem et Ev(D). (per add. v). cfr. § 46. XXIX 113. VII 161. 11 6. 236. XX 172. XXXIII 71. 97. XXXII 73.) die—et[*](die et VIR. die ex dT. diem Ev(D). die V2fS.) trahit[*](trachit V. tradiit R1.) eadem potione[*](po- tione ego. -io et ll. v.) secundas, semine lac [minuit[*](minuit REv(D). -tur G. iminuit V. immi- d. (ficta ex iteratis in uino). uncos ego posui coll. Diosc.) ] in vino aut mulsa aqua poto.[*](Diosc. IV 117.) — Cirsion[*](cirsion rB e Diosc. -scion E. circision r. -cesion v.) cauliculus[*](duum ll.v.) est tener II cubitorum, triangulo[*](triangulus E.) similis, foliis spinosis circumdatus. spinae molles sunt; folia bovis linguae[*](lingulae Vd. -gua E.) similia, minora, subcandida, in[*](et in d(?)v.a.S.) cacumine capitula[*](capitula d(?)B e Diosc. -lata Erv. -irila r.) purpurea, quae solvuntur in lanugines. hanc herbam radicemve eius adalligatam dolores varicum sanare tradunt.[*](Diosc. III 129. Th. H. IX 18, 6.) — Crataegonon [*](crataegonon VdEv (S). crataeog- R(?)B e Diosc.) spicae tritici simile est, multis calamis ex una radice emicantibus multorumque geniculorum, in[*](in om.E. nascitur in v.a.J. (an in opacis nascens?).) opacis, semine milii, vehementer aspero[*](asperi d.) gustu, quod si bibant ex vino[*](tribus ll.v.) ante cenam III obolis in cyathis aquae totidem mulier ac vir ante conceptum diebus XL, virilis sexus partum[*](sexus partum v. partus sexum VRd. sexum E.) futurum aiunt.[*](cfr. Plin. XXVI 162. (Diosc. III 130. 132). Diosc. eupor. I 136.—Th. II. III 15, 6.) et alia est crataegonos[*](grategonos VR. crataeog- B. (item v. 18).), quae thelygonos vocetur[*](uocatur v.) ; differentia intellegitur lenitate gustus. sunt qui florem crataegoni bibentes[*](bibentis VR1S.) mulierum[*](mulierum ErD. -ris VR. -res dv.) intra XL diem concipere tradant. eadem[*](eaedem VD.) sanant ulcera vetera nigra cum melle et explent[*](et explent R1df. exp- rv.) sinus ulcerum et[*](et om.V.) atropha[*](atrapha VR1d.) carnosiora faciunt, purulenta expurgant; panos discutiunt, podagras collectionesque
omnes leniunt, peculiariter mammarum. Theophrastus arboris genus intellegi voluit crataegon[*](crataegon ll e Theophr. -onon VdEv(D). -aeogonon B. crate conon R.) sive crataegona[*](crathegona E. grate- R. crataeog- B. | uam Vd.), quam Itali aquifolium[*](aquifolium dErv(D). -lia VR. -liam Dal. cfr. XV 101. XVI 80. 90. 231; contra XXIV 116. XVI 73, aqui- folia ilex XVI 19. 32.) vocant.[*](Diosc. III 10.) — Crocodileon [*](crocodileon ll. S. -lion C. -Ion v.) chamaeleonis herbae nigrae figuram habet, radice longa, aequaliter crassa, odoris asperi. nascitur in sabuletis [*](sabulitis E.vox solitaria; alias sabulosis, ut XIX 7. 34. XXI 175. XVIII 134. XIII 28. 49. XXXV 170. ceterumδρυμώδεσιDiosc. an arbuftis? cfr. XXVI 133 extra.). pota sanguinem per nares pellit copiosum crassumque ; ita[*](ita & (=itaa) ego. ita (ida V1) VRE. atque ita d(?)v. item D cum U 576.)et lienes consumere dicitur.[*](Diosc. III 131. (cfr. Plin. XXVI 95. 96).) — Cynosorchim[*](cynosorchim (-in v) S e Diosc. -sarcim E. -ima VR. -imam d.) aliqui orchim[*](sorchim E.) vocant, foliis oleae, mollibus, ternis[*](pernis E.) per semipedem [*](hemipedem R1. hyemem pedem d.)[*](uoluosa E.) longitudinis in terra stratis, radice bulbosa, oblonga , duplici[*](duplicis E.) ordine, superiore quae[*](supe- rioreque dTE. -or quae R.) durior[*](durior—11 quae om.R1dT.) est, inferiore quae[*](uului E.) mollior. eduntur[*](redduntur E. edicuntur V2.), ut[*](ut fEv. et r.) bulbi coctae[*](coctae VTfS. -te R. -ti d(?)Ev.), in vineis fere inventae[*](inuente E. -ti V(?)v.a.>H.). ex his radicibus si maiorem[*](ex his—maiorem om.R1.) edant viri[*](uiri om.R1.), mares generari dicunt[*](dicuntur Tv.a.G.), si minorem feminae[*](feminam E.), alterum sexum. in Thessalia molliorem in lacte caprino viri bibunt ad stimulandos coitus, duriorem vero ad inhibendos. adversantur [*](aduersatur dv.a.H.) altera[*](altera S cum vet. Dal. -ter ll.v.) alteri.— Chrysolachanum in pineto lactucae simile nascitur. sanat[*](sanant E.) nervos incisos, si confestim inponatur. et alibi[*](alibi ll.Tv(S). albi C. aliud G.) genus chrysolachani traditur, flore aureo, foliis oleris. coctum estur[*](hestur V.) ut[*](ut Erv. om. r.) olus molle. haec[*](haec VEv (S). hac d(?)G. om.R.)
herba[*](herbae V. -be R1.) adalligata morbum regium habentibus ita, ut spectari ab his possit, sanare[*](sanari EG.) id malum traditur. de chrysolachano nec satis dici scio nec plura reperio. namque et hoc vitio laboravere proximi utique herbarii nostri, quod ipsis notas veluti[*](ueluti VVerc.(D). -ut in d. -ut Rv. uel E.) vulgares[*](uulgare d. -gore V.) strictim et nominibus tantum indicavere, tamquam coagulo terrae alvum sisti[*](sisti rv. -tit E. -tunt r.), stranguriam dissolvi, si bibatur ex aqua aut vino,[*](Diosc. IV 71. Pl. iun. 57, 6–8. Marc. 1, 48.) cuculli[*](cuculli D. cfr. Marc. 36, 63. -culi Ev(H). culiculi rTf. cacubali B e Diosc. cucu- C(S).) folia trita cum aceto[*](medentur dT.) serpentium ictibus et[*](aut dT.) scorpionum mederi. quidam hanc alio nomine strumum appellant, alii Graece strych- num[*](strychnum C. stricnum Rd. strien- V. strign- E (-non Ven.)). acinos habet nigros; ex his cyathus[*](cyathus (cia- V2) suci V2dv. quiatus suci V1. quia tussim R. causa tussim Er.) suci cum[*](quiaticum R.) mulsi[*](mulsu V.) II[*](duobus ll.v.) medetur lumbis, item capitis dolori[*](dolores E. -ribus v.a.H.) cum rosaceo infusus, ipsa strumae[*](strumae J. cfr. XXX 34. VIII 206. -mas r. -ma ll. D. -mis v.) inlita.— Peculiaris est Alpinis[*](cal- pinis E.) maxime fluminibus conferva appellata a conferuminando[*](a conferruminando dv.a.S. -ruam- Er. ferum- r.), spongea aquarum[*](uerum V.) dulcium verius quam muscus[*](mulfcus E.) aut herba, villosae densitatis atque fistulosae. curatum ea scio[*](cio VR.) omnibus fere ossibus confractis prolapsum ex arbore alta putatorem[*](putatores R1d. pot- V.), circumdata universo corpori, aquam suam adspergentibus, quotiens inaresceret, raroque nec nisi deficientem herbam mutationis causa resolventibus, convaluisse vix credibili[*](credibile V.) celeritate[*](celebritate E.).[*](Th. H. IX 20, 2. Diosc. IV 170. (cfr. Plin XIII 114. XXV 79).)

Cocco Cnidio[*](cocco cnidio d(?)Brot. (gni- v). cogum nidio Er. cognitio r.) color cocci, magnitudo grano piperis maior, vis ardens; itaque in pane devoratur , ne adurat gulam[*](gulam dTEv. -lae Vf. -la R.) transitu. vis[*](uis om.R1.) praesentanea contra cicutam[*](ciet vet. Dal. an soluit? cfr. Diosc.), sistit alvum.

[*](Diosc. III 11. (cfr. Plin. XXV 71).) Dipsacos[*](dipsa R1. -aquos V2. dypsacon d.) folia habet lactucae bullasque spinosas in[*](duum ll. v.) dorsi medio, caulem[*](caule E.) II cubitorum iisdem spinis horridum [*](torridum a E.), genicula eius binis foliis amplectentibus concavo[*](concauom S.) alarum sinu[*](sinum VS.), in quo subsistit[*](subsistit V2.(S). substitit (susst- V1) rH.) ros salsus. in cacumine capitula sunt echinata spinis[*](spinis om.E.). nascitur in aquosis. sanat rimas[*](trimas E.) sedis, item fistulas decocta in vino radice usque, dum sit crassitudo cerae[*](caere V.), ut possit in fistulas[*](fistula Ev.a. H.) collyrium mitti[*](mittit E.an inmitti? cfr. XXIV 151. XXVIII 241.), item verrucas omnium generum. quidam et alarum[*](quidem et altarum VR1.), quas supra diximus, sucum inlinunt iis[*](iis v. his ll. C.).[*](Diosc. IV 186.) — Dryopteris[*](drysopteris VR.) felici[*](felici S. -cis VREJ. filici d(?)v. cfr. XXVI 58.) similis[*](simis V.) in arboribus nascitur, tenui foliorum subdulcium incisura, radice hirsuta. vis ei[*](ei—) caustica, et ideo psilotrum[*](ideo et ED.) est[*](et ego. est Erv. cfr. nota ad XXIII 19.) radix tusa[*](tusa Erv. om. r.), inlinitur enim usque, dum sudores evocet[*](euocat E.), iterum[*](iterumque R(?)v.a.J.) et tertium[*](tertio dTEv.a.S. sed cfr. XVIII 145. XIV 139.) ita, ne sudor abluatur.— [*](Diosc. II 186.) Drabe phono[*](drabe phono D coll. indice et XXI 95. draeffono VRE. draphono d. dryophonon (dryph- v) C.) similis herba est, cauliculis tenuibus, cubitalibus[*](cubitalibus Erv. om. r.), circumdatis utrimque foliis pollicari amplitudine , qualia oxymyrsines[*](oxymyrsine Vd.), sed candidioribus mollioribusque , flore candido sabuci[*](sambuci dR(?)v.a.J.). edunt cauliculos decoctos[*](decocto V. -tis E.), semine vero eius pro pipere utuntur.

[*](Diosc. IV 40.) Elatine[*](ela- fine VR1d.) folia habet casiae[*](casiae ll.fv(J). helxinae B e Diosc.), pusilla[*](pusille E.), pilosa, rotunda[*](rotunda om.E.), semipedalibus ramulis quinis senisque[*](senisue v.a.D, ut § 32 al., sed cfr. § 76. 116. 137.), a radice statim foliosis. nascitur in segete[*](segetibus v.a.S. sed cfr. XXVI 40; contra § 93. XXVI 47 al.), acerba gustu[*](acerua gusto et odeo V.) et ideo oculorum

fluctionibus efficax foliis cum polenta tritis et inpositis, subdito linteolo. eadem cum lini semine cocta sorbitionis usu dysinteria liberat.[*](Diosc. IV 178. IV [15]. cfr. Plin. XXII 64.) — Empetros[*](empetros TfH (-on v). -pitros ll.), quam nostri ealcifragam vocant, nascitur in montibus maritimis, fere[*](fiere V1R1.) in saxo. quae[*](quae S e cod. Murb. que VRE. q??? d. quo B. quod v.) propius[*](propis R. pius V1. proprius E. -riis r.) maria fuit[*](fuerit v.a.J. an fit?), salsa[*](minus salsa B.) est potaque trahit bilem ac pituitas; quae[*](quo d(?)v.a.S.) longius magisque terrena[*](terrena dB. -nu r. teritur v.), amarior[*](a maior V.) sentitur. trahit aquam; sumitur autem in iure aliquo aut in[*](aut in cod. Murb. v. ut in V2ErD. ut rfJ. aut S. cfr. Diosc.) hydromelite. vetustate vires perdit, recens urinas ciet decoctum in aqua vel tritum calculosque[*](cauculosque E. calculos dTv.a. G.) frangit. qui fidem promisso huic quaerunt, adfirmant lapillos, qui subfervefiant , una rumpi.[*](Diosc. IV 107. cfr. Plin. XIII 114.—Diosc. IV 19.) — Epicactis[*](epicactis VREv(J). cfr. XIII 114. epipa- d(?)B e Diosc.) ab aliis elleborine[*](elleborine dC. hell- v. elledo- E. eledo- V. felledo- R. (XIII 114 embo- line ll.).) vocatur, parva[*](parua Erv. -uali r. an paruola?) herba, exiguis foliis, iocineris vitiis utilissima et contra venena pota.— Epimedion[*](epime- nidion G Dal.) caulis est non magnus, hederae foliis denis atque duodenis, numquam [*](lac. ego indicavi; exciderunt fere gustu languido: cfr. Diosc.) florens, radice tenui, nigra, gravi odore[*](graui odore dErv. -uido R. -uida V.) ac[*](ac VdT. hac R.om.ES. nascitur v.)..... in[*](in om.E.) umidis nascitur[*](nascitur ll.TS. om. v.). et huic spissandi refrigerandique natura , feminis[*](et feminis Vd.) cavenda. folia in vino trita virginum mammas cohibent.— Enneaphyllon longa folia novena habet, causticae[*](dist. ego.) naturae. inponitur lana circumdatum[*](circumdatum VRG. -ta dTv. -tur E.), ne urat latius—continuo[*](continuo enim R(?)v.a.S(D).) pusulas excitat—, lumborum doloribus et[*](et Erv. om. r.) coxendicum utilissimum[*](utilissima dT.).

[*](Diosc. IV 183. 184. (Isid. XVII 9, 105).)[*](cfr. Plin. XXVI 58 extr.) Felicis[*](felicis S (item p. 253 v. 2). fil- ll. v (D). cfr. nota ad XXIV 85.) duo genera nec florem habent nec semen.

pterim[*](pterim S. -rin v e Diosc. -ria d. -rigia RE. -regia V.cfr. index.) vocant Graeci, alii blachnon[*](blachnon fv(S). biachron Vd. -cthron R. -cthro Er. blechnon C.), cuius ex una radice conplures exeunt felices bina etiam cubita excedentes longitudine , non graves odore[*](graue sudore V.) ; hanc marem existimant. alterum genus thelypterim[*](thelypterim S (-in v). thylipt- E. tylipt- VR. -erum d.) Graeci vocant, alii nymphaeam[*](nymphaeam B. -aea d. -ea RE. -eo v. nimphea V.) pterim[*](pterim dS. -in v. bther- E. bter- r. lter- R. iter- V.) ; est autem singularis atque non fruticosa, brevior molliorque et densior, foliis ad radicem canaliculata[*](canali- culata R (?)B. canic- rTVen. cananic- v.).[*](Th. H. IX 18, 8. Scribon. 136. 140.) utriusque[*](utris- que E.) radice sues[*](sue VR1.) pinguescunt. folia utriusque lateribus pinnata, unde nomen Graeci inposuere. radices utriusque[*](utriusque VRfJ. -rique d(?)Erv.) longae in. oblicum, nigrae, praecipue cum inaruere; siccari autem eas sole oportet. nascuntur ubique, sed maxime frigido solo. effodi debent vergiliis[*](uirgiliis R.) occidentibus. usus radicis[*](radicib; R1.) in trimatu tantum, neque ante[*](ante VdEv(J). -tea RG. cfr. XXVIII 120. 184. XXVI 61.) nec postea. pellunt interaneorum animalia, ex his taenias[*](taenias G. teneas V1R1. tin- rv.) cum melle, cetera ex vino dulci triduo potae, utraque[*](utrasque VR1.) stomacho inutilissima[*](inutilissimas V. -mis R1.). alvum solvit primo bilem trahens, mox aquam, melius taenias[*](taenias G. te- neas VRE. tin- dTv) cum[*](duum ll. v.) scamonii[*](scamonii Ev. -ni VD. -nia R. scam- monię d. -nii C.) pari pondere.[*](Th. H. IX 18, 8. Colum. VI 14, 3.) radix eius pondere[*](radix eius pondere om.E.) II obolorum [*](obolum E.) ex aqua post unius diei abstinentiam bibitur, melle praegustato[*](praegustatu E.) contra rheumatismos. neutra danda mulieribus, quoniam gravidis abortum, ceteris sterilitatem facit. farina earum ulceribus taetris inspergitur, iumentorum quoque in[*](in VEG(D). om. rv(H).) cervicibus. folia cimicem necant[*](necat VRE.), serpentem non recipiunt ; ideo substerni[*](subternir. -ter R.) utile est[*](est om.R1. s dT.) in locis suspectis, usta[*](usta V(?)D. -tae rv.)
etiam fugant nidore. fecere medici huius quoque herbae discrimen: optima Macedonica[*](macedonia VTf.) est, secunda Cassiopica[*](casiopica R.).— [*](Diosc. IV 93.) Femur[*](femor VR.) bubulum appellatur herba, nervis et ipsa[*](ipsa Vv(D). -sis r(?)S.) utilis recens in aceto ac sale trita.

Galeopsis[*](galeopsis B e Diosc. -lempsis d. -lapsis v. ca- lepsis r.) aut, ut[*](ut om.VR.) alii, galeobdolon[*](galeobdolon B. galactob- v. galleobdo (-dolono V2) VRd. galeo (galleo r) obdolono Er.) vel[*](uel Rdv. uei r.) gallon[*](gallion VRdVen.) caulem et folia habet urticae leviora et quae gravem odorem trita reddant, flore purpureo. nascitur circa saepes ac semitas ubique. folia caulesque duritias et carcinomata [*](carcinomata VdE. -ta sanant R(?)v.)[*](dist. ego e Diosc.) ex aceto trita et inposita, item strumas, panos, parotidas [*](et parotidas R(?)v.a.S.) discutiunt. ex usu est et decoctae[*](decocto v.a.H.) suco fovere. putrescentia quoque et gauigraenas sanat cum sale.— [*](Diosc. IV 139.) Glaux[*](glaux v e Diosc. glaus (glans E1) ll.) antiquitus eugalacton[*](ergalacton RE. et ga- v.a.B.) vocabatur[*](uocatur E.), cytiso[*](cotyso VR1) et lenticulae foliis similis; aversa candidiora. rami in terra[*](terra ego. -ram ll.v. cfr. XXII 45. 82. XX 88. XXVI 126. XXVIII 109. (IX 42. XXVII 99. XVI 152).) serpunt quini seni[*](semi V. seniue v. cfr. XXVI 72.), admodum tenues[*](tenuis RD. dumtenuis V.), a[*](ab v.a.S. om.E.) radice[*](tenues. a radice dist. J coll. § 56. XXV 28. XI 231. cfr. potius XII 60.). flosculi purpurei exeunt. invenitur iuxta mare. coquitur in sorbitione similaginis ad excitandam ubertatem lactis; eam qui[*](eamque qui v.a. G. ea quae S cum vet. Dal. an cumque?) hauserint , balineis[*](balinei V. -Ineis dEv.a.S.) uti convenit.[*](Diosc. III 90.)

Glaucion[*](glaucio E.) in Syria et Parthia nascitur, humilis herba, densis foliis fere papaveris , minoribus tamen sordidioribusque, odoris taetri, gustus amari[*](gustu sanari V.) cum adstrictione[*](adstrictionema E.an-one uuae?). granum habet crocei[*](crocei dv. -cii E. -ci r. ecroci V. egro- R.) coloris . hoc in olla fictili luto circumlita[*](circumlita J cum Strackio. tū ll. v cfr. XXIX 98. XXXV 35. XXXIV 119. 106.) in clibanis calfaciunt

, deinde exempto sucum exprimunt[*](et exprimunt V.) eiusdem nominis . usus et[*](usus est V. usus est et d(?)v.a.S.) suci et foliorum, si terantur, adversus epiphoras, quae universo[*](uniuersae uno v.a.S. (an -sae eo?).) impetu cadant[*](cadunt d(?)v.a.S.). hinc temperatur[*](temperabantur R1.) collyrium, quod medici dia glauciu[*](dia glauciu D coll. Galen. introd. 14. cfr. etiam Scribon. 22. Marc. 8, 3. -cia ll.S. -cion v.) vocant.—(lactis[*](lactis —6 ex aqua pertinere ad finem § 82 post conuenit coll. Diosc. coni. Dal.) quoque ubertas intermissa restituitur; sumitur huius rei[*](eius Ev.a.S.) causa ex aqua).[*](Diosc. III 147.) — Glycyside, quam aliqui Paeoniam aut pentorobon[*](pentoboron VR1d.)[*](duum ll.v.) vocant, caulem habet II palmorum[*](palmorum VRdTfB e Diosc. cubito- Erv(G).), comitantibus [*](duo- bus aut tribus ll. v.) II aut III, subrutilum, cute lauri, folia qualia isatis[*](isatis v. iss- (yss- d) ll. nucis B e Diosc. cfr. XX 59.), pinguiora[*](pigriora VR1.) rotundioraque et minora, semen in siliquis, aliud grano rubente, aliud nigro.[*](cfr. Plin. XXV 29. Isid. XVII 9, 48. Th. H. IX 8, 6.) duo[*](duo enim dfS.) autem genera sunt: femina existimatur cuius radicibus ceu[*](feu G Dal.) balani[*](balanis E.) longiores circiter VIII aut[*](octo aut sex ll.v. (an aut VII? cfr. Diosc.).) VI adhaerent. mas plures non habet, quoniam[*](non habet quoniam J e coni. Dal. habet quoniam non ll.v. (non om.V1).) una radice nixus est palmi[*](palmis VR1.) altitudine, candida, quae[*](can- dida quae VJ. -daque rv.) gustu adstringit . feminae folia[*](folię R.) murram redolent et densiora sunt. nascuntur in silvis. tradunt nocte effodiendas, quonian interdiu periculosum sit pico Martio inpetum in oculos faciente; radix vero cum effodiatur, periculum esse, ne sedes[*](ne sedes dv. ne sedis V2ErD. dis r.) procidat[*](procidant E.), magna[*](magna id v.a.S.) vanitate ad ostentationem rei fictum arbitror. usus in iis[*](iis v. his ll. C.) diversus.[*](cfr. Plin. XXVI 131. 151.) rubra grana rubentes[*](rubentes dTH. cfr. Diosc. -tis VErv(S). rudentis R.) menses sistunt XV[*](XII P e Diosc.) fere pota in vino nigro. nigra grana vulvis[*](uuluis Rdv. bu- E. uulcis V.)
medentur ex passo aut vino totidem pota. radix omnes ventris dolores sedat in vino alvumque purgat, sanat opisthotonum, morbum regium, renes[*](renium renes E.), vesicam, arteriam[*](arteriam dTH. ateriam V. -ria R. ma- teriam E. matricem v.) autem et stomachum decocta in vino, alvumque sistit. estur[*](festur V.)[*](quattuor ll. v.) etiam[*](etiam contra E(?)v.a.S(D).)in[*](in (cum Murbac.) alimentis J e cod. Murbac. alum- V. a ium- dTS. malum mentis REv(D).) alimentis, sed in medendo IIII drachmae satis sunt. grana nigra auxiliantur et suppressionibus nocturnis in vino pota quo dictum est numero, stomachicis[*](sto- machicis dS cum P. -acicis V. -aticis RTf. -achi ErG. -acho v.) vero et rosionibus[*](et rosionibus ll.Tfv(S). eros- G. an in rosionibus?) et esse ea[*](ea Rv. cfr. Diosc. eam rD. om. Yen.) et[*](etiam et E.) inlinere prodest. suppurationes quoque discutiuntur, recentes[*](re- centis VRED.) nigro semine, veteres rubro[*](rubentes ueteres rubro E.). utrumque auxiliatur a serpente percussis et pueris contra calculos incipientes[*](inci- pientes ego. -te ll.v. cfr. Diosc.) stranguria.[*](Diosc. III 122. cfr. Plin. XXIV 138.) — Gnaphalium [*](gnaphallium Rd. agnaphalium E.) aliqui[*](aliqua V1. alii dEv. a.S.) chamaezelon vocant, cuius foliis albis mollibusque pro tomento utuntur; sane et similia sunt. datur in vino austero ad dysinteriam, ventris solutiones[*](solutionis RED.) mensesque mulierum sistit. infunditur autem tenesmo. inlinitur et putrescentibus ulcerum.— Gallidragam[*](illam gallidragam V2. galedragon v.a.H.) vocat Xenocrates [*](xenocrates Erv. nec (ne d1. del.d2) socrates (-tis V) r.) leucacantho similem, palustrem[*](palustre E.) et spinosam, caule[*](caulem V.) ferulaceo, alto, cui[*](an cui in? cfr. § 94. 121. 126. XXV 64. XXXII 167 (bis). 79. XX 161. XVII 140. XVI 33. XI 186. IX 36. [XXXIV 164]; contra XVI 116. XIV 63. 31. IX 16.) summo capite inhaereat[*](inhaereat v(S). inher- VRE. -haeret d(?)C.) simile ovo. in hoc crescente[*](crescente V2rG (excr- v). -cens E. arescente rT.) aestate[*](aestate ante V.) vermiculos[*](uermiculo E.) nasci tradit[*](tradunt R(?) v.a.S.), quos pyxide[*](puxide VRED.) conditos adalligari[*](adalligare VdT.) cum pane bracchio ab[*](hab R. ad Ev.a.S (eam partem v).) ea
parte, qua dens doleat, mireque ilico dolorem[*](colorem E.) tolli[*](tollit R1dT.). valere non diutius anno et[*](et anno et VR1.) ita, si terrain non adtigerint[*](adtige- rint V(?)S cum vet. Dal. -rit rv.).

Holcus in saxis[*](saxasis R1.) nascitur siccis. aristas habet in cacumine, tenui[*](tenue E. -ues v.a.H.) culmo, quale hordeum restibile. haec circa caput alligata vel circa lacertum educit e corpore aristas. quidam ob id[*](ob id Rdv. om. r.) aristida[*](aristida ES. -dam rv. -diam G.) vocant.— Hyoseris[*](hyoseris H coll. indice. -siris v. -soris Er. hysoris r.) intubo similis, sed minor et[*](et Rdv. ei V. e E.) tactu asperior, vulneribus contusa praeclare medetur.[*](Diosc. IV 11.) — Holosteon[*](holotheon E.) sine duritia est herba, ex adverso appellata a Graecis sicut fel dulce, radice[*](dulce ra- dice ego e Diosc. dulce ll.v. (tenui radice B).)[*](quattuor ll.v.) tenuis usque in capillamenti speciem[*](specie E.), longitudine IIII digitorum[*](dist. ego e Diosc.), ceu gramen foliis angustis, adstringens[*](adstregens V1R1.) gustu. nascitur in collibus terrenis. usus eius ad vulsa, rupta in vino potae[*](potae S cum vet. Dal. cfr. § 37. -ta et VRdTf. -ta Erv. -tae et D.). volnera quoque conglutinat, nam et carnes, dum[*](dum ED. cfr. § 42. tum r. cum VRf. con dTv. del. C.) cocuntur[*](cocuntur R. eo cuntur (con- V1f) Vf. coquuntur dTEv(D). coguntur C.), addita.[*](Diosc. IV 160. cfr. Plin. XVI 244. XXII 29.) — Hippophaeston[*](hippophaeston dB(Dal.). -peston R. hyppopheston V. hypopeston Ev.) nascitur in spinis, ex quibus fiunt aënae[*](aenae S coll. XXIV 111. -neae dEB. enae V. ene R. eneae v.) fulloniae, sine cauliculo, sine flore, capitulis tantum inanibus et foliis parvis, multis[*](multis ll.v. an acutis vel aculeatis? cfr. Diosc.), herbacei coloris. radiculae albae[*](radiculae albae ego. -las albas ll. -las habens albas v. cfr. § 96. 105.), molles. sucus earum exprimitur[*](tri- bus ll.v.) aestate ad solvendam alvum in obolis, maxime in comitialibus morbis et tremulis, hydropicis, contra vertigines , orthopnoeas, paralysis incipientes.[*](Diosc. IV 130. 68; 44.)

Hypoglossa [*](hyppoglosa E.) folia habet figura[*](figuram (om. folia) d.) silvestris myrti, coma[*](coma ego. cfr. Diosc. concaua ll. v. (an comantia? cfr. XIII 59).) spinosa, et

in his ceu linguas folio[*](filio V.an folia parua exeuntia e foliis? (certe exire de non usus Pliniani).) parvo exeunte de foliis. capitis dolores[*](dolores dTrH. -ris VR. -re E. -rem v.) corona ex iis[*](iis v. his ll.C.) inposita minuit.— Hypecoon[*](hypecoon v e Diosc. -egon VRd. hyspecon r. specon E.) in segetibus nascitur, foliis rutae. natura eius[*](eius ll. an t uis vel ei est? sed cfr. XXXIV 176.) eadem quae papaveris suco.

Idaeae[*](idaeae VRdC(H). ideae Ev(Dal.).) herbae folia sunt quae oxymyrsines[*](oxymysine E.). adh aerent iis[*](adhaerent iis (his B) S. -herentis Ev. -ti r. -tes V2d. ad V1R.) velut pampini[*](uelut pampini (panp- E) V2dErv. ni V1R.), in quibus flos[*](floremque Er.an flos quoque?). ipsa[*](ipsa V1RdTfVen.(H). ipsae V2. ipsu Er.del. v.) alvum mensesque[*](dist. ego.) et omnem abundantiam sanguinis sistit spissandi cohibendique natura[*](natura ego. cfr. XXIII 130. XXIV 75. -rā ll. -ram habet v. (an vero ei natura est?).).[*](Diosc. IV 119. eupor. II 31. 58.) — Isopyron[*](isopyron B (-phyllon v). ysophiron d. -phyron (hy- E) r.) aliqui phaselion [*](phaselion (-leon R1) ll.Tv(GD). -siolum B.) vocant, quoniam folium, quod est aneso simile, in[*](in om.Er.) passeoli[*](passeoli VfD. passo oli (oly T) RdT. phasioli S. om.Erv. cfr. XVIII 58. XXIV 65.) pampinos[*](pampilos R. panpinos E.) torquetur. capitula sunt in summo caule[*](caule B e Diosc. capite ll.v.) tenuia, plena seminis[*](semina R1. malanthi E(?). melantia R.) melanthi, contra tussim et cetera pectoris vitia cum[*](cum VRdTfS. et Er. ex v.) melle aut aqua mulsa, item iocineri utilissimi[*](utilissimi ego. cfr. Diosc. -mo VRE -ma d(?)v.).

[*](Diosc. IV 164.) Lathyris[*](dist. ego. an leuiora? cfr. Diosc.) folia habet multa lactucae similia, tenuiora, germina multa[*](multa ll.v. an triplicata? (καπρὸν τρίχωρονDiosc.).), in quibus semen tuniculis continetur, ut[*](et (pro ut) E.) capparis, quae cum inaruere, eximuntur grana piperis magnitudine, candida, dulcia[*](dulci VR1.), facilia purgatu. haec vicena[*](uicena R (?)B. uicina Vd. uitina E. in caena v. an octona (scriptum VIIIna)? cfr. Diosc.) in aqua pura aut mulsa pota hydropicos sanant; trahunt[*](trahunt drv. traunt E. tra- dunt r.)

et bilem. qui vehementius purgari volunt, cum[*](eum V.) folliculis ipsis sumunt ea, nam[*](ea nam R(?)G. eam Vd2Ev. om.d1.) stomachum laedunt; itaque inventum est[*](est om.d.) ut cum pisce[*](pisce ll. v. olere Dios.) aut iure[*](iutae E.) gallinacei sumerentur.— [*](Diosc. III 100. cfr. Plin. XXVI 52.) Leontopetalon alii rapadion[*](rapadion ErD. rop- v.a.B. prapad- VdTf. prapand- R. rhapeion B e Diosc. pardalion S cum P. rhaphanidion J.) vocant, folio brassicae, caule semipedali. alae[*](alae RB. ale Vd. a;le E. leni v.) numerosae[*](numerosae (== nūrese) ego. cfr. § 11. 35. XVI 163 al. (Diosc.πλείστας). nures E. nure VR. Runę d. mul- tae B. plures S. mirae J.), semen in cacumine[*](semine acumine VRd.) in siliqiis ciceris modo, radix rapo[*](rapo rGe Diosc. -pa E. -pae v. napo rfJ.) similis, grandis, nigra. nascitur in arvis. radix adversatur omnibus[*](omnibus ego. -ium ll.v.) serpentium generibus ex vino pota, nec alia res celerius proficit. datur et ischiadicis.[*](Diosc. IV 26.) — Lycapsos[*](lyeapsos VRdTH. -copsis B e Diosc. lichapsos Ev.) longioribus quam lactucae[*](lactu- cae J. -ce RdE. -cae est V(?). -ca est v.) foliis crassioribusque, cauli[*](cauli ego. -1ē ll.D. -le v.) longo[*](longo v. -gū ll.D.) hirsutis[*](hirsutis ll. v. -to C. -tum habet D. an hirsuto hirsutis? cfr. Diosc.) adgnatis, multis, cubitalibus[*](capitalibus E. -tulis v.a.B.), flore parvo, purpureo; nascitur in campestribus. inlinitur cum farina[*](farine R.) hordeacea[*](hordeaceae V.) igni sacro; sudores[*](sudoris R. -rem v.a.H.) in febribus movet suco aquae calidae[*](et calide E.) admixto.[*](Diosc. III 148.) — Inter omnes herbas lithospermo mihil est mirabilius. aliqui exonychon [*](exonychon S e Diosc. exco- VdT. -nfcon R. exontycon Er. aegonychon B e Diosc. he- xoly- v.)[*](diosphyron R. -hiron (dyo- d) Vd.)[*](heracleus VRED. -leos d(?)G. -lion v.) vocant, alii διὸς πυρόν, alii ʽἡρακλέους. herba quincuncialis fere, foliis duplo[*](duplū VRd.) maioribus quam rutae, ramulis surculosis, crassitudine iunci[*](iungi V1R1.). gerit[*](gerit Erv. cenit V. cinit R. gignit d.) iuxta folia singulas veluti barbulas et in earum cacuminibus lapillos candore et rotunditate margaritarum, magnitudine ciceris, duritia vero[*](uere V1R.) lapidea. ipsi, qua pediculis adhaereant, cavernulas
habent et intus semen.[*](Diosc. eupor. II 111. 109.) nascitur et in Italia, sed laudatissimum in Creta, nec quicquam inter herbas maiore equidem[*](equidem dTS. et qui- VR. qui- Ev.) miraculo aspexi[*](aspexit E.). tantus est decor velut aurificum[*](arti- ficum VRdS.) arte[*](arte dv. alte VR. ante E.) alternis inter folia candicantibus margaritis, tam exquisita difficultas lapidis ex herba nascentis. iacere atque humi serpere auctores tradunt; ego volsam, non haerentem vidi. his lapillis drachmae pondere potis in vino albo calculos frangi pellique constat et[*](et VdEv. ad R.) stranguriam[*](strangyririam V2. -yrigiriam V1. grangur- E. gang- r.) discuti. neque in alia herbarum fides est certior[*](certior ego. uisu (H. -sus B. usus Ev) statim ll. v. aequa D. certior omissum propter auctore uisu statim (v. 11).), ad quam medicinam nata sit[*](nata sit (sic v) VEv.a.B.), talis[*](talis (vel ea) autem ego. autem VRE. ut dTH. est autem v.) autem eius species, ut[*](ut om.R1dTH.) etiam sine auctore[*](auctore dTErv. acict- V1. aceto re V2R.) visu[*](uisu ll. G. usus B. uisa v.) statim nosci[*](nasci V1R1.) possit.— Lapis vulgaris iuxta flumina fert muscum siccum, canum. hic fricatur[*](fruticator VR.) altero lapide addita hominis saliva; illo lapide tangitur inpetigo . qui tangit, dicit:

φεύγετε[*](φεύγετε—διώκειlitteris Latinis red- dunt ll. v.a. C.)[*](dioci ll.v.a. C.)κανθαρίδες, λύκος ἄγριος αἷμα[*](αἳ͂μαS e coni. Dal. hema ll. hymas v.ὕμμεC.)διώκει.

[*](cfr. Celsus V 27, 3. cfr. Festus s. v. toxicum.) Limeum[*](lymeum V. limaeum E.) herba appellatur a Gallis, qua sagittas in venatu[*](uenatu Rv. usn- d. urn- V1. uenen- E. urna V2.) tingunt medicamento, quod venenum cervarium vocant [*](tres ll.v.). ex[*](et d.) hac[*](hanc Vd. ant R1.) in III modios salivati[*](saliuati ll. v. an deest tritici vel hordei vel milii? cfr. Column. VI 5, 2. 10, 1. 24, 5 (Pallad. V 7). 37, 9. 9, 1. 25.) additur quantum[*](quantum VRdv. tamquam E.) in unam sagittam[*](una sagitta Ev.a.H. cfr. notae ad XXIX 33 et XXVI 136.) addi solet; ita offa demittitur boum faucibus in morbis. alligari postea ad praesepia oportet, donec purgentur—insanire enim solent—; si sudor[*](sudor hac dT.)

insequetur[*](insequetur ego. -uitur ll. v.), aqua frigida perfundi.[*](Nicand. ther. 849. Diosc. III 103.) — Leuce Mercuriali [*](mercuriali v. -lis ll. J.) similis nomen ex causa accepit, per medium folium candida linea transcurrente, quare mesoleucon[*](mesoleucon rv. -uton E. -ucion D. mesopoleucon V2. -cton (mespo- d) rT.) quidam vocant . sucus eius fistulas sanat, ipsa contrita carcinomata. fortassis eadem sit quae leucas appellatur, contra marina omnia venena efficax. speciem eius auctores non tradunt nec aliud quam silvestrem latioribus[*](siluestrem satiua latioribus CFFW Müller p. 15. sed suppressa est mentio sativae, ut XXIX 60. cfr. Müller de stilo p. 90. 91.) foliis esse, efficaciorem hanc[*](hanc ll.v. cfr. CFW Müller l. l. ac D cum U 585.) semine acriore[*](acriore VRTEv (J). -orem d(?)C. cfr. Diosc.).— Leucographis qualis esset, scriptum non repperi, quod eo magis miror, quoniam utilis proditur[*](tribus ll.v.) sanguinem excreantibus III obolis cum croco, item coeliacis[*](coelicis VR1.), trita ex aqua[*](ex aqua om.E.) et adposita profluvio feminarum , oculorum quoque medicamentis et explendis ulceribus , quae[*](quae dEv. om. r.) fiant[*](fiant ErS. fiunt dv. om. r.) in teneris[*](in teneris om.VR1.) partibus.

[*](Diosc. IV 18.) Medion[*](medio VR1.) folia habet iridis[*](hiridis E. ser- B e Diosc., sed correeto.) sativae[*](satiua V.), caulem[*](caulem Ev. qual- R. ęqual- Vd.) tripedalem et in eo florem grandem, purpureum, rotundum , semine minuto[*](mi- nuta R. nuto E.), radicem semipedalem. in saxis opacis nascitur[*](duabus ll.v.). radix drachmis II cum melle menses feminarum sistit ecligmate[*](ecligmate d(?)C. eli- rv(D).) per aliquot[*](aliquod VED.) dies sumpto. semen quoque[*](quoque ll.v. dissentit Diosc. (ἄγει ἔμμηνα).) in vino contra[*](contrita Er1. del.r2. tritum contra v.a.S. an ita contra?) abundantiam feminarum datur.[*](Diosc. II 214. (cfr. Plin. XXVII 23. 24).) — Myos- [*](dist. ego. (an potius ab imo, concanis?). cfr. Diosc.) ota[*](myosutis V.)[*](an tennis?) sive myosotis levis herba, caulibus pluribus ab una radice, aliquatenus rubentibus, concavis ab imo, foliis angustis , oblongis, dorso acuto, nigris, per intervalla adsidue

geminatis[*](germinatis E.), tenuibus[*](et tenuibus VRdTf.) cauliculis ex alis[*](aliis V2E. taleis v.a.B.) prodeuntibus, flore caeruleo. radix digitali crassitudine[*](grossitudine E.) multis capillamentis fimbriata. vis ei septica[*](septice (om. et) E.) et exulceratrix, ideoque aegilopas sanat. tradunt Aegypti, mensis[*](men- ses VR1.), quem Thoti[*](toti f. tyatim E. thiatin v.a.H.) vocant, die XXVIII[*](XXXVIII f. XXVII v.a.H.) fere in Augustum[*](augusto Rv.a.G. ang- E.) mensem[*](mense Ev.a.G.) incurrente si quis huius herbae suco inungatur mane, priusquam loquatur, non lippiturum eo anno.[*](Diosc. IV 115.) — Myagros herba ferulacea[*](feru- lacea v. ferrutacea Vd. -utatio R. -ulcera ē r. fert ulcera E.) est, foliis similis rubiae, tripedanea[*](tripedaneę R. -nia ErD. cfr. XXXIV 24. XVII 125. 202. XIV 41.). semen oleosum, quod et fit ex eo. medetur oris ulceribus perunctis[*](perunctis dv. -tus VEr2. perauctus (-hunctus r1) R.) hoc suco.

Herba[*](tribus ll.v.), quae vocatur nyma[*](nygma E. nigina v.a.H.), III foliis longis, intubaceis , inlita[*](inlicita VR1.) cicatrices ad colorem[*](addorem E.) reducit.— Natrix vocatur herba, cuius radix evulsa[*](uulsa d.) virus[*](uiros V.) hirci redolet. hac[*](ac E.) in Piceno feminis[*](a feminis R(?)v.a. S.) abigunt quos mira persuasione Fatuos vocant; ego[*](ergo v.a.G.) species lymphantium[*](lypantium V. lympha- ticum E1. -tium E2.) hoc modo animorum esse crediderim[*](credimus Ev.a.G.), quae[*](que E. qui Rv.a.S.) tali medicamento iuventur[*](inuenitur EVen.).

Odontitis inter feni genera est, cauliculis densis ab eadem[*](ab eadem VRdv. aduersus Er.) radice[*](radicem Er.), geniculatis, triangulis, nigris. in[*](in om.Ev.a.C.) geniculis folia parva habet, longiora tamen quam polygonum, semen in alis[*](in aliis E. malis V.) hordeo simile, florem purpureum, pusillum. nascitur in pratis. decoctum cauliculorum[*](caulicorum E.) eius in vino austero quantum manus capiat dentium dolori medetur ita, ut[*](ut om.VR1d.cfr. § 33.) contineatur ore.[*](Diosc. II 213.) — Othonna[*](othona E. -nne v.a.H.) in Syria nascitur, similis erucae perforatis crebro foliis, flore croci[*](croci v e Diosc cocci VRdfD. cocti E.) ; quare[*](quam d.)

quidam anemonen[*](anemonem VD. -ones Ev.a.C.) vocaverunt. sucus eius oculorum medicamentis convenit[*](conuenit om.E.) ; mordet enim leniter et calefacit[*](calefacit TE. calf- VRfS. excalf- d(?)v.) adstringitque siccando, purgat cicatrices et nubeculas et quicquid obstet[*](obstat d(?)v.a.S.). quidam tradunt lavari atque ita siccatam digeri in pastillos.[*](Diosc. III 137 (eupor. II 78).) — Onosma[*](onosma v e Diosc. onoma ll.) longa folia habet fere ad III[*](dist. et lac. ego indicavi. exciderunt fere uniuersa quoque specie anchusae: cfr. Diosc.) digitos, in terra[*](tres ll. v.) iacentia[*](iacentia S cum P. -tia tria ll.v.) ad similitudinem anchusae, .... similis[*](similis ego. incifis Vd(E?). -cissis R. -cisa v.) sive[*](siue (ter) ego. sine ll.v. cfr. Diosc. et de mendo XVIII 85. XXVIII 104. XXXII 110. XXXIV 121.) caule sive flore sive semine. praegnas, si edit[*](aedit E. edat V(?)v.a.J. cfr. XX 165. XXII 151. XXV 46. XXV 111 170. XXX 66.) eam aut supergradiatur[*](supergrediatur E.), abortum facere dicitur.— Onopradon [*](odopradon E. onopordon v.a.S.) cum ederunt[*](cum ederunt dS. comed- V1RE. si comederunt (-rint v) V2v (J).), asini crepitus reddere dicuntur. trahit urinas[*](trahitur in has E.) et menses, alvum sistit, suppurationes et collectiones discutit.[*](Diosc. IV 141.) — Osyris[*](osyris C e Diosc. osiris v. ospris ll.f.) ramulos fert nigros, tenues, lentos et in[*](in om.Vf.) his[*](iis dv.a.S.) folia nigra ceu lini semenque[*](seminisque E.) in ramulis[*](ramolis V.) nigrum initio, dein colore mutato rubescens. smegmata[*](smegmata drv. smag- V2. mag- V1R. sine eg- E.) mulieribus faciunt ex iis[*](iis v. his ll. C. radicium ED.). radicum decoctum potu[*](potu VTED. -tū r(?)v.) sanat arquatos. eaedem[*](eaedem dv. ead- r.), priusquam maturescat[*](ma///rescat V1. in///ar- V2.) semen, concisae et sole siccatae alvum sistunt[*](sistitunt E.) ; post maturitatem vero collectae et in[*](in om.d. rheumatismi VR1) sorbitione decoctae rheumatismis ventris medentur et per se[*](et per se VRdv. expresse E.) tritae ex aqua caelesti bibuntur.[*](cfr. Plin. XXV 172. 173.) — Oxys[*](oxis Ev.a.C.) folia terna habet. datur ad stomachum dissolutum. edunt et qui enterocelen[*](entheroglen E.) habent.

polyanthemum[*](polysantemum E.), quam quidam batrachion[*](bathrachion E. -acion V. -ation R.) appellant, caustica[*](dist. ego) vi exulcerat[*](exulcera in R.), cicatrices et ad[*](et ad reducem E.) colorem reducit, eademque vitiligines concorporat.[*](Diosc. IV 4.)[*](cfr. Column. VII 5. Isid. XVII 9, 79. Marc. 1, 2. Scribon. 46 (Marc. 10, 5). Marc. 17, 22.) — Polygonum Graeci vocant quam nos sanguinariam. non attollitur a terra foliis rutae[*](putae V1. -thae R1.)[*](dist. sustuli ego coll. Diosc. (an foliis rutae trans- ponenda post gramini?).) similis[*](similis VRdTv(S). semine EG.) gramini[*](gra- mini Tv(S). -ne Rd. -nis VErG(J).). sucus eius infusus naribus supprimit[*](supprimi V.) sanguinem et potus cum vino cuiuslibet partis profluvium excreationesque cruentas[*](cruen- tas dErv. cretas r.) inhibet. qui[*](qua V.) plura genera polygoni faciunt[*](faciant R1.), hanc marem intellegi volunt appellarique[*](appellarique VRdv. ap E (folio deperdito deficiens usque ad § 124 exemplari- bus in).) a[*](a om.V.) multitudine seminis aut densitate fruticis, alii[*](alii RS. ali VD. alii calli d. calli- gonon alii v.) polygonaton[*](polygonaton B e Diosc. pogonon ll. polyg- v.) a frequentia geniculorum, alii thalattiada[*](thalattiada D e coni. J coll. indice. halattada Vr. bal- d. al- R. teuthalida C e Diosc. athalida (vel asphaltida) B. halmada v.), alii carcinothron[*](carcinothron ll.fB (carnin- v) J. -netron C. -ne- thron P e Diosc.), alii clema, multi myrtopetalum. nec non inveniuntur qui hanc feminam esse dicant, marem autem maiorem[*](minorem vet. Dal.) minusque nigram et geniculis densiorem, semine[*](femine V.) sub omnibus foliis turgescente[*](turgescente coni. Dal. -tem ll. v.). quocumque haec modo se[*](se om.R.) habent[*](habent VRS. -eant d(?)v(J). cfr. Frobeen. p. 34.), vis earum est spissare ac refrigerare. semine[*](semine VRv(S). -na dC.) alvum solvunt, largius sumpto[*](sumpta RC.) urinam cient, rheumatismos cohibent, qui si non fuere[*](fuere dv. fere r.), non prosunt. stomachi fervori[*](feruori dv. -re r.) folia inponuntur , vesicae dolori[*](dolore R.) inlinuntur et ignibus sacris. sucus et[*](dist. D.) auribus[*](sucus auribus R1.) purulentis instillatur et oculorum dolori. per se datur[*](datur vet. Dal. daba- ll.v(D). data- S.) et in febribus[*](duobus ll. v.) ante accessiones II cyathis, in

tertianis quartanisque praecipue, item cholericis, dysintericis et in solutione stomachi.[*](Marc. 9, 21. 81.—Diosc. IV 5.) tertium genus orion[*](oreon v.a.S.) vocant, in montibus nascens, harundini tenerae simile, uno caule, densis geniculis et in se infarctis[*](infarctis R(?)Brot. e coni. H. infractis rTf. frac- v(J). farc- B e Diosc.), foliis autem piceae[*](piceea R.), radicis[*](radice R.) supervacuae, inefficacius quam superiora, peculiare ischiadicis[*](ischiadis VR.).[*]((cfr. Diosc. IV 6).) quartum genus silvestre appellatur, paene arboris [*](arboris B. -ris modo Rd(?)C. ardoris Vv.) frutice[*](frutice VRv. -tex d(?)C. cfr. § 113. XII 56. XXIII 71. XXVI 85. 96.), radice lignosa, stirpe cedri rubicunda[*](rubicunda RS. -do (rumb- V1) rv.), ramis sparti[*](sparti v. parti ll. (an rami fparfi? cfr. XXV 155).) binum palmorum, nigris geniculorum ternis quaternisque [*](quaternisque ll.Tv(D). -isue C. cfr. § 74. 76.) articulis. huic quoque spissandi natura; sapor mali[*](malo V.) cotonei. decoquitur in aqua ad tertias[*](aut tertias V1R.) aut aridi farina inspergitur[*](farina spargitur R. -na insparg- S.) et oris ulceribus et adtritis partibus. propter gingivarum vero vitia ipsa[*](ipsa om.d(?)H.) commanducatur. nomas sistit omniaque[*](omnia quaeque V.), quae serpunt aut difficilem cicatricem habent, privatim vero sanat a nive facta[*](sanatiue facta R.) ulcera. herbarii et ad anginas[*](gingiuas dT.) utuntur illa et in capitis dolore coronam ex ea inponunt et contra epiphoras collo circumdant; in tertianis quidem[*](quidem Vv(S). -dam r(?)G(J).)[*](uulsa R.) sinistra manu evulsam adalligant, adeo[*](adeo ll.v. ut dextra P. an ac (eo orto ex geminato co)?) contra profluvia [*](profluuias VRf.) sanguinis, nec ullam magis aridam quam polygonum servant.

[*](Diosc. II 203 (cfr. 202 med.).) Pancratium aliqui scillam pusillam[*](pussillam V.) appellare[*](appella- rire R.) malunt , foliis[*](foliis om.VR.) albi lilii longioribus crassioribusque, radice bulbi magni, colore rufo. alvum solvit suco cum farina ervi sumpto, ulcera purgat. hydropicis, splenicis[*](splenicis dS. -cisque v(H). -ndicis VR. -neticisque C.) cum

melle datur. alii decocunt eam, donec aqua dulcis fiat, eaque effusa radicem[*](radice V.) terentes digerunt in pastillos sole siccatos et postea utuntur ad capitis ulcera et cetera, quae[*](tribus ll. v.) repurganda sint, item ad tussim, quantum III digitis adprehenderint in vino dantes, et ad lateris dolores aut peripneumonicis[*](peripleumonicis VRJ.) ecligmate[*](ecligmate cod. Murbac. C. ecligma dfv. ell- R. el- V.). dant et[*](dant et cod. Murb. H. dante ll.f. -tes v. del. C.) propter ischiada[*](ichiada R. fchi- V.) in vino bibendam[*](bibendum v.a.S.) et propter tormina[*](tormina v. -inanda ll.) mensesque ciendos.— [*](Diosc. IV 165.) Peplis[*](peplis VRTfH. poplis d. peplos v e Diosc.), quam aliqui sycen, alii meconion, alii mecona aphrode vocant, ex una radice tenui fruticat foliis rutae paulo[*](dist. ego.) latioribus. semen est[*](semen est ego. -mine ll.v.) sub foliis, rotundum[*](rotunda ego. -da V. -do rv.), minus[*](minus dv. -nos VR. -nore quam B. -nor D cum U 587.) candido[*](candido VRD. -do quam d(?)v. -didi B.) papavere[*](papauere D cum U 587. -uer VR. -ueris d(?)v.). inter vites fere colligitur messibus siccaturque cum fructu suo[*](an post fructu suo exciderunt uer- sata adsidue? cfr. Diosc.), subiectis in quae[*](in quae RMurbac. H. in qua rTf. aquis in quas v.) excidat[*](excidat C. -dant ll.Tfv.). hoc poto alvus[*](aluum V.) solvitur, bilis ac pituita detrahitur. media potio est[*](tribus ll. v.) acetabuli mensura in aquae mulsae heminis III. et cibis inspergitur obsoniisque ad molliendam[*](moliendam v.a. C.) alvum.— [*](Diosc. IV 14. (cfr. Plin. XXVI 77). eupor. II 61. 39. 75.) [*](duo ll. v.) Periclymenon[*](periclymenon (pery- cli- V) VdfD. cfr. Diosc. -nos R(?)v.) fruticat et ipsa ex intervallo II folia habens subcandida, mollia, in cacumine autem semen inter folia durum et quod difficile vellatur[*](uellatur VRfB(H). uela- v. euella- dVen. cfr. XXV 171.). nascitur in arvis ac saepibus circumvolvens[*](cir- cumuoluens D coll. XVI 244. cumu- V. conu- rv.) se adminiculis quibuscumque. semen eius in umbra siccatum tunditur et in pastillos digeritur; hi resoluti dantur in vini albi cyathis ternis[*](ternis VdfS. tribus Rv.) tricenis diebus ad lienem, eumque urina cruentata[*](cruentata ll.TfS.-nta v.) aut[*](aut dv. alit r.)
per alvum absumit[*](an absumunt?), quod intellegitur a decimo statim die. urinam cient et folia[*](et folia et VR1.) decocta, quae et orthopnoicis prosunt . partum[*](parum V.) quoque adiuvant secundasque pellunt pota simili modo[*](simili modo dv. -litudo r.).[*](Diosc. II 136. IV 140.) — Pelecinon[*](pelecinon D. -nom (pelle- V) VR. -num dv.) in segetibus diximus nasci, fruticosam cauliculis, foliis ciceris. semen in siliquis [*](18, 155) fert corniculorum modo aduncis ternis quaternisve, quale git novimus, amarum, stomacho utile[*](utilem V.). additur in antidota .— Polygala palmum[*](palmū ego.- -mo Vdf. -mi R(?)v.) altitudine[*](altitudine V.cfr. IV 58. VI 130.-nem r(f?)v.) inplet[*](inplet S e coni. Dal. imp.et f. inpet V. pet R. petit d(?)v.), in caule summo foliis lenticulae[*](lenticle V. -lae D. -igle R.), gustu adstricto. quae pota[*](pota Rv. tota Vd.) lactis[*](lactis v e Diosc. laetis V. let- r.) abundantiam facit.[*](Diosc. III 15. (cfr. Plin. XXV 123. XXVI 130).) — Poterion[*](poterion B e Diosc. potireton VRD. potyr- d. pontirris v.) aut, ut[*](aut ut v. aut ll.) alii vocant, phrynion[*](phrynion B e Diosc. pa- ryn- ll. peraen- v.) vel neuras large fruticat, spinis retorrida, lanugine spissa, foliis parvis, rotundis, ramulis longis, mollibus, lentis, tenuibus, flore longo[*](longo ll.v.μικράDiosc.), herbacei colors. seminis nullus[*](nullus vet. Dal. nulli (ortum e null;) ll. v. nullius S.) usus; est[*](est ego. sed ll.v.) gustu acuto et odorato. invenitur in aquosis collibus. radices habet II aut[*](duas aut tres ll.v.) III binum cubitorum in altitudinem [*](altitudine dv.a.J.), nervosas, candidas[*](candida V.), firmas. circumfoditur autumno et[*](et del. H.) praecisa radice[*](praecisa radice ego e Diosc. -so frutice ll.v.) dat sucum[*](sucum v. -cum radix ll.D.) cummi[*](cummi S. -mis J. gummis dD. -mi v. -missis (gumi- R) VR.) similem[*](similē dv. -li r. radix del. D.). radix mira vulneribus sanandis traditur praecipueque nervis vel praecisis inlita. decoctum quoque eius cum melle potum dissolutiones nervorum et infirmitates et incisuras iuvat.— [*](Diosc. III 112.) Phalangitis a quibusdam[*](a quibusdam dv. aqua ignidam r.) phalangion vocatur, ab aliis leucanthemum vel, ut in quibusdam exemplaribus invenio[*](uenio E.cfr. p. 264, 8.),
[*](duobus ll.v.) leucacantha[*](leuchanta d.). ramuli sunt ei numquam pauciores II, in diversa tendentes, flos candidus, lilio rubro similis, semen nigrum, latum[*](semen nigrū latū ego. semine nigro lato ll. v.), ad lenticulae dimidiae figuram multo tenuius[*](tenuius ego. -uis 11. -uiore v. del. D. sed cfr. Diosc.), radice[*](radix D.) tenui[*](tenui VRdTH. -uis D. om.Ev.), herbacei coloris. huius folio[*](folia VR.) vel flore vel semine auxiliantur contra scorpionum[*](scorpionem VR.) phalangiorumque et serpentium ictus[*](ictibus (ortum ex ictuus) VR.), item contra tormina[*](torminos V.).[*](Diosc. IV 128. III 130 (cfr. Plin. XXVI 162). Th. H. IX 18, 5.—§ 126: Diosc. III 149.) — Phyteuma[*](phiteuma E. hyt- V.) quale sit, describere supervacuum habeo, cum sit usus eius tantum ad amatoria.— Phyllon a Graecis vocatur herba in saxosis montibus. femina magis herbacei coloris, caule tenui, radice parva. semen papaveri rotundo simile[*](semine rotundo papaueri simili v.a.S.). haec sui sexus facit partus[*](partum V.), mares autem mas[*](mas Brot. a ll. del. v. a femina J.), semine[*](femine V.) tantum differens[*](different d. -runt v.a.G.), quod est incipientis olivae. utrumque bibitur in vino.— Phellandrion[*](phellandrion v coll. indice. pela- ll. D.) nascitur in palustribus folio apii. bibitur semen eius propter calculos et vesicae incommoda[*](commoda VR1.).— Phaleris[*](phaleris v. -ri ll.fD. -laris B e Diosc.) thyrsum habet longum[*](longum habet VR1d.), tenuem ceu calamum[*](cafamum VR1d.), in summo florem[*](florem G. -re in Vd. re h R. -re Erv.) inclinatum, semen simile[*](simile om.d.) sesamae. et hoc calculos frangit potum ex vino vel aceto vel cum melle[*](aceto cum melle dS.) et lacte[*](lacte d2Erv. aceto rf.) ; idem[*](item Vfv.a.G.) et vitia vesicae sanat.— Polyrrhizon[*](polyrhizona E. polpri- zinon V.) folia habet myrti[*](myrtae VE.), radices multas. hae tusae dantur[*](eduntur dT.) e vino contra serpentes, prosunt et quadripedibus.[*](cfr. Diosc. IV 4. Marc. 15, 29.) — Proserpinaca herba vulgaris est, eximii[*](eximii dC. -mie R. -miae V. -mia E. -mi v.) adversus scorpiones remedii[*](remedii Vdv. -di RVen.(S). -dia Er.). eadem
contrita, addita muria e menis[*](e menis huc posui coll. XXVI 23. XXXII 88. XXXI 83. post et oleo habent e menis H. eminis R. heminis Vf. -na d (e margine falso loco insertum, ut videtur). om.Ev.) et oleo, anginam eximie curari[*](curare d) tradunt, praeterea et[*](et VRdTfS. in Ev. et in rH(D).) quantalibet lassitudine recreari defessos, etiam cum obmutuerint[*](obmataerint R1. ommutuerint E.), si subiciatur linguae; si devoretur, vomitionem sequi salutarem.

[*](Diosc. III 2. cfr. eupor. II 4 (38). 58.) Rhecoma[*](rhecoma Ev(D) rec- VRf. rhac- d(?)C e Diosc. (ῥᾶ). an rheum (ῥῆον)?) adfertur ex iis[*](iis v. his ll.C.) quae supra Pontum sunt regionibus. radix costo nigro similis, minor et rufior paulo, sine odore, calfaciens[*](calficiens R.) gustu et adstringens. eadem trita vini colorem reddit[*](reddita E.) ad crocum inclinantem. inlita[*](illita v.a.S. in inlita E.) collectiones inflammationesque sedat, vulnera sanat, epiphoras oculorum sedat ex passo, insignita[*](inlita infignita dErv.a. S. (ceterum cfr. § 18).) cum melle et alia liventia ex aceto. farina eius inspergitur contra caco ëthe et sanguinem reicientibus drachmae pondere in aqua, dysintericis autem[*](autem VdTfS. om.R. etiam Erv(D).) et coeliacis[*](coleacis V.), si febri[*](febrici R1.) careant[*](careant Erv(S). -ent r G.), in vino, sin[*](si VR1d.) aliter, ex aqua. facilius teritur nocte antecedente madefacta. datur et decoctum eius bibendum duplici mensura ad rupta[*](ruptam E.), convolsa, contusis[*](contusa conuolsis E. (cfr. § 21).), ex sublimi devolutis . si pectoris sint dolores, additur piperis aliquid et murrae; si dissolutio stomachi, ex frigida aqua sumitur; sic et[*](siue et E. siue v.a.H.) in tussi[*](intus v.a.H.) vetere ac[*](uetere ac RTH. -re a r. siue extra v.) purulentis excreationibus, item hepaticis, splenicis[*](splenicis dErH (-neticis v). expl- r.), ischiadicis[*](sciadicis VEE.). at[*](at ego et dist. ad ll.v.) renium[*](renum dEv.a.S.) vitia, suspiria, orthopnoeas[*](tribus ll. v.), arteriae[*](arteria V1. -ias V2d.) scabritias[*](ex- cabritias d. -riditas VR.) sanat ex passo III obolis potis[*](potus R1. an pota ipsa trita?) trita aut decoctum eius. lichenas quoque ex aceto inposita purgat[*](purgat VREv(S). sanat dTH.). bibitur contra inflationes et perfrictiones[*](perflictiones VR1.),

febres frigidas, singultus, tormina, herpetas[*](herpetas d1TS cum Gronovio. herbet- VR. hesperit- E. esp- r. asperitates d2v.), capitis gravitates [*](grauitatis E.), melancholicas vertigines, lassitudinum dolores[*](colores VR.) et convolsiones.[*](Diosc. III 28. eupor. II 75. 32. Isid. XVII 9, 88.) — Circa Ariminum nota est herba[*](herba d(?)v. heroa Er.om. r.) quam resedam[*](resedeam V. -daem R.) vocant. discutit collectiones inflammationesque omnes[*](omnes Erv. om. r. cfr. § 56.). qui curant ea, addunt haec verba[*](herba (om. haec) R1.) : Reseda, morbos[*](morbos v. -bis ll.fJ.) reseda; scisne, scisne, quis[*](scisne quis REv. cinae quis V. c in equis d. c in quis T.) hic[*](hinc R.) pullus[*](pullos V(?)v.a.H.) egerit[*](dist.P.) radices? nec caput nec pedes habeat[*](habeat VdTfS cum P. -eant Er e corr. v(D).). haec ter dicunt totiensque despuunt.

Stoechas[*](stoecas Ev.a.C.) in insulis tantum eiusdem nominis gignitur, odorata herba, coma[*](comam VfE. (coma thymi coni. Dal. e Diosc.)) hysopi, amara gustu. menses ciet potu, pectoris dolores levat. antidotis quoque miscetur .[*](Diosc. IV 71. Celsus II 33 (cfr. Plin. XXI 177 sqq.).)[*](Diosc. III 72.)

Solanum Graeci στρύχνον[*](strychnon v e Diosc. cryxo R. eryxo Vd1E. erixo d2.) vocant, ut tradit Cornelius Celsus. huic vis reprimendi refrigerandique .— Smyrnion[*](zmyrnion S coll. indice.) caulem habet apii, folia latiora et maxime circa stolones multos, quorum a sinu exiliunt, pinguia[*](pingula V.) et ad[*](& ad (at R) VRTS. ad d(?)Erv.) terram infracta, odore medicato[*](medicamento V.) cum quadam acrimonia iucundo[*](iucundo C. -de (ioc- V) ll. -da v. de dictione cfr. XXIV 128.), colore in luteum languescente [*](languescunt ea E.), capitibus caulium orbiculatis ut apii[*](apii ll.v(H). anethi B e Diosc.), semine rotundo nigroque[*](nigroque ego. -gro qui ll. v. -gro quod Bas.) ; arescit incipiente aestate. radix quoque odorata, gustu acri mordet, sucosa, mollis. cortex eius foris niger, intus pallidus. odor murrae habet qualitatem, unde et nomen.[*](Diosc. eupor. II 76. 49.) nascitur et in saxosis collibus et in terrenis

. usus[*](usus ll. v. an uis?) eius calfacere[*](excalfacere d(?)v.a.S.), extenuare[*](extenuare ll. v(Brot.). del. H.). urinam[*](urinas E. ruinam V.) et menses cient[*](dist. ego coll. Diosc. eupor. II 49. an exciderunt ipsius decoctum ante aluum?) folia et radix et semen[*](et semen ll.TfD. semen v.). alvum sistit. radix collectiones et suppurationes non veteres, item duritias discutit inlita, prodest et contra phalangia ac serpentes admixto cachry aut polio[*](polio VE.) aut melissophyllo in vino pota, sed particulatim , quoniam universitate vomitiones[*](uomitiones VRdT. -nem Erv. cfr. XXII 153. XXIII 153. XXXIV 120.) movet; qua de causa aliquando cum ruta datur[*](curata datur V.).[*](Diosc. eupor. II 31. 39. 61. 102. 109. 111. I 237. II 13.) medetur tussi et orthopnoeae semen vel radix, item thoracis aut lienis[*](aui lienis V.) aut renium [*](lenium VR1. lienum d.) aut vesicae vitiis, radix autem ruptis, convolsis. partus[*](partus REv. raptus r.) quoque adiuvat et secundas pellit. datur et ischiadicis [*](schiadicis RE. scia- V.) cum crethmo[*](crethmo d(?)B. cretamo VR (-anio v). chre- E.) in vino. sudores[*](sudor est E.) ciet[*](ciet VRdv. creta Er.) et ructus[*](ructus Erv. om. r.), ideo inflationem stomachi discutit. vulnera ad cicatricem perducit .[*](ibid. II 63.) exprimitur et sucus radici[*](radici VErG. -cis rTv.) utilis feminis et thoracis praecordiorumque desideriis, calfacit enim et concoquit[*](concoquid Vd.) et purgat[*](datur dv. -to VR. -tū Er.). semen peculiariter hydropicis datur potui[*](potui ego. -tum VRE. -tu dv. cfr. nota ad XXIV 148.), quibus et sucus inlinitur. et in[*](in ego et dist. om. ll.v.) malagmate[*](malagmate VEv. -te e G(S). -ta e Rd(?)Brot. e coni. H.) cortice arido et ad obsonia[*](an obsonia foliis? cfr. Diosc.) utuntur cum mulso et oleo et garo, maxime in elixis carnibus.—Sinon[*](sinon V1dTMurbac. H cum P. simul V2re corr.Ev. (an sison e Diosc. III 57?).) concoctiones facit, sapore simillima piperi. eadem in dolore[*](dolorem R1. odore E.) stomachi efficax.

[*](Diosc. II 217. (Nicand. ther. 872.)) Telephion[*](thelephion VE.) porcilacae similis est et caule et foliis[*](folii VR.). rami a radice septeni octonique[*](et octonique VE1 (an et octoni qui?).) fruticant foliis

crassis, carnosis. nascitur in cultis et maxime inter vites. inlinitur lentigini[*](lentigini—inlinitur om.E.) et[*](et Vv. at d. ad R.), cum inaruit, deteritur[*](dete- ritur V2dTH. deritur V1. deretur R. teritur v.). inlinitur et vitiligini ternis fere mensibus senis horis noctis aut diei et ut[*](& ut ego.cfr. XXVIII 90. aut VRd1. om.d2Erv.) postea farina hordeacia inlinatur.[*](Diosc. IV 135 (134). Th. H. VII 14, 1. cfr. Plin. XXII 63. 62. 65. XXVI 87. XXV 135.—Diosc. IV 96.) medetur[*](illinitur d(?)v.a.S.) et vulneribus et fistulis.— Trichomanes adianto simile[*](simile vet. Dal. -lis ll.v.) est, exilius modo nigriusque[*](exilibus modo nigrisque Müller emend. IV 24.), foliis lenticulae, densis, parvis[*](paruis ego e Theophr. amaris ll. v.), adversis[*](ad- uersis om.E.) inter se. decoctum eius strangurias[*](strangurias d2v. transg- Er. adstrang- d1. ad- string- (-uirias V) r.) sanat in vino albo potum addito cumino rustico, liennem[*](lienem ego et dist. coll. Diosc. et XXII 65. lefum ll.Tf. esum J. collisum S. illitum H. fucus v. ipsum Müller 1. 1. 25.). cohibet capillos fluentes aut, si effluxerint, reparat alopeciasque densat tritum in oleo[*](in oleo et ego coll. Theophr. et in oleo ll.v.) et inlitum. sternumenta[*](sternutamenta V2v.a.H.) quoque gustatu movet. — Thalictrum[*](thalictrum S e Diosc. -ietrum v. -itrum T. -itruum fH. tarittruum (-ithr- d) Vd. thoaritr- Er. aritthr- R.) folia coriandri habet, pinguiora paulo, caulem papaveris.[*](Diosc. II 185.) nascitur ubique, praecipue campestribus[*](in campestribus d(?)v. cfr. nota ad XXIV 59.). medentur ulceribus folia cum melle.— Thlaspi[*](thlaspi f(B1)H e Diosc. -spe (B2)C. -pse v. ticaspi VR. thic- r.) duorum generum est: angustis foliis, digitali latitudine et longitudine[*](longitudine et latitudine Ev.a.S.), in terram[*](terrae V. -rra d.) versis, in cacumine divisis, cauliculo semipedali[*](semen pedali V.)[*](lac. ego indi- cavi cum vet. Dal. excidit fere folliculis. cfr Diosc.)[*](dist. J.) non sine ramis, .... peltarum specie[*](species Vd.) semine incluso, lenticulae effigie, nisi quod infringitur, unde nomen . flos[*](flos Erv. ad flos VR. at flos dT.an accept (vel adeptum est). flos?) albicat. nascitur in semitis et saepibus. semen asperi gustus bilem et pituitam utrimque extrahit; modus sumendi acetabuli mensura. prodest et ischiadicis[*](sciadicis VRE.) infusum.
potione[*](potione ego e Diosc. cfr. XXIII 14. potu coni. H do- nec ll. v.) sanguinem trahit[*](trahit coni. H. trahat ll. v.), menses quoque ciet, sed partus necat.[*](Crateuas ap. Diosc. II 185. cfr, Plin. XIX 171.) alterum thlaspi[*](thlaspi dTfH. -pe C. thiaspi r.) aliqui Persicon napy[*](napy B coll. XIX 171. naps VRd. aps EVerc. apa v.) vocant, latis[*](fatis Vd.) foliis, radicibus magnis, et ipsum utile ischiadicorum[*](schiadicorum V. scia- RE.) infusioni . prodest[*](pro- sunt ES.) et inguinibus[*](inguibus E.) utrumque[*](utrūque Ev. -raque rS.). praecipitur, ut qui colligat[*](colliga- Ere corr. S. -get V(?)J. -git dv.) dicat, sumere se contra inguina et contra omnes collectiones et contra vulnera, una manu tollat.— Trachinia[*](trachinia dG. tracit VRT. thrachi- Er. tragonia v.) herba qualis sit, non traditur.[*](Diosc. IV 49. cfr. Plin. XIII 115.) credo[*](credo Vdv. -dito Ere corr. del. D.) falsum [*](falsum et ll. S. et D. et falsum esse v.) et promissum Democriti[*](democriti dv. deincerti r.) portentosum esse[*](esse ego. est ll.S. enim est v.), adalligatam triduo absumere[*](adsumere V.) lienes.— Tragonis[*](atragonis E.) sive tragion nascitur in Cretae[*](creta// Vv.a.G.) tantum insulae[*](insulae dG. -la r. -la in v.) maritimis, iunipiro similis et semine et folio et ramis. sucus eius lacteus in[*](in lacteos E.)[*](lac. ego indicavi. exciderunt fere medetur stranguriae. item: cfr. Diosc.) cummim[*](cummin V. gummi d (?)v.a.s.) spissatus vel semen[*](uel semel Lugd. Dal.) in potione[*](inpositione Ev.a.S. de mendo cfr. XXIV 34.)..... spicula e corpore[*](spicule corpore E.) eicit; tunditur recens et cum vino[*](in uino Ere corr.) inlinitur aut siccae[*](sicca d.) farina[*](farinę E.) cum melle. eadem lactis abundantiam facit[*](facit RdEv. iacii V1. iaci in V2.) mammisque unice medetur.[*](Diosc. IV 51. cfr. Plin. XIII 116. XXII 39.—Diosc. II 172. cfr. Th. H. VII 7, 1. Plin. XXI 89.) — Est et[*](et Erv. om. r.) alia herba tragos[*](tragas E2. -gras E1.), quam aliqui scorpion vocant, semipedem alta, fruticosa , sine[*](sine d(?)B. om. rv(D). cfr. Diosc. et Plin. (an foliis nullis? cfr. XXV 92).) foliis, pusillis racemis rubentibus grani[*](grani ll. J. -no v. (an magnitu- dine grani vel grani instar? cfr. Diosc.).) tritici,
acuto cacumine[*](cacumine B. acu- ll.v.), et ipsa in maritimis nascens. huius racemorum[*](racemorum ego e Diosc. ram- ll.v.) X et XII cacumina trita[*](tria R.) ex vino pota coeliacis, dysintericis, sanguinem excreantibus mensumque abundantiae auxiliantur.— Est et tragopogon, quem[*](quam d.) alii comen[*](comen v. -mem Ere corr. -me r.) vocant, caule parvo[*](largo- (pro paruo) d.), foliis croci, radice longa, dulci, super caulem calice lato, nigro. nascitur in asperis manditurque[*](nascitur in asperis manditurque ErD. nasciturque r. nascitur in asperis v. at cfr. Diosc. ll 172.), sine usu.

[*](Th. H. IX 14, 1. 3.) Et de herbis[*](de erbis V. dierum d.) quidem memoria digna hactenus accepimus aut comperimus[*](comferimus E. conf- r e corr.). in fine earum admonere[*](monere E.) non ab re iudicamus, alias aliis[*](alias aliis (alii E) RdEH. alia////// V1. alii V2. aliis alias v.) virium aetates[*](aetatis E.) esse. longissimo tempore durat elaterium, ut diximus, chamaeleon niger[*](20,5) XL annis, centaurium[*](centau- rium REv(S). -reum r(?)Lugd.) non ultra[*](intra E.) XII, peucedanum et[*](et ll. v (S). sex et H. sex Brot.) aristolochia adVI[*](ad VI D. ac ll.v(G). v aut VI B. VI ac S. cfr. Theophr.), vitis silvestris anno, in umbra si[*](si in (Brot.) S e Theophr.)[*](si J. om. ll. v.) serventur [*](seruantur d(?)v.a. S.). et animalium quidem exterorum[*](exterorum d(?)vet. Dal. H. cet- rv. cfr. Theophr.) nullum aliud radices a[*](a om.d.) nobis dictas adtingit excepta sphondyle[*](sphondyle fH. spondile ll.v. -dyle C.), quae omnes persequitur. genus[*](genus—est delete voluit Brot.) id serpentis est.

[*](Th. H. IX 14, 4. 17,1. 20, 5.) Ne illud quidem dubitatur, omnium radicum vim effectusque[*](effectui quem inuifif rucius V.) minui, si fructus prius ematurescant[*](amaturescant E. mat- v.a.S.), item seminum ante radice[*](ra- dice v. -cem ll.) propter sucum incisa[*](incisura VR1.). resolvitur autem omnium vis consuetudine, et desinunt prodesse, cum opus est, quae cottidie[*](cottidie E. coti- rS. quoti- v cfr. XXVIII 37.) in usu fuere, aeque[*](eaque VR. eque r.) quam nocere

. omnes vero herbae[*](herbe uero hebe R1.) vehementiores effectu[*](effecto V.) viribusque sunt in frigidis et in aquiloniis[*](aquilonis VEv.a.C(D). sicci E. sucis V2), item siccis.

[*](Th. H. IX 20, 5.) Sunt[*](sunt om.R.) et gentium[*](et gentium dv. ut ge- V2RE. uice- V1.) differentiae non mediocres, sicut accipimus[*](accepimus dv.a.S.) de taeniis[*](taeniis fS. teneis ll. tin- v.) lumbricisque[*](lubricisque V.), inesse[*](inesse Erv. esse VRfS. - et d.) Aegypti, Arabiae, Syriae, Ciliciae populis[*](populis diuersis E.), e diverso Threciae[*](threciae J. phraec- V1. graec- rv. thrac- S cum B e Theophr.), Phrygiae omnino non innasci. minus id mirum quam quod in[*](artice E.) confinio Atticae et[*](et om.Ev.a.S. | bo////eticae V. bolutię d. boeotiaeque v.a.S.) Boeotiae Thebanis innascuntur, cum absint Atheniensibus. quae contemplatio aufert nos[*](aufert nos v(S). affert nos d. auferinos R. aut ferinos VE. aufert rursus nos C.) ad ipsorum animalium naturas ingenitasque iis[*](his VD.) vel certiores morborum omnium medicinas. rursus[*](rursus ll.Tv(S). del. C. rerum H.) enim[*](enim ll.TH. enimuero v.)cum rerum[*](cum rerum ego. eam rem VRED. ea re dT. ea in re J. omnium rerum S. omnium H. rerum omnium v. cfr. XXII 117. XXIV 1. XXIX 64. XXVII 8. 2. (post eam rem inseruit D tractabimus, quandoquidem natura omnium rerum).) parens nullum animal ad hoc tantum, ut pasceretur[*](parceretur R.) aut[*](aut VRdv(J). ut ES.) alia satiaret, nasci voluit[*](ualuit V. inseruit ll. v. an inseuit?) artesque salutares inseruit et visceribus[*](uisceribus ll. v. an uermibus? cfr. XXX 115. XXIX 92.), quippe cum surdis etiam rebus insereret[*](inseruerit v.a.Brot.), tum[*](tune VED.) vero[*](eī se R.) illa animae auxilia praestantissima ex alia anima[*](alia anima VRdS. animalia (-libus C) alia ErC. -ma alia v.) esse voluit, contemplatione ante cuncta mirabili.

Dictae[*](dictae dv. -ta rS.) erant[*](erat V2S.) naturae[*](naturae dv. -ra rS.) omnium rerum inter[*](inter dErv. -rre R. -rrae V.) caelum ac terram[*](terram Erv(D). -rras rTfS.) nascentium, restabantque quae[*](quae Rdv. que V. quaeque E. quaequae D.) ex ipsa[*](ipfa Erv. illa r. ima J coll. XII 2.) tellure fodiuntur, si non herbarum ac fruticum tractata[*](tractata dv. -cta Er. -etarent V. -ctarunt R.) remedia auferrent[*](auferent V.) traversos[*](trauersos TES. -sus (ira- V1) V. transuersos (-sis R1) Rdv.) ex ipsis animalibus, quae sanantur ,[*](dist. J.) reperta maiore medicina. quid[*](quid VREJ. qui d(?)rv. cfr. XXIX 15. (XVII 217. XXXVII 141).) ergo? dixerimus[*](diximus Tv. a. G.) herbas et florum imagines ac pleraque inventu[*](inuenta E.) rara ac difficilia[*](an difficilia &?), iidem[*](idem VED.) tacebimus, quid in ipso homine prosit homini [*](homini- que E.), ceteraque genera[*](que genera om.E.) remediorum inter nos viventia, cum praesertim nisi carenti[*](carent V.) doloribus morbisque vita ipsa poena fiat? minime vero, omnemque insumemus operam, licet fastidii periculum urgeat[*](iurgeat R.), quando ita decretum est, minorem gratiae[*](gratia VR.) quam utilitatium[*](utilitatum dv. a. D. cfr. § 59.) vitae respectum habere. quin immo externa quoque et barbaros[*](barbaras R1.) etiam[*](etiam Erv (D). om. rS.) ritus indagabimus . fides tantum[*](an tamen?) auctores appellet, quamquam et ipsi consensu prope[*](proprii v. a. G.) iudicii ista[*](iudicii ista D. cfr. § 6. 8. XXII 15. praef. 6. 8. -cii (-ci E) ita ll.v. -cata G.) eligere laboravimus potiusque curae rerum quam copiae institimus[*](institumus R. -uimus Er.). illud admonuisse perquam necessarium est dictas iam a nobis naturas [*](8,97 sqq.) animalium et quae cuiusque essent inventa—neque [*](25,89 sqq. )

enim minus profuere medicinas reperiendo quam[*](cum (pro quam) V.) prosunt[*](prosint R1. possunt Dal.) praebendo—, nune quae in ipsis auxilientur indicari, neque illic in totum omissa[*](emissa Vd.) ; itaque[*](haec itaque VR1dSJ.) haec esse quidem alia, illis tamen conexa.

[*](Celsus III 23 (p. 114). Pl. iun. 94, 1. cfr. Scribon. 17.) Incipiemus autem ab homine ipsum sibi exquirente[*](exquirente U 593. -tes RdEv. -tis V.), inmensa statim difficultate obvia. sanguinem quoque[*](quoque VdErG. om.R. quidem C. namque v. an quippe? cfr. XXV 59.) gladiatorum [*](uncos posui e coni. S.) bibunt, ut viventibus[*](ut bibentibus V1RdTfv. a. G.) poculis[*](poculis G. populis ll. (v add. procul sint).), comitiales [morbi], quod spectare facientes in eadem harena feras quoque horror est. at[*](ad V.), Hercule, illi ex homine ipso sorbere[*](sorbore E. sobere V.) efficacissimum putant calidum spirantemque[*](sperantemque E.) et vivam[*](uiuam D. unam ll. una v.) ipsam anrimam ex osculo vulnerum, cum[*](cum —11. 12 ferarum om.V1R1d.) plagis omnino ne[*](omnino ne ego. omne V2Er. ne G. hunc (vel hoc) ne B. hoc omnium v.) ferarum quidem[*](quidam V2v. a. B.) admoveri ora[*](ore E. ori B.) mos[*](mos TfJ. mus V1R. mus fas V2. fas d(?)Erv.) sit humanus[*](humanus ll.Tf. -na G. -no B. -nas D (ad me- dullas referens).). alii medullas crurum quaerunt et cerebrum infantium. nec pauci apud Graecos singulorum viscerum membrorumque etiam sapores[*](sapore V.) dixere, omnia persecuti ad resigmina[*](resegmina dv. a. J. cfr. XIII 77 (M). XXVIII 86.) unguium, quasi vero sanitas videri possit feram ex homine[*](feram ex homine om.R. .... mine rin marg.) fieri morboque dignum in ipsa medicina, egregia[*](medicinę gratia (-tia egregia v) dv. a. G.), Hercules, frustratione, si non prosit. aspici humana exta[*](exista V.) nefas habetur: quid mandi? quis ista invenit, Osthane[*](osthane (P)S. cfr. XXX 8. ost r. -tane V1RT. -tenta rv.) ? tecum[*](cum V2E.) enim res erit[*](restrit E. res rit V2.), eversor iuris[*](euersosturis V1. -orisurī V2.) humani monstrorumque[*](nostrorumque E.) artifex, qui primus ea condidisti , credo, ne tui vita[*](tui uita ego. uita ll. uita tui v.) oblivisceretur. quis invenit singula

membra humana mandere? qua coniectura inductus? quam potest[*](potest Erv. post VR. pro d.) medicina[*](medicinā V.) ista originem habuisse? quis veneficia innocentiora fecit quam remedia? esto, barbari externique ritus invenerant[*](inuenerant VRTED. -rint d(?)v.) : etiamne Graeci[*](suas graeci Rd.) suas fecere has artes[*](artes v. -tis VRdS. -tice E. (an suae fecere hos artis?)) ?[*](Scribon. 16 extr. Seren. 1019.) extant commentationes Democriti ad aliud[*](aliut R. -ia v. a. D.) noxii 5 hominis[*](homines VR.) ex[*](ex dS. e V2G. et r. et ex v.) capite ossa plus prodesse, ad alia amici et[*](et om.R1.) hospitis[*](hospites VR.). iam vero vi[*](ui Ervv.ubi r.) interempti dente gingivas[*](gingiua Vd. -uā J coll. XXX 26. sed cfr. XXXII 79.) in dolore scariphari[*](scariphari dS. -ifari rT. -ificari v.) Apollonius[*](apollimius E.) efficacissimum scripsit, Meletos [*](meletos V1RfS. -tes dT. miletos V2Er. -tus v.) oculorum suffusiones[*](suffusione V. -nē d.) felle hominis[*](homines V.) sanari, Artemon calvaria[*](in caluaria T. calua B.) interfecti neque cremati propinavit aquam e fonte noctu comitialibus morbis. ex eadem suspendio interempti catapotia fecit contra canis rabiosi morsus[*](morsum d.) Antaeus. atque etiam quadrupedes homine[*](homine P. -nes ll.v.) sanavere, contra inflationes[*](inflammationes R1Tf.) bou perforatis cornibus inserentes ossa humana, ubi homo occisus esset aut crematus, siliginem[*](fuli- ginem P.), quae pernoctasset, suum morbis dando. procul a nobis nostrisque litteris absint ista. nos auxilia dicemus[*](dicimus f.), non piacula, sicubi lactis puerperarum usus mederi poterit[*](poterit VdTErv(H). poffit R. potuit G.), sicubi saliva tactusve corporis, ceteraque similia. vitamin quidem non adeo expetendam [*](extendam E. -dendam v. a. G.) censemus, ut quoquo[*](quo VR1.) modo trahenda sit. quisquis [*](dist. ego.) es[*](es d(?)B. est r.), talis[*](an talibus (sc. remediis)?) aeque moriere, tamquam[*](tamquam ego. etiam quam VT. etiam cum -rv.) obscaenus[*](obscenę R1.) vixeris aut nefandus. quapropter hoc primum quisque in remediis animi[*](animis ut VR1. -mi ut dT.) sui habeat, ex omnibus bonis, quae homini tribuit
natura, nullum melius esse tempestiva morte, idque[*](idque om.E.) in ea optimum, quod illam sibi quisque praestare possit[*](poffit VRdTf. poterit Erv.).

Ex homine remediorum primum maximae quaestionis [*](quaestiones R.) et semper incertae est, polleantne[*](polleantne (-tue f) VRdTfS. uale- Erv (D). cfr. XXIX 11.) aliquid verba et incantamenta carminum. quod si verum[*](uerum hominis E.) est, homini acceptum fieri[*](fieri VRTEv (Gron. S). ferri d(?)C. cfr. VIII 61. XXXIV 138. 142. (aliter II 22. XII 82. XIX 37. XIV 60).) oportere conveniat, sed viritim sapientissimi cuiusque respuit fides, in universum vero omnibus[*](in omnibus R1.) horis[*](oris V. ho- minis E. horis hominis v. a. G.) credit vita nec sentit. quippe victimas[*](uictimas Ev(D). -ma r. mā S.) caedi sine precatione non videtur referre[*](referri E.) aut deos[*](aut deos VRdTH. adeo E. nec deos v.) rite consuli.[*](cfr. Valer. Max. I 1.) praeterea alia sunt verba inpetritis[*](inperitis R1. -etruis T. -etrantis v. a. H.), alia depulsoriis[*](depulsoriis RdTfH. -ris V (?)Ev(D).), alia commendationis [*](commendationis B (-toriis J). -nta- tionis VRdv. -nes E.), videmusque[*](uidemusque VRdTS. -dimus quae (quev))Ev(H). -mus C.) certis precationibus obsecrasse[*](an obsecrare?) summos magistratus et, ne quod[*](ne quid Rd(?)v. a. S.) verborum praetereatur aut praeposterum dicatur, de scripto praeire aliquem rursusque alium custodem dari qui adtendat, alium vero[*](alium uero Ev. aliquē uero dTS. aquam (-ua R) uero VR.) praeponi qui favere[*](fauere VRdTS. -ri Ev.) linguis iubeat, tibicinem canere, ne quid aliud exaudiatur , utraque memoria insigni, quotiens ipsae[*](ipsae—17 quotiens om.VR1.) dirae obstrepentes nocuerint quotiensve precatio erraverit; sic repente extis[*](extitis R1. -tetis V.) adimi capita vel corda aut geminari victima[*](uictum V. -tua R1.) stante.[*](Livius VIII 9, 6–8. X 28, 15.—Dion. Halic. II 69. Valer. Max. VIII 1, 5. cfr. Liv. epit. XX.—Plutarchus quaest. Room. 283.) durat inmenso exemplo Deciorum patris filiique, quo se devovere[*](deuoluere E. -orauere V1. -orare V2.), carmen; extat Tucciae[*](tuctiae d.) Vestalis incesti deprecatio

[*](et p. 280, 1 incesti deprecatio G. -stae (-ste E) precatio (praec- VE) ll.v.), qua usa[*](qua usa Rdv. causa V. qua causa E.) aquam[*](quam V.) in cribro[*](cibro V.) tulit anno urbis DXVIIII[*](DXVIIII V(?) EJ. DCVIIII Rv. -VIII dT.). boario vero in foro Graecum Graecamque[*](graecam- que Erv. -camue (-uel R) r.) defossos[*](defossa VdT. -ss/// R1.) aut[*](ut V.) aliarum gentium, cum quibus tum res esset, etiam nostra aetas vidit. cuius sacri precationem, qua[*](quia VR1.) solet praeire XVvirum collegii magister, si quis legat, profecto vim carminum fateatur, omnia ea[*](omnia ea VRdS. ea (et v) omnia EG(D).) adprobantibus DCCCXXX annorum eventibus. Vestales nostras hodie credimus nondum egressa urbe mancipia[*](manupia R1.) fugitiva retinere in loco precatione[*](precatione G. -nes R. -ni (praec- E) Er. -nis (praec- V) rfv. -nibus J.), cum[*](cum ll. G. quod v.), si semel recipiatur ea ratio, et deos preces aliquas exaudire aut ullis[*](ullis Ev(S). illis rH.) moveri[*](mouere E.) verbis, confitendum[*](confiteri.dum V.) sit[*](sit Erv. sed rT.) de[*](dist. S cure Gesnero.) tota coniectatione [*](coniectione VfS.).

Prisci quidem nostri perpetuo talia[*](alia d2. om.d1.) credidere[*](credidere VdTfS. prodi- R(?)Ev(D). cfr. § 27.), difficillimumque [*](diffi- cillimaque V. -mamque d.) ex his, etiam fulmina elici[*](fulmine lici V.), ut suo loco docuimus .[*](Livius I 31, 8. (Peter hist. Rom. fragm. p. 80 nr. 13).) L. Piso primo annalium auctor est, Tullum[*](tul- lium V2.) Hostilium regem ex Numae libris eodem, quo illum, sacrificio Iovem caelo devocare[*](deuocauere VR1.) conatum, quoniam parum[*](parum om.VE1.) rite quaedam fecisset, fulmine ictum, multi vero magnarum rerum fata[*](facta d.) et ostenta verbis permutari.[*](Dion. Halic. IV 59–61. Varro 1. L. IV 3. Plutarchus Val. Popl. c. 13 (p. 103). Festus s. v. Ratumena.) cum in Tarpeio fodientes delubro fundamenta caput humanum invenissent, missis ob id ad se[*](ad se RdTH cum Gron. ade Vf. a se Ev. a senatu B (D).) legatis Etruriae celeberrimus vates Olenus[*](olemus R. solenus d.) Calenus, praeclarum id fortunatumque cernens, interrogatione in suam gentem transferre temptavit, scipione determinata prius[*](determinata prius VR1dS. prius det- Erv (D). cfr. § 32. 97. 144.) templi imagine[*](imagini V. -gni r. magni R.) in solo ante se:

Hoc ergo dicitis, Romani[*](dictis romanus E.) ? hie templum lovis optimi maximi futurum est, hic caput invenimus? constantissima annalium adfirmatione[*](adfirmationem R.), transiturum fuisse fatum in Etruriam, ni praemoniti[*](prae- menti VR1d.) a filio[*](folio V.) vatis legati[*](legati romani Erv. a. S(D).) respondissent : Non plane hic, sed Romae inventum caput dicimus. iterum id[*](id REv. in V. hinc d.) accidisse tradunt, cum in fastigium [*](fastidium V.) eiusdem delubri praeparatae quadrigae fictiles in fornace crevissent, iterum[*](et iterum Erv. a. S(D).) simili modo[*](mo R1d. more T.) retentum augurium.

Haec satis sint, exemplis ut appareat, ostentorum vires et in nostra potestate esse ac, prout quaeque accepta sint, ita valere. in augurum certe disciplina constat neque diras neque[*](diras neque om.Vd.) ulla auspicia pertinere ad eos, qui quamque[*](qui quamque RdEv. quicquam quae V. quicumque D. an qui quamcumque?) rem ingredientes observare se[*](obseruare se Erv(D). -asse rTfS.) ea negaverint[*](nega- uerim Vd.), quo munere divinae indulgentiae maius nullum est. quid? non et legum ipsaruin in duodecim tabulis verba sunt:[*](Seneca quaest. nat. IV 7, 3. cfr. R. Schöll Legum XII tab. fragm. VIII 7. 26. Macrob. III 9. Plutarch. quaest. Rom. 61 p. 278. Plin. III 65.) qui fruges excantass it[*](excantassit P. -sset ll.v. a. S.), et alibi: qui[*](qui om.E.) malum carmen incantassit[*](incantassit V1RS. -sset V2dErv. (et alibi qui malum prave iteraveruntVR).) ? Verrius Flaccus auctores ponit, quibus credat in obpugnationibus ante omnia solitum a Romanis sacerdotibus evocari deum, cuius in tutela id oppidum[*](ad eum VR1.) esset, promittique[*](promittitque VR.) illi eundem aut ampliorem[*](ampliorem locum Ervv. a. H.) apud Romanos cultum[*](cultumue v. a. H.). et durat in pontificum[*](ponti- ficium V2.) disciplina id sacrum, constatque ideo occultatum , in cuius dei[*](demum (pro dei) Ve corr.) tutela Roma esset, ne qui hostium simili modo agerent.[*](Theocrit. 2. Vergil. buc. 8, 64 sqq. 71. cfr. Plin. VIII 48.) defigi quidem diris[*](miris V2Ev. a. B.) precationibus[*](precationibus VRdTfS. depr- Erv(D).) nemo[*](nemo num (pro non) R1.)

non metuit. huc[*](hoc VD.) pertinet ovorum[*](ut ouorum rv. a. B.), quae[*](quę dS. Que VRT. ut B.om.Ev.) exorbuerit quisque , calices coclearumque[*](coclearumque exorbuerit quisque VR.) protinus frangi aut isdem[*](isdem VRED. eosd- d(?)B. easd- v.) coclearibus perforari. hinc Theocriti apud Graecos, Catulli[*](catuli V. Calui Unger de Valgi Bufi poem. p. 287.) apud nos. proximeque Vergilii incantamentorum amatoria imitatio. multi figlinarum opera rumpi credunt tali modo, [*](dist. ego.) non[*](modo non dErv. non (nom V1) modo V1R. modo V2.) pauci etiam serpentes, ipsas[*](ipsos Tv. a. G.) recanere[*](recanere ll.TfH. -ntari (inc- G) v. cfr. X 102.) et hunc unum illis esse intellectum, contrahique Marsorum cantu etiam in nocturna quiete[*](quiete iam d. qui etiam V. quiete etiam R (?)Ev.). iam parietes incendiorum deprecationibus conscribuntur. neque est facile dictu, externa verba atque ineffabilia abrogent[*](rogent E. dero- v. a. H.) fidem validius an[*](an B. in ll. etiam v.) Latina et[*](latina et ego. -nae E. -ne/// d. -ne V. -na R (?)v.) inopinata , quae[*](quae ego. et quae ll. v.) inridicula[*](ridicula v. a. H.) videri cogit animus semper aliquid inmensum exspectans ac[*](ad (pro ac) V.) dignum deo movendo, immo vero quod numini[*](nomini V.) imperet.[*](Homerus τ 455. Theophr. ap. Athen. XIV 18 p. 624a. Apollon. hist. mir. 49. Gellius IV 13. Martian. Cap. IX 926 (p. 314). Cato 160 (cfr. Plin. XVII 267). Varro I 2, 27.) dixit Homerus[*](homeros V.) profluvium sanguinis vulnerato femine Ulixen[*](ulixen ErS. -em G. -xe R. ulyxe V. -em v. -yssem d(?)C(H).) inhibuisse carmine, Theophrastus ischiadicos sanari, Cato prodidit luxatis membris carmen auxiliare, M. Varro podagris. Caesarem dictatorem post unum ancipitem vehiculi casum ferunt semper, ut primum consedisset, id quod plerosque[*](plerusque V.) nunc facere scimus, carmine ter repetito[*](crete petito R1. -itos d.) securitatem itinerum[*](iterum VR1f.) aucupari solitum.

[*](Ovid. fast. I 175. Cic. de divin. I 45, 102.—cfr. Plin. XI 251.) Libet[*](licet Ev. a. H.) hanc[*](hanc in v. a. H.) partem singulorum quoque conscientia[*](conscientie d. -tiam Ev. a. H.) coarguere. cur enim primum anni incipientis[*](incipientes V(?)ED) diem laetis

precationibus invicem faustum ominalmur? cur[*](cur Erv. cum d. eum V. reum R.) publicis lustris etiam nomina[*](numina d.) victimas ducentium prospera[*](prospera RdB. -re Vv. pspere E.) legimus[*](legimus RdEv(G). lig- V. elig- C(S) cum B.) ? cur effascinationibus adoratione[*](adhoratione V.) peculiari[*](peculiare VRE.) occurrimus, alii[*](an aliqui?) Graecam Nemesin[*](nemesim RS.) invocantes, cuius ob id Romae simulacrum in Capitolio est, quamvis Latinum nomen non sit? [*](Verg. buc. 8, 75. Gels. III 4.) cur ad mentionem[*](mentioned dEv. dement- V. orat- R.) defunctorum testamur, memoriam[*](memoria VRd.) eorum a nobis non sollicitari? cur inpares numeros ad omnia vehementiores credimus, idque in febribus dierumn observatione intellegitur? cur ad primitias pomorum haec vetera esse dicimus, alia nova optamus? cur[*](cur V2Erv. alia rTf.) sternuentes[*](ster- nuentes dTH cum Gron. -tis V1R. -umentis V2Er. -utamen- tis fv.) salutamus ? quod etiam Tiberium Caesarem, tristissimum, ut constat, hominum[*](hominem R1dTfS.), in vehiculo exegisse tradunt, et aliqui nominec quoque consalutare religiosius putant? quin et absentes tinnitu aurium praesentire[*](praesentium Vd.) sermones de se[*](de se re V. de sese dS.) receptum est. Attalus adfirmat, scorpione[*](scorpionem (-phi- R) VR1.) viso[*](uisori V.) si quis dicat duo, cohiberi nec vibrare ictus. et quoniam scorpio admonuit , in Africa nemo destinat aliquid nisi[*](nisi aliquid VR1.) praefatus Africam, in ceteris vero gentibus deos ante obtestatus[*](obtestatur v. a. S.), ut velint. nam[*](an iam?)[*](nam—20 uidemus in § 26 post iudicatur transponenda esse coni. S.) si mensa[*](mensa VRdG. mens Ev(D).) adsit[*](assit v. a. C. adflicta sit D.), anulum[*](nullum Ev. a. H.) ponere translatitium [*](translatitium Ev(D). -la- tium dVen. tralatium VR. -titium H.) videmus, quoniam etiam[*](quoniam etiam VRdTJ. quin etiam fH. etiam quoniam E. quoniam v.) mutas[*](mutas S cum Ferrario elect. 2, 17. multas ll. G. -tas etiam v.) religiones[*](relegiones V. -ligionesque E.) pollere manifestum est.[*](Plutarch. Numa 14 p. 69. Plaut. Curc. I 1, 69. Posidon. ap.Athen.IV 36 p. 152d.—schol. Aristoph. Vesp. 626.) alius[*](aliis U. an aliquis? (post alius intercidisse aliqua altero alius terminata coni. S).) saliva[*](sali- uamus VR1.) post aurem[*](paurem dicito V.) digito relata sollicitudinem
animi propitiat[*](propitiari d.). pollices, cum faveamus, premere etiam proverbio iubemur. in adorando dextram[*](dextrā dv(S). -tra VE. -teram R(?) Verc.) ad osculum referimus totumque corpus circumagimus, quod in laevum fecisse Galliae religiosius credunt. fulgetras[*](fulget trans E.) poppysmis [*](pompismis d. poppimys E.del. v. a. B.) adorare consensus gentium est.[*](cfr. Petron. c. 74.) incendia inter epulas nominata aquis sub mensam[*](mensam VtfES. -sas Rd(?)G(H). -sis Lugd. -sa v.) profusis[*](per- fusis V.) abominamur. recedente aliquo ab epulis simul verri solum aut bibente[*](bibente v. -tem VRd. uiuente E.) conviva[*](conuiua v. -am ll.) mensam[*](mensa E.) vel repositorium tolli inauspicatissimum iudicatur. Servi Sulpicii principis viri[*](uiri om.VR1.) commentatio est quamobrem mensa[*](mensa uacua Fer- rarius. mensa sola coni. S.) linquenda non sit, nondum enim[*](enim in VR1d.) plures[*](plures (sc. mensae) quam ll.v.(G). plures quam III (aut quattuor uel quin- que) B.) quam convivae numerabantur. nam sternumento revocari ferculum mensamve[*](mensaue Vd.), si non postea[*](postea si non VR1d.) gustetur aliquid ,[*](lac. ego indicavi; exciderunt fere ostenta eius modi ob- seruare quis spernendum arbitretur.) inter diras[*](dira v. a. G.) habetur. ..... aut[*](aut ll. G. del. v.) omnino[*](omnia Ven.) inane[*](inane VRdTVerc. nam E. non G. autem v.) esse[*](est dT.) ? [*](cfr. Diog. Laert. VIII 1, 34.) haec[*](dist. ego.) instituere illi, qui omnibus negotiis horisque interesse credebant deos et ideo placatos etiam vitiis nostris reliquerunt[*](liquerunt d.). quin et repente conticescere[*](conticiscere VRS.) convivium adnotatum , set[*](set ego. est ll.v. cfr. VIII 207. XXIX 77. X 62 et XI 281.) non nisi in pari praesentium numero, isque[*](isque VRdTH(J). iisque fS. squae E. qua in re v.) famae labor est ad quemcumque eorum pertinens. cibus etiam e manu prolapsus reddebatur utique[*](uti- que RG. ubi- Vd. ut quae E. atque v.) per mensas, vetabantque[*](uetebantque R. -tabantur v. a. G.) munditiarum causa deflare[*](defluere E.), et sunt condita auguria, quid[*](qui R1d.) loquenti cogitantive id acciderit, inter execratissima
[*](et p. 285, 1 exagrantissima VR1d.), si[*](est si coni. S.) pontifici accidat dicis[*](dicis RdTfEH(J). ditis V(?)v(S).) causa epulanti[*](epu- lati Vd.). in mensa utique id reponi adolerique[*](adolorique V.) ad Larem piatio est. [*](cfr. Plin. XVI 194. XVIII 321.) medicamenta, priusquam adhibeantur, in mensa forte deposita negant prodesse. ungues resecari nundinis Romanis tacenti atque a[*](a REv. om.V(?)dT.) digito indice[*](in- dige VR.) multorum[*](mulierum D.) persuasione[*](perfuafione ego. pecuniae ll.v. cfr. § 260. XIX 187. XXV 10. 94. XXVII 107. XXIX 28. XXXII 21. XXX 115. peculiare D. opinione Hauptius Hermae VI 390 (opusc. III 566).) religiosum est, capillum vero contra[*](contra ErS. -tracti r. -trectari con- tra v.) defluvia ac[*](ad Vd.) dolores[*](colores d.) capitis XVII luna atque XXVIIII. pagana lege in plerisque Italiae praediis cavetur[*](cauentur d.), ne mulieres per itinera[*](perit in ara V.) ambulantes torqueant fusos aut omnino detectos[*](deiectos d.) ferant, quoniam adversetur id[*](id REv. in V.om.d.) omnium spei, praecipue frugum. M. Servilius Nonianus[*](nonnianus Vf.) princeps civitatis non[*](non dEv. num r.) pridem in metu[*](quid enim metum E.) lippitudinis , priusquam ipse eam nominaret aliusve ei praediceret, duabus litteris Graecis PA chartam[*](cartam V.) inscriptam[*](scriptam E.) circumligatam [*](circumligatis E. (an -to?)) lino subnectebat collo, Mucianus ter consul eadem observatione[*](obserua- tionem E.) viventem muscam in linteolo albo[*](albo VErv. ob r.), his[*](iis V1R.) remediis carere ipsos lippitudine praedicantes. carmina quidem[*](quidam E. quaed- v. a. S.) extant contra grandines[*](cardines Vd.) contraque morborum genera contraque ambusta, quaedam etiam experta[*](experta G. ex parte ll. in partus v.), sed prodendo obstat ingens verecundia in tanta animorum varietate. quapropter de iis[*](de iis RS. deus V. de his rv(D).) ut cuique libitum fuerit opinetur.

[*](cfr. Plin. VII 13–15. XXI 78. Strabo XIII 1, 14 p. 588. Cels. V 27, 3.) Hominum monstrificas naturas et veneficos[*](uenificos V2. uerif- V1d. benef- E.) aspectus diximus in portentis gentium et multas animalium[*](7,13 sq. ) proprietates, quae repeti supervacuum est. quorundam

hominum tota corpora prosunt, ut[*](ut Erv. om. r.) ex iis[*](iis v. his ll. C.) familiis, quae sunt terrori serpentibus, tactu ipso levant[*](lauant E.) percussos suctuve[*](su- coue E.) modo[*](modo ego. tumodo R. modico rVerc.(G). med- v. madido ED. tumido rTf. umi- Salm. e tumi- (sc. uulnere) J. cfr. XI 279.), quorum e genere[*](genera (om. e) E.) sunt Psylli Marsique et qui Ophiogenes[*](ophiogenes C. -nis RdD. opioghenes V. oblongenis E. -nes v.) vocantur in insula Cypro[*](cypro Erv. paro rTfJ coll. VII 13 (memoriae lapsum statuens).), ex qua[*](quo Vd.) familia legatus Euagon[*](eua- gon VRdTH. exa- EG. hexa- v.) nomine a consulibus Romae in dolium[*](nidulium V.) serpentium coniectus[*](con- tectus VR1.) experimenti[*](experimentis Er. -to R.) causa circummulcentibus[*](circummultibus VR1. -tis d.) linguis miraculum praebuit.[*](cfr. Plin. VIII 92. 93.) signum eius familiae est, si modo adhuc durat, vernis temporibus odoris virus. atque eorum sudor quoque medebatur, non modo saliva. nam in insula Nili Tentyri[*](tentyri dTB. -rii E. -ra G. -tiri V1R. -rii v. -tylii r. -tiluri V2.) nascentes[*](nascentes Erv. ascentes V3. centes rT. gentes J.) tanto sunt crocodilis terrori , ut vocem quoque eorum fugiant, horum omniumn generum insita[*](insita ego. in sua ll.v.) repugnantia interventum quoque mederi constat, sicuti[*](sicuti drv. -ui E. -um V. sucū R.) adgravari vulnera introitu eorum, qui umquam [*](qui quam VR1.) fuerint[*](fuerit R1.) serpentium canisve dente laesi. iidem[*](idem ED. item V.) gallinarum incubitus, pecorum fetus abortu vitiant[*](uitia E.) ; tantum remanet virus ex accepto[*](ex accepto VRdTfS. exce- Ev.) semel malo, ut[*](ut om.VR1.) venefici[*](uenefici dB. -cii Vr. -cio v. bene- ficii r.) fiant venena passi[*](passim Ev. a. B.). remedio[*](Emedio R1.) est ablui[*](prius ablui d.) prius manus eorum aquaque illa eos, quibus medearis[*](mederis E.), inspergi. rursus a[*](a om.VR1d.) scorpione aliquando percussi numquam postea a crabronibus, vespis apibusve feriuntur[*](bestiis aspidibusue ferian- tur E.).[*](Apuleius ap. Geop. XIII 8, 6.) minus miretur hoc qui[*](quis VR.) sciat, vestem a tineis non attingi, quae fuerit[*](fuerit drv. -rint VR. -rat E.) in funere, serpentes
aegre praeterquam laeva manu extrahi.

e[*](e om.Ev. a. H. (cum praecedd. iunxit Gron.).) Pythagorae inventis non temere fallere[*](an fal- lare (ut arbitrere XI 82)?), inpositivorum nominum [*](hominum Vd.) inparem vocalium[*](ocu- lorum E. -rumue v. a. H.) numerum clauditates oculive orbitatem ac similes casus dextris adsignare partibus, parem laevis. ferunt difficiles partus statim solvi, cum quis tectum, in quo sit gravida, transmiserit lapide vel missili[*](lapidem uel missile E.) ex iis[*](iis v. his ll. C.), qui[*](qui ll. Dal. quae v (an recte?).) III animalia[*](tria ll .v.) singulis ictibus interfecerint[*](inter- ficerint E. -fecerunt VfS.), hominem, aprum, ursum.[*](Plin. iun. 93, 8. 9. Scribon. 13 extr.—Pausan. V 13, 4. Serv. ad Verg. Georg. III 7. Ovid. met. VI 404 sqq.) probabilius id facit hasta velitaris evulsa[*](euulsa dErS. -sa e H. sa a v. euuisa V. eius a R.) corpori[*](corpori S. -ris ll. -re v.) hominis, si terrain non attigerit; eosdem enim inlata effectus habet[*](habet VRdv. agit E.). sic et sagittas corpori[*](corpora r. -re Ev. a. S.) eductas[*](ductas E.), si terrain non attigerint, subiectas cubantibus amatorium[*](amatorum V.) esse Orpheus et Archelaus scribunt, quin et comitialem[*](comitialem Rv. -le E. -les (commi- V) rTS.) morbum[*](morbū v. -bo Er. -bus R. -bos rTS.) sanari cibo[*](cibos R1.) e care ferae occisae eodem ferro, quo homo interfectus sit. quorundam partes[*](7,20) medicae[*](medicae Erv. -cinae rTf.) sunt, sicuti diximus de Pyrrhi[*](phyri V.) regis pollice, et Elide solebat ostendi[*](ostendit RE.) Pelopis os ulnamque[*](os ulnam ego. ostilnam E. -liam Tr. -liani VEd. os ul- nae eius J. costa C. -tilla B. hasta v. scapula D cum Gron.)eam[*](que eam ego. quam ll. v.) eburneam adfirmabant.—(Naevos[*](neios V. naeuos—18 multi videntur ad § 28. pertinere ante pagana lege.) in facie tondere religiosum habent etiam nunc multi).—

[*](Plaut. Capt. III 4, 21. Theophr. char. 16 extr. Tibull. I 2, 54. 96. Theocrit. 6, 39.) Omninum[*](omnium ll.v(S). hominum C.) vero in primis ieiunam salivam contra serpentes praesidio esse docuimus, sed et alios efficaces [*](7,15)

eius usus recognoscat[*](usus recognoscat om.E.) vita. despuimus[*](despimus V.) comitiales morbos, hoc est contagia[*](contraria d. -iae V.) regerimus[*](fegerimus V.). simili modo et fascinationes repercutimus dextraeque[*](dextraque d. de atr- V.) clauditatis occursum. veniam quoque a deis spei alicuius audacioris[*](auda- cioris VR1v(S). -res (-tio- E) rTH.) petimus in sinum spuendo[*](spuendū V.), et iam[*](et iam D. etiam Erv. om. r S. an etenim (vel multis etiam?).) eadem ratione terna despuere precatione[*](preca- tione U 595. praedic- ll.S. deprec- v(D).) in omni medicina mos[*](mos om.R1.) est atque[*](e statuque V. se a atque R1.) ita effectus adiuvare[*](adiuuaret Vd.), incipientes furunculos ter praesignare ieiuna saliva. mirum[*](mirum VEdv. rum E.) dicimus[*](dicemus Erv. a. S.), sed experimento facile: si quem paeniteat ictus eminus comminusve inlati et statim expuat in mediam[*](in mediam VRdS. me- diam in Erv(D). sed cfr. § 78. XXV 18. IX 116. XI 122. XIII 109. XXI 112.) manum qua percussit[*](percussit dv. -ssa r.), levatur ilico in[*](in ll.TfS. del. v.) percusso[*](percussu f. -ssa E. -ssus a B. -ssis a v.) culpa[*](culpa ll.TfS. poena v. an plaga?). hoc saepe delumbata[*](lumbata VR1d.) quadrupede adprobatur statim a tali remedio correcto animalis ingressu.[*](Marc. 18, 4.—Plin. iun. 19, 19. Marc. 9, 107.) quidam vero adgravant ictus ante conatum simili modo saliva in manum[*](ma- num S cum vet. Dal. -nu ll.v.) ingesta. credamus ergo et lichenas leprasque ieiunae[*](ieiune E. -no v. a. G.) inlitu[*](inlita E.) adsiduo arceri; item lippitudines[*](lepitudines VR.) matutina cottidie velut inunctione , carcinomata malo terrae[*](manipulo terrae Gesner. locus nondum sanatus. an [malo del. ut e dittogr. ficto] terra ea (sc. saliua) subacta?) subacto, cervicis[*](ceruici VR.) dolores[*](dolore E. -rem v. a. S.) saliva ieiuni dextra manu ad dextrum[*](extremum E.) poplitem relata, laeva ad sinistrum; si quod animal aurem[*](aut rem V.) intraverit et inspuatur, exire.[*](Aelian. n. a. IV 22. VII 26.—cfr. Plin. VII 15. Lucret. IV 636. Aelian. n. a. IX 4. Aristot. h. a. VIII 29. Geop. XIII 8, 5.) inter amuleta est editae quemque urinae[*](urina V.) inspuere[*](exspuere R1(?). exp- Ev. a. G.), similiter in calciamentum dextri pedis, priusquam induatur,
item cum quis transeat locum, in quo aliquod periculum adierit. Marcion Zmyrnaeus[*](smyrnaeus d(?)v. a. S.), qui de simplicibus[*](simplicium coni. Dal. coll. Galeniπερὶ τῆς τῶν ἁπλῶν δυνάμεως.) effectibus scripsit, rumpi scolopendras marinas sputo[*](spotu V1R. potu V2.) tradit, item rubetas aliasque ranas, Ofilius[*](ofilius VRED. opi- d(?)H. ophi- v.) serpentes, si quis in hiatum earum expuat, Salpe torporem sedari quocumque membro stupente[*](instupente Ev. a. S.), si quis in sinum expuat aut si superiores[*](superiores ego. -orem RS. -orum r. -or rv(J).) palpebras[*](palpe- bras ego. -ram S. -ra ll.v(J). singularem num. Plinius nus- quam posuit.) saliva tangat.[*](Iuven. 10, 41 sqq. Isid. XVIII 2, 6.)cur[*](tangat cur ego. -gantur Vr. -gatur d(?)Ev(J). -gant R. -gat S.) non[*](nō et ego. nos dJ. eos r. eo magis D. nos si v.)et haec[*](haec ll.(J). haec et illa B. an hoc (corruptum in hec)?) credamus rite fieri[*](fieri om.VR.), extranei interventu aut, si dormiens spectetur infans, a nutrice terna adspui[*](despui CFW Müller p. 25. ex- pui v. a. G.) in os? quamquam[*](in os quamquam ego. quamquam illos VRdTH. quamquam Ev (D).) religione eum tutatur[*](eum tutatur coni. H. mutuatur VdT. utu- R. mutatur ErB. -tat v. tutatur H cum Gron. muta tuta- J e coni. S.) et fascinus, imperatorum quoque, non solum infantium , custos, qui deus inter sacra[*](sagora E (hic deficiens usque ad § 51 efficaciora).) Romana a[*](a dv. om.VRD.) Vestalibus[*](mestalibus V. est- R.) colitur[*](cu- litus VR.), et currus triumphantium, sub his pendens, defendit medicus invidiae, iubetque eosdem[*](eodem R.) respicere[*](refpicere -H cum Gron. recipere ll. v. refip- coni. S. de mendo cfr. § 123(concipere). 264. XXXV 56.) similis medicina linguae, ut sit exorata a tergo Fortuna gloriae carnifex.

[*](Cels. V 27, 1. Pl. iun. 112, 7. 8. Marc. 18, 28.) Morsus hominis inter asperrimos[*](asperrimus R. -erimus V.) quosque[*](quosque D cum U 597. quo- que ll.v.) numeratur [*](numerator V1R.). medentur sordes ex auribus ac, ne quis miretur, et[*](et Vd. etiam R(?)v.) scorpionum ictibus serpentiumque statim inpositae, melius e[*](e v. et ll. ex D.) percussi auribus. produnt ita et reduvias[*](reduuias B (J). -ia VRdv. rediuiua TVerc. -iuias Brot.) sanari, serpentium vero ictum contusi dentis humani farina.

[*](Marc. 36, 28.) Capillus puero[*](puero ll.Tfv(S). -rorum C.) qui primum decisus est, podagrae inpetus dicitur levare circumligatus; et in totum inpubium [*](dist. ego.) inpositus[*](inpositus dv. -tū R. -tu VfS (nusquam alibi a Plinio dictum).), virorum quoque, capillus canis morsibus medetur ex aceto et capitum volneribus ex oleo aut vino; si credimus [*](caedimus V. ced- R.), e[*](e (corruptum in ae) ego. ac VdD. hoc R. a v. cfr. § 46.) revulso cruci quartanis, conbustus utique capillus carcinomati[*](carginomati V1. targ- R.). pueri[*](puer R.) qui primus ceciderit dens, ut terram non attingat, inclusus in armillam et adsidue in bracchio habitus muliebrium locorum dolores prohibet.[*](Pl. iun. 65, 3–5. 24, 14. Marc. 10, 71. 22, 21. (26,100). cfr. Diosc. eupor. II 111 extr.) —Pollex in pede praeligatus[*](alligatus VPl. iun.) proximo digito tumores inguinum sedat [*](sedit R1.), in manu dextera[*](dextra dv. a. S.)[*](duo ll. v.) II medii[*](medi VD.) lino leviter[*](liuiter VR.) colligati destillationes atque lippitudines[*](lepitudines VR.) arcent. quin et eiectus lapillus[*](lapillus d(?)Bas. cap- rv.) calculoso alligatusque[*](alligatusque TfH. -tus Bas.(D). -tus qui ll. v.) supra pubem levare ceteros[*](ceterus VR.) dicitur ac iocineris etiam dolores et celeritatem partus facere; adicit[*](adicit S. -igit R. -igitur V. adit id d. addidit v.) Granius[*](granius v. -nus ll.) efficaciorem ad hoc esse ferro exemptum. partus accelerat[*](accelerat dv. cel- r.) et mas[*](et mas ego. ecinos R. hec mos V. hecinos d. hic mas J. uicinos v. (an lentos vel enectos, ut XXVI 159?).), ex quo quaeque conceperit[*](conciperit VR.), si cinctu suo soluto feminam cinxerit, dein solverit adiecta precatione, et cinxisse[*](et cinxisse ego. euinx- V. se uinx- r(?)v.) eundem[*](eandem v. a. G.) et soluturum[*](soliturum R.), atque abierit.

[*](Pl. iun. 32, 9–11.—Diosc. eupor. I 20.) Sanguine[*](sanguinis V.) ipsius hominis ex[*](ex om.R.) quacumque parte emisso efficacissime anginam[*](anguinam VR.) inlini tradunt Orpheus et Archelaus, item ora[*](ara R.) comitiali morbo[*](malo R.) conlapsorum[*](cum lapsorum f. lap- dv. a. S.), exurger

e[*](et p. 291, 1 exurgere v. -gueri VRd1. -gri d2.) enim protinus; quidam, si pollices pedum pungantur [*](purgantur V.) eaeque[*](eaeque fS. eae quae V. ę eque R. eque d. exque iis (his C) v.) guttae referantur[*](referantur dv. cfr. § 25. se fer- V. sēfer- R. si fer- D cum U 599.) in faciem, aut si virgo dextro pollice attingat[*](atinguat V.), hac[*](haec VR.) coniectura[*](contectura V1. context- R.) censentes virgines[*](uirginis vet. Dal.) carnes edendas[*](sedandas V.).[*](Hippocr. aph. 28. Cels. II 1. Scribon. 18. Hippocr. aph. V 64. Cels. III 23.—Marc. 8, 31.) —Aeschines[*](haec sinaes V.) Atheniensis excrementorum [*](ex crematorum G.) cinere anginis medebatur et tonsillis[*](tonsillis dv. consiliis r.) uvisque[*](suuisque V1R.) et carcinomatis. hoc medicamentum vocabat botryon[*](botrion V.).— Multa genera morborum primo coitu solvuntur[*](soluentur R.) primoque feminarum mense aut, si hoc[*](hoc dfH. co V. id R(?). non id v.) non contigit[*](contigit ego. efr. vol. III p. 494. -tingit ll.fH. -tingat v.), longinqua fiunt, maximeque comitiales. quin et a serpente[*](serpentis R.), a scorpione[*](a scor- pione VRJ. ac sc- d(?)v. & a sc- T. aut S. an a delendum (vel &)?) percussos[*](percussos dv. -ssus rf.) coitu levari[*](leuare VR.) produnt, verum feminas venere ea laedi.—Oculorum vitia fieri negant nec lippire[*](inec lipiere VR.) eos, qui, cum pedes lavent[*](lauent V. leuant R. lauant dv. cfr. § 53 al.), aqua inde ter oculos[*](oculus V1. -lis R.) tangant.

Inmatura morte raptorum manu strumas, parotidas [*](paratodidis R.), guttura tactu sanari adfirmant, quidam vero cuiuscumque defuncti, dumtaxat sui sexus, laeva manu aversa. et[*](et e ligno v. a. S. fulgore V.) ligno fulgure icto reiectis post terga manibus[*](manus (ortum e manuus) R.) demorderi aliquid et ad dentem, qui doleat, admoveri remedio esse produnt. sunt qui praecipiant dentem suffiri[*](suffuri VR.) dente[*](dentē VR.) hominis sui sexus et eum[*](et eum Vdv. etiam R.), qui caninus vocetur, insepulto exemptum adalligari.[*](Pl. iun. 88, 14. 15.) —Terram e[*](ex dv. a. H.) calvaria[*](aluaria d1.) psilotrum esse palpebrarum tradunt, herba vero, si qua ibi genita sit, commanducata dentes cadere, ulcera non serpere osse[*](eos se V. ex osse dTv. a. G.) hominis

circumscripta. alii[*](ali V1D. alia V2.) e tribus puteis pari mensura aquas miscent et prolibant novo fictili, relicum dant in tertianis accessu[*](a decessu Vf.) febrium bibendum. iidem in quartanis fragmentum clavi a[*](a om.V. an e? cfr. § 41.) cruce involutum lana collo subnectunt aut spartum e cruce, liberatoque condunt caverna, quam sol non attingat. Magorum haec commenta sunt[*](sunt qui V.an sicuti?), ut cotem, qua ferramenta saepe exacuta[*](et exacuta VR.) sint, subiectam ignari[*](igrari V. migr- R.) cervicalibus de[*](de ll.v. an e (ivel delendum)?) veneficio[*](bene- ficio V.) deficientis evocare indicium, ut ipse dicat, quid[*](quid sit ibi R.) sibi datum sit et ubi et quo tempore, auctorem tamen non nominare. fulmine utique percussum[*](percussū J. -sso ll.v.) circumactum in vulnus hominem loqui protinus constat. [*](Pl. iun. 64, 19–23. Marc. 32, 21.) inguinibus medentur aliqui liceum[*](liceum VD. -ceu R. -cium d(?)v. cfr. XXIX 114. VIII 196. XI 82; contra § 83. XXIII 125.) telae detractum alligantes novenis septenisve nodis[*](//nodis V.), ad singulos[*](sin- gulus R.) nominantes viduam[*](dist. H cum Gron.) aliquam atque ita inguini[*](inguina dv.a.H.) adalligantes. liceo[*](licio dv.a.D.) et clavum[*](claudu R.) aliudve, quod quis calcaverit, alligatum ipsos iubent gerere, ne sit dolori vulnus. verrucas abolent[*](abolent TS. auo- ll. auellunt v.) a vicensima luna in limitibus supini ipsam intuentes ultra caput manibus porrectis et, quicquid[*](quifquid VR.) adprehendere, eo fricantes. [*](Marc. 15, 107.) clavum corporis, cum cadit stella, si quis destringat[*](destringat uel Rdv. -atu uel V1. -atur uel V2. -at uellere D coll. § 61.), vel cito sanari aiunt, cardinibus ostiorum[*](osteorum V.) aceto adfusis[*](adfusis v(D). -sus ll.-so G. cfr. III 24.) lutum fronti inlitum capitis dolorem sedare[*](sedari Vdf.), item laqueum suspendiosi circumdatum temporibus. si quid e pisce haeserit[*](eserit V.)in[*](in (scriptum Ī) ego. e Vd. a R.om. v. cfr. § 124. VIII 106. 158. XIX 161. XXXII 13. XXXV 60. XXXVII 105.) faucibus, cadere[*](cadere VRS. om.dv.) demissis in aquam frigidam pedibus[*](pedibus cadere dv.a.S.) ;
si vero ex aliis ossibus, inpositis capiti ex eodem vase[*](uase ll.Tfv(H). osse C.) ossiculis; si panis haereat[*](tereat V.), ex eodem in utramque aurem addito[*](audito VR.) pane.

[*](Diosc. I 35.) Quin et sordes hominis[*](homines imagines VR.) in magnis fecere remediis quaestus[*](quaestus ego. -tiuo VR. -torum d. -tuosorum v. (an quaestores? cfr. XV 19).) gymnici[*](gymnici ego. gimnit VR. gymnasia d(?)v.) Graecorum, quippe ea strigmenta molliunt, calfaciunt, discutiunt, conplent, sudore et oleo medicinam facientibus. volvis inflammatis contractisque admoventur; sic et menses cient, sedis inflammationes et condylomata leniunt, item nervorum dolores, luxata[*](iuxtata R.), articulorum nodos.[*](Diosc. I 34.) efficaciora ad[*](ad dv.om. rS.) eadem[*](eadem VRv. dem d.) strigmenta a balneis, et ideo miscentur suppuratoriis[*](supporatoriis V.) medicamentis. nam illa, quae sunt e[*](e v. & ll. ex D.) ceromate permixta caeno[*](caeno D. coeno ll. v.), articulos[*](articulos Err. -culis Rd. -colis V.) tantum[*](tantum VRdv. quoque Er.) molliunt[*](mollient E.), calfaciunt, discutiunt efficacius, sed ad cetera minus valent.[*](cfr. Aristot. h. a. VII 10.—Diosc. I 36.) excedit fidem inpudens cura, qua sordes virilitatis contra scorpionum ictus singularis[*](singularibus v.a.G.) remedii[*](remediis Ev.a.G.) celeberrimi auctores clamant[*](clamant RdEv. damnant Vf.), rursus in feminis qua[*](qua Müller emewd. IV 26. quas ll.v.) infantium alvo editas in utero ipso contra sterilitatem subdi censent; meconium[*](me- coniū dErv. -ian R. metonian V.) vocant. immo etiam ipsos gymnasiorum rasere[*](aserere E.) parieles, et illae quoque sordes excalfactoriam vim habere dicuntur[*](dicantur E.) ; panos discutiunt, ulceribus senum puerorumque[*](puerorumque dErv. quoq;rorumque (rar- V) r.) et desquamatis ambustisve inlinuntur.

Eo minus[*](omnis R.) omitti convenit ab animo hominis pendentes [*](pendentis RS.) medicinas.[*](cfr. Cels. III 2. I 2. II 14. Hippocr. de offic. med. 17.) abstinere[*](abstenere VR.) se[*](se VRdTfS.om.ErG(D). a v. cfr. 76. X 155.) cibo omni au potu, alias

vino tantum aut carne, alias balneis, cumquid eorum postulet valetudo, in praesentissimis remediis habetur. his adnumeratur exercitatio, intentio vocis, ungui[*](ungui dErH. -gi VTf. -gue v. uigi R.), fricari cum[*](cum ll.v. an cutis (aut cauta vel curiosa: cfr. XIII 75. XXX 99)? ceterum cfr. XXXV 97.) ratione; vehemens enim fricatio spissat[*](spissas V.), lenis[*](lenis R(?)B. -it rv.) mollit, multa adimit corpus, auget modica.[*](Cels. II 15.—cfr. Plin. XXIV 28. XXXI 62. Cels. III 22 p. 111. II 13. I 3 p. 18. Aristot. ap. Plutarch. quaest. sympos. VIII 10, 1 p. 734.) in primis vero prodest ambulatio , gestatio et ea pluribus modis, equitatio stomacho et coxis utilissima, phthisi[*](phthisi v. pithisi r. pthisi E. ptysi d2. pilisi R. -liisi V. plus d1. et phtisi plus T.) navigatio, longis[*](longis—8 mutatio om.VR1d1.) morbis locorum mutatio, item somno sibi mederi aut lectulo et[*](et VRdS. aut Erv (D).) rara vomitione . supini cubitus[*](cubitos R1.) oculis conducunt[*](condicunt VR1.), at[*](ad VD.) proni tussibus, in latera[*](latere V.) adversus[*](aduersus dS. -sum REv(D). ad usus V.) destillationes[*](destillationes r H. dist- d2Ev. destina- Rd1. dist- V.). Aristoteles et Fabianus plurimum somniari circa ver et autumnum[*](uernum Ev.a.H.) tradunt, magisque supino cubitu, at[*](adVD.) prono nihil, Theophrastus celerius concoqui dextri lateris incubitu, difficilius a supinis .[*](Cels. I 3 p. 17. I 4.—cfr. Gels. I 8.) sol[*](sol VRdfH. solum Ev. (an solum quoque remedium? cfr. de num. plurali XXVI 16. XXXI 108. XXXVI 136. 162. XV 43. 73. XVI 136. XVIII 184).) quoque, remediorum maximum, ab ipso sibi praestari potest, sicuti[*](sicuti VEv(D). -ut rG.) linteorum strigiliumque[*](strigliumque Vd1.) vehementia. perfundere caput calida ante balnearum vaporationem et postea frigida saluberrimum intellegitur; item praesumere cibis et[*](cibis et G. et cibis d. et cibis et rS. cibos et v.) interponere frigidam eiusdemque potu[*](potus D.) somnos antecedere et, si libeat, interrumpere. notandum nullum animal aliud calidos potus sequi[*](potuisse qui V.), ideoque non esse[*](nofi effe V.) naturales .[*](cfr. Pl. iun. 25, 1.—Cels. I 1 init.) mero ante somnos colluere[*](coluere V2. col- cere V1.) ora propter halitus[*](abitus V.),
frigida matutinis inpari numero ad cavendos dentium dolores , item posca oculos[*](oculis R.) contra lippitudines[*](lepetudines R.) certa experimenta [*](dist. G.) sunt,

sicut totius corporis valetudini[*](ualetu- dini RdEG. cfr. XXII 111. -nē VS. -nis v.) in[*](in ll.v(G). om.fB. iuuari S e coni. Dal.) varietate victus inobservata[*](inobseruata ll.fv(H). obs- G.). Hippocrates tradit non prandentium celerius senescere[*](celerius senescere Er2v. senescere sceleris (celerius r1d2. del.V2) r.) exta[*](exta dES (ante celerius v). extra R. et ita V.) ; verum id remediis cecinit, non epulis, quippe multo utilissima est temperantia in cibis. L. Lucullus[*](l. lucullus Erv. lucullus (-culus V) Vd. uiriculis R.) hanc de se praefecturam[*](per- fecturam E. praefutura V.) servo[*](seuo R1.) dederat, ultimoque probro[*](probrū dT. -bū V.) manus[*](maius v.a.G.) in[*](in om.fS.) cibis triumphali seni[*](seni RfEG. si V. sede dT. se- denti v.) deiciebatur[*](deiciebatur VRH. -antur f. dei (del. v) dicebatur Ev. utebatur dT. deducebatur G.) vel in Capitolio epulanti, pudenda re[*](res dTP.) servo suo facilius parere quam sibi.

[*](cfr. Plin. XXX 31. Pl. iun. 24, 3–5. Marc. 10, 60.—Hippocr. aph. VI 13. Cels. II 8 p. 46. Marc. 17, 45. 44. cfr. Petron. 74. Marc. 17, 43.) Sternumenta[*](sternuta- menta dfv.a. H.) pinna[*](a pinna coni. S. cfr. XXIV 38. (an mota pinna? cfr. XXI 41. 75. 141).) gravedinem[*](grauidinem VRD. cfr. § 130. XXX 31. XV 87. VIII 129. XX 136. XXI 130. XXIII 10. XXV 150.) emendant[*](emendant E2rv. -at E1. -antes r.) et si quis mulae[*](mulae H. mutae V1Rf. -ta dT. -tare V2Er. muris B. muco v.) nares, ut tradunt[*](tradant R1d1.), osculo attingat[*](an et si-attingat delenda ut glossema ex XXX 31 huc illatum?), sternumenta [*](sternumenta rH. -utamenta rv(D).) et singultum. ad[*](ab E. ob v.a.S.) hoc Varro suadet palmam[*](palmam Rv. -am in rTfD.) alterna[*](alterna R(?)G. -tera rTfv(D). cfr. § 59.) manu scalpere; plerique anulum e sinistra in longissimum dextrae[*](dextre Rd. -terae V (?) C.)[*](aut in d (?) v.a.S.) digitum transferre[*](transferri E.), in aquam ferventem[*](aqua feruente E.) manus mergere. Theophrastus senes[*](senex VR.) laboriosius sternuere dicit.

[*](cfr. Cels. I 1) Venerem[*](damnarae E.) damnavit Democritus, ut in qua homo alius exiliret ex homine. et[*](et dTS. ex r. est v.), Hercules, raritas eius utilior. athletae tamen torpentes restituuntur venere, vox revocatur, cum e candida declinat[*](declinat —medetur om.E.) in fuscam. medetur et lumborum dolori, oculorum hebetationi[*](habitationi E.), mente captis ac melancholicis.

[*](Ovid. met. IX 298 sqq.) Adsidere gravidis vel, cum remedia[*](remediū Erv. a. S(D).) alicui adhibeantur [*](adhibeatur Ev.a.S(D).), digitis pectinatim inter se inplexis[*](inplexi VRd.) veneficium[*](beneficium VdE.) est, idque conpertum tradunt Alcmena Herculem pariente[*](parientem VE.) ; peius[*](pelus V.), si circa unum ambove genua; item poplites alternis[*](alteris Vd.) genibus inponi. ideo haec in consiliis[*](conciliis VRC(H).) ducum potestatiumve[*](potestiumue R1. -statumue d(?)v.a.J. cfr. § 2. 106. XXIX 32.67. XXV 4. VII 55 al.) fieri vetuere maiores velut omnem actum inpedientia, vetuere [*](uetuere dEv. et uere (-ri R) r.) vero[*](uero VdTfv(S). reuera R.om.EC.) et sacris[*](sacri R.) votisve simili modo interesse;[*](Pl. iun. 19, 15–19. Marc. 16, 46. Pl. iun. 29, 13. Marc. 14, 11. Pl. iun. 35, 15–18.) capita autem aperiri aspectu magistratuum non venerationis causa iussere, sed, ut Varro auctor est, valetudinis, quoniam[*](quo Erv.a.G. cfr. § 65.) firmiora consuetudine ea fierent.—Cum quid oculo inciderit [*](primo R1.), alterum conprimi prodest, cum aqua dextrae auriculae , sinistro pede exultari[*](exaltari d. exultare v.a.S.) capite in dextrum umerum devexo[*](diuexo E.), invicem e diversa aure; si tussim concitet saliva[*](saliua in RdH. -iuam (-am in v) Ev. -ibam V.), in frontem[*](fronte (fon- E) dTEMarc. -te rv.) ab alio adflari; si iaceat uva, verticem[*](uerticem VdTfS. cfr. Pl. iun. a uertice R(?)Ev(D).) morsu alterius suspendi; in cervicium[*](cer- uicium VRfJ. -cum dTS. -ci Er. -cis v.) dolore[*](dolore dTEv(D). -rem rfS.) poplites[*](politis V1. pollicis V2.) fricari[*](fricari S. -re (frigare V) ll. v(J).) aut cervicem in poplitum;[*](Seren. 636. Marc. 10, 43. cfr. Plin. XXIX 32.) pedes in humo[*](humū dT.cfr. XXXI 38; contra X 4. XXVIII 28. unum f.) deponi, si nervi in

his[*](his om.VR1.) cruribusve[*](cruribusque d.) tendantur in lectulo, aut, si[*](si leua E.) in laeva parte id accidat, sinistrae plantae pollicem dextra manu adprehendi , item e diverso; extremitates corporis velleribus[*](uelleribus VRdTfS. uel auribus Er. -rium G (uellicatibus add. v).) perstringi contra horrores[*](horrores (orr- V1. err- R) VRTD. horrores corporis d(?)Erv. cfr. § 100. XXV 56. XXXI 119 (XXIV 6).) sanguinemve[*](sanguinemue v. -nem r. -nem uel r.) narium inmodicum[*](modicum V.), .... lino[*](lac. ego indicavi; ex- ciderunt fere item circumligari: cfr. Seren. et Marc.) vel papyro principia genitalium, femur medium ad cohibenda[*](acho ibenda V.) urinae profluvia; in stomachi solutione[*](solune V.) pedes pressari[*](pressari S. -re ll.v(J).) aut manus in[*](in om.VR1.) ferventem aquam demitti[*](demitti dS. dim- r. -ttere (dem- G) v.).—Iam et[*](et om.VR.) sermoni[*](ser- mone VRf.) parci[*](pasci R.) multis de causis salutare est. triennio Maecenatem Melissum[*](melissum dTH. -ssium v. -ssimum VRf. messimum r. messium EG. an Melissi iuffu?) accepimus silentium sibi imperavisse a convolsione reddito sanguine. nam eversos scandentesque ac iacentes[*](ciacentes V. etiac- S.) si quid ingruat contraque ictus spiritum cohibere singularis praesidii est, quod inventum esse animalis[*](8,138) docuimus.[*](Pl. iun. 93, 5–7. Marc. 25, 9.) —Clavum ferreum defigere[*](defigure V.) in quo loco primum caput fixerit[*](defixerit Erv.a.S.) corruens morbo comitiali, absolutorium eius mali dicitur. contra renium[*](renum Vv.a.S(D).) aut lumborum, vesicae [*](uesicae (uis-VR) VRdEJ. -caeue rS. cae- que v.) cruciatus in balnearum soliis pronos[*](pron' E.) urinam reddere mitigatorium habetur.—Vulnera nodo Herculis praeligare mirum quantum ocior medicina est,[*](cfr. script. hist. Aug. VIII 14, 2.) atque etiam cottidiani cinctus[*](cinctos d.) tali nodo[*](modo v.a.C.) vim quandam habere utilem dicuntur, quippe[*](dist. J.) cum Herculaneum[*](hercu- laneum VRTEv(J). -les eum d(?)B.) prodiderit numerum quoque quaternarium Demetrius condito volumine et[*](et om.f.) quare quaterni [*](quaternis cyatis E.) cyathi sextariive non essent potandi. contra lippitudines
[*](et p. 298, 1 lippitudines Ev. -nem (lepi- VR) rfH.) retro aures fricare prodest[*](potest V.) et lacrimosis oculis frontem.—Augurium[*](augurium—3 mortem om.E.) ex homine ipso est non timendi mortem in aegritudine, quamdiu oculorum pupillae imaginem reddant.

[*](cfr. Plin. XXIV 72.—cfr. Plin. XXIX 65. Pl. iun. 112, 10.—Marc. 8, 126.—Diosc. II 99. eupor. I 41.—Marc. 9, 23. 106. Diosc. II 99. eupor. I 61. 67.) Magna et urinae non ratio solum[*](solum om.VR.), sed etiam religio apud auctores invenitur digestae[*](digesta Ev.a.S.) in genera, spadonum[*](spadonum—8 sit Erv. om. r.) quoque ad fecunditatis[*](fecunditatis rv. -ates E.) veneficia[*](ueneficia coni. P(J). cfr. XXIV 72. ben- Erv.a.D. an ueneficiu? cfr. § 59. 102. 181. VIII 130. 165. XXIX 75. XXXII 44. 58.). verum ex iis[*](iis v. his ll. C.), quae referre fas sit, inpubium[*](inplum- bium E.) puerorum contra salivas aspidum, quas ptyadas vocant, quoniam[*](quo E.cfr. § 60.) venena in oculos[*](oculis R1.) hominum expuant, contra oculorum albugines, obscuritates[*](oculos ob- scuritates R.), cicatrices[*](cicatricem Ev.a.C.), to argema[*](algema VRd. argama r.), palpebras et cum ervi farina contra adustiones[*](contra adustiones—12 pura om.VR1.), contra aurium pura vermiculosque[*](uermiculosue R1.), si decoquatur ad dimidias partes cum porro capitato novo fictili. vaporatio quoque ea menses feminarum ciet.[*](Diosc. II 99.) Salpe fovet illa cum[*](cum Ev. om. rG.) .... oculos[*](lacunam ego indicavi; excidit medi- camenti nomen, ut melle: cfr. Diosc.)[*](oculis d.) firmitatis causa, inlinit sole usta cum ovi albo[*](albo dTS. -bi r. -bumine C. -bugine v.), efficacius struthocameli[*](struthocameli S (-thio- v). -tocameli (-elli V) VRd. -tochaleli E.), binis[*](bidinis E. bufuf V.) horis[*](oris V.). hac[*](haec VE.) et atramenti[*](aramenti E.) liturae abluuntur. virilis podagris medetur argumento fullonum , quos ideo temptari eo morbo negant. veteri[*](ueterini E.) miscetur cinis[*](crinis VR1.) ostreorum adversus eruptiones[*](eruotiones V.) in corpore infantium et omnia ulcera manantia. ea[*](ea ll.v. an et (vel delendum)?) exesis[*](exefis Ev. ex eius r.), ambustis, sedis vitiis, rhagadiis[*](ragadiis r. gradis VR.) et scorpionum ictibus inlinitur.

[*](Marc. 4, 20.—Diosc. II 99. eupor. II 113. 115.— Marc. 34, 31. 33. (Diosc. II 99). cfr. Plin. XXIX 65. Pl. iun. 112, 10. Seren. 843.) obstetricum nobilitas non alio suco efficacius curari pronuntiavit corporum pruritus, nitro addito ulcera capitum, porrigines, nomas, praecipue genitalium. sua cuique autem, quod fas sit[*](pax sit dT.) dixisse, maxime prodest, confestim perfuso[*](perfuso Ev(D). per fe rTH.) canis[*](carnis E.)[*](dist. ego. (an et delendum?). cfr. Marc.) morsu[*](morsui dTH.), echinorumque[*](ecinerumque V.) spinis inhaerentibus et in spongea lanisve inposita, aut adversus rabidi[*](rabido V).) canis morsus[*](morsum (pro -uuf) R. ) cinere ex ea subacto, contraque serpentium[*](serpen- tium—8 contra om.E.) ictus. nam contra scolopendras mirum proditur vertice tacto urinae suae gutta liberari protinus laesos.[*](Cels. I 2. II 4. 5 extr.—Cels. II 7 p. 40.) — Auguria[*](auguri VR. -riū dT.) valetudinis ex ea traduntur[*](tra- duntur Erv. -dentur VRf. -ditur dT.), si mane candida, dein rufa[*](ruffa V.) sit; illo modo concoquere, hoc concoxisse significatur. mala signa[*](dist. ego.) rubrae, pessima[*](praes- sima V.) nigrae, mala bullantis. crassa[*](crassa ego. -ssae VdES. et crassae R (?)v.), in qua[*](in aqua RdE.) quod subsidit[*](subsidit dv. subdit R. -diz V. -dita E. -dia r.) album[*](si album d(?)v.) est, significat[*](significant VR1.) circa articulos aut viscera dolorem inminere; eadem viridis[*](uiri- lis Vd.) morbum viscerum, pallida bilis, rubens sanguinis[*](languidis V1d.). mala et in qua[*](in aqua VR1dVen.) veluti furfures atque nubeculae apparent.[*](Cels. II 5 extr.—Diog. Laert. VIII 1, 17. Hesiod.ἔργα καὶ ἡμ. 727 sqq.) diluta quoque alba vitiosa[*](ultosa V. ulco- d.) est, mortifera vero crassa[*](crassa dEv. gra- r.om. r.) gravi odore[*](odores VR.) et in pueris tennis ac diluta.—Magi vetant eius causa contra solem lunamque nudari aut umbram cuiusquam ab ipso respergi. Hesiodus iuxta obstantia[*](optantia V.) reddi suadet, ne deum aliquem nudatio offendat. Osthanes[*](osthanes REH. -nas Vf. uphanes d. osta- v. Hostha- C.) contra mala medicamenta omnia auxiliari promisit mnatutinis[*](matutinis horis d(?)v.a.S.) suam cuique instillatam in pedem.

Quae ex[*](de (pro ex) vet. Dal.) mulierum corporibus traduntur, ad portentorum miracula accedunt, ut sileamus divisa[*](diuisa v. -so VRd. -sos E (?) G.) membratim [*](membratim ego. -tim in ll. v.) scelera abortus, mensum[*](mesum V. mensium Rd(?)v.a.S.) piacula quaeque alia non obstetrices modo, verum etiam ipsae meretrices prodidere: capilli[*](capillis R.) si crementur, odore serpentes fugari; eodem nidore[*](nidore VdTS. nito- f. odore rv.) 5 vulvae morbo strangulatas[*](strangulatis VR1d.) respirare;[*](init.: Marc. 8, 77.) cinere eo quidem[*](quidem eo RdT. meo quid- r.), si in testa sint[*](sit VR.) cremati vel cum spuma argenti, scabritias oculorum ac[*](ac dErv. af V. & R.) prurigines emendari[*](emendat Vd.), item verrucas et infantium ulcera, cum melle capitis quoque[*](quodque V.) vulnera[*](ulcera VR1. an recte?) et[*](et in omnium E.) omnium ulcerum sinus, addito melle ac ture panos, podagras, cum adipe suillo sacrum ignem, sanguinem[*](sanguinem VREv(D). -ne d. -nemque C.) sisti[*](sistit V2.) inlito[*](inlito ll.TfH. illico v.), item[*](item ego. et in ll.J. et v. cfr. XXIII 59. XXVII 24. XXVIII 163. XXIX 123.) formicationes[*](informicationes v.a.C(S). sed cfr. XXX 72. 120.) corporum.

[*](Diosc. II 78. Marc. 27, 68.) De lactis usu convenit dulcissimum esse mollissimumque et in longa febri[*](febri S. -bre ll.v(D). cfr. § 129. 153. XXIII 144.161. XXVI 123. XXVII 51. XXXI 128. VII 166. VIII 202; contra VII 172.) coeliacisque utilissimum, maxime eius, quae iam infantem removerit. et in malacia[*](malatia V. -litia f.) stomachi, in febribus, rosionibus[*](rosionibus Ev. -busque rTfH.) efficacissimum experiuntur ; item mammarum collectionibus cum ture[*](tura V.), oculo ab ictu[*](icto VR.) cruore suffuso et in dolore aut epiphora[*](epifora Rd. -iphoris v.a.S.), si inmulgeatur , plurimum prodest, magisque cum melle et narcissi suco aut[*](aut (ut E) turis RdEv. auctoris V.) turis polline[*](pollinem E.), superque in omni usu efficacius eius[*]((initio) eius VdG. ee Ere corr. esse eius v.), quae marem enixa sit, multoque efficacissimum eius, quae geminos[*](geminos V1RdTfH. -nos peperit (-rerit ED) V2Erv(D).) mares, et si vino ipsa cibisque acrioribus

abstineat[*](abstineat Rv. -atur (absten- V1) r.).[*](cfr. Marc. 9, 110.) mixto praeterea ovorum candido liquore madidaque [*](maddidat- que V. additaque S.) lana frontibus inpositum[*](an inposita, ut § 42. XXIII 38. XXIX 39. XXX 119? aliter claudicat structura, nisi in lana scribatur, ut § 67. 218. 239. 246. XXIII 75. 127. XXXIV 121. cfr. nota ad § 248; praeterea XXIII 44. 67. 75. XXIV 131. XXVIII 90. XXXI 104. 102. XXII 149.) fluctiones oculorum suspendit . etiam[*](etiam ego. nam ll.v.) si rana saliva sua oculum[*](oculorum V.) asperserit, praecipuum est[*](est dEv. et r.) remedium, et contra morsum eiusdem bibitur instillaturque[*](stillaturque Erv. a. H.). eum, qui[*](eum qui (que Vf) VRdTfH. qui Ev.) simul matris filiaeque lacte inunctus [*](in- unctu r. -ta VR.) sit, liberari omni[*](omni om.Ev. a. H.) oculorum metu in totam vitam adfirmant. aurium quoque vitiis medetur admixto modice oleo[*](opio f. apio dT.) aut, si ab ictu[*](abiectu E.) doleant[*](dolent Ev. a. H.), anserino adipe tepefactum. si sit[*](si sit S. sistit ll. si v.) odor gravior[*](grauior sit v. a. S.), ut[*](ut ple E (hic deficiens).) plerunmque fit longis vitiis, diluto melle lana includitur.[*](Diosc. eupor II 156. 153. Scribon. 190. Diosc. eupor. II 149. 151. Cels. V 27, 12.—Diosc. eupor. I 235.) et contra regium morbum in oculis relictum instillatur[*](datur (pro ualet) V2.) cum elaterio. peculiariter valet potum contra venena, quae data sint[*](sint VRdxS. sunt rv(D).) e marino lepore, bupresti[*](bupresti dxS. -tin r. -raestim V2D. -restique v. presti R. praesti V1. praesertim J.)aut etiam[*](aut etiam ego. mutatim V1Rdx.del.V2rv(D). et H. ut alii J. de iunctura verborum cfr. XXXV 116. XXVI 4 cum XX 25. (an vero buprestiue aut etiam? cfr. XXVI 1. VII 106).), ut Aristoteles tradit, dorycnio[*](dorycnio ego. -nion v. -nū Rd. dorhicnum (orh- V1) V.om.x.), et contra insaniam , quae facta sit hyoscyami potu. podagris quoque iubent inlini cum cicuta, alii[*](ali dx.) cum oesypo[*](cum oesypo (-sipo G) Dal. cui mesippo x. qui mesypo d. cum //epo (sepo V2) V. cum oēpo (= oestpo) F. cum meepo (esopo r) R. cum hyssopo v.) et adipe anserino , qualiter et vulvarum doloribus inponitur. alvum etiam sistit potu[*](potu VdTx. -tum R(?)v.), ut Rabirius scribit[*](scripsit dTx.), et menses ciet.
eius vero, quae feminam enixa sit, ad vitia tantum in facie[*](in facie rv. omVRd.) sananda praevalet. pulmonum quoque incommoda lacte mulieris sanantur; cui si[*](si VdrG. sic R.om. v.) admisceatur inpubis pueri urina et mel Atticum, omnia coclearium singulorum mensura, vermes[*](uermes ego. cfr. XXII 147. XXIV 18. marmora ll. v. mur- mura C. animalia J coll. § 37 et XX 259. pura D coll. § 65. (an harenas renium? cfr. XXI 175. XXII 59. 83. XXV 168).) quoque aurium[*](aureum V.) eici invenio. eius, quae marem[*](amarem V.) pepererit[*](pepererit ego. cfr. § 72. 139. XXV 133. XX 29.), lacte gustato canes rabiosos negant fieri.

[*](Marc. 8, 43 (166).) Mulieris quoque salivam ieiunam[*](ieiuna R1. -nae v. a. D. cfr. §35.) potentem diiudicant cruentatis oculis et[*](et D e coni. Brot. et si ll. v.) contra epiphoras, si[*](si Brot. om. ll. v. a. D. (for- tasse contra epiphoras, margini olim adscripta, pertineant post madeflant).) ferventes anguli oculorum subinde madefiant[*](madefiant dxG. -icant V2. -icentur v. -dedi- ficant V1R.), efficacius, si cibo vinoque se pridie ea abstinuerit. invenio et fascia[*](fascia (fac- d) Rdv. -iam V. -iis Tx.) mulieris alligato capite dolores minui.[*](Solin. 1, 57.) post haec nullus est modus. iam primum abigi grandines turbinesque contra fulgura ipsa mense[*](ense dx. in mense v. a. S.) nudato[*](nudato VRdTfzS. -tos r. con- nudata (-tas v) B.) ; sic averti violentiam caeli, in navigando quidem tempestates[*](quidam tempestatis R.) etiam sine menstruis. ex ipsis vero mensibus, monstrificis alias, ut suo loco indicavimus , dira et infanda vaticinantur, e quibus[*](& qui- bus R.) dixisse non[*](7,64 sqq.) pudeat, si in defectus lunae solisve[*](suae (pro solisue) R.) congruat[*](congruant dx.)vis[*](uis v. is VR.om.dx. pestis D.) illa, inremediabilem fieri, non segnius et in silente luna, coitusque tum[*](tum RG. fum V. fi in dx. fuos v.) maribus exitiales esse atque pestiferos,[*](cfr. Plin. XVII 266. Colum. XI 3, 64. X 357 sqq. Pallad. I 35, 3. Aelian. n. a. VI 36.) purpuram[*](purpuram dv. -ra V1x. fulgora V2re corr. an pur- puras, ut § 80? cfr. etiam IX 124. XIII 136. XXXI 110.) quoque eo tempore ab iis[*](ab iis v. ab his VRC. albis dx.) pollui; tanto vim esse maiorem.

quocumque[*](quoque R.) autem alio menstruo si nudatae[*](menstruos si nuda R.) segetem ambiant [*](dist. ego.), urucas[*](uerrucas R1. eru- v. a. S.) et vermiculos scarabaeosque ac noxia[*](noxa V.) alia decidere Metrodorus Scepsius in Cappadocia inventum prodit ob multitudinem cantharidum; ire ergo per media arva retectis[*](reiectis S cum P.) super dunes vestibus. alibi servatur, ut nudis pedibus eant capillo cinctuque dissoluto. cavendum[*](calendum V.) ne id oriente sole faciant, sementiva[*](sementiua ego. cfr. XVIII 50. -tia ll. -tem v. -tim J (sed cfr. XVIII 151. 204).) enim arescere, item novella[*](nouella dTxv(D). -lle r. -llas G.) tactu[*](ta tactu V1. prata tactu D. uites (-tis v) eius tactu G. cfr. § 124.) in perpetuum laedi[*](laedi G. leditu (-to V1) VR. -tur dxv.), rutam et[*](rutam et VRG. ut tamen dx. ut v.)hederam[*](hederam S. ed- (-ra r) ll. -ras v.), res medicatissimas[*](medicatissima R.), ilico[*](ilico Verc.(S). il- lico Rd(?)v. ico V. oli co x.) mori[*](maria Vdx.).[*](cfr. Plin. VII 64. 65. Solin. 1, 54–56. Isid. XI 1, 141. XVI 2, 1.) multa diximus de hac[*](ac V.) violentia , sed praeter illa certum est, apes tactis alvariis[*](aluari- his R.) fugere ; lina, cum coquantur, nigrescere; aciem in cultris tonsorum hebetari[*](hebetari Tv(S). eb- V. ebetare d. hebetescere R(?)G.) ; aes contactu grave virus odoris[*](odoris del. G.) accipere et aeruginem, magis si decrescente luna id accidat; equas, si sint gravidae, tactas abortum pati, quin et aspectu omnino, quamvis procul visas[*](uisos R.), si purgatio illa post virginitatem [*](uirginea ae- tate v. a. H.) prima sit aut in virgine aetatis sponte[*](spontanea dTv. a. H.) manet[*](manet ego. nam ut V1. nam V2re corr. v. ut dT. nam et D. (an vero eueniat?).).[*](Diosc. 11 97.) bitumen [*](bitumen V1dTv. ubi femen V2re corr.) in Iudaea[*](in iu- daea v. iudaea in d.om. r.) nascens sola hac[*](haec uis Rd.) vi superari[*](superare Vd.) filo vestis contactae[*](uestis contactae d(?) v. uesti contecte (-tefte V1. -texte R1) VRan uestis infectae, ut § 83?) docuimus. ne[*](ne drv. nec VRfD.) igni quidem vincitur, quo cuncta,[*](7,65) cinisque etiam ille, si quis aspergat[*](aspargat VRS.) lavandis vestibus, purpuras mutat, florem coloribus adimit, ne ipsis quidem feminis
malo suo inter se inmunibus: abortus[*](abortum dv. a. S.) facit inlitu[*](illitu dTS. -tus (inli- V1) rv.) aut si omnino praegnas supergradiatur. quae Lais[*](la- gis R.) et Elephantis[*](elepatis d. clep- V.) inter se contraria prodidere de[*](de om.Rd.) abortivo[*](abortiuo vet. Dal. -iuis ll. v.) carbone e[*](e R(?)B. ac (ortum ex ae) rv.) radice brassicae vel myrti vel tamaricis in eo sanguine extincto, itemque asinas tot annis non concipere, quot[*](quod V.) grana hordei contacta ederint, quaeque alia nuncupavere monstrifica aut inter ipsa[*](ipsa ego. -sas ll. G. se v.) pugnantia, cum haec fecunditatem fieri isdem modis, quibus sterilitatem illa, praenuntiaret [*](pronuntiaret v. a. Dal. (S).), melius est[*](est om.Vf.) non credere.[*](Solin. 1, 58.—cfr. Plin. XXXII 44.—Diosc. II 97.—cfr. Marc. 32 45.) Bithus[*](bithus VS. bythus rv. bytus H.) Durrachinus[*](durrachinus J. dura- r. dira- R. dyra- (-cinus d) r. dyrrha- v.) hebetata[*](hebe- tat d. eb- V.) aspectu[*](aspectus d.) specula recipere nitorem tradit isdem aversa[*](auersas V2.) rursus contuentibus, omnemque vim talem resolvi, si mullum piscem secum habeant; multi vero inesse etiam remedia tanto malo[*](malo VdfS (aiunt add. v). magis re corr.) : podagris inlini, strumas et parotidas et panos[*](panos (om. et) Rv. a. D.), sacros ignes, furunculos, epiphoras tractatu mulierum earum leniri; Lais et Salpe canum rabiosorum morsus et tertianas quartanasque febres menstruo in lana arietis nigri argenteo bracchiali incluso,[*](Seren. 911.) Diotimus[*](dyotinus d.) Thebanus vel[*](uel del. v. a. H.) omnino vestis[*](uestes V.) ita infectae portiuncula[*](portione ulla d. porciuncullam V1. -ionem ullam V2.) ac vel[*](acu uel v. a. G.) licio[*](li- cio C. pelicio VR. pell- dTrv(D). del. B.) bracchiali inserto[*](inserto TS cum Gesnero. -te R. -tae Vv(D). -ta d(?)B. -ta et Müller emend. IV 26.). Sotira[*](sothira R.) obstetrix tertianis quartanisque efficacissimum dixit plantas aegri[*](aegris VS.) subterlini, multoque efficacius ab ipsa muliere et ignorantis[*](ignorantis D cum U 605. -ti ll. v.) ; sic et comitiales excitari. Icatidas[*](icatidas VRJ. icha- d. icetidas G. -thidas v.) medicus quartanas[*](quartana d.) finiri
coitu, incipientibus dumtaxat menstruis, spopondit[*](popondat R1.).[*](cfr. Plin. VII 64.) inter omnes vero convenit, si aqua potusque formidetur a morsu canis, supposita tantum calici lacinia tali statim metum[*](metu Vd.) eum discuti, videlicet praevalente sympathia illa Graecorum , cum rabiem canum eius sanguinis gustatu incipere dixerimus. cinere eo iumentorum omnia[*](omnia ego. -iū ll. v. cfr. XXVII 18 et XXIV 78. XXVII 96.) ulcera sanar[*](7,64) certum est addita caminorum farina et cera, maculas autem e veste eas[*](e ueste eas rv. -steas V2. eiceaesteneas V1R. eiiciet. Tenias d.) non nisi eiusdem urina ablui, cinerem per se rosaceo[*](se rosaceo rv. sorac- r.) mixtum feminarum praecipue capitis dolores sedare inlitum fronti, asperrimamque vim profluvii eius esse per se[*](per se RdTH. pro se Vf. primis v.) annis virginitate resoluta[*](resoluta VdTf. sol- R(?)v. cfr. § 82. XXIV 24. XXVII 6. 144 al.). id quoque[*](quo v. quod ll.) convenit, quo nihil equidem libentius crediderim, tactis omnino[*](omnimo rv. omni rT.) menstruo postibus inritas fieri Magorum artes, generis vanissimi, ut aestimare licet. ponam enim vel modestissimum e promissis eorum, ex homine siquidem resigmina[*](re- segmina R(?)v. a. J, ut infra. cfr. nota ad § 5.) unguium e pedibus manibusque cera permixta ita, ut dicatur tertianae , quartanae vel cotidianae[*](uel quo- tidianae uel quartanae v. a. S. (an quartanaeue uel?).) febri remedium quaeri, ante solis ortum alienae ianuae adfigi iubent ad remedia in his morbis, quanta[*](quanta uero R1S. -taue rv.) vanitate, si falsum est, quanta vero noxia[*](noxa dv. a. H.), si transferunt morbos! innocentioires ex his omnium digitorum resigmina unguium ad cavernas formicarum abici[*](abici Rdv. ob- V2. ib- V1.) iubent eamque, quae prima coeperit trahere, correptam subnecti collo[*](culo V.) ; ita discuti morbum.

Haec sunt quae retulisse fas sit, ac pleraque[*](plereque V.) ex iis[*](ex iis (his rD) rv(D). om. rTS.) non nisi honore dicto, reliqua[*](reliquid V.) intestabilia, infanda, ut festinet oratio ab homine fugere. in ceteris claritates animalium aut operum sequemur[*](sequimur R. -ueremur r.).

Elephanti sanguis, praecipue maris, fluctiones omnes, quas rheumatismos vocant, sistit. ramentis eboris cum melle Attico, ut aiunt, nubeculae in facie, scobe paronychia tolluntur. proboscidis[*](promoscidis V2 (item infra).) tactu capitis dolor levatur, efficacius si et sternuat[*](et sternuat (-utet v) RG. ext- rT.). dextra pars proboscidis cum Lemnia rubrica adalligata inpetus libidinum stimulat. sanguis[*](sanguinis VR1.) et syntecticis prodest, iocurque[*](iocurque J e coni. S. -us- que VfS. iecurque rv.) comitialibus morbis.

[*](Pl. iun. 86, 20.) Leonis adipes[*](adipes ll.G(J). -dips fS. -deps v.) cum rosaceo cutem in facie[*](faciem VR.) custodiunt [*](custodit fv. a. G(S).) a vitiis candoremque; sanant[*](sanant ll.J. ser- uant sanant G. seruat sanat fv(S).) et adusta nivibus articulorumque [*](articolorem V.) tumores. Magorum[*](magnorum VR.) vanitas[*](uanitates VR1fv. a. G.) perunctis adipe eo[*](eo rv(D). om. rS.) faciliorem gratiam apud populos regesve promittit[*](promittunt v. a. G.), praecipue tamen eo pingui, quod sit inter supercilia, ubi esse nullum potest.[*](Diosc. eupor. I 18.—Pl. iun. 88, 19. 20.—Diosc. II 94.) similia dentis, maxime[*](maximi T.) a[*](ad V.) dextera[*](dextra G.) parte, villique e rostro inferiore[*](inferiore drS. -ori v. -feri r.) promissa sunt. fel aqua addita claritatem oculis inunctis[*](unctis R1.) facit et cum adipe eiusdem comitiales morbos discutit levi gustu[*](an gustatu? cfr. XXV 79 et nota ad XXVII 22.) et ut protinus qui sumpsere cursu[*](cursu Vdv. gustu re corr.) id digerant[*](digerunt V.). cor in cibo[*](in cibo dv. -bos r. imbo V. in bos R.) sumptum quartanis medetur; adips[*](adips (adeps C) cum S. adipe cum r. adipsum Vd. -ipum R. adest cum v.) cum rosaceo cotidianis febribus. perunctos eo[*](eos VR1.) bestiae fugiunt ; resistere etiam insidiis videtur[*](uidetur rv. -entur V2dT. sui dentur r.).

[*](Diosc. eupor. I 97.) Cameli[*](camelli V.) cerebrum arefactum potumque ex aceto comitialibus morbis aiunt mederi, item fel cum melle potum , hoc et anginae[*](ang///inae R.) ; cauda[*](caulae V.) arefacta solvi alvum, fimi cinere [*](fumi canere V.)[*](dist. v. a. D. cfr. Diosc.) crispari capillum cam oleo. et[*](et VRdv. ad r.) dysintericis prodest

inlitus cinis potusque, quantum III digitis capiatur, et comitialibus morbis. urinam fullonibus utilissimam esse tradunt ,[*](dist. ego.) itemque ulceribus manantibus barbaros servare[*](constat seruare V2rG Dal.(D).) eam quinquennio et heminis pota[*](pota dv. -tae VJ. -te R. -tam S.) ciere alvum; saetas[*](setas (sae- S) e cauda rv. seta (sed a V1d) secunda Vd. secundo R.) e cauda contortas et sinistro bracchio alligatas quartanis mederi.

Hyaenam[*](hienam V.) Magi ex omnibus animalibus in maxima admiratione posuerunt, utpote cui et ipsi magicas artes dederint[*](deder??? R. -runt V2v. a. G.) vimque, qua[*](quia R1.) alliciat ad se homines mentes[*](mentes V1R. -tis V2r. -te dv.) alienans [*](alienans ego. -antes R. -antos r. -atus V1. -atos rv.). permutationes[*](permutationes v. -one V1Rd (de praem.V2rH). -onis (praem. de) G.) sexus annua vice diximus ceteraque[*](ceteraque de rG. -ra quęq; d.)[*](8,105) monstrifica naturae[*](na- turae Vv. -ra rG.) eius; nune persequemur quaecumque[*](quaecum/// d. quae cum VTf.) medicinis produntur.[*](Aelian. n. a. VI 22.) praecipue pantheris terrori[*](ter- roris VR1.) esse traditur , ut ne conentur[*](conuentus R1.) quidem resistere, et aliquid[*](aliqui om.d1.) e corio[*](de corio Tv. a. H.) eius habentem non adpeti, mirumque dictu, si pelles[*](pelle VR1.) utriusque contrariae suspendantur, decidere pilos pantherae. cum fugiant venantem, declinare[*](declinantē VR1d.) ad dexteram, ut praegressi [*](praetergressi dTH.) hominis vestigia occupent; quod si successerit, alienari mentem[*](mente dv. a. S.) ac vel ex equo hominem decidere[*](decipere Vd.) ; at[*](at v. ut VRd.del.r.) si in laeva[*](laeua (le- V) ll. cfr. VI 99. 145. lae- uam v. (an vero laeuū, ut VIII 207)?) detorserit, deficientis argumentum esse celeremque capturam, facilius autem capi, si cinctus suos venator flagellumque inperitans equo septenis[*](inperitas equos septinis V.) alligaverit nodis.[*](Democrit. ap. Marc. 8, 42. (cfr. Diosc. II 96). Marc. 8, 104.) mox, ut est[*](ut est drG. aut R. //itē V. autem ut est v.) sollers ambagibus vanitas Magorum[*](magnarum V.), capi iubent geminorum signum transeunte luna singulosque prope[*](prope Rv. pro r.) pilos

servari; capitis dolori inligatam cutem prodesse, quae fuerit in capite eius; lippitudini[*](libidine V.) fel inlitum frontibus aut, ne omnino lippiatur, decoctum cum mellis Attici cyathis III[*](tribus ll.v.) et croci uncia[*](croci in uncia Vf.) inunctum; sic et caligines discuti et suffusiones; claritatem excitari melius[*](et melius T.dist. G.) inveterato medicamento , adservari autem in Cypria pyxide; eodem sanari argema[*](argemata d.), scabritias, excrescentia in oculis, item cicatrices, glaucomata vero[*](uero Rv. uerum r.) iocineris recentis inassati[*](inassatis ante Vd.) sanie cum despumato melle inunctis. dentes eius dentium doloribus tactu prodesse vel alligatos numeri[*](numeri (ego. hum- d. um- r) ordine ll. cfr. § 181. ordine humeros (um- S) v.) ordine, umerorum[*](an item umerorum?) et[*](et om.TP.) lacertorum doloribus[*](lacertos (pro doloribus) P.) ; eiusdem dentes, sed e[*](sed e ego. si de ll.v.) sinistra parte rostri[*](rostri rJ. om. rT. rostri eruti sint v. cfr. § 100.), inligatos pecoris aut capri pelle stomachi cruciatibus ;[*](Marc. 35, 19.) pulmones in cibo sumptos coeliacis vel[*](uel ego. om. ll.v.) ventriculi[*](uentriculi ego. -lis ll.v. cfr. § 105. XXV 78. XXIX 60. 105. XXX 59. 108.) cinerem cum oleo inlitum[*](illitu d.) ; nervis medullas e dorso cum oleo vetere ac felle; febribus quartanis iocur[*](iocur RS. iecur rv.) degustatum ter ante accessiones; podagris[*](podagri V.) spinae cinerem cum lingua et dextro pede vituli marini addito felle taurino, omnia pariter cocta atque inlita hyaenae pelle; in eodem morbo prodesse et fel cum lapide Assio[*](assio G. cfr. XXXVI 132. asio ll.fv.) ;[*](Marc. 8, 175.) tremulis, spasticis, exilientibus et quibus cor palpitet aliquid ex corde coctum mandendum ita, ut reliquae partis cinis cum cerebro hyaenae inlinatur; pilos etiam auferri hac[*](hac Rdv. a V.) conpositione inlita vel[*](uel VT. aut Rdv.) per se felle, evulsis prius qua[*](qua ego. cfr. § 249(ubi). quam Vdv. quos R(?)B.) renasci non libeat; sic et palpebris inutiles tolli; lumborum doloribus carnes e lumbis edendas[*](sedandas V.) inlinendasque cum oleo; sterilitatem
mulierum emendari[*](emendare R.) oculo cum[*](oculo cum dv. -lorum VR. -lorum cum r.) glycyrrhiza[*](glycyrrhiza v. glyceriza r. glize- d. clize- r.) et aneto sumpto in cibo, promisso intra triduum conceptu. contra nocturnos pavores umbrarumque terrorem unus e magnis dentibus lino alligatus succurrere narratur[*](succurrere narratur V2rG. om. r. prodest v.). suffiri[*](furentes suffiri rS.) furentes eodem et circumligari ante pectus[*](pedes R1.) suum[*](fuum VRdTfv. del. rG. cfr. § 169. 179. 213. 218. 261. 263.) cum adipe renium aut iocinere aut pelle[*](an felle? cfr. § 192.) praecipiunt. mulieri[*](mulieribus R1.) candida a pectore hyaenae caro et pili septeni[*](septeni ego. -tem ll.v.) et genitale cervi[*](cerui fi RG. -uif V. -uicib; d. a ceruice fi v.), si inligentur dorcadis pelle e[*](e ego. om. ll.v. cfr. XX 215. XXIII 125. XXXII 74. XXXVII 124. (XXVI 26).) collo[*](collae V.) suspensa, continere partus promittuntur ; venerem stimulare genitalia ad sexus suos[*](an ab sexu suo?) in melle sumpta, etiamsi viri mulierum coitus oderint; quin immo totius domus concordiam eodem genitali et articulo spinae cum adhaerente corio adservatis constare. hinc[*](hinc ll.TfS. hunc rH(J). quem v.) spinae[*](spi- nae ll.Tv(J). ruinae rS.) articulum scite[*](scite ego. siue ll. v. (an vero excidit nomen ante siue?).) nodum Atlantion vocant; est autem primus. in comitialium[*](comitialib; d.) quoque remediis habent eum. adipe accenso serpentes fugari dicunt; maxilla comminuta in aneso[*](aneso ll.H. aniso v.) et in cibo sumpta[*](sumpta om.R1.) horrores sedari; eodem suffitu[*](suffitu dv. -to r. -tis R. -ttis V.) mulierum menses evocari. tantumque est vanitatis, ut, si ad bracchium alligetur superior e[*](superior e D cum U 608. cfr. § 95. -ori (-opi R1) VRTJ (praem. e). -oris d(?)v.) dextra parte[*](dextrae partis rv. a. J.) rostri dens, iaculantium ictus deerraturos negent. palato eiusdem arefacto et cum alumine Aegyptio calefacto ac ter in ore permutato faetores et ulcera oris emendari[*](emen- dari dv. -re r.), eos vero, qui linguam in calciamento sub pede habeant, non latrari a canibus; sinistra parte cerebri naribus inlita morbos perniciosos mitigari[*](mitigari v. -re ll.) sive hominum sive quadripedum; frontis corium fascinationibus resistere, cervicis carnes, sive mandantur
sive arefactae bibantur, lumborum doloribus; nervis a dorso armisque suffiendos[*](sufficiendos V.) nervorum dolores; pilos rostri admotos mulierum labris amatorium esse; iocur[*](iocur VS. iecur rTv.) in potu datum torminibus et calculis mederi. nam[*](nam VdTfS. iam R(?)v.) cor in cibo potuve[*](potune V. -tu R1.) sumptum[*](sumptum om.R1.) omnibus doloribus corporum auxiliari[*](auxiliare R1.), lienem lienibus, omentum ulcerum inflammationibus[*](inflammationis VR.) cum oleo, medullas[*](dist. H.) doloribus spinae et nervorum lassitudini; renium nervos potos[*](potus R.) in vino cum ture fecunditatem restituere ademptam veneficio[*](ueneficiis dT.cfr. nota ad § 65.) ; vulvam cum mali Punici dulcis cortice in potu datam[*](data V.) prodesse mulierum vulvae; adipe[*](adipe a V2dTS. -pse a V1. -psaea R. -ps r. -pe e v.) a lumbis suffiri parientes difficulter et statim parere; e dorso medullam [*](me- dulla V.) adalligatam contra vanas species opitulari, spasticis genitale e maribus suffitu, item lippientibus[*](lipientibus V2R.), ruptis, et contra inflammationes[*](inflationes VTfv. a. G.) adversos[*](aduersos ego (an alternos?). seruatos ll.v. feruefactos coni. S.) pedes tactu[*](tactulae uox V.), laevos dexteris partibus, dexteros laevis; sinistrum pedem superlatum[*](superlatu V.) parturienti letalem esse, dextro inlato facile eniti[*](niti d.). membranam , quae fel continuerit, cardiacis potam[*](po- tam dv. -ta r.) in vino vel in cibo[*](lac. ego in- dicavi.) sumptam[*](sumpta V.) contra[*](contra del. rv.).... succurrere[*](succurre R1.) ; vesicam in vino potam contra urinae incontinentiam; quae autem in vesica inventa sit urina, additis oleo ac sesamis[*](sesamis dTS. -mo v. sebamis V. -anis R.) et melle haustam[*](haustam G. has iam d. asiam r. asiano haustam v.) prodesse stomachi[*](stomachi ego. coll. XXIII 142. (XXII 159). melli (supra- scr.) r. (corruptum ex maci, omisso sto propter esse). om. rv.) acrimoniae[*](acrimoniae C. aegrimonio (egr- V. agr- Rv) ll.v. -niae G cum B.) veteri. costarum primam et octavam suffitu ruptis salutarem esse; ex spina[*](pina V.) vero[*](uero om.d.) parturientibus ossa; sanguinem[*](sanguine et sumpto d.) cum polenta sumptum torminibus ; eodem tactis postibus ubicumque Magorum infestari
artes, non elici deos nec conloqui, sive[*](siue (prius) dv. sine r.) lucernis sive pelvi[*](pelui G. pului V2r. ////ui d. lui r. pluuiis v. peluibus B. cfr. XXX 14.) sive aqua sive pila sive quo[*](quo Rdv. quod V.) alio genere temptetur[*](temptetur VRfS. -entur d(?)rv. cfr. XIX 22.) ; carnes si edantur, contra rabidi canis morsus efficaces esse, etiamnum iocur efficacius.[*](cfr. Scribon. 172.) carnes[*](carnes v. -nis ll.S.) vel ossa hominis, quae in ventriculo occisae inveniantur, suffitu[*](suffitu—6 inueniantur V2rv. om. r.) podagricis[*](podagricis V2v(S). -ris rH. cfr. § 232. XXV 65. XXXIII 82 et nota ad XXIII 75.) auxiliari; si ungues[*](unguis V.) inveniantur in[*](in om.d.)iis[*](iis v. his VRC. om.d.), mortem alicuius capientium significari[*](significare d.) ; excrementa sive ossa reddita, cum interematur[*](interimatur fS. -mitur d(?)v.), contra magicas insidias[*](indias R1.) pollere; fimum, quod in intestinis inventum sit, arefactum ad dysintericos valere, potum inlitumque cum adipe anserino toto corpore opitulari[*](capitulari R1d.) laesis malo[*](malum V1d.) medicamento; a cane vero morsis adipem inlitum[*](medi- camento—inlitum V2rv. om. r.) et corium substratum; rursus tali sinistri cinere decocto cum sanguine mustelae perunctos omnibus odio venire; idem fieri oculo decocto. super omnia est, quod extremam fistulam intestini contra ducum ac potestatium iniquitates commonstrant et ad successus petitionum iudiciorumque ac litium eventus, si omnino [tantum] aliquis[*](uncos ego posui. (ali- quantulum quis v.a.G).) secum habeat[*](habeat RG(D). -bet ad V1d. -beat ad (at v) V2v.) ; eiusdem cavernam[*](cauernam fS. -na in dD. -nas in V2. -na rv.) sinistro lacerto alligatam[*](alligatam r. -ta G(D). religatam rfS. -ta v. an inligatam (re = n)?), si quis mulierem prospiciat[*](prospiciat ll.TfS. resp- v.), amatorium esse tam praesens, ut ilico sequatur; eiusdem loci pilorum cinerem ex oleo inlitum viris, qui sint[*](sunt d.) probrosae mollitiae[*](mollitiae S. -iciae R. -icia/// V. -itiei d(?)v.), severos, non modo pudicos, mores induere.

Proxime fabulosus[*](fabulosis V.) est[*](est drv. et r.) crocodilus[*](crocodiles VR. -illus r.), ingenio[*](ingento V. -gens H.) quoque

ille[*](illo v. a. H.), cui vita in aqua terraque communis. duo enim genera eorum. illius e dextra maxilla dentes adalligati dextro lacerto coitus, si credimus, stimulant; canini dentes febris statas arcent ture[*](ture VRG. ut dT.om. v.) repleti—sunt enim cavi—ita ne diebus v ab aegro cernatur qui[*](quinque ll. v.) adalligaverit[*](alligauerit d.). idem pollere e[*](e ego. et Rv. om.r. cfr. XXXII 109. XXVI 116. (an et uentri?).) ventre exemptos lapillos adversus febrium horrores [*](horrore (orr- V) Vd.) venientes[*](uenientes v, -tis ll.(?)S.) tradunt. eadem[*](eadem rG. etiam VR. hac etiam dTv.) de causa Aegypti perungunt adipe[*](et adipe RS.) aegros suos. alter illi similis, multum infra magnitudine[*](magnitudinem v. a. H.), in terra tantum odoratissimisque floribus vivit; ob id intestina eius diligenter exquiruntur iucundo nidore referta[*](referta RdTC(H). farta VS. farcta G cum B. refarcta vel refracta v. arefacta coni. B. cfr. § 105.) ; crocodileam[*](crocodillea V.) vocant, oculorum vitiis utilissimam cum porri suco inunctis et contra suffusiones vel caligines.[*](Diosc. II 98. eupor. I 109.) inlita quoque ex oleo cyprino molestias in facie nascentes[*](nascentes d. -tis VRS. enascenti r. -tes v.) tollit, ex aqua vero morbos[*](morbos rv. om. rf.) omnes, quorum natura serpit in facie, nitoremque reddit; lentigines tollit ac varos maculasque omnes. et contra comitiales morbos bibitur ex aceto mulso binis obolis. adposita menses ciet. optima quae candidissima et friabilis minimeque ponderosa, cum teratur inter digitos, fermentescens. lavatur ut cerussa [*](ut cerussa dv. om. r.).[*](Diosc. II 98.) adulterant amylo aut Cimolia[*](aut cimolia drv. autem olius V. aut olias R.), sed maxime sturnorum fimo qui[*](sturnorum fimo qui ego(quos J). cfr. Diosc. sui VRdv. qui rG. sturni quos C e coni. B.) captos oryza[*](orizia V.) tantum pascunt. felle inunctis oculis ex melle contra suffusiones nihil utilius praedicant . intestinis et reliquo corpore eius suffiri vulva laborantes[*](laborantes v. -tis ll.S.) salutare tradunt, item velleribus circumdari vapore eiusdem infectis. corii utriusque cinis ex aceto inlitus iis[*](iis v. his ll. C) partibus, quas secari opus sit, aut nidor cremati
sensum omnem scalpelli aufert.[*](Marc. 25, 40.) sanguis utriusque claritatem visus inunctis excitat,[*](excitat ego. cfr. § 95. (an facit, ut § 90. XXIX 119. 122?). om. ll. donat et; v. dat D cum U 609 (contra Plinii usum).) cicatrices oculorum emendat. corpus ipsum excepto capite pedibusque elixum manditur ischiadicis tussimque veterem sanat[*](sanant VR.), praecipue in pueris, item lumborum dolores. habent[*](habent V2rv. -baf r.) et[*](et del.V2.) adipem, quo tactus pilus defluit. hic[*](hic v. hoc ll.) perunctos[*](perunctus V. -ungi ossa d. (an hoc per- ungi totos? cfr. § 105).) a crocodilis[*](crocodillus V.) tuetur[*](tuetur Rv. retur V. tue d.) instillaturque morsibus[*](ossibus d.). cor adnexum in lana ovis nigrae, cui[*](an et cui (vel ut)?) nullus alius colos incursaverit, et[*](et Vdv. ex R.) primo partu genitae quartanas abigere dicitur.

Iungemus illis simillima et peregrina aeque animalia priusque chamaeleonem, peculiari volumine dignum existimatum Democrito ac per singula membra desecratum [*](desecratum Rdv(G). desegr- V. dissecatum B. (an dissertatum?).), non sine magna voluptate nostra cognitis proditisque mendaciis Graecae vanitatis. similis et magnitudine est[*](108) supra dicto crocodile, spinae[*](spina d.) tantum acutiore[*](ac uitio (uitio ac v) menstrua- tura (recurua- v) dv. a. B.) curvatura[*](8,120 sqq. ) et caudae[*](caule d.) amplitudine[*](amplitudinem VR.) distans[*](distans d(?)v. om. r. locus nondum sanatus.).[*](Gellius X 12, 2. 3.) nullum animal pavidius existimatur et ideo versicoloris esse mutationis. vis eius maxima contra accipitrum genus. detrahere enim supervolantem ad se traditur et[*](ei (pro et) V.) voluntarium praebere lacerandum ceteris animalibus. caput eius et guttur, si roboreis lignis accendantur, imbrium et tonitruum concursus[*](cursus Vd.) facere Democritus narrat, item iocur in tegulis ustum. reliqua ad veneficia pertinentia quae dicit[*](dicunt V2.), quamquam[*](tamquam vet. Dal. (sed 'falsa ideoque nemini nocitara' interpretatus est S).) falsa existimantes , omittemus, praeterquam ubi[*](ubi ll. G. del. v. sub Müller emend. IV 28.) inrisu coarguent eum[*](coarguent eum ego (sc. res narratae. an potius uel risus?). -guentium VRv(S). -guendum d(?)G. -guentur J.) :

dextro oculo, si viventi eruatur, albugines oculorum cum lacte caprino tolli, lingua adalligata pericula puerperii; eundem salutarem esse parturientibus, si sit[*](fi fit dG. fiftit r. circa [domum] v. de mendo cfr. § 249.) domi, si vero inferatur, perniciosissimum. linguam, si viventi exempta[*](exempta VRv(S). ade- d(?)H.) sit, ad iudiciorum eventus pollere, cor adversus quartanas inligatum lana nigra primae tonsurae.[*](Gellius X 12, 5.) pedem e prioribus dextrum pelle hyaenae adalligatum sinistro bracchio contra latrocinia terroresque[*](//erroresque V.) nocturnos pollere, item dextram mamillam contra formidines pavoresque; sinistrum vero pedem torreri in furno cum herba, quae aeque chamaeleon vocetur, additoque unguento pastillos[*](pastillos VS. in past- R. in past- di- gerunt d(?)v.) eos[*](eos dTv. eos ad VR. (an factos? cfr. XXIV 131. XX 233).) in ligneum vas[*](ligneo uase v. a. H.) conditos praestare, si credimus, ne cernatur ab aliis qui id[*](qui id D. quid VR. qui dv.) habeat. armum dextrum ad vincendos adversarios vel hostes valere, utique si abiectos eiusdem nervos calcaverit [*](calcauerit ll.G. -rint v. -ris D cum U 610. cfr. CFW Müller p. 11 et XXV 134. (sed inuenerint XXXII 64).) ; sinistrum vero[*](uero ego. umerū ll.G. mirum v. del. voluit S.) quibus monstris consecret, qualiter somnia quae velis ac[*](ac Vdf. et Rv.) quibus velis mittantur[*](mittantur d(?)v. -ant r. mittat vet. Dal.), pudet referre: omnia[*](somnia S cum P.) ea dextro pede resolvi, sicut sinistro latere lethargos, quos fecerit dexter[*](dextrum v. a. H.). set[*](set ego. sit VR. sic dTS. del. v.) capitis dolores insperso vino, in quo[*](dist. G.) latus[*](laus V.) alterutrum maceratum sit, sanari; si feminis[*](si feminis TJ. feminis ll.G. -nis. si v.) sinistri vel pedis cinere[*](cinere VRJ. -ri d. -ri si G. -re si S.) misceatur lac suillum, podagricos fieri[*](fieri ll. v. an liberari (cfr. XX 233) vel fanari?) inlitis pedibus.[*](Marc. 8, 67. cfr. Plin. XXIX 73.—cfr. Plin. VIII 122.) felle glaucomata et suffusiones[*](suffusionis R.) corrigi prope creditur tridui inunctione[*](iniunctione V.), serpentes fugari
ignibus[*](ignibus RG. lenibus (ortum ex icnibus) rf. liene v.) instillato, mustelas contrahi in aquam coiecto[*](coniecto Rdv. a. J.), corpori [*](corpore v. a. D.) vero inlito detrahi pilos. idem praestare narrat[*](narrat VVen.(D). -rrant rv.) iocur[*](io cur (cor V2) VS. iecur rv (ut semper).) cum ranae[*](rana V.) rubetae pulmone inlitum; praeterea iocinere amatoria[*](propterea iocineri amatori ad id solui V.) dissolvi, melancholicos autem sanari, si ex corio chamaeleonis sucus herbae Heleniae[*](heleniae J coil. XXI 159. (XXV 12). hebente dT. beb- R. leb- V1. deb- V2r. hab- v. del. C. tepente S e coni. H nepenthae U 611 (terminatione falsa).) bibatur; intestina et fartum[*](fartum RH e coni. Dal. farctum T. faftum f. fartif m V1d. partem V2. fimum v.) eorum, cum animal id[*](animal id rS. -mal r. id an- v.) nullo cibo vivat[*](bibat V. uiuat cum v.), simiarum urina una[*](urina una ego. cfr. § 140. 151. 185. (XXV 132.) XXIX 50. XXXIII 93. 84. XX 21. urinam VR. -na dv.) inlita inimicorum ianuae[*](ianuae VRG. fane dT. in- mane v.) odium omnium hominum his conciliare; cauda flumina et aquarum impetus sisti, serpentes soporari; eadem medicata cedro et murra inligataque gemino ramo palmae[*](palmo Vf.) percussam aquam discuti, ut quae[*](ut quae dv. utq; r. utique V. uaq; R.) intus sint omnia appareant; utinamque[*](ut in aquae (om. eo) V.) eo ramo contactus esset Democritus, quoniam ita loquacitates inmodicas promisit inhiberi. palamque est virum alias sagacem et vitae utilissimum nimio iuvandi mortales studio prolapsum[*](proba ipsu R.).

[*](Diosc. II 71.—cfr. Plin. VIII 91. Diosc. eupor. II 96.) Ex eadem similitudine est scincus—et[*](et VdTx. quem R(?)v.) quidam terrestrem crocodilum esse dixerunt—, candidior[*](candidiore fv. a. H.) autem et tenuiore[*](tenuior dTx.) cute. praecipua tamen differentia dinoscitur a crocodilo, squamarum serie[*](ferie RdTH. ferte V. certe x. feta v.) a cauda ad caput versa[*](uersa Rdxv. tunsa V.). maximus Indicus, deinde Arabicus. adferuntur salsi. rostrum eius et pedes in vino albo poti[*](poti R(?)v. -tu rTx. an pota? cfr. CFW Müller p.8. 9.) cupiditates veneris accendunt[*](acedunt V.), utique cum[*](cum om.dTx.) satyrio et erucae semine singulis

drachmis[*](duabus ll.v.) omnium[*](omnium ll. v. an ocimi (cfr. XX 123 extr. Marc. 33,. 50) vel alius herbae nomen?) ac piperis II admixtis ita[*](ita ut v.a.D.) pastilli singularum drachmarum bibantur[*](dist. ego (bibantur pendente a part. cum).).[*](Diosc. II 71. cfr. Plin. VIII 91.) per se laterum carnes obolis binis cum murra et pipere pari modo potae efficaciores ad idem creduntur. prodest et contra sagittarum venena, ut Apelles tradit, ante posteaque sumptus. in antidota quoque nobilia additur. Sextius plus quam drachmae pondere in vini hemina potum perniciem adferre tradit, praeterea eiusdem[*](eiusdem ll.v. lentium coni. Gesner e Diosc. an lentis (corruptum in letisde)?) decocti ius[*](decocto uis V.) cum melle sumptum venlerem inhibere.

[*](Diosc. II 25. Nicand. ther. 566.) Est crocodilo cognatio[*](cognatio dxrv. om. r.) quaedam amnis eiusdem geminique victus cum[*](cum Rdxv. quo V.) hippopotamio[*](hippopotamo (hypop- x) dxv.a.D. cfr. nota ad VIII 95).), repertore detrahendi[*](detrahendi VG. tra- rTxfv.) sanguinis, ut diximus, plurimo[*](plurimo VTxS. -mi r(?)v.) autem[*](autem ll.v.an inuento?) super Saiticam[*](salticam Vxv.a.B.) praefecturam.[*](8,96) huius corii cinis cum aqua inlitus panos sanat, adips frigidas febres, item fimum suffitu, dentes e parte laeva dolorem dentium scariphatis[*](scariphatis S. -ifatis VdxD. -ificatis rv. sacrifi- R.) gingivis. pellis eius e sinistra parte frontis inguini[*](inguini D cum U 612. in agmina (agn- x) ll.x. in inguina v. cfr. Diosc.) adalligata[*](adalli- gatam V.) venerem inhibet, eiusdem cinis alopecias explet. testiculi drachma ex aqua contra serpentes bibitur. sanguine pictores utuntur.

[*](cfr. VIII 137.) Peregrinae sunt et[*](et v. om. ll.) lynces, quae clarissime quadripedum omnium cernunt. ungues earum omnes cum corio exuri efficacissime in Carpatho[*](carphato Vx.) insula tradunt. hoc cinere poto propudia virorum, eiusdem[*](eius- dem (-demque V2D) -feminarum V2rv. om. rx.) aspersu feminarum libidines [*](li- bines V2. -bies V1R1.) inhiberi, item pruritus corporum, urina[*](urinę d. -ne x.) stillicidia vesicae. itaque eam protinus terra[*](terrae Vd. -rre x.) pedibus adgesta obruere

traditur. eadem autem et iugulorum[*](iugulorum VR (codd. aliquot B) G.ungulorum d. -la- rum xv (aurium add. B).) dolori monstratur in remedio. hactenus de externis.

[*](cfr. Plin. XI 236. (Diosc. II 75).) Nunc praevertemur[*](praeuertemur S cum Gron. reue- rv. praeuertens (reue- dx) rx.cfr. § 162. 267. XXX 82. XVI 1. XXXIV 94.) ad nostrum orbem, primumque communia animalium remedia atque eximia dicemus, sicuti e[*](e Rdxv(S). ae V. de rG.) lactis usu. utilissimum cuique maternum. concipere [*](concipere V2xrVen.(G). confpicere V1R.del. v.) nutrices[*](nu- tricis v.a. G.) exitiosum est; hi[*](hi (hii V) funt ll. v. an hifcunt (vel aliud verbum simile)?) sunt enim infantes, qui colostrati appellantur, densato lacte in casei speciem. est autem colostra prima a partu spongea[*](spongiosa v.a.J. (cfr. XI 188. XVIII 105. XXXI 114. XXXIV 120. XXXVI 155).) densitas lactis. maxime autem alit quodcumque humanum, mox caprinum, unde fortassis fabulae Iovem ita nutritum dixere. dulcissimum ab hominis camelinum[*](camellinum V.), efficacissimum ex asinis. magnorum animalium et corporum facilius redditur.[*](Diosc. II 75.) stomacho adcommodatissimum caprinum, quoniam fronde magis quam herba vescuntur, bubulum medicatius, ovillum dulcius et magis alit[*](alit Rxv. alii V. ait d.), stomacho minus utile, quoniam est pinguius. omne autem vernum aquatius[*](uernum aquatius d(?)v. aquatius (-acius V) uernum rx.) aestivo et de novellis . probatissimum vero quod in ungue[*](ung&te R. -guente (ad marg. -ge) r.) haeret nec defluit ; innocentius decoctum, praecipue cum calculis marinis. alvus maxime solvitur bubulo, minus autem[*](autem om. x cod. Murbac. v. a. H.) inflat quodcumque decoctum.[*](cfr. Plin. XXV 94. XXIV 28. Cels. III 22 p. 112. IV 31 p. 157.) usus lactis ad omnia intus[*](in- tus xcod. Murbac. G. ictus dr. tetus V1R. ictu tetus V2. utile contusa v.) exulcerata[*](exulcerata dxrcod. Murbac. G. eaulocrata (aul- R) V1R.del.V2. aut luxata v.), maxime renes, vesicam, interanea, fauces, pulmones, foris pruritum cutis, eruptiones pituitae poti ab[*](poti ab fS. -ti at F. -ti// V. -tior dx. pofcit R. poft rG. cibi aut potus v.) abstinentia[*](ab- stinentia Vdxv(S). -tiam RG. (locus nondum sanatus; an posci abstinentia medicaminum ut in sqq.? cfr. XXV 94).)

nam ut[*](ut om.R1.) in Arcadia[*](arcadia G e coni. B. achaia ll.x. -ia v.) bubulum biberent phthisici, syntectici, cachectae[*](ca- chectae B. -choetae (-te d) dx. -cohetae VR. -coethe f.), diximus in ratione herbarum. sunt inter exempla[*](25,94) qui[*](quia si uinum dx.) asininum bibendo liberati[*](liberatis in V.) sint podagra chiragraque [*](chiragraque ego (-aue v). theragraque V2. -gratiue (-uae V1) V1dx. chera- graue R.).[*](Diosc. II 77.) medici speciem unam addidere lactis generibus, quod schiston appellavere. id fit hoc modo: fictili[*](fictili dxv. -le r.) novo fervet[*](feruet Rv. -ro et rx.), 5 caprinum maxime, ramisque ficulneis recentibus miscetur additis totidem cyathis mulsi[*](cyathis aceti mulsi B e Diosc.), quot sint heminae lactis. cum fervet, ne[*](ne B. ni ll.xS. et v.) circumfundatur, praestat cyathus argenteus cum[*](cum v. cum & ll.x.an et cum?) frigida aqua demissus[*](dimissus V.) ita, ne quid infundat. ablatum deinde igni refrigeratione dividitur et discedit serum a lacte.[*](Diosc. II 77. 76. Seren. 133.) quidam et ipsum serum iam multo[*](multo ll.Txv(S). mulfo fH. mufto Dal.) potentissimum decocunt ad tertias partes et sub diu refrigerant. bibitur autem efficacissime heminis per intervalla, satis[*](satis J. salis ll.xf. singulis C cum B(G). sanis v.) diebus[*](in diebus r.cfr. XX 188. del. B.) quinae[*](quinae VJ. quine Rd. quinque xv.a.C. quinis G. usque ad quinas C cum B. an in die non plus quinae? cfr. Diosc.) ; melius[*](melius RdxG. illius V. (a potu illius solitis man. Dal. v).) a potu gestari. datur comitialibus, melancholicis , paralyticis, in lepris, elephantiasi, articulariis morbis .[*](Diosc. II 77. eupor. I 205. II 53.—Diosc. II 77. Cels. V 27, 12.) infunditur quoque lac contra rosiones a mledicamentis factas et, si urat dysinteria, decoctum cum marinis lapillis aut cum tisana hordeacia. item ad intestinorum rosiones bubulum aut ovillum utilius. recens quoque dysintericis infunditur, ad colum autem crudum, item vulvae et propter serpentium ictus potisve[*](potisue ll.xH. phthisicis v.) pityocampis[*](pityocampis J. cfr. XXIX 95. -pes Tf(?)B (phyto- v). pytoscampis (ytos rin ras.) R. potioc- (-pes d) Vdx.), bupresti[*](buprestis T(?)v.a.J.), cantharidum
aut salamandrae venenis,[*](Diosc. IV 84. eupor. II 148. Scribon. 179. Seren. 1071. 526.—Diosc. eup. II 161. 163. 164. Diosc. II 77. Marc. 14, 56. (cfr. Cels. III 22 p. 112).) privatim bubulum iis[*](iis v. his ll. C.), qui Colchicum [*](colchicum J. -con B. cholicum ll. colostrum v.a.B.) biberint ant cicutam aut dorycnium aut leporem marinum, sicut asininum contra gypsum et cerussam et sulpur et argentum vivum, item durae alvo in febri. gargarizatur [*](gargariziatur V.)[*](dist. ego.) quoque faucibus exulceratis. utilissime et bibitur ab imbecillitate vires recolligentibus, quos atrophos[*](atrophitos R. -pos r.) vocant, in febri etiam, quae careat dolore capitis. pueris[*](pueris om.R1.) ante cibum lactis asinini[*](asinino R.) heminam dari aut si exitus cibi rosiones sentirent[*](sentiret V. -iant dxv.a.G.), antiqui in arcanis habuerunt, si hoc non esset[*](esset RTv. esse V. est e d. est x.), caprini[*](caprini RdH. e caprino VTx (v praem. habuerunt).).[*](Scribon. 132. Diosc. II 78. Cels. III 22 p. 112. IV 16.—Diosc. II 77. eupor. II 38.—Diosc. II 78.) bubuli serum orthopnoicis prodest ante cetera addito nasturtio. inunguntur etiam oculi[*](cauli V.) in lactis[*](in latis V1. illatis V2.) heminas[*](hemina (em- x) dx. -nis v.a.S.)[*](quattuor ll.v.) additis[*](additis Tv. -ti V1dx. -t,// R. -ta V2r.) sesamae[*](sesamae TC. -mi v. samiid Rdx. sami// V1. semi V2r.) drachmis IIII tritis in lippitudine [*](in id iam V.). caprino lienes sanantur, post bidui inediam tertio[*](tercio x. tertia Rd(?)v.a.S.) die hedera pastis capris, per triduum poto sine alio cibo. lactis usus[*](lacti su- cus Vd. -tis succus x.) alias contrarius capitis doloribus, hepaticis, splenicis[*](splenicis VdTxrv(H). -neticis C. om.RDal.), nervorum vitio, febres habentibus, vertigini praeterquam purgationis gratia, gravedini[*](grauedini Rv. om. rx. (gratia om. v.a.B).), tussientibus, lippis. ovillum[*](ouillum coni. H e Diosc. sui- ll.xv.) utilissimum tenesmo, dysinteriae; nec non phthisicis[*](dist. ego.) hoc et mulieris[*](mulieris ego. cfr. Diosc. II 78 et § 75. 243. XXIX 42 al., de mendo XXVII 63. -res VRf. -ri G. -ribus dTxv(H). an vero muliebre, ut XXX 118?) saluberrimum qui dicerent fuerunt.

[*](Diosc. II 80. cfr. Hippocr. de morb. IV 20. Diosc. II 79. (Herodot. IV 2).) De generibus caseorum diximus, cum de uberibus singulisque membris animalium diceremus. Sextius eosdem[*](11,240 sqq.) effectus equino quos bubulo tradit; hunc[*](hunc RdG. hoc V. hos xv.) vocant[*](uocant drG. -at rxv.) hippacen [*](hyppacen Vx.). stomacho utiles qui non sunt[*](sint G.) salsi, id est recentes. veteres alvum sistunt corpusque minuunt, stomacho in- utiliores[*](inutiliores D cum U 614. uti- ll.v.) ; et in totum salsa minuunt corpus, alunt mollia. [*](Pl. iun. 29, 15. Marc. 19, 56.—cfr. Diosc. eupor. II 49.) caseus recens cum melle suggillata emendat, mollis[*](mollit fS.) alvum sistit, sedat[*](sedatque fS.) tormina pastillis in vino austero decoctis rursusque in patina tostis cum melle. saprum vocant qui cum sale et sorbis siccis e vino tritus[*](tritis V.) potusque medetur coeliacis[*](dist. ego.). genitalium[*](genitalium rv. -libus (ortum ex -liuuf) rx.) carbunculis caprinus tritus inpositus, item[*](idem Vx.) acidus cum oxymelite maculis in balineo[*](balneo dx.) inlitus oleo interlinitur.

[*](cfr. Plin. XI 239. Hippocr. de morb. IV 20. Diosc. II 81.) E lacte fit et butyrum, barbararum gentium lautissimus cibus et qui divites a plebe discernat. plurimum e bubulo—et inde nomen—, pinguissimum ex ovibus[*](an ouillo?)[*](dist. ego.) fit et[*](fit et ll. et x. fit et ex v.) caprino, sed[*](fed ll.v. an et?) hieme[*](hieme R(?)v. hi Faxe V. in faxe dTx.) calefacto lacte, aestate expresso tantum, crebro iactatu[*](iactato V.) in longis vasis angusto foramine[*](an sub delendum (vel sed)? cfr. § 146.) spiritum[*](spiritu V.) accipientibus sub ipso ore alias praeligato . additur paulum[*](paulum Vfv(S). -lulum rG(D). (paululum non legitur nisi IV 1. VII 48, de tempore dictum).) aquae, ut acescat[*](accescat V.). quod est maxime coactum, in summo fluitat;[*](Diosc. II 81.) id exemptum[*](exemplum R.) addito[*](quoacto R. -agulum r.)[*](locum transponendo emendare conati sunt Dal., Beckmannus, alii. addito—relicum parenthesi complexus est Müller emend. IV 30.) sale oxygala[*](oxygalla (oxig- x) Vdx (item infra).)[*](uocatur dTxH.) appellant. relicum[*](reliqua v.a.H.) decocunt in ollis; ibi quod

supernatat[*](an supernatet? cfr. XXIX 35. supernatat tollunt Müller 1. 1.), butyrum est, oleosum natura. quo[*](qua R. quod rv.a.G.) magis virus resipit[*](respuit (Vinc. Bellov.) v.a.G.), hoc praestantius iudicatur. pluribus conpositionibus miscetur inveteratum. natura eius adstringere, mollire , replere, purgare.

[*](cfr. Colum. XII 8.—Donat. ad Terent. Hecyr. I 2, 60 Serv. ad Verg. Aen. IV 458. (Isid. IX 7, 12).) Oxygala fit et alio modo, acido lacte addito in recens, quod velint[*](uelint ego. ue... (reliquis margine abscisis) r. inm VR. in dx. uelis G. dum v. (fortasse nonnulla ex- cidernt, ut quodue aliud cogat: cfr. Colum.).) acescere[*](acescere RdxG (-scit v). arcesc- V. inacescere H (a Plinio nusquam alibi usurpatum, sed cfr. potius § 133. XX 147. VII 64. XVIII 77 al.).), utilissimum stomacho. effectus dicemus suis locis.

Proxima in communibus adipi[*](adipis et (9) suilli G.) laus est, sed maxime suillo, apud antiquos etiam religiosius[*](religiosius ll.H(J). -si G. -sus erat f(?)v(S).). certe novae nuptae intrantes etiam nunc[*](etiam nunc ego. -um ll.v.) sollemne habent postes eo attingere[*](at- tinguere coni. J coll. § 142.). inveteratur duobus modis, cum[*](cum ll.xJ. aut cum d(?)v. (an aut? cfr. § 229. XXIX 60).) sale aut sincerus ; tanto[*](tanto ll. tanto utilior quanto v. sed cfr. § 78. XXIX 13. 107. XXXI 46. XXIII 157. XVII 250 al.) fit[*](fit dx. fit VRv.) utilior[*](utilior r. uectior R. uetuftior rv.). axungiam Graeci etiam appellavere iam[*](iam (= nunc) V1RdTH(J). tam x. eam V2D. eum G. del. v(S).) in voluminibus suis. neque est occulta virium causa, quoniam id animal herbarum[*](herbarum drv. -rum causa V R x f (falso iterantes).) radicibus vescitur; itaque etiam fimo innumeri usus. quam ob rem non de alia loquemur[*](loquemur ll.Txv(S). -uimur rG.) [sue][*](uncos ego posui (sue glossema est ad femina). quam e sue anonymi ap. B. D cum U 615.). multo efficacior[*](efficacior e J. -ore VRv(S). -or est dTxH.) e femina et[*](est (pro et) D cum U.) quae non pepererit[*](pepe- rerit ego. -perit ll.v. cfr. § 75.), multo vero praestantior[*](praestantior xv. -ore ll.) in apris essedicitur[*](esse dicitur ego (et dist.). est igitur ll.S. est v. (an intelle- gitur, ut § 55. 146. 159. XXV 93. XXIII 106. 120 al.?).)

usus[*](usus igitur v.a.S.) axungiae ad[*](est ad v.a.D.) emollienda, excalfacienda, discutienda purgandaque.[*]((Diosc. II 94). Pl. iun. 87, 13. 14.) medicorum aliqui admixto anseris adipe taurorumque sebo et oesypo ad podagras uti iubent; si vero permaneat[*](permaneat G. -net ll.Txfv(H).) dolor, cum cera, myrto, resina, pice. sincera [*](an uel delendum (aut uel igni uel)?) axungia medetur ambustis vel nive, pernionibus[*](pernicionibus V2) autem cum[*](cum rv. om. rx.) hordei cinere et galla pari modo. prodest et confricatis membris, itinerumque lassitudines et fatigationes levat. ad tussim veterem recens decoquitur quadrantis pondere[*](tribus ll.v.) in vini cyathis III addito melle.[*](Marc. 16, 71.) vetus etiam phthisis[*](phthisis RS. -sin in v. ptisis x. ptysis d. pthisicis V.) pilulis sumpta sanat, quae sine sale inveterata est. omnino enim non nisi ad ea, quae purganda sint aut quae non[*](non om.dx.) sint exulcerata, salsa[*](falfa man. Dal. G. falf...(reliquis margine abscisis) r. callica Rdx. gall- VTf. et calida v.) recipitur[*](recipitur VdTxfv(S). cap- R. petitur G.). quidam quadrantes axungiae et mulsi[*](mulfi v. multis.ll) in vini cyathis ternis[*](ternis VRfS(D)....us r. tribus dxv(J).) decocunt contra phthisis[*](ptisis x. ptysin d.), quarto[*](quanto V. quintoque v. a. H.)[*](quarto—) quoque[*](queque x.om. v.a.H.) die picem liquidam in ovo sumi iubent[*](iubent pro glossemate habit S coll. XXIV 40. sed cfr. Marc. 16, 67. an die et picem?). circumligatur[*](circumligatur VTxfS. -tis r(?)v.) et[*](et om.df(?)v.a.S.) lateribus, pectori[*](pectori ego. -ris VdTxfS. -ribus R(?)v (praem. et) D.), scapulis[*](et scapulis v.a.D.) eorum, qui phthisim[*](phthisin rv.a.S. -sem R. ptisim x. pthysim d.) sentiunt, tantaque est vis, ut genibus etiam adalligata redeat in os sapor eamque expuere videantur. [*](cfr. Marc. 19, 40.) e sue, quae non pepererit[*](pepererit xG. -perit ll.fv(H). cfr. § 136.), aptissime utuntur, ad cutem mulieres, contra scabiem vero quivis[*](quiuis RG. qui uix Vd. quouis xv.) admixto iumentorum sebo pro parte tertia et pice pariterque[*](pariterue Vf.) subfervefactis. sincera partus in abortun vergentes nutrit[*](nutrit dxv. -trū V1R. -triunt D. nytru V2. an munit? cfr. XV 86.) collyrii modo
subdita. cicatrices concolores facit cerussa admixta vel argenti spuma, at[*](ad V.) cum sulpure unguium[*](adunguium VR. (an & ung-?).) scrabritias emendat . medetur et capillo[*](capillo dxv. -llos V1R. -ilis V2D.) fluenti[*](fluentibus V2D.) et ulceribus in capite mulierum cum gallae parte quarta et infumata pilis[*](fills V. -liis f.) oculorum . datur et phthisicis unciatim cum vini veteris hemina [*](tres ll.v.) decocta, donec III unciae e[*](ex dTx.) toto[*](cocto R1.) restent; aliqui et mellis exiguum adiciunt.[*](Pl. iun. 81, 19. (Diosc. II 94).) panis[*](panos sanat man. Dal.v.a.G.) inlinitur[*](illinitur rG. inlito V. illi- rTx. -ta v. an inlita sc. medetur (suppl. e v. 3)?) cum calce, item furunculis duritiaeque mammarum. rupta et convulsa[*](et conuulsa et spasmata rv. om.rx.) et spasmata et luxata sanat, clavos et rimas callique vitia cum helleboro albo, parotidas admixta farina salsamentariae[*](salsamentariae RG. -ria rxfv (praem. e).) testae[*](testa v.a.G.), quo genere proficit et ad strumas. pruritus et papulas in balineo[*](balneo dxv.a. G.) perunctis[*](perunctos V.) tollit, alioque etiamnum modo podagricis prodest mixto oleo vetere, contrito una sarcophago lapide et quinquefolio tuso[*](tusa Vdxv.a.G.) in vino vel cum calce aut[*](calce aut VRdTx. calce uel rv.) cum cinere. fit[*](fit ego. facit ll.xv.) et peculiare emplastrum LXXV $X$[*]($X$ om.dTxv.a.Gron. inRras.) ponderi [*](ponderi ll.TH. -re xv. pondo C.) c[*](c xv. centum ll. (?)C.) spumae argenteae mixtis, utilissime[*](utilis- sime Vx. -ma Tf. -mum r(?)v.) contra ulcerum inflammationes[*](dist. ego.) adipe verrino. et[*](et om.dTxH.) inungui putant utile, quaeque serpant inlinere[*](inlinere VS. -nire Rdxv. an inlini?) cum resina.[*](Diosc. II 94.) antiqui axibus vehiculorum perunguendis maxime ad faciliorem circumactum rotarum utebantur, unde nomen, sic quoque utili[*](utile R.) medicina cum[*](dist. ego.) illa ferrugine[*](ferugine VVen.) rotarum ad sedis vitia virilitatisque et per se axungia[*](axungia ego. -ncia V. -ngia et Rdx. -ngiae D. -ngiam v. fortasse ut per se. an vero et per se axungia est (pro et) ut glossema delenda sunt?).[*](Diosc. II 87. 94.) medici antiqui maxime probabant renibus
detractam exemptisque venis aqua caelesti fricabant crebro decoquebantque fictili novo saepius[*](saepius Rv. saeius V. seuius dT. semius x.), tum demum adservantes . convenit salsam magis mollire, excalfacere, discutere , utilioremque esse vino lotam. Masurius palmam lupino adipi dedisse[*](ad- dedisse V.) antiquos tradidit. ideo novas nuptas illo perunguere postes[*](potest V.) solitas, ne quid mali medicamenti inferretur.

[*](Diosc. II 89.) Quae ratio adipis, eadem in iis[*](iis v. his ll.C.), quae ruminant, sebi est, aliis modis, non minoris potentiae. perficitur omne exemptis venis aqua marina vel salsa lotum, mox in pila[*](dist. ego cumx.cfr. Diosc. et § 142.) tusum aspersa marina crebro; postea coquitur, donee odor omnis[*](omne om.R(?)H.) aboleatur, mox adsiduo sole ad candorem reducitur .[*](Diosc. II 90.) a renibus autem omne laudatissimum est. si vero vetus revocetur ad curam, liquefieri prius iubent[*](iu- bent prius dx.), mox frigida aqua lavari saepius, dein[*](deinde dx.) liquefacere adfuso vino quam odoratissimo. eodemque modo iterum ac saepius cocunt[*](cogunt xv. a. G.), donec virus evanescat. multi privatim sic taurorum leonumque[*](leonum VR1v. a. G.) ac[*](ac om. v. a. G.) pantherarum et[*](& R(?)G. ac rxv.) camelorum pinguia curari iubent. usus dicetur suis locis.

[*](Diosc. II 95.) Communis et medullarum est. omnes molliunt, explent, siccant, excalfaciunt. laudatissima[*](laudatissima e S. -me Vd. -ma Rxv.) e cervis[*](ceruis rS. -uicis VR. -uina dxv.), mox vitulina,[*](dist. ego.) dein hircina et caprina. curantur ante autumnum. recentes[*](recedentes VR1.) lotae siccataeque in umbra, per cribrum dein liquatae per lintea exprimuntur ac reponuntur in fictili locis frigidis.

[*](Diosc. II 96. (cfr. Plin. XI 195).—Fabius Pictor ap. Gell. X 15, 2. Festus p. 178b, 24.) Inter omnia autem communia animalium vel praestantissimum[*](prae- stantissimum D cum U 617. -ma in r. -mum in S. -tiū in rTxf. -tiffimi G. -tius in v.) effectu[*](effectus fG.) fel est. vis eius excalfacere,

mordere, scindere, extrahere, discutere. minorum animalium subtilius intellegitur et ideo ad oculorum medicamenta utilius existimatur. taurino[*](laurino V.) praecipua potentia, etiam in aere pelvibusque[*](peluibusque S cum cod. Murb. vet. Dal. pelli- ll.xv.) aureo colore obducendis[*](obducendis S. duc- (dic- V1) ll.xv. non minus probabile est inducendis; cfr. XXXVI 176. XXXII 65 (90. 91. XXXV. 36. 45. 102. XXX 132).). omne autem curatur recens[*](an recens uesicae praeligato ore? cfr. Diosc.) praeligato ore lino crasso, demissum in ferventem aquam semihora[*](semihoram V.), mox siccatum sine sole atque in melle conditum. damnatur equinum tantum inter venena. ideo flamini[*](flaminii Vx. -nio v. a. B.) sacrorum equum[*](ecum VS(item infra).) tangere non licet, cum Romae publicis sacris equus etiam[*](etiam equus x.) immoletur.

[*](Diosc. II 97. cfr. Diosc. eupor. II 158. de venen. 25.—cfr. Plin. IV 12. Pausan. VII 25, 6 extr.) Quin et sanguis eorum septicam vim habet; item equarum, praeterquam virginum, erodit, emarginat[*](emarginat d(?)v. mar- rxv.) ulcera[*](ulcera rG. -rat rxv.). taurinus quidem recens inter venena est excepta Aegira. ibi enim sacerdos Terrae vaticinatura[*](uaticinatarum Vdx.) sanguinem tauri bibit prius quam in specus[*](specus ll.Txfv(S). -cū rG(D).) descendat. tantum potest[*](ualet (pro potest) x.) sympathia illa, de qua loquimur[*](loquemur V2. -uuntur v. a. G.), ut aliquando religione aut loco fiat. [*](cfr. Aurel. Victor 66. (Diosc. II 97).) Drusus tribunus plebei[*](plebe R. -bis rv. a. H.) traditur caprinum bibisse, cum pallore et invidia veneni sibi dati insimulare Q. Caepionem inimicum vellet. hircorum sanguini tanta vis est, ut[*](ac (pro ut) d. af R1.) ferramentorum subtilitas non aliter acrius induretur, scabritia poliatur[*](poliatur ll.Txfv(H). cfr. XXXVI 53. XIII 81. tollatur rG(D).) vehementius quam lima. non igitur et sanguis animalium inter communia dici potest, et ideo suis quisque [*](quisque RdG. suisque V. quique x. quae- que [et dicentur] v.) dicetur effectibus[*](post effectibus interrogationis signum posuit S, ut esset non = nonne. sed negat Plinius posse in commune dici de variorum animalium sanguinis peculiari natura.).

[*](Diosc. II 63. eupor. II 128. Nicand. ther. 36. Pl. iun. 110, 2. 3.) Digeremus enim in mala[*](mala V1RdTxfH coll.indice. animalia V2v(D).) singula usus primumque [*](primumque S cum P. pluri- ll.v.) contra serpentes. exitio his esse cervos nemo ignorat ut, si quae sunt[*](ut fi quae sunt ll. v. utique fpiritu P. an ueftigantef et? cfr. VIII 118.), extractas cavernis mandentes. nec vero ipsi spirantesque[*](ipsis spirantes Tv. a. G.) tantum adversantur, sed membratim quoque . fugari eas nidore cornus[*](cornus Vfv(S). -nu rxH.) eorum, si uratur, dictum[*](8,118) est; at e[*](at e Vv(S). at de RBrot. ac de dTx.) summo gutture ustis[*](gustis VR.) ossibus congregari dicuntur. [*](Seren. 851. - Diosc. II 43. eupor. II 131. 115. Nicand. ther. 586. 579. Seren. 852. Diosc. II 95. 94. eupor. II 132. Nicand. ther. 101. Seren. 838. Solin. 19, 16. cfr. schol. Nicand. ther. 577.) pelles eiusdem animalis substratae securos praestant ab eo[*](eo (pro ictu) rin ras.) metu somnos, coagulum. ex aceto potum ab ictu; et si omnino tractatum[*](tractum dTxVen. tactum P.) sit, eo die non ferit serpens. testes quoque eius inveterati vel genitale vetus[*](uetus Müller emend. IV 31. eius ll.S. del. v(D). ξηροῦDiosc. eupor. (an ficcum?).) maris salutariter dantur in vino; item venter, quem centipellionem[*](centipeleonem (centp- V1) VR. -lionem r.) vocant. fugiunt et omnino dentem cervi habentes ant medulla perunctos[*](perunctas V.) sebove cervi[*](cerui rv. -uitia VR. -ui tacta dx.) aut[*](ac x.) vituli[*](uituli ll.Txv(H). hinuli G.). summis autem remediis praefertur hinnulei[*](innulei V. hinule x. -lei G. -li v.) coagulum[*](cogulum V1. coagulatum V2.) matris utero[*](utero Rv. uero rx.) execti[*](essecti RdxG.), ut indicavimus.[*](8,118)[*](cfr. Plin. XXX 146.) sanguine cervino, si una urantur[*](si maturantur V.) dracontion et cunilago et anchusa lentisci ligno, contrahi serpentes tradunt, dissipari deinde, si sanguine detracto[*](detracta V.) adiciatur pyrethrum[*](pyrhetrum V. perit- x.). invenio apud auctores Graecos, animal cervo minus et pilo demum simile, quod ophion vocaretur[*](uocatur v. a. H. diceretur r.), Sardiniam tantum ferre solitam. hoc interisse[*](interiisse B. -resse ll.xv.) arbitror et

ideo medicinas ex eo omitto.[*](Nicand. ther. 559. Diosc. II 48.)

Apri quoque cerebrum contra eas[*](eos Vxv. a. C.) laudatur cum sanguine, iocur etiam inveteratum [*](inueteratur Vdx.) cum ruta potum ex vino, item adips cum melle resinaque, simili modo verrinum[*](uerinum V.) iocur et fellis dumtaxat[*](dumxtaxat RdT. dumzazat V1f.) fibra $X$[*]($X$ om.d. or x. obo- lorum v. a. H.) IIII pondere vel cerebrum in vino potum.—Caprarum cornu vel pilis[*](pilus R.) accensis fugari serpentes dicunt, cineremque[*](cineremque dxv. -reque r.) e[*](e (et ll. ex D) cornu ll.xH. eorum v.) cornu potum vel[*](uel Rv(D). et dS. ei V.om.x.) inlitum[*](inlitum om.x.) contra ictus valere, item lactis haustus[*](inaustus V.) cum uva taminia vel urinae cum aceto scillite[*](scillite G. -to Rd. -tico C. scillato V. scyllito x. -tico v. an scillino? cfr. nota ad XXVI 114.), caseum caprinum cum origano inpositum vel sebum cum cera.[*](cfr. Plin. VIII 202.) milia praeterea remediorum ex eo animali demonstrantur , sicut apparebit, quod equidem miror[*](mero R1.), cum febri negetur carere[*](carere negetur dTx.). amplior potentia feris eiusdem generis , quod numerosissimum esse diximus, alia vero et[*](8,214) hircis. Democritus etiamnum[*](etiam hiannum V1. etiam V2.) effectus auget eius, qui singularis natus sit. fimo quoque caprarum in aceto decocto inlini ictus serpentium placet et recentis cinere in vino, atque in totum difficilius sese[*](sese VRfS. esse r. sere dx. se v.) recolligentes a serpentium ictu in caprilibus optime convalescunt.[*](Diosc. II 21. eupor. II 159 (114. 115).) qui efficacius volunt mederi, occisae caprae alvum dissectam cum fimo intus reperto[*](reperio V.) inligant statim. alii carnem recentem haedorum cum[*](cum CFW Müller p. 25. cfr. § 202. 210. om. ll.xv.) pilo suffiunt[*](faf fifiunt V.) eodelmque nidore fugant serpentes . utuntur et pelle eorum recenti[*](recenti ego. -te ll.v (contra Plinii ustum).), ad plagas et came[*](dist. ego.)[*](et came VRTxfS. carne d(?)v.) et fimo equi in agro pasti, coagulo leporis ex aceto contraque[*](contra v.a.G.) scorpionem et murem araneum; aiunt non feriri[*](ferire V.)

leporis coagulo perunctos.[*](Diosc. II 98. eupor. II 117.—Scribon. 190.) a scorpione percussis fimum caprae efficacius aceto[*](aceto dx. -tū V. cum aceto R(?)v.) decoctum auxiliatur, lardum iusque decocti potum et[*](et om. v. a. S. ex T.)iis[*](iis v. his ll.C.), qui buprestim hauserint[*](quibus praestim auserint V.). quin etiam si quis asino in aurem percussum a scorpione se dicat, transire malum protinus tradunt, venenataque omnia accenso [*](ac- censo dxv. -sa rf.) pulmone eius fugere. et fimo vituli suffiri percussos a scorpione prodest.

[*](Diosc. περὶ ἰοβ. 2 med.—Seren. 871–874. Pl. iun. 112, 5–7.) Canis rabiosi morsu facta volnera circumcidunt ad vivas usque partes quidam carnemque[*](carnemque ll.v(G). -nem xman. Dal. C.) vituli admovent[*](admonent V.) et ius ex eodem carnis decoctae dant potui aut axungiam cum calce tusam, hirci iocur[*](iecore (om. quo) dTxH.), quo inposito ne temptari quidem aquae[*](aqua V. aliquo dTx.) metu adfirmant. laudant et caprae fimum ex vino inlitum, melis et cuculi et hirundinis decoctum et potum. ad reliquos bestiarum morsus caprinum caseum siccum cum origano inponunt et bibi iubent, ad hominis morsus carnem bubulam coctam, efficacius vituli, si non ante quintum diem solvant.

Veneficiis rostrum lupi resistere inveteratum aiunt ob idque villarum portis praefigunt. hoc idem praestare et pellis e cervice solida manica[*](manica VdTxv(S). manua R.del. C.) existimatur, quippe tanta vis est animalis praeter ea, quae retulimus, ut vestigia[*](8,80) eius calcata equis adferant torporem.[*](Cels. V 27, 12. cfr. Pl. inn. 108, 3. 4. Seren. 1071. Scribon. 181. 179. 186. 191. Diosc. eupor. II 156. 163. Scribon. 184.) — Iis, qui argentum vivum biberint, lardum remedio est.—Asinino lacte poto venena restinguntur, peculiariter si hyoscyamum potum sit[*](sic V.) aut viscum aut cicuta aut lepus marinus aut opocarpatum[*](opocharpatum Vx. -carpathum v.a.Brot.ὀπὸς καρπάσουDiosc. de venen. 13.) aut cerussa[*](cerussa ego. cfr. § 129 et Diosc. Scribon. caryce dv. a. B. -rice Vx. carie f. tarice R. phari- con B (cfr. Diosc. eupor. II 141. Scribon. 195). agaricum D cum U 618.) ant dorycnium[*](dorygneum V. -rignium R. -ricinum x.) et si coagulum

alicui nocuerit, nam id quoque venenum est in[*](in Vxv(S). om. r(?) H.) prima lactis coagulatione. multos et alios usus eius dicemus, sed meminisse oportebit recenti utendum aut non multo postea tepefacto; nullum enim celerius evanescit. ossa quoque asini confracta et decocta contra leporis marini venenum dantur. omnia eadem onagris efficaciora.[*](cfr. Plin. VIII 39.—Scribon. 186. (cfr. Plin. VIII 38).) —De equiferis non[*](non dxrv. nunc r.) scripserunt[*](scal- pserunt r1. cal- r2.) Graeci, quoniam terrae illae non gignebant, verum tamen fortiora omnia eadem quam in equis intellegi debent. lacte equino venena leporis marini et toxica expugnantur. nec uros aut bisontes[*](uisontes V1x. ues- V2.) habuerunt Graeci in experimentis, quamquam bove fero refertis[*](quam- quam—refertis V2rv. om. rx.) Indiae silvis; pro[*](pro ego. cfr. § 139. XX 8. XI 40 al. re V1Rdx.del.V2rv.) portione tamen eadem efficaciora omnia ex his credi par est.[*](Seren. 1071.—cfr. Diosc. II 77. eupor. II 148. Diosc. II 94.—Diosc. eupor. II 134. Marc. 16, 96.—Diosc. II 81. eupor. II 135.) sic quoque lacte bubulo cuncta venena expugnari tradunt, maxime supra dicta et[*](est (pro et) V.) si ephemerum[*](epherum VR1x.) inpactum sit aut si cantharides datae; omnia vomitione egeri, sic et caprino iure cantharidas[*](cantharides Vdxv. a. H.). contra ea vero, quae exulceratione enecant, sebum vitulinum vel bubulum auxiliatur. nam contra sanguisugas[*](sangi- sugas r. sanguis ungias VR.) potas butyrum remedio [*](remediū VR1.) est cum aceto ferro calefacto, quod et per se prodest contra venena, nam[*](nam ll.xv, ortum fortasse ex [na] et, ut fuerit uenena et si oleum sqq.) si oleum non sit, vicem eius[*](uice V.) repraesentat . multipedae morsus cum melle sanat.[*](cfr. Diosc. eupor. II 137. Scribon. 188. Nicand. alex. 62. 63.—Seren. 1076.—Diosc. eupor. II 139. Pl. iun. 108, 4. 5.) omasi[*](omasi VRG. omnia si (sesami v) dTxv.) quoque[*](quoque VRv. coquitur dTx. cocti coni.H.) iure poto venena supra dicta expugnari putant[*](debent (pro putant) R1.),
privatim vero aconita et cicutas, itemque vitulino sebo.— Caprinus caseus recens iis[*](iis v. his ll.xC.), qui viscum biberint, lac contra cantharidas remedio est, contra[*](contra ego. eo contra ll.x (ortum ex cocontra). et contra v.) ephemeri potum cum taminia uva. sanguis caprinus decoctus cum medulla contra toxica venena sumitur,[*](Pl. iun. 108, 18–20. Nicand. ther. 577. alex. 325.) haedinus contra reliqua, coagulum haedi[*](haedi—9 coagulum om.R.) contra viscum et chamaeleonem album sanguinemque taurinum, contra quem et leporis coagulum est ex aceto, contra pastinacam vero et omnium marinorum ictus vel morsus coagulum leporis vel haedi vel agni drachmae pondere ex vino[*](ex uino cyathis III Pl. iun.). leporis coagulum et contra venena additur[*](additu VdxS.) antidotis. papilio quoque lucernarum luminibus advolans inter mala medicamenta numeratur; huic contrarium est iocur caprinum, sicut fel[*](fel om.VR1.) veneficiis[*](ueneficis VD.) ex mustella rustica factis. hinc deinde praevertemur[*](reuertemur dxv. a. S. cfr. nota ad § 123.) ad genera morborum.