Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

Sensit[*](sensit et v. a. S.) facies hominum et[*](et ll. D. del. v.) novos omnique aevo priore incognitos non Italiae modo, verum etiam universae prope Europae morbos, tune quoque non tota Italia nec[*](nec VRdv. ne E.) per Illyricum Galliasve aut Hispanias magno[*](magnopere RdEv.a.S.) opere vagatos aut alibi quam Romae circaque, sine dolore quidem illos ac[*](ac VRdG. aut Ev.) sine pernicie vitae, sed tanta foeditate, ut quaecumque mors praeferenda[*](petenda d.) esset.

[*](Pl. iun. 32, 12–17. (cfr. Marc. 19, 1).) Gravissimum ex iis[*](iis v. n E. his rC.) lichenas appellavere Graeco nomine, Latine[*](latini V2.), quoniam a mento fere oriebatur, ioculari primum lascivia, ut est procax multorum natura in alienis[*](aliena R1) miseriis[*](miseris ED.), mox et usurpato[*](usurpate R1.) vocabulo mentagram, occupantem[*](occupantē RdTv. -te r.) multis[*](in multis v. a. S.) et[*](et ll. Ven. (S). del. v.) latis[*](latius ego. intus V1RdTfS. in- tuitus Er. man.Dal. Ven. intutus V2. del. v (D). an intentius.? cfr. § 6.) totos[*](totus V. totosque man. Dal. Ven.) utique voltus, oculis tantum inmunibus,

descendentem[*](tantum manibus descendente E.) vero et in colla pectusque ac manus foedo cutis furfure.

[*](Pl. iun. 33, 7. 8.) Non fuerat haec lues apud maiores patresque nostros et primum Ti[*](ti V1R1D. tiberii d(?)v. titi r.). Claudi Caesaris principatu medio inrepsit in Italiam quodam Perusino[*](persino VR(Dal.).) equite[*](equiti RE.) Romano, quaestorio scriba, cum in[*](in om.d.) Asia adparuisset[*](aperuisset (-sset et d) Vd.), inde contagionem eius inportante. nec sensere id malum feminae aut servitia plebesque humilis aut media, sed proceres veloci transitu osculi maxime, foediore multorum, qui perpeti medicinam toleraverant, cicatrice quam morbo. causticis namque curabatur, ni usque[*](pius- que V1. pri- V2.) in[*](in Vr (in ras.) Ev (J). ad dTfS.) ossa corpus exustum esset, rebellante[*](se bellante d.) taedio.[*](Pl. iun. 32, 17–19.) adveneruntque ex Aegypto, genetrice talium vitiorum, medici hanc solam operam[*](operam Erv. orem dT. morem VR. opem P.) adferentes magna sua praeda, siquidem certum est Manilium Cornutum e[*](et (pro e) E. ex v. a. H.) praetoriis legatum Aquitanicae provinciae HS CC[*](CC (H)D.) elocasse in eo morbo curandum sese[*](esse V2Er.). accidit quoque[*](quoque ego. que ll.v.) saepius , ut nova contra[*](contra V2dErv. om.V1RTD. an ut contra noua? (cfr. XII 92. XVII 41. XXI 33. XXXI 11).) genera morborum[*](post morborum falso iteraverunt curandum—saepius R, acci- ditque saepius V.) gregatim sentirentur . quo mirabilius quid potest reperiri[*](repperiri VE.) ? aliqua gigni repente vitia terrarum in parte certa[*](creta d. -am V.) membrisque hominum certis vel aetatibus aut etiam fortunis, tanquam malo eligente, haec in pueris grassari, illa in adultis[*](adulteris E.), haec proceres sentire, illa pauperes!

L. Paullo[*](paullo VdH(D). paulo rv(S).) Q. Marcio censoribus primum in Italia[*](ita- liam d(?) G.) carbunculum evenisse[*](euenisse coni. J (coll. accidisse § 7 init.). uen- ll.v. de mendo cfr XVII 233.) annalibus notatum[*](notatum VRdTfS. consti- utunm E. conscriptum v.) est, peculiare Narbonensis provinciae malum, quo duo consulates obiere[*](obire E.)

condentibus haec nobis eodem anno, lulius Rufus atque[*](atque V2dU. adque V1. et Q. rv. cfr. Tac. ann. XV 33.) Laecanius[*](laecanius D. lee- ll. v. Lic- Bas. e Diosc. praef.) Bassus, ille[*](illesi E.) medicorum inscitia[*](inscitia rv. -tiam E. inscientia rfH. cfr. XXIX 18. 23. 25. XXXI 131.) sectus[*](secutus V2E.), hic vero pollici laevae[*](leue E.) manus evulso[*](euulsu V. -sa E.) acu ab semet ipso tam parvo[*](paruo uulnere v.a.S. an paruo puncto? cfr. XXVIII 198.), ut vix cerni posset[*](possit VED.). nascitur in occultissimis corporum partibus et plerumque sub lingua duritia rubens vari[*](uari H cum P. -rii VRdT. -riis Erv. -ricis G.) modo[*](modis v.a.G.), sed capite nigricans[*](nigrans E.), alias[*](alias dErv. -ia r.) livida[*](in liuida E. in ll. J. del. v.), in corpus intendens[*](tendens d.) neque intumescens, sine dolore, sine pruritu, sine alio quam somni indicio, quo gravatos in[*](grauato in E. -to sint d.) triduo aufert, aliquando et horrorem adferens[*](auferens E.) circaque pusulas parvas, rarius febrem, stomachum faucesque ut[*](faucesque ut ego. -esque VR. -esque cum d(?)v. paucisque Er.cfr. de ut VIII 158. IX 122. 152. 153. XI 85. XVIII 115. XX 38. XXX 63. XXXI 109. XXXIII 29. XXXVI 127.) invasit, ocissime exanimans[*](examinans V. exinani E.).

[*](Pl. inn. 33, 20–34, 1. Marc. 19, 18. Celsus III 25.) Diximus elephantiasim[*](elephantiasim dS (-sin v). elefa- r.) ante Pompei Magni aetatem non accidisse[*](occidisse E.) in Italia[*](italiā R1.), et ipsam a facie saepius incipientem,[*](20,144) in nare prima veluti lenticula, mox increscente[*](increscente J cum Strackio. cfr. Marc. inare- ll.H(D). inuale- v.) per[*](dist. ego coll Celso.) totum corpus, maculosa variis coloribus et inaequali cute, alibi crassa, alibi tenui, dura, alibi ceu scabie aspera, ad postremum vero nigrescente et[*](et om.VR1.) ad ossa carnes adprimente , intumescentibus digitis in pedibus manibusque. Aegypti peculiare hoc malum et, cum in[*](in om.R1.) reges[*](greges E.) incidisset, populis funebre, quippe in balineis[*](balneis R1.) solia temperabantur[*](temperabuntur E.) humano[*](humani V.) sanguine ad medicinam eam. et hic quidem morbus

celeriter in Italia restinctus[*](rest//ictus R1. restri- f.) est[*](est om.VR1.), sicut et ille, quem gemursam[*](gemursa Vdf) appellavere prisci inter digitos pedum nascente m[*](nascent v. -ti ll.), etiam nomine oblitterato.

Id ipsum mirabile, alios desinere in nobis, alios durare[*](alias durare V.), sicuti colum. Ti[*](ti V1RD. tiberii d(?)v. titi V2. pti E. p???ti r.). Caesaris principatu inrepsit id[*](id om.Ev.a. H.) malum, nec quisquam id prior imperatore ipso sensit, magna civitatis ambage[*](ambige R.), cum in[*](in V1dTS.om. rv.) edicto eius excusantis[*](excusantes E.) valetudinem legeret nomen incognitum. quid[*](qui VR1.) hoc esse dicamus aut quas deorura iras? parum[*](iras parum VRdv. inasperum E1. -parum E2. minas parum man. Dal.) enim erant[*](erant enim VRdS cfr. XXI 78. XXIII 4. IX 105.) homini certa morborum genera, cum supra trecenta essent, nisi etiam nova timerentur! neque ipsi autem homines pauciora sibi opera sua negotia inportant.

[*](Celsus I praef. cfr. Plin. XXIX 4–6. Isid. IV 9, 4.) Haec apud priscos erant quae memoramus[*](memoraaimus U(D).) remedia[*](remedia dv. et media VR. media (m in ras.) E.), medicinam[*](medicine v. -na ll.) ipsa quodammodo[*](ipso quo- nam modo V.) rerum natura faciente, et diu fuere.

Hippocratis certe, qui primus medendi praecepta clarissime condidit, referta herbarum mentione invenimus volumina, nec minus Diocli[*](dioclis d(?)v.a.S.) Carysti[*](ciaristi VR. car- r.), qui secundus aetate famaque[*](famaque VRdv. namque Er.) extitit, item Praxagorae[*](praxagora E.) et Chrysippi ac deinde Erasistrati[*](crassistrati E.) Cei[*](Cei P e Strabone X 5, 6 p. 486. co ll. del. v.a. U. Coi coni. S.), Herophilo quidem, quamquam subtilioris sectae conditori, ante omnis[*](omnis ll.S. -nes v. an omnia?) celebratam [*](celebratum E. -ante etiaratum S.) rationem[*](rationis R.)[*](dist. ego (ut intellegatur rationem herbarum post Herophilum ad verba descendisse, cum tamen usus efficacissimus herbarum magister esset). an vero ab usu?), iam[*](iam ego. eam ll. v.) paulatim, usu efficacissimo rerum omnium magistro, peculiariter utique medicinae, ad verba

garrulitatemque descendentem[*](defcendentem V1dT. -te v(S). defendentem r. -te H.). sedere namque[*](sedere namque v. seddere namque Er. sed frenam (-na V2) que (q??? R) VR. s; fere namque d. | in VRdTS. in his (iis v) EC.) in scholis auditioni[*](aut ditioni d.) operatos[*](operatus E. occupatum v.a.G.) gratius[*](grauius R1.) erat quam ire per solitudines et quaerere herbas alias aliis diebus anni.

[*](Celsus I praef.) Durabat tamen antiquitas firm[*](firmas VR.) magnasque confessae [*](conferrae V.) rei vindicabat reliquias, donec[*](reliqu//as donec V2. donec reliquas E.) Asclepiades aetate Magni Pompei orandi[*](orandę E. rhetoricae v.a.G.) magister nec satis in arte ea[*](eas E.) quaestuosus , ut ad alia quam forum[*](quam forum VRdTfH. eorum Er. del. v.) sagacis ingenii, huc[*](hoc VR1.) se repente convertit atque, ut necesse erat homini qui nec id egisset nec remedia nosset oculis usuque[*](usque Vf.) percipienda, torrenti[*](torrentia E.) ac meditata cotidie[*](cottidie E.) oratione blandiens omnia abdicavit totamque medicinam ad causas[*](causas VRdTfS. -sam EG. casum man. Dal. v.) revocando coniecturae [*](coniectura E. -ram v.a.H.) fecit,[*](Celsus II 14 init.) quinque res maxume communium auxiliorum professus, abstinentiam cibi, alias vini, fricationem corporis, ambulationem, gestationes[*](gestationis VRED.), quae cum unusquisque semet ipsum sibi praestare[*](praestaret E.) posse[*](posset REv.a.G.) intellegeret[*](intellegeret EG. -rent r. -re v.), faventibus cunctis, ut essent vera quae facillima[*](facillime V.) erant, universum prope humanum genus circumegit in se[*](circumegit se V. -gisse d.) non alio modo quam si caelo demissus[*](demissus TS. dim- (-isus V) Vd. adm- E. em- Rv.) advenisset.

[*](Celsus III 14. IV 26. Apuleius Florid. IV p. 30.) Trahebat praeterea mentes[*](mentis VS.) artificio inani, alias[*](inani alias ego. (de mendo cfr. § 6 extr.). animalia VRdU. mirabili d(?)v. -ili iam S. animos iam JD.) vinum[*](uinuam Rdv. -na VS. -no EVen.) promittendo aegris dandoque tempestive, iam[*](iam VRdTfS. tam Er. tum v.) frigidam aquam et, quoniam causas morborum scrutari[*](scritari E.) prius

Herophilus instituerat, vini rationem inlustraverat Cleophantus apud priscos, ipse cognominari se[*](cognominari se dEv (J). -aueris e r. -omen ab aegris S cum Gronovio. -omen a linis et U.) frigida danda praeferens[*](dist. ego.), ut[*](aut E. et ut v.a. G.) auctor est M. Varro. alia quoque blandimenta excogitabat, iam suspendendo lectulos[*](lectulo d.), quorum iactatu[*](iactura R1d1. -tatura Vd2fS.) aut morbos[*](morbi V.) extenuaret aut somnos adliceret, iam balneas avidissima homninum cupidine[*](cupidinem V. -ditatem R1.) instituendo et[*](et om.R1d.) alia multa dictu[*](dictu dErv. -ta r.) grata[*](grauia Er.) atque iucunda, magna auctoritate nec minore fama,[*](Celsus II 6.) cum occurrisset ignoto funeri, relato homine[*](hominem E.) ab rogo atque servato, ne quis levibus momentis tantam conversionem factam existimet. id solum possumus indignari, unum hominem e levissima[*](e leuissima dv. fleu- r.) gente[*](gentes in eo pipus E.), sine opibus ullis orsum, vectigalis sui causa repente leges[*](legis V.om.E.) salutis humano generi[*](generis E. -reri V.) dedisse, quas tamen postea abrogavere[*](adrogauere V.) multi[*](multa E.).[*](Celsus III 9. II 17.) Asclepiaden [*](asclepiadem REv. a.S. -des dT.) adiuvere[*](adiuuere V2Rv. -uuare E. -uuene V1. aduenit d1. inuenit d2T.) multa[*](multi v.a.G.) in antiquorum[*](in anti- quorum VRdTH. quorum Ev(G). del. C.) cura nimis anxia et rudia, ut obruendi[*](obrudiendi E.) aegros veste sudoresque omni modo ciendi, nunc corpora ad ignes torrendi solesve adsiduo[*](adsidue dTv.a. G.) quaerendi[*](tanta dT.) in urbe[*](urbem V.) nimbosa, immo vero tota Italia imbrici- trice[*](imbricitrice ego. cfr. Macrob. I 17, 49. imperatrice ll.v. imbrium creatrice J. imitatrice D. nimborum altrice coni. S. immo—imperatrice uncis inclusit U.), tum primum pensili balinearum usu ad infinitum blandiente[*](blandiente Vdv (D). -tem r G.).[*](Celsus I 3. II 12, 2. V praef.) praeterea in quibusdam morbis[*](morbi V.) mnedendi cruciatus detraxit, ut in anginis, quas curabant in fauces organo demisso. damnavit merito et vomitiones tune supra modum frequentes. arguit et medicamentorum potus[*](potu E.) stomacho
inimicos, quod est magna ex parte verum[*](uerum VRdTS. uetitum Erv.). itaque nos in primis quae sunt stomacho utilia[*](ut alia VR1.) signamus.

Super omnia adiuvere eum magicae vanitates in tantum evectae, ut abrogare[*](euacuet et abrogaret E.) herbis fidem cunctis possent : Aethiopide[*](aethiope R1.) herba amnes ac stagna siccari; onothu- ridis[*](onothuridis ego. cfr. XXIV 167. condiendis VRdTS. -dendis ErJ. coniectu (ad antecedd. relatum) v. condyendis U coll. Athen. XI 55 p. 477. chondridis coni. J.) tactu clausa omnia aperiri; Achaemenide coniecta in aciem hostium trepidare agmina ac terga verti[*](uertere d(?)v.a.S.) ; latacen dari solitam[*](solita Vd.) a Persarum rege legatis[*](persarum relegatis VdT.), ut, quocumque venissent , omnium rerum copia abundarent, ac multa similia. [*](extr.: cfr. Plin. XXIV 166.) ubinam istae[*](ubinam istae dv. -nimiste r.) fuere, cum Cimbri Teutonique terribili Marte ulularent aut cum Lucullus tot reges Magorum paucis legionibus sterneret? curve Romani duces primam semper in bellis commerciorum habuere curam? cur Caesaris[*](curat curę (om. Caesaris) E.) miles ad Pharsaliam famem sensit, si abundantia omnis contingere unius herbae felicitate poterat? non satius fuit Aemilianum Scipionem Carthaginis portas herba patefacere quam machinis claustra per tot annos quatere? siccentur[*](quateres iactentur E.) hodie[*](hodie om. v.a. G.) Meroide[*](merodie f. aethiopide v.a. H.) Pomptinae paludes tantumque agri[*](agri v. -is ll.) suburbanae reddatur[*](reddantur Er.) Italiae! nam quae apud eundem Democritum invenitur compositio medicamenti, quo pulchri bonique et fortunati gignantur[*](gignantur om.R1d.) liberi, cui umquam[*](cur numquam v.a. H.) Persarum regi tales[*](talis est man. Dal. v.a.G.) dedit[*](dedit G. -ita ll.v. an dedit ea (sc. compositio) vel dedit? & (vel ita) mirum? (ac mirum coni. S).) ? mirum esset[*](esse E.) profecto hucusque provectam [*](profectam S J (tacito errore).) credulitatem antiquorum saluberrimis ortam initiis, si in[*](in (pro non) R1.) ulla re modum[*](morum VR.) humana ingenia novissent atque non hanc ipsam medicinam ab Asclepiade repertam probaturi

suo loco essemus evectam ultra Magos etiam. haec est omni in re animorum condicio, ut a necessariis orsa primo cuncta pervenerint[*](peruenerit E.) ad nimium. igitur demonstratarum [*](demonstrata tum R1. -ratum V.) priore libro herbarum reliquos effectus reddemus, adicientes[*](adicientes VRTfS. -emus d(?)E rG. -musque man. Dal. v.) ut quasque[*](quasque ut d2T. quasque d1. quas man. Dal. v.a.G.) ratio dictabit[*](dictauit E. -uerit v.a.S.).

[*](Pl. iun. 33, 9–13. Marc. 19, 3. 4. 27. 5. Diosc. IV 162.) Sed in lichenis remediis atque tam foedo malo plura undique acervabimus[*](aceruabimus dv. -auimus r.), quamquam non paucis iam[*](non paucis iam non E.) demonstratis. medetur ergo plantago trita, quinquefolium, radix albuci[*](albugi E.) ex[*](ex ego. om. ll. v. ex Pl. iun. in Marc.) aceto, ficulni caules ex aceto decocti, hibisci radix cum glutino[*](glutine lupino Pl. iun. lupino Marc.) et[*](et ll. v. ex Pl. iun.) aceto acri decocta ad quartas[*](quartanas Rdf.). defricant[*](defricantur v.a.D.) etiam pumice, ut rumicis radix trita ex aceto inlinatur[*](dist.ego.).[*](Diosc, IV 53.—Pl. iun. 33, 13. Diosc. IV 154.) et flos visci cum calce subactus laudatur et tithymalli[*](thimalli (om. et) d.) cum resina decoctum. lichen vero herba omnibus his praefertur, inde nomine invento. nascitur in saxis, folio uno ad radicem lato, caule uno parvo, longis[*](paruo longis Erv. longo paruis rTfS.) foliis dependentibus. haec delet et stigmata. teritur cum melle. est[*](an est et?) aliud genus lichenis, petris[*](petris Erv(J). -ras rTS. -rae coni.J.) totum adhaerens[*](inhaerens d(?)G.) ut muscus, qui et ipse inlinitur. hic et sanguinem sistit volneribus instillatus et collectiones inlitus. morbum quoque regium cum melle sanat ore inlito et lingua. qui ita curentur, aqua salsa lavari iubentur, ungui oleo amygdalino , hortensiis abstinere. ad lichenas et thapsiae radice utuntur trita cum melle.

[*](cfr. Marc. 16, 42.—Diosc. III 27. Celsus IV 7. Pl. iun. 32, 4–6. Marc. 15, 29. Pl. iun. 32, 6–8. Diosc. IV 42.) Anginae argemonia medetur sumpta ex vino, hysopumn cum fico[*](fico V1dTfS coll. Diosc. uino V2r (ex corr.) EPl. iun. v.) decoctum et gargarizatum, peucedanum

cum coagulo vituli marini aequis partibus, proserpinaca[*](proserpina V2E.) cum muria ex menis[*](et menis E. et v.a.G. cfr. XXVII 127.) et[*](set (pro et) V1. sed V2. ex v.a.G.) oleo trita vel sub lingua habita, item sucus de quinquefolio[*](deniq; folio E.) potus cyathis III. hic et omnibus faucium vitiis medetur gargarizatus, verbascum[*](uerba sicut E.) privatim tonsillis in aqua potum,[*](Diosc. II 152. Marc. 15, 18. Diosc. IV 42. 76.)

strumis plantago, chelidonia cum melle et[*](melle et v. et ab E.om.r.) axungia[*](axungia—7 item cum rin marg.Ev. om. r.), quinquefolium, radix persollatae , item cum axungia operitur folio suo inposita[*](imposito d.), item Artemisia, radix mandragorae ex aqua. sideritis latifolia [*](lata folia Ev.a.H.) clavo sinistra manu circumfossa[*](circumfossa Erv (D). -fusa VRJ. -confissa d. confissa S.) adalligatur, custodienda sanatis ne rursus sata taedium[*](taedium ego. cfr. § 3, nota ad XXIII 22. die Er.om. rTD. diro v.) herbariorum seelere , ut in quibusdam diximus[*](diximus om.Erv.a.S.), rebellet, quod et in iis[*](iis v. his ll. C. item v. 12.),[*](21,144 25,174) quos Artemisia sanaverit, praedici reperio, item in iis, quos plantago.[*](Diosc. III 159.) damasonium[*](damasonium B e Diosc. cfr. ind. et XXV 124. -sionem d. -sione VRJ. -son v. damisionem Er.), quae et alcima[*](alcima coni. J. cfr. nota ad XXV 130. alcam Vd. -canam E. alia nam r. alia R. alcea C. alisma B. caucalin v.) vocatur, sub solstitio collecta inponitur ex aqua caelesti, folium tritum vel radix tusa cum axungia[*](absungia E.) ita, ut inposita folio[*](filio V.) suo operiatur. sic et ad omnes cervicis[*](omnis ceruices V.) dolores tumoresque quacumque in parte.[*](extr.: cfr. Diosc. eupor. I 155.—Diosc. IV 42. eupor. I 190.) — Bellis in pratis nascitur, flore[*](flore Erv. om. r.) albo, aliquatenus rubente. hanc[*](hanc VRdv. ac E.) cum Artemisia inlitam efficaciorem esse produnt.— Condurdum quoque[*](quoque om.R (?)Ev.a.S.) herba solstitialis , flore rubro, suspensa in[*](in ll.v. an e (= ī)? cfr. XXV 162 (inlecebram) et nota ad XXVIII 98.) collo conprimere dicitur strumas, item verbenaca cum plantagine.—Digitorum vitiis omnibus et privatim pterygiis quinquefolium medetur.

[*](Diosc. III 48. IV 69. III 115. 6. eupor. II 31. (Marc. 16, 59). 11 152. IV 1.) In pectoris[*](pectoribus VR1.) vitiis vel gravissimum est tussis. huic medetur panacis[*](panaces VR1.) radix in vino dulci[*](dulce VR1.), sucus hyoscyami etiam sanguinem[*](sanguine VR.) excreantibus, nidor quoque accensi tussientibus[*](accens; tussitientibus V.), item scordotis mixto nasturcio[*](nasturcio E. -rtio rv.) et[*](et (pro cum) R1dTf.) resina cum melle tunsa arida—facit et per se faciles excreationes—, item centaurium maius vel sanguinem reicientibus, cui vitio et plantaginis[*](dist.ego.)[*](tribus ll.v.) sucus medetur et Vettonica obolis III in aqua; [*](Diosc. IV 105. III 82 (eupor. II 37). I 2 (eupor. II 35). III 76. 5. IV 102 (eupor. II 32).) contra[*](dist.ego.) purulentas[*](purulentis E.) contraque cruentas exscreationes persollatae [*](persolilatae VE.)[*](undecim ll v.) radix drachmae[*](drachmae v. -ma VRdD cum U 549 non apte coll. XI 184. diadima E.cfr. XXII 29.) pondere[*](pondere H. -ris ll.v(JD). cfr. § 44. 34. 36. 40. 52. 53. 57. 77 al., de falsa siglae p. interpretatione § 102. 114.) cum pineis nucleis XI, peucedani[*](dist.S.) sucus. pectoris doloribus acorum[*](aquorum V.) subvenit[*](subuenit ego. -nit et ll.v.), idem[*](idera ego. ideo ll.v.) antidotis miscetur; tussi. daucum, item Scythica herba, eadem[*](eadem coni. S. ea demum d(?)Erv. ex V1R. ea demum ex V2.) omnibus[*](dist.ego.) pectoris[*](pectoribus V.) vitiis; tussi et purulenta excreantibus obolis[*](obolis tribus om.R1d.) III in passi[*](pasti E. possi d. passo v.a.S.) totidem verbascum, cuius est flos[*](flos est E. flos v.a.H.) aureus. [*](Diosc. IV 121 (eupor. II 31). Marc. 16, 49. Diosc. III 27.)

huic tanta vis, ut iumentis etiam non tussientibus[*](notusientibus V.) modo, sed ilia quoque traheatibus auxilietur potu, quod et de Gentiana reperio[*](repperio E.). radix eacaliae[*](caccaliae RED. cfr. XXV 135. XXVI 163.) conmanducata et in vino madefacta non tussi tantum, sed et faucibus prodest. hysopi [*](quinque . . duobus . . tribus ll.v.) v rami cum II rutae et ficis[*](fecis E. fici d.) III decocti thoracem purgant[*](purgat E.), tussim sedant.

[*](Diosc. III 116. eupor. II 33. Geop. II 5, 4. (cfr. Marc. 16, 101).) Bechion tussilago[*](tusilago E. tusselago d. -lego V.) dicitur. duo eius genera.

silvestris ubi nascitur[*](siluestri subnascitur E.), subesse aquas[*](quas E.) credunt, et hoc habent signum[*](quinque ll.v.) aquileges. folia sunt maiuscula quam hederae v aut[*](autem Vd.) VII[*](VII om.d. septem rv.), subalbida a terra[*](ad terra V.), superne pallida[*](supernae calida E.), sine caule, sine flore, sine semine, radice[*](sine radice VR1dT.) tenui. quidam eandem[*](eundem E.) esse arcion [*](arcion VTfS. (cfr. XXV 113). artion Rd. archion E (ll. in indice). bechion v. (rhichion vel arcophyton Diosc.)) et alio nomine chamaeleucen[*](chamaeleucin R. -chen Er.) putant. huius aridae cum radice[*](cum radices VRE.an item radicis? cfr. Diosc.) fumus per harundinem haustus et devoratus veterem[*](deuocatus ueterum E.) sanare dicitur tussim, sed in singulos[*](singulis E.) haustus passum gustandum est.[*](Diosc. (III 35). eupor. II 31. (cfr. Plin. XXII 146).— Diosc. eupor. II 31. Marc. 16, 50. Celsus IV 10.—Marc. 24, 11.—Pl. iun. 58, 22. Marc. 24, 8 (16, 52. 87).) altera a[*](a Erv. om. r.) quibusdam salvia appellatur, similis verbasco. conteritur et colata calfit[*](calfacit VRdfVen. C.) atque ita ad tussim laterisque dolores[*](doloris VR.) bibitur, contra scorpiones eadem[*](eandem R.) et dracones marinos efficax. contra serpentes quo-que ex oleo perungui ea prodest.—Hysopi fasciculus[*](fasciculus dTv. -lis r.) cum[*](et cum VdTf.) quadrante mellis decoquitur ad tussim[*](ad tussim—15 calida om.R.add. r.), lateris[*](lateris et (ad seqq. relata) v.a. S.), pectoris dolores[*](doloris Er. -ribus H.), verbascum cum[*](cum om.dTE.) ruta ex aqua, Vettonicae[*](uettonica E. ueto- VR1.) farina bibitur ex aqua calida.

[*](Diosc. III 115. Marc. 20, 22. Diosc. III 3. eupor. II 5. Marc. 24, 6. Diosc. II 152. Marc. 16, 37 (20, 50). Diosc. eupor. II 13. Diosc. III 1. 138. (Marc. 20, 124). IV 70. 90. eupor. II 1.)

Stomachum conroborat[*](roborat R1dT.) scordotis suco[*](suco VdED. -cus R(?)v.), centaurium , Gentiana ex aqua pota[*](pota V2S. -tae rv. cfr. CFW Müller p. 9.), plantago aut per se in cibo[*](cibos R.) sumpta[*](sumptę d.) aut cum lente alicaeve sorbitione. Vettonica alias gravis stomacho, vitia tamen sanat pota vel foliis conmanducata, item aristolochia[*](aristolocia r. -ci R.) pota, agaricum manducatum

siccum, ut ex intervallo merum sorbeatur, nymphaea Heraclia inlita, peucedani sucus. psyllion[*](pillio E.) ardoribus inponitur, vel cotyledon trita cum polenta vel aizoum[*](azoum VR1d.).

[*]((Diosc. III 47). Diosc. eupor. II 31. 39. Diosc. III 6. (Marc. 17, 14). II 152. III 4 (6). 1.) Molon scapo[*](scapo v. ca- ll.) est striato, foliis mollibus, parvis radice[*](quattuor ll. v.) IIII digitorum, in qua[*](aqua Rdv.a.B.) extrema alii caput est[*](allii caput est RdB. alica potest E. pota v.). vocatur [*](lacunam ego indicavi. et Rd(?)v.)[*](dist.ego.) a quibusdam syron[*](syron dv. cfr. ind. syro R. siro V. siron E. sinon r.). ex vino stomacho .... dyspnoeae [*](dyspnoeae C. dispnoea Er. -ae v. difnoea r.) medetur centaurium maius ecligmate[*](eligmate VR.), plantago suco vel cibo, Vettonicae[*](uettonica R1d.) tusae[*](tusa d.) pondo libra[*](an libra et?), mellis Attici semuncia ex aqua calida cotidie bibentibus, aristolochia[*](aristolochia—§ 58 uetustis desunt inR.add. r ('post tria folia et dimidium').) vel agaricum obolis ternis ex aqua calida[*](calida cotidie bibentibus VdT (falso iterantes).) aut lacte asini[*](asinine TS.) potum [*](potam E. -ta r v.a.S.).[*](Diosc. eupor. II 39.—Diosc. II 194. III 27. (Marc. 17, 9). II 82. III 1 (eupor. II 29). I 14.) cissanthemos ad orthopnoeas bibitur, item hysopum et asthmaticis[*](asthmaticis v. -aatis (astum- V) dV. hastumanticis E. artu- r.), peucedani sucus[*](peucedanis fucus E.) in iocineris doloribus et pectoris laterisque, si febres[*](febries r.) non sint[*](sunt dv.a.G.). sanguinem quoque expuentibus subvenit agaricum victoriati pondere tritum et[*](quinque ll.v.) in mulsi v cyathis datum[*](et in—datum om.r.). idem et amomon[*](amonon V. amenon d.) facit.[*](Diosc. eupor. II 58.—Diosc. IV 1. (Marc. 22, 33). IV 42 (eupor. II 30). II 209. IV 108. I 2. III 76.) iocineri [*](terebia Vd.)[*](quattuor ll.v.) privatim Teucria bibitur recens drachmis IIII in poscae hemina[*](heminam Vd.)[*](tribus ll.v.), Vettonicae drachma[*](drachma I ego.-mae d. -ma una Erv. dagmae V.) I in aquae[*](aquae VdTS. aqua rv.) calidae[*](calidae VdTrS. -da Ev.) cyathis III ad[*](duobus ll.v.) cordis vitia in frigidae cyathis II. quinquefolii sucus iocineris et pulmonis vitiis[*](uitii V.) sanguinemque reicientibus et

cuicumque[*](reicientibus et cuicumque Vdv. om.Er.) vitio sanguinis intus[*](intus ll.v.an inlitus? cfr. Diosc.) occurrit. iocineri anagallides mire prosunt. capnon herbam qui edere, bilem per urinam reddunt. acoron[*](achoron E. -onon r. aceon d.) iocineri medetur, thoraci[*](thoraci quoque v.a.S.) et praecordiis daucum[*](daucum S cum J. caucum VdT. -cem Er. daucum (caucum Verc. caucon C) quae et (ad seqq. relata) v. del. B(H). caucus legitur apud Diosc. II 168. an radice? cfr. § 77.).

[*](Diosc. IV 46. eupor. II 31. 39.—(Marc. 22, 29).) Ephedra, ab aliis anabasis[*](anabasis v. cfr. ind. amab- Vd. abamb- r.) vocata, nascitur ventoso fere tractu scandens[*](feret nactus candens r.) arborem et ex ramis propendens, folio nullo cirris numerosa, qui[*](qui Vdv. que r.) sint[*](sunt dv.a.S.) iunci[*](iungi V.) geniculati, radice pallida. datur ex vino nigro austere trita ad tussim, suspiria, tormina et sorbitione facta, in quam vinum addi convenit. item Gentiana madefacta pridie contrita[*](contrito V.) denarii pondere[*](tribus ll.v.) in vini cyathis[*](cyathis uini VdS.) III.

[*](Marc. 22, 35.) Gaeum[*](gaeum VED. geum drv.) radiculas tenues habet nigras, bene olentes. medetur non modo[*](nudo r.) pectoris doloribus aut lateris, sed et[*](et om.V.) cruditates discutit iucundo sapore. verbenaca vero omnibus visceribus medetur, lateribus, pulmonibus, iocineribus, thoraci;[*](Colum. VI 5, 3. VII 5, 14.— Diosc. II 152. IV 1. Marc. 26, 37. Diosc. III 1. eupor. II 60.) peculiariter autem pulmonibus et quos ab iis[*](iis v. is E. his r C.) phthisis[*](pthyisis V. pi- thys E.)[*](dist. H coll. XXV 86.) temptet radix herbae consiliginis, quam nuper inventam diximus. suum quidem et pecoris omnis[*](coris sumnis V. pecorum omanium v.a.G.) remedium[*](25,86) praesens est pulmonum vitio vel traiecta tantum[*](traiecatata tum V.) in auricula[*](oricula VE.). bibi debet ex aqua haberique in ore adsidue sub lingua. superficies eius herbae an sit in aliquo usu, adhuc incertum est. renibus prodest plantaginis cibus, Vettonicae potus, agaricum potum ut[*](ut om.Vd.) in tussi.

[*](Diosc. IV 133.) Tripolion[*](tripholion Vdf.) in maritimis[*](maritimo d.) nascitur saxis, ubi adludit[*](abludit VfE. allidit v.a.G.) unda, neque in mari[*](mare E.) neque in sicco, folio isatis[*](isatis Verc. e Diosc. satis ll. v.) crassiore, caule palmum alto[*](caule palmum alto S. cfr. nota ad XXV 161, de mendo XX 117. palmo alto ll.v. palmeo caule Verc. (cfr. § 95).), in mucrone diviso, radice alba, odorata, crassa, calidi gustus. datur hepaticis in farre cocta. haec herba eadem videtur quibusdam quae polium[*](pollium V.), de qua suo loco diximus.

[*](21,44 145 sqq.)

[*](Diosc. IV 1. III 27. IV 156.) Gromphaena[*](cronphaena E1r. cyonphena E2in marg. symphona (-nia C) uel gromphaena v.a. H.), alternis viridibus[*](uiribus Vdr.) roseisque per caulem foliis, in posca sanguinem reicientibus medetur[*](medetur om.d.). iocineri autem herba malundrum[*](malandrum Er. melandryum v.a.H.), nascens in segete ac pratis, flore albo, odorata. eius cauliculus conteritur ex vino vetere. item herba calcetum[*](carcetum r. chalcetum d(?)v.a.D. cfr. ind.) e vinaceis[*](uinaceis S. ucneis V. uineis rv.) contrita inponitur. faciles praestat vomitiones radix Vettonicae [*](quattuor ll. v.), hellebori modo IIII drachmis in passo aut mulso[*](mulsos V.), hysopum tritum cum melle, utilius praesumpto nasturcio[*](nasturcio E. -rtio rv.) aut irione, molemonium[*](molemonium Erv. molium V. mollium d. lemonium coni. H. (cfr. ind., ubi hermonium dT.an hemionium?).) denarii pondere[*](pondere om.d.). et[*](est et v.a.S.) sillybi[*](sillybi ego. sillib; dr. -bus r G. sillybus J. -bi is S. silybo Dal. psyllibus v. cfr. Diosc. et XXII 85.) lacteus sucus, qui densatur[*](densatus d(?)v.a.D.) in cummim, sumitur cum melle supra dicto pondere praecipueque bilem trahit.[*](Diosc. III 62, Marc. 20, 139. 89 (106). Diosc. II 152. III 141. 4 (6). IV 14. III 6. 27. eupor. II 35. 36.) rursus sistunt vomitionem cuminum silvestre, Vettonicae[*](uettonica dE.) farina; sumuntur ex aqua. abstergent fastidia cruditatesque digerunt daucum , Vettonicae farina[*](farinae E.) ex aqua mulsa, plantago decocta caulium modo.—Singultus hemionium[*](hemionium B e Diosc. hermionum Er. -monium r.) sedat, item aristolochia

, suspiria clymenus[*](clymenus S (-nos v). clim- ll.).—Pleuriticis[*](pleureticis Vdv.a.G. (sicdetiam v. 2).) et peripneumonicis[*](peripleumonicis VEJ D. cfr. XXII 108. XXIII 123. XXIV 145.) centaurium mains, item hysopum bibitur, pleuriticis peucedani sucus.[*](Diosc. IV 9. Marc. 26, 18. cfr. Plin. XXVII 41.— Celsus IV 13. Marc. 25, 17. 39. cfr. Plin. XXIV 130.—Diosc. III 1 (eupor. I 237). [III 28]. IV 1.) alus[*](alus ego. cfr. XXVII 41 (ubi etiam or- dinc alphabetico munitur). Scribon. 83. Marc. 17, 21. 10, 68. 26, 18. halus ll. v (index) Marc. 31, 29.) autem, quam Galli sic[*](sil S cum Schneidero ad Veget. p. 109. at cfr. Marc. 31, 29 et Plin. XX 36 (= Diosc. III 53. 54).) vocant, Veneti cotoneam[*](cotonia Vd.), medetur lateri[*](ea terri V. at- d.), item renibus convolsisque et ruptis. similis est cunilae[*](cuniculae Er.) bubulae[*](bubulae om.V.), cacuminibus thymo, dulcis[*](dulci Vd.) et sitim sedans[*](sedant TEr. sedat v.a. G.), radicis[*](radicis VdTH. radiradi- E. radii radi- r. rarae radi- v.) alibi albae, alibi nigrae. eosdem effects[*](effectus om.r.) in[*](in om.Erv.a. H.) lateris doloribus habet chamaerops[*](chamerops Vv.a.Dal. -pis Er.) myrteis[*](myrteis dv. -tei r.) circa caules[*](caules dv. -lis r S. -lem B.) geminos[*](geminis r B.) foliis, capitibus Graeculae rosae, ex vino pota.—Ischiadicos[*](ischiadicos v. scia- ll.) dolores et spinae levat agaricum potum[*](potus Er.) ut in tussi, item stoechadis[*](stoechadis B. thoeca- r. theoca- rv. nomen incertum; cfr. XXVII 131 (= Diosc. III 28).) aut Vettonicae[*](34) farina ex aqua mulsa.

Plurimum tamen homini negotii alvus[*](albus E.) exhibet, cuius causa maior pars mortalium vivit. alias[*](alius Vd.) enim cibos[*](cibus d.) non transmittit, alias non continet, alias non capit, alias non conficit[*](conficit Erv. concipiat d. capiat V.), eoque mores venere, ut homo maxime cibo pereat. pessimum corporum vas instat[*](instant E.) ut creditor[*](creditur dE.) et saepius die appellat. huius gratia praecipue avaritia expetit[*](expetit Brot. cum Gronovio. -itur ll.v.), huic[*](huic V2v. huc r.) luxuria condit[*](condit S cum Gronovio. -itur ll.v.), huic navigatur ad Phasim[*](phasin Ev.a.S.), huic profundi vada exquiruntur; et nemo vilitatem[*](utilitatem ErDal.) eius aestimat

consummationis foeditate. ergo numerosissima est circa hanc medicinae opera[*](operam d.).

[*](Diosc. III 115. IV 8. 102. (eupor. II 48. Marc. 27,129). III 138. (eupor. II 48). II 152. eupor. II 47. 49. 51. Marc. 27, 16. 15. Pl. iun. 48, 18.—Marc. 27, 62.) Sistit eam scordotis recens drachma cum vino trita vel decocta potu[*](potui VdTf.), Polemonia, quae[*](quae VJ. que r. quoque v.) et[*](et del. S.) dysintericis ex vino datur, verbasci[*](uelbasci r.) radix pota ex aqua[*](ex qua V.) II digitorum[*](duorum ll.v.) magnitudine , nymphaeae[*](nymphae E.) Heracliae semen cum vino potum, radix superior e xiphio drachmae pondere ex aceto, semen plantaginis [*](plantatinis V. -ti nisi d.) in vino tritum vel ipsa ex aceto cocta[*](cocta athalica V.) aut alica ex suco eius sumpta, item cum lenticula cocta vel aridae[*](aridiae V.) farina inspersa potioni cum papavere tosto et trito vel sucus infusus aut potus[*](potus VdTv(S). succus ErG.), Vettonica[*](uettonicae v.a.S.) in vino ferro calefacto. eadem coeliacis in vino austero datur; his et Hiberis[*](hibiberis E.)[*](25,88) inponitur uti[*](ut Erv.a.S. (de dictione cfr. § 78. 147).) dictum est.[*](Diosc. III 138. (eupor. II 48. 47). IV 88. 9. Pl. iun. 48, 19. Diosc. III 76. IV 88. III 159.) —Tenesmo radix nymphaeae Heracliae e vino bibitur, psyllium[*](psylium Vd.) in aqua, acori[*](acori drG. cori VE. cum [radicibus] v.) radicis decoctum. aizoi sucus alvum sistit et dysinterias et taenias [*](taenias S. tenias f. teneas Er. en- V1d. tieneas V2. tineas v.) rotundas pellit[*](pellat E.). symphyti[*](sympiti E. -tys r.) radix pota[*](pota—17 et VdTfS om.Erv.) in vino alvum et dysinteriam[*](dysinteria Er. -as H.) sistit, item dauci. aizoum foliis contritis ex vino torminibus resistit[*](resistit—19 pota om.Vd.), alcimae[*](alcimae J e coni. S. cfr. nota ad XXV 130. alcmae Er. -meae v. alceae C.) siccae farina torminibus pota cum vino[*](uitio V.).

[*](Diosc. IV 62.) Astragalus folia habet longa, incisuris multis obliquis [*](obliquis VdED. -qua r(?)v.)[*](dist. ego.), circa[*](cire V.) radicem[*](radices v.a.S.) caules III aut[*](tres ant quattuor ll. v.) III, foliorum plenos,

florem[*](flore Vd.) hyacinthi, radices villosas[*](pillosas Vf.an pilosas, ut § 58?), inplicatas[*](inplicata E.), rubras, praeduras . nascitur in petrosis[*](an uentosis? cfr. Diosc.), apricis et isdem nivalibus, sicut in[*](in CFW Müller p. 24 not. 2. om. ll. v.) Pheneo[*](heneo d. haen- V.) Arcadiae. vis ei ad spissanda[*](pissando V.) corpora. alvum sistit radix in vino pota, quo fit ut moveat[*](molleat Er.) urinam repercusso liquore, sicut pleraque[*](plenaque q; E.) quae alvum sistunt[*](sistit Er.). sanat et dysintericos in vino rubro tusa; difficile autem tunditur. eadem[*](tunditur eadem om.Vd.) gingivarum suppurationi[*](suppuratione VE.) utilissima est fotu. colligitur[*](collitur V.) exitu autumni[*](autumni dv. autem ni V. aut cumini Er.), cum folia amisit; siccatur in umbra.

[*](Diosc. I 128. cfr. Plin. XII 73. 75.) Et[*](dist. Salm. exerc. p. 259bB.) ladano[*](laudario Vd.) sistitur[*](sistit ut Er.) alvus utroque, quod in segetibus[*](siluestribus U 549. sed cfr. § 115.) nascitur contuso et cribrato. bibitur ex aqua mulsa, item nobili e vino. ledon[*](ledon ll.Tfv (H). cfr. Diosc. lada C.) appellatur herba[*](herba quod ex aqua Er.), ex qua fit in Cypro barbis[*](dist. ego.) caprarum adhaerescens. nobilius[*](pobilius Vd. uilius U 550 e Diosc. sed cfr. XII 73.) in Arabia fit[*](fit E.), iam[*](etiam dTv.a.G.) et in Syria atque Africa quod toxicum[*](taxicum Vd. -con v.a. C.) vocant; nervos enim in arcu circumdatos lanis[*](ranis Er.) trahunt[*](trahunt v. -ntur ll.) adhaerescente roscida lanugine. plura de eo diximus inter unguenta. hoc gravissimum[*](12,73 sqq.) odore est[*](odore est dTVerc.(G). -rem V. honorem Er. onere est man. Dal. v.) durissimumque tactu. plurimum[*](plurimam Er.) enim terrae colligit, cum probetur maxime purum, odoratum, molle, viride, resinosum. natura ei molliendi, siccandi, concoquendi, somnum[*](omnium Er.) adliciendi[*](adlicendi VEr.). capillum fluentem cohibet nigritiamque custodit, auribus cum hydromelite aut rosaceo infunditur, furfures cutis et manantia ulcera[*](aut cera V.) sale addito sanat, tussim veterem cum styrace[*](styrace G. stor- Il.v(D). sed cfr. cod.MXII 80.81. 98. XIII 18. XV 26, de cetero X 195. XII 124. 125. XXIV 24.) sumptum, efficacissimum [*](efficacissimum om.V.) ad ructus.

[*](Diosc. I 127. eupor. II 10.—Marc. 20, 59.) Alvum sistit[*](sistit—4 aluum hoc loco om.V.cfr. v. 9.) et chondris[*](chondris dv. condris V. -rys E. -ry r.) sive pseudodictamnun. —Hypocisthis[*](hypocisthis dv. -cistis Vr. -ciss E.), orobethron[*](orobethron fH. cfr. Diosc. -botron Er. -bothron D. oborothron Vd. orobathion G (uel orobanche add. v).) quibusdam dicta[*](dicta dG. -tam r. -tum v.), malo[*](nam lon r.) granato inmaturo similis, nascitur, ut diximus, sub cistho[*](cistho dv. -to r.), unde[*](24,81) nomen. haec arefacta in umbra sistit alvum, ex vino nigro austero utraque[*](utroque Er.cfr. >XXIV 81.). duo enim genera eius, candida et rufa. usus in suco: spissat[*](sucos (-cus V) spissa VE.), siccat. et rufa magis stomachi rheumatismos [*](tribus ll.v.)[*](dist. H coll. XXII 137. XXIII 144.) emendat pota III obolis, sanguinis excreationes cum amylo[*](amylon Er.), dysinterias pota et infusa, item verbenaca ex aqua data aut carentibus. febri ex vino[*](post ex uino habetVtotum locum supra om issum(p. 190, 22 efficacissimum—4 aluum), simul iteratis quae sequuntur 4 ex uino—9 ex uino.) Ammineo[*](ammineo Dal. ami- neo dEv (Brot.). -inneo VrD.cfr. nota ad XXXIV 103.), cochlearibus [*](quinque dErv. quoque V.)[*](tribus v.a.G.) v additis in cyvthos[*](cyathis Ev.a.G.) III vini.

[*](cfr. Diosc. II 153. (Plin. XXII 84).—Diosc. IV 99.) Laver[*](laues V.) quoque, nascens in rivis, condita et cocta torminibus medetur, potamogiton vero ex vino dysintericis etiam et coeliacis, similis betae foliis, minor[*](minori Er. -ribus [hirsutioribusque] v.a. S.) tantum hirsutiorque, paulum[*](paulum VfErH. -lulum dTv. -latim G.) semper eminens[*](supereminens Erv.a.S. (nusquam alibi Pliniani usus).) extra aquam[*](aqua V.). usus in foliis: refrigerant, spissant, peculiariter cruribus vitiosis utilia et contra ulcerum nomas[*](nonas E.) cum melle vel aceto.[*](Diosc. IV 36. eupor. II 48.) Castor hanc aliter noverat, tenui folio velut equinis saetis, thyrso longo et levi, in aquosis nascentem. radice sanabat strumas et duritias. potamogiton adversatur[*](aduersantur V. -atur et dE(?)v.a.S.) crocodilis [*](croco- dillis E.) ; itaque secum habent[*](habet E.) eam qui venantur[*](uenatur r. -antur eos VfS. -antur illos v.a.H.). alvum

sistit et Achillea[*](achilles d. aehillae V.). eosdem[*](septem ll. v.) effectus praestat et statice, VII caulibus veluti rosae capita sustinens.

[*](Marc. 27, 13.—Diosc. III 100. (cfr. Plin. XXVII 96).) Ceratia[*](geratia d.) uno folio, radice nodosa et[*](et VErv(S). om.d(?)Hack.) magna, in cibo coeliacis et dysintericis medetur. leontopodion alii leuceoron [*](leuceoron C e Diosc. lic- v. lich- dr. lech- E. cheoron V.), alii doripetron[*](doripetron dv. (δωρίςetδωρικτερίςDiosc.). doryp- rD.), alii thorybethron[*](thorybethron S e Diosc. -tron VC. thoribethron d. -ethoron E. -enthron r. tori- uentoron v.) vocant, cuius radix alvum sistit purgatque bilem, in aquam mulsam[*](aqua mulsa dv.a.G.) addito pondere denariorum[*](duorum ll. v.) II. nascitur in campestri et gracili solo. semen eius potum lymphatica somnia[*](omnia d.) facere dicitur[*](dicatur Er.). lagopus sistit alvom e vino pota aut in febri ex aqua.[*](Diosc. IV 17. 42. (Marc. 27, 64). eupor. II 47.) eadem inguini adalligatur in tumore[*](tumori VE.). nascitur in segetibus. multi super omnia laudant ad deploratos[*](deplorandos d.) dysintericos quinquefolium decoctis in lacte radicibus potis et aristolochiam victoriati pondere in[*](et in aristholociam E.) cyathis vini III. quae ex supra dictis calida sumentur, haec candente[*](candentes V.) ferro temperari[*](temptari d.) aptius erit.

[*](Diosc. III 7. 6. Marc. 30, 15. Diosc. IV 1. Marc. 30, 67. Diosc. III 1. Marc. 30, 34. 14. 54.—Diosc. III 27. (cfr. Marc. 30, 39). III 82.) E diverso purgat alvum sucus centaurii minoris drachma in hemina aquae[*](aqua Vd.) cum exiguo salis et aceti bilemque detrahit , maiore[*](maiora E.) tormina discutiuntur. Vettonica[*](uettonicae (ueto- V) VE.) alvum solvit drachmis[*](quattuor ll.v.)[*](nouem ll. v.) IIII in[*](in om.Vd.) hydromelitis cyathis VIIII, item Euphorbeum [*](duabus ll.v.) vel agaricum drachmis II cum sale modico[*](modicum Er.) potum ex[*](tribus ll.v.) aqua aut in mulso obolis III. solvit et cyclaminos ex aqua pota aut balanis subditis, item chamaecissi balanus. hysopi manipulus[*](hysopi manipulus om.Vd.) decoctus ad tertias cum sale[*](sale—trahit om.Er.) et pituitas trahit

vel[*](uel VErD. inlitus uel d(?)v.) tritus[*](tritus S. -tuM LL. con- tritus v.) cum[*](cum Erv. in VdD.) oxymelite et sale pellitque ventris aninmalia. pituitam et bilem detrahit peucedani radix.

[*]((Isid. XVII 9, 13). Diosc. IV 176.) Alvum purgant[*](purgant VdTfS. -at Erv.) anagallides[*](anagallides VdTfEVerc.(S). -lis rv.) ex aqua mulsa, item epithymum, qui est flos e thymo satureiae simili. differentia , quod hic herbaceus est, alterius thymi albus; quidam [*](quidem E. quid V.) hippopheon[*](hippopheon dC. hyppo- V. hypo- v (coni. H). Hippopleon r. hipo- E.) vocant. stomacho minus[*](minus om.VT.) utilis[*](utiles VE. inutiles T.) vomitiones movet[*](mouet VTErv(S). minus mouet d(?) G.), sed tormina et inflationes[*](inflationes dG. inflamma- rv.) discutit. sumitur et ecligmate[*](eligmate r. elicm- E.) ad pectoris vitia[*](utilia r. uitalia v.a. G.) cum melle et aliquando iride. [*](Marc. 30, 33. 11.) alvum[*](quattuor ll. v.)[*](sex ll.v.) solvit a IIII drachmis ad VI cum melle et[*](melle et VTfS. melle r. mellis d(?)Ev.) exiguo salis atque[*](salis atque VtfES. -isque atque r. -isque et d(?)v.) aceti. quidam aliter epithymum[*](an epithymum in thymo?) tradunt sine radice nasci, tenue[*](tenue H. -ui ll.v. -uis D. an ca- pite tenui?), sirailitudine pallioli, rubens, siccari in umbra, bibi ex aqua acetabuli parte dimidia, detrahere pituitam[*](aluum . . soluit v.a.S.)[*](dist. S.) bilemque alvo leniter soluta.[*](Diosc. (III 138). IV 173.—IV 108. (cfr. Plin. XXVI 35).) et nymphaea in vino austero solvit et pycnocomon[*](pycnocomon dBas. picnoso- V. pygmoco- (pig- E) r.v.), erucae foliis crassioribus et acrioribus, radice rotunda, lutei coloris, terram olente, caule quadriangulo, modico, tenui, flore ocimi. invenitur in saxosis[*](saxosis VdTH. -osis locis rv(D).). radix eius in aqua mulsa X II pondere et alvum et bilem et pituitam exinanit; semen somnia tumultuosa facit una drachma in vino potum. et[*](et capnos Vdv(S). et car- nos Er. et panos H. discutit panos D.) capnos[*](p. 194. 1 dist. S.) trunca[*](trunca J coll. XXV 155. tru Er. strung d. -umam VD. uamam discutit v. discutit H. per urinam S coll. § 35, unde possis, si tru (Er) pro ge- nuino habere malis, conicere esu (cfr. XX 178).) detrahit bilem.

[*](Diosc. IV 185. Th. H. IX 13, 6. Isid. XVII 9, 62. Marc. 30, 5. 44. (cfr. Cato 158, 1). Th. H. IX 20, 4.) Polypodi[*](polypodion d(?)v.a.S.), quam nostri feliculam[*](feliculam S. filic- Erv (D). -cio- lam Vdf.cfr. Cato 158, 1. Colum. VI 27, 11.) vocant, similis felici[*](felici V. -cis ES. filici dv. -cis rD. cfr. not. ad XXIV 85.), radix in usu, pilosa, coloris intus herbacei, crassitudine digiti minimi, acetabulis cavernosa ceu[*](ceu om.Vd.) polyporum cirri[*](carri Vd.), subdulcis, in petris nascens aut sub arboribus vetustis . exprimitur[*](a v. exprimitur denuo incipitR.) sucus aqua madefactae[*](madefacta E1v.a.H.), et[*](et VRTfEv(S). om.d(?)Dal.) ipsa minute[*](minute RT(Gron.)H. -ta Vdf.om.Ev.) concisa inspergitur oleri vel betae vel malvae vel salsamento aut cum pulticula coquitur ad alvum vel[*](uel (pro aut) Ev.a.H.) in febri leniter[*](leniter C. leui- ll.fv.) solvendam. detrahit bilem et pituitam, stomachum offendit[*](oftendit Er.). aridae farina indita naribus polypum consumit. florem et[*](florem et R (?) man. Dal. H. -ret rT. -ret et v.) semen non fert.

[*](Diosc. IV 168.)[*](Marc. 30, 13. (6–8).) Scamonium[*](scamonium VEv(D). scammo- r(?)Bas.) quoque[*](an quoque non sine?) dissolutione[*](dissolutione D. -nes VRdf. -nem Erv.) stomachi[*](stomachi ll.D. -chi facit G. facit v.) bilem detrahit, alvum solvit, praeterquam si adiciantur aloes[*](aloae V. alae R1.) drachmae[*](duae . . duobus ll.v.) II obolis eius II. est autem sucus herbae ab radice ramosae, pinguibus foliis[*](an floribus albis? cfr. Diosc.), triangulis[*](trigulis E.), albis, radice crassa, madida, nausiosa. nascitur pingui[*](pingue E.) et albo solo. [*](Isid. XVII 9, 64.) radix circa canis ortum excavatur, ut in ipsam[*](ipsa v.a.H.) confluat[*](conflat V.) sucus, qui sole siccatus digeritur in pastillos. siccatur et ipsa vel cortex. laudatur natione Colophonium, Mysium, Prienense[*](prienese VE), specie autem nitidum et quam simillimum taurino glutini, fungosum tenuissimis[*](tenuissimi V.) fistulis, cito liquescens, virus redolens, cumminosum[*](cumminosum RH. -no sub E. fumminosum Vd. fumi- v. fumi- C. gummo- G.), linguae tactu[*](tactu om.E.) lactescens, quam

levissimum, cum diluatur[*](diluitur v.a.S.), albescens. hoc evenit et adulterine [*](aduiterino V. adlui- E.), quod fit ervi[*](erui RdVerc.(G). erbi V. herbi E. -bae v.) farina[*](farinae V.) et[*](et om.E.) tithymalli[*](tithymalli (tity- VRE) v(G)D. cfr. Theophr. -mali dC(Dal.) e Diosc. (cfr. index et XX 209), ut infra ubique.) marini suco fere in Iudaea. quod etiam strangulat sumptum. deprehenditur gustu, tithymallus enim linguam excalefacit[*](excalefacit. V2ErS. -alfacit rv.). usus bimo[*](UUs bimo E. bulbi more v.a.H.) ; nec ante[*](nec ante dTRv. ne et cante r. cfr. XXVII 79.) nec postea utile[*](utili H cum Gron.). dedere et per se ex aqua vel[*](uel VdTfv(J). et E.om.R(?)C. an pura uel? cfr. Diosc.) mulsa[*](mulso T.) et[*](ex (pro et) E.an et ex vel et e?) sale quaternis obolis, sed utilissime cum aloe[*](aloae V.) ita, ut incipiente purgatione mulsum bibatur. fit et decoctum radicis in aceto ad crassitudinem mellis, quo leprae inlinuntur[*](inliniuntur E.) et caput inunguitur[*](inunguitur d. ung- rv. cfr. XXV 135 et 142. ungere § 22. XVIII 308. XIII 23. XVI 205. XXIV 60. XXVIII 53, sed non de tali usu medico.) in dolore cum[*](cum mullo d.) oleo.

[*](Diosc. IV 162. (cfr. Th. H. IX 11, 8).) Tithymallum nostri herbam lactariam vocant, alii[*](alii om.E.) lactucam caprinam, narrantque lacte eius inscripto corpore, cum inaruerit, si cinis inspergatur[*](spargatur VR. insparg- rS.), apparere litteras, et ita quidam adulteras adloqui maluere quam codicillis. genera eius multa. primus[*](primis E.) cognominatur characias[*](characias C e Diosc. -chias (car- v) Erv. chazarias Rd. zachar- V.), qui et masculus[*](malculus V.) existimatur, ramis digitali crassitudine, rubris, sucosis[*](sucossis V. rugosis EH. cfr. Diosc.), v aut[*](quinque aut sex ll.v.) VI, cubitali longitudine, a radice[*](radice Ev. -cis r.) foliis paene oleae[*](paene oleae R(?)H. paenuleae f. peneleae VdT. -le E. pen- dulis G. -det v.), in cacuminibus coma iunci.[*](Diosc. IV 162.) nascitur in asperis[*](legitimis Er.an montanis? cfr. Diosc. et § 72.) maritimis, legitur semen autumno cum coma, siccatum [*](siccatur R1.) sole tunditur et reponitur. sucus vero incipiente[*](incipientes E1.) pomorum lanugine defractis ramis[*](ramis VRdfS. ramulis Erv(D).) excipitur farina ervi

aut ficis[*](ficis Verc.(G). fici VRdv. fic.. (reliquis abscissis) E.), ut cum iis[*](iis v. is VRdD. his E.) arescat. quinas autem[*](aut e V.) guttas singulis[*](singuli R.) excipi satis est, traduntque[*](traduntque etiam Erv.a.S(D).) totiens purgari hydropicos fico sumpta, quot[*](quod E.) guttas ea[*](ea J. ex VRE.om.d(?)v.) lactis exceperit. sucus cum colligitur [*](collig Edeficientibus ceteris us- que ad §84anthyllis.), ne attingat oculos, cavendum est. fit et[*](fit et e VraG. fit et Rdx.om. v.) e foliis tunsis priore minus[*](minus VRdxv. domus ra.) efficax. fit et decoctum e ramis. est et[*](est et Vrxav. est d(?) H.) semen in usu cum[*](usu cum dxrav. sucum VR.) melle decoctum[*](decoctū av. -cto rf.) ad catapotia solvendae alvi gratia. semen et dentium cavis cera includitur. colluuntur[*](coluuntur VD.) et radicis[*](radicis d(?)v. -ces rx.) decocto[*](decoctae v.a.G.) e[*](e rG. in a C. om. rxv.) vino aut oleo. inlinunt et lichenas suco bibuntque eum, ut purget[*](purgent v.a.S.) vomitione[*](uomitione G. -nes ll.xv.) et alvo soluta, alias[*](alias Rav. -ia Vd. -10 x.) stomacho inutilem. trahit pituitam sale addito in potu, bilem aphronitro, si per alvum purgari libeat, in posca, si vomitione, in passo[*](pusca aD.) aut aqua mulsa. media potio III[*](tribus ll.v.) obolis datur. ficos a cibo sumpsisse[*](sumisse VR1.) melius est. fauces urit leniter[*](leniter ll.v. an uehementer?), est[*](et (pro ut) V.) enim tam ferventis naturae, ut per se extra corpori inpositus[*](inpositus ego. cfr. § 62. -tum VRdxv. -ta aD.) pusulas ignium modo faciat[*](faciat dxv. -cit r.) et pro caustico in usu sit.[*](Diosc. IV 162. Th. H. IX 11, 9. (C. IV 6, 9).) — Alterum genus tithymalli myrtiten [*](myrtiten TaS. cfr. Theophr. -tem Rdx. mystitem V. myr- siten f. -siniten v e Diosc.) vocant, alii caryiten[*](caryiten B e Diosc. caro et in VRdx. -rioten v. caros et in r. carso et in a.), foliis myrti acutis et pungentibus[*](pinguentibus V. -guibus a.), sed maioribus[*](maioribus ego e Diosc. mollioribus ll.v. de mendo cfr. XVI 174.), et ipsum in asperis nascens. colliguntur comae eius hordeo turgescente siccataeque in umbra diebus VIIII in sole inarescunt. fructus non[*](nouem ll. v.) pariter maturescit, sed pars anno sequente, et nux vocatur. inde cognomen
Graeci dedere. demetitur[*](demetitur dxv. demitti- (dim- a) r.) cum[*](cum V2Rdxv. corn V1. om.aD. an communi?) messium maturitate lavaturque [*](lauaturque RG(D). leua- a. lauatumque VdTfxS. -tu v. -tur C.), deinde siccatur et datur[*](duabus ll. v.) cum papaveris nigri II partibus ita, ut sit >totum acetabuli modus. minus hic vomito rius[*](uomitorius CFW Müller p. 24. 25. cfr. XX 107. XXI 128. -tionibus ll. v.) quam[*](centum a. ceterum D. -ris U 552.) superior, ceteri item[*](item Rd(?) G. idem VxaD. iidem v. (an ceteri usus iidem, ut § 69? cfr. Diosc.).). aliqui sic et folium eius dedere, nucem vero ipsam in mulso aut passo vel sesima[*](sesima xraS. resima V. -ina R. sesama d(?)v.). trahit pituitam et bilem per alvum, oris ulcera sanat.[*](Diosc. IV 162. Th. H. IX 11, 7. cfr. Plin. XX 209.) ad nomas oris folium cum melle estur.— Tertium genus tithymalli paralium vocatur sive tithymallis folio rotundo, caule palmum alto, ramis rubentibus, semine [*](semine dxv. semen r.) albo, quod colligitur incipiente uva et siccatum teritur sumiturque acetabuli mensura ad purgationes.— Quartum genus helioscopion[*](helioscopion v e Diosc. helio (elio R. alii a) copion ll.) appellant,[*](Diosc. IV 162.)[*](Isid. XVII 9, 77.) foliis porcillacae , ramulis stantibus a radice IIII aut[*](quattuor aut quinque ll.v.) v rubentibus, semipedali altitudine, suci plenis. hoc[*](hic VS.) circa oppida nascitur , semine albo, columbis gratissimo[*](gratissimo aH. -mo quod colligitur in- cipiente una rxv (falso iterata ex v. 10).). nomen accepit[*](accepit Vav (S). -cipit rxG.), quoniam capita cum sole circumagit. trahit bilem per inferna[*](inferna rav. inte- rx.) in oxymelite dimidio acetabulo. ceteri usus qui characiae.— Quintum[*](quintum dxav. -tum- que r. -to quod S.) cyparittian[*](cyparittian raS (-iffian v). fypar- R. fipar- V. fipparitiam d.) vocant propter foliorum similitudinem, caule gemino aut triplici, nascente m[*](nascentem v. -te ll. -ti S. cfr. XII 101.) in campestribus. eadem[*](cui eadem v.a.S.) vis quae helioscopio aut characiae.— Sextum platyphyllon vocant[*](uocant appellant VR.), alii corymbiten [*](corimbiten xr. corib- VR.), alii amygdaliten a similitudine. nec ullius latiora
sunt folia. pisces necat. alvum solvit radice vel foliis vel suco[*](quattuor ll. v.) in mulso aut aqua mulsa drachmis IIII. detrahit privatim aquas.— Septimum dendroides[*](dendroiden dxH -ro id est V.) cognominant , alii cobion[*](cubion VR1.), alii leptophyllon, in petris nascens, comosissimum [*](cumosissimum VR1x.) ex omnibus, maximis[*](maxime rav.a.J. an comosum (corruptum in comosumosum). .. maxime?) cauliculis rubentibus et semine copiosissimum, eiusdem effectus cuius characian[*](characian ego. -ias v. charachia N VRd. caracia n a1. -ia a2. (n ubique cum sequenti v. apios iunctum est). de structura cfr. XXVII 24.).

[*](Diosc. IV 174.—§ 72: Th. H. IX 9, 6.) Apios[*](apios VRdB e Diosc. apion a1. aptos a2. opos v.)[*](duos ll. v.) ischas[*](ischas RB. -cas a1. -cha Vd. -ca x. scillas a2. scylla v.) sive raphanos agria[*](agria rdxv. -ias a. agaria r.), iuncos II aut[*](aut aD. om. rxS. siue v (scribendum videtur binos ternos: cfr. XXVII 82. XI 21).) III spargit in terra[*](tres ll.v.) rubentes, foliis rutae. radix cepae, sed amplior, quare quidam raphanum silvestrem vocant. intus habet mammam candidam[*](an medullam?), extra cortices nigros. nascitur in montosis[*](montosis VdxaC(S). -tuosis R(?)v(H).) asperis, aliquando et[*](et VRdxv(S). et in aG(J).) herbosis.[*](Th. H. IX 9, 5.) effoditur vere tusaque[*](tusati V. -sa dTx.) in fictili mergitur, deiectoque quod supernatat reliquus[*](reliqus V.) sucus purgat utraque parte sesquiobolo in aqua[*](itaque R1) mulsa. sic et hydropicis datur acetabuli mensura. inspergitur [*](inspargitur V(a?)S.) et aridae radicis farina potioni. aiunt superiorem partem eius vomitione biles extrahere, inferiorem per alvum in aqua[*](in aqua ego. cfr. v. 13. aqua VrdTfxa.del. v. aquas H(cfr. § 70). At coni. S. aquam J. aeque D. an sed totam utraque? cfr. Diosc.).

[*](Diosc. eupor. II 40. Diosc. III 48. Marc. 29, 21. Diosc. II 182. I 2. III 76. I 128. III 3. Marc. 27, 16. (cfr. Plin. XXVI 44).) Tormina discutit quodcumque panaces, Vettonica[*](uettonica daS. uecto- x. et to- V. et uetto- R (?)G.) praeterquam a cruditate, peucedani sucus et[*](et om.xv.a.G.) inflationes,

ructus gignens, acori[*](item acori R(?)G.) radix, daucum[*](dacum uel x. daucumue v.) vel si lactucae modo sumatur. ladanum Cyprium potum interaneorum vitiis occurrit , Gentianae farina ex aqua tepida fabae magnitudine[*](magnitudinem V.), plantago[*](a duabus dTx.) mane sumpta[*](submota V.) II lingulis et tertia papaveris in vini cyathis IIII non veteris. datur[*](quat- tuor ll.(?)G. an IIII cyathis uini?) et in somnum euntibus addito nitro vel polenta, si multo[*](simul quo (que V2) V. -mul dx. mul si v.a.G.) post cibum detur. colo infunditur hemina suci vel in febri.

[*](Diosc. eupor. II 61. 62.)[*](Diosc. III 1. 101 (142). cfr. Plin. XXV 45. XXIV 131.—Diosc. IV 8. 1.—III 4 (6).) Agaricum[*](tribus (auribus V) ll.v.) potum obolis III in vini veteris[*](ueteris om.a.) cyatho uno lieni[*](liene Vx.) medetur, e[*](e VRTxav(S). et dC.) panace[*](panacis G. sed cfr. § 44. 94. 101. 106.) omnium generum radix in mulso, sed Teucria praecipue pota arida et decocta[*](decocta dxav. -to r.), quantum [*](tribus ll. v.)[*](dist. ego coll. § 87. (132). XXIII 109. XXVIII 207.) manus capiat, in aceti heminis[*](heminam (emi- xa) ll.fx. flemina D. uulnus v.) III ad heminam. inlinitur eadem ex aceto aut, si tolerari non possit[*](possint Vx.), ex fico[*](ficu V(?)v.a.D.) vel aqua. Polemonia bibitur ex vino, Vettonica drachma in[*](tribus ll.v.) oxymelitis cyathis III, aristolochia ut contra serpentes.[*](25,101)[*](Pl. iun. 57, 3–5. Diosc. eupor. II 60.—Diosc. III 138.—II 194.—III 27. 152. 82 Th. H. IX 20, 2.) argemonia VII[*](VII v. uel VRx. septem d(?)ra Dal.) diebus in cibo sumpta lienem consumere dicitur[*](duobus ll.v.), agaricum in aceto mulso obolis II. nymphaeae Heracliae radix in vino pota et ipsa consumit. cissanthemus [*](cessanthemus V. cessent- R. chissant- r.) drachma bis die sumpta in vini albi cyathis II per dies XL lienem dicitur paulatim emittere per urinam. prodest et hysopum cum fico[*](cum fico VREdxv. in uino a.) decoctum, lonchitidisz[*](loncitidis a. lonchithidis V1. loncyth- r. lincyth- R. colo- chinth- V2.) radix decocta[*](decocta—quoque statim post radix (p. 200, 1) errore iteravitV,item decocta Rdxv. del. D cuma.) prius quam semen demittat, peucedani quoque

radix et lieni[*](lien suco ego. lienis (uco om. ante aco) VRdx. alienis ra. lien v.) et renibus.[*](Diosc. I 2. eupor. II 60. Pl. iun. 44, 10. Diosc. IV 14. (cfr. Plin. XXVII 120). eupor. II 61. Diosc. III 152. 101. 115.) lien suco acori[*](acoro man. Dal. v.a.G.) poto[*](poto Vxman. Dal. v. -tu r G.) consumitur, praecordiis[*](lac. ego indicavi; exci- derunt consumit et.) et ilibus utilissimae[*](an utilissima radice?) radices; .... clymeni semen potum diebus xxx pondere denarii in vino albo, Vettonicae farina ex melle et aceto scillite[*](scillito VTfx.) pota, radix lonchitidis in aqua. Teucrium inlinitur, item scordium cum cera, agaricum cum farina e[*](farina e S. -nae ll. -na [foeni graeci] v.) feno Graeco.

[*](Diosc. IV 8. eupor. II 111.—Diosc. III 1. II 152. Pl. iun. 62, 1. Diosc. IV 1. (cfr. Marc. 26, 8. 27).) Vesicae[*](dist. H.) malis contraque calculos, gravissimis[*](an grauissimi cruciatus (scriptum olim -tuus)? cfr. XXV 23.) cruciatibus , ut diximus, auxilio est Polemonia ex vino pota,[*](25,23) item agaricum, plantago foliis vel radice potis ex passo, Vettonica ut in iocinere diximus, item ramici[*](ramici v. -iti ll. J (coll. § 79. XX 251. XXIV 15 (bis). XXX 135. 136. 137). sed cfr. XX 142. XXII 84. 121 et Cels. VII 18 extr. 22. 24. Seren. 683. Plin. iun. 63, 22. 64, 1. Marc. 33, 23. 24. 25. 51.) pota atque[*](35) inlita[*](inlinita V(a?)D.), eadem ad strangurias efficacissima. quidam[*](quidem (-dam D) ad calculos VdxaD. ad calculos quidam R(?)v.) ad calculos Vettonicam et verbenacam et milifolium[*](milifolium ego. millef- ll. v. cfr. nota ad XXIV 152.) aequis portionibus ex aqua pro singulari remedio bibere suadent. [*](Diosc. eupor. II 112.—Diosc. IV 42.—Diosc. eupor. II 112. (cfr. Marc. 26, 96). Diosc. IV 20. III 82. IV 70.) strangurias discuti[*](discuti dxrG. -tit r. (-tere v).) et[*](e (pro et) dTx.) dictamno certum est, item quinquefolio decocto ad tertias in vino. hoc[*](hoc est V.del. v.a.G.) et enterocelicis[*](enterocelicis dG. int- r. ictericis v.) dari atque inlini utilissimum est[*](est. xiphii v. est siphi VRdx. exsiphi r. exiphi a.). xiphi quoque radix superior urinam[*](dist. ego coll. Diosc.) ciet, infantibus enterocelicis datur ex aqua et inlinitur [*](dist. U 553.). vesicae vitiis peucedani sucus, infantium[*](infantium drav. -ibus rx.) ramici[*](ramici v. -iti llx.)

et umbilicis eminentibus psyllion[*](psyllion rv. -ylion a. pyllion rx.) inlinitur.[*](Diosc. II 109. I 2. IV 90.) urinam cient anagallides[*](anagallides d(?)v. | anaca- rx.), acori radicis decoctum vel ipsa trita potaque et omnia vesicae vitia depellit,[*](depellit ego. de ra.om. rxS. sanat et v.) calculos[*](calculos et raS. -ose et rx. -os v.) et herba et radix cotyledonis itemque genitalium inflammationem omnem[*](omnem raG. om. rTxv.) pari pondere[*](pondere caulis dVen.) et caulis et seminis et murrae.[*](IV 95. IV 9 (eupor. II 108). III 117. 138. (eupor. II 106. 112).) ebulum teneris[*](teneris raG. -rum rTfxv.) cum foliis tritum ex vino potum calculos pellit, inpositum testes sanat. erigeron[*](frigeron Vx.) quoque cum farina turis et vino dulci testium inflammationes sanat. symphyti[*](symphyti dv. -piti VR. -picę r. sim- phiti x. -pice a.) radix inlita[*](inlit& V1.) enterocelas[*](interocelas Vx.) cohibet, genitalium nomas hypocisthis alba. Artemisia quoque datur contra calculos ex vino dulci et ad stranguriam, dolores vesicae sedat ex vino radix nymphaeae Heracliae.

[*](Hippocr. nat. mul. 20. morb. mul. I 10. 56. cfr. Plin. XXII 88. Diosc. II 156. (III 79).) Eadem vis crethmo[*](crethmo v. chretmo V. cretamon d. cetmio R. cetno r. Creddeno a.) ab Hippocrate admodum laudatae[*](laudatae. H. -ta 11. v. -to S e coni. Dal. sed cfr. § 83 (lar- gior). 158. 160. XXVII 135.). est autem inter eas quae eduntur[*](duntur V1. dicuntur V2.) silvestrium herbarum; hanc certe apud Callimachum adponit rustica illa Hecale. species quae[*](species quae dv. speciesque (spic- R) rTxVen.(S.). -que est B. spices quae V. peciasque a.) elatae[*](elatae VRTVen. -te dxav. batis B. elatinae D cum U 554 (nulla casa coll. Diosc. IV 40). an althaeae vel maluae? cfr. XX 222.) hortensiae. caulis unus[*](unus raG. unum rTxv(S).) palmum altus; semen fervens[*](ferueas VR1. ferens H.), odoratum ceu libanotidis[*](libanotidis rin marg. v. lyb- a. balotidis Vdx. balathi- R.), rotundum; siccatum rumpitur. habet intus nucleum candidum , quem aliqui cachrym[*](cachrym S. -yn v. -ys D. cacrym R. -ry Vd. -rys r. -ris a.cfr. XVI 30. XXII 71. XXIV 99. 101.) vocant. folia pinguia[*](folia pinguia aG (S). folio pingui rTfxv (H).) albicant[*](albicant G(S). -nte ll.Tfxv(H).)

veluti olivae, crassiora et salsa[*](crassiore et salso v. a. G(H).) gustu; radices digiti crassitudine III aut[*](tres aut quattuor ll.v.) IIII.[*](Diosc. II 156. (eupor. II 112). III 159.) nascitur in maritimis petrosis. estur cruda coctave[*](cruda coctaue ego. crudū coctūue ll. v. cfr. § 82 laudatae.) cum olere, odorati saporis et iucundi. servatur etiam in muria. praecipue ei[*](praecipue ei ego. cfr. X 130. -pue ll.x. -ui G. -ueque v.) usus[*](usus dxaG. usque VR. eius usus v. an praecipue uis ei ususque?) ad strangurias[*](strangurias aD. -ia dx. -iam v -gyria VR.) folio vel caule vel radice ex vino. colorem quoque corporis gratiorem facit, verum largior[*](lar- gior VRdTxJ. quoque largior ra. aequo largior G. largior quoque v.) inflationes[*](an inflammationes? cfr. § 86. XXIII 128. 152. XXIV 54. XXVII 48. 49. XXVIII 103. XXIX 79. 103. XXX 61, al.). alvum solvit decocto, urinam et[*](sic et v. a. S.) a renibus umorem trahit, sicut [*](dist. ego.) alcimae[*](alcimae J. cfr. § 45 et nota ad XXV 130. alcme a. -eae v. almae Vd. -me Rx. alce r. -eae Brot. althaeae C.) siccae farina[*](farina e dx. -nas VR. (an-na cum?). -na in rav.), e vino pota stranguriae[*](stranguriae ego. (cfr. § 86 extr.). -ria dx. -gyria V. -guriam R(?)aJ -am tollit v. ceterumδυσεντερία(proδυσουρία) Diosc.) efficacius addito dauco, lieni quoque utilis. adversus serpentes bibitur. iumentis quoque in pituita aut stranguria hordeo inspersa succurrit.

[*](Diosc. III 143 (eupor. II 109). cfr. Plin. XXI 175.—Diosc. III 158.) Anthyllion[*](anthyllion v e Diosc. cant- VED. can- tyll- d. cantill- R.) est lenti simillima, quae in vino pota vesicas vitiis liberat, sanguinem sistit. altera anthyllis[*](anthyllis v (praem. est) e Diosc. can- (-thillys R. -thellys r) ll.D. cfr. § 160.), chamaepityi[*](chamaepityi (-yos v) ego coll. Diosc. -phyllo D. -pyllo d. chamepillo E. -pyllo (cam- R) r.(an chamaepityi folio?).) similis, flore purpureo, odore[*](odori E.) gravi, radice intubi,[*](dist. ego.)[*](lac. ego indicavi. excideruwnt fere comitialibus in oxymelite: cfr. Diosc.) vel magis medetur[*](medetur ll.TfH. om. v.)....

Cepaea[*](cepaea B e Diosc. -peae Rd. -pae ea V2. -pae// V1v. caepe E.), similis porcilacae, nigriore[*](nigriores d.) radice[*](radices VRd.), sed inutili[*](inutilis RE.locus tsrbatus; fortasse nigriore folio, fere inutili .... radice gustu amara in uino sqq. cfr. Diosc.), nascens in litoribus harenosis, gustu amara, in

vino cum asparagi radice vesicae plurimum prodest. [*](Diosc. III 161 (eupor. II 112).) eadem praestat hypericon—alii[*](alii VTE. quam alii (Rd?) v.) chamaepityn[*](chamaepityn v(J). -pytin (chame- V) ll. Dal.), alii corissum[*](corissum (-isu E) ll.TfS. cfr. § 129. 164. corion B e Diosc. -icon v.) appellant—, oleraceo frutice, tenui, cubitali, rubente, folio rutae, odore acri, semine in siliqua nigro, maturescente cum hordeo. natura[*](natura dEv. nata V. -ta ē R.) semini[*](semini VR.) spissandi. alvum sistit, urinam ciet, vesicae cum vino bibitur.[*](Diosc. III 164.) est aliud hypericon, quod aliqui[*](alii qui E. alii v. a. S.) caron[*](caron v(J). -ro ll.TfD. -ros S. cfr. § 119 extr. 130. corin B e Diosc.) appellant, folio[*](folia R1. an foliis (altero foliis del.)?) tamaricis —et sub ea nascitur—, sed pinguioribus foliis et minutis[*](minutis ego e Diosc. -nus ll. v.), rubentibus, odoratum, palmo altius, suave[*](sua E.), leniter[*](leniter—10 excalfactoria om.E.) acutum[*](aculum V. -leatum v. a. H.). vis semini[*](semine V.) excalfactoria, et ldeo inflammationem[*](inflammationem RD cum U 555. inflat- rv.) facit, sed stomacho non[*](non om.V. cum d1. num d2.) inutile, praecipuum ad stranguriam[*](stranguria VR. (an-rias? cfr. § 83).), si exulcerata non sit vesica. medetur et pleuriticis ex vino potum,[*](Diosc. IV 134 (cfr. Plin. XXII 62. 64).—Marc. 26, 8 (65).—Diosc. I 9 (cfr. Marc. 26, 34).—Diosc. III 113.— Diosc. III 144 (eupor. II 111. 109. cfr. Plin. XXII 54). II 153.) vesicae autem callithrix[*](callitrix VRTf. -richon v. a. H.) trita simul cum[*](cum G. om. ll. v.) cumino et data ex vino albo, verbenacaque[*](que ego. quoque ll.v.) cum[*](cum om.Ev. a. H (SJ).) foliis decocta ad tertias[*](adtritas E.) vel radix eius e mulso calido calculos eicit; item perpressa[*](perpraessa V. -pessa d.), quae Arreti[*](apreti R1. apraeti V. ) et in Illyrico nascitur, in aqua decocta ex III heminis ad unam[*](unam R(?)G. unum VEv. uinum d.) pota, trifolium[*](tribus ll.v.) ex vino sumptum et chrysanthemum primum[*](primum Ev. om. rTfH. an purpureum? cfr. XXII 54.). anthemis[*](anthemis dTS. -mum R(?)Ev. antemys V.) quoque calculos eicit, parvis[*](duobus ll.v.) a radice foliis quinis, caulibus longis II, fore roseo[*](rosaceo R1.), radices tritae per se[*](per sae V.).... cei[*](lac. ego indicavi. cei VE. ceu r(?)B. feu v.), laver crudum.

[*](Diosc. eupor. II 109 (quater).)[*](Diosc. IV 92 (eupor. II 112). Marc. 26, 23. cfr. Plin. XXXII 102.—Diosc. III 77.) silaus[*](silaus ll. v. lauer B. (lauer = sion, cfr. § 50. XXII 84. Diosc. II 153).) nascitur glariosis[*](glabriosis VdT. glabi- R. glori- r.) et perennibus rivis, cubitalis apii similitudine. coquitur ut olus acidum[*](atrum B cfr. XX 117.), magna utilitate vesicae. quae si scabiem sentiat, panacis radice sanatur, aliter inutilis[*](inutili B. -le G.) vesicis.—Calculos pellit malum erraticum radicis libra in congio[*](congio (sc. aquae) VRE. uini congio d(?)v.) decocta ad dimidias—inde heminae sumuntur per triduum, relicum ex vino[*](uino ll.v. deinde add. conicio d. cumcio rD. del. ego ut ortum ex congio prave iterato. (an potius fenecio? cfr. § 81. XXV 168). cum fio (zio v) C. conyza B. Pucino coni. D coll. XIV 60.) —et urtica[*](ortica VR.) marina et daucum et plantaginis semen ex vino et herba[*](dist. ego.) Fulviana trita ex vino[*](ex uino om.d. uino et om.V1R1.). et haec nomen inventoris habet, nota[*](an nostratia? cfr. XV 37 et XXIX 17.) tractantibus.[*](Diosc. III 115. IV 69. III 82. III 1. III 113 (eupor. II 112). III 52. 76. III 150 (cfr. Plin. XXIV 94). III 48. IV 8. eupor. I 238.) urinas ciet[*](ciens Müller emend. IV 21 (ad antecedd. cum v referens).) scordion, testium tumores sedat hyoscyamum, genitalibus medetur pencedani sucus,[*](dist. ego coll. Diosc.) ex melle semen[*](semen om.dT. et semen v. a. J.), stranguriae agaricum obolis[*](tribus ll. v.) III in[*](duabus ll. v.) vini veteris cyatho uno, trifolii radix drachmis II in vino, dauci una drachma vel seminis.

Ischiadici[*](ischiadici v. iscia- R. scha- E. inscia- V. scia- d.) semine et foliis erythrodani tritis sanantur, panace poto et infricato[*](infricata v. a. D. dist. U 556.), Polemonia, aristolochiae decocto folii.[*](Diosc. III 1 (eupor. I 237). IV 42 (Marc. 25, 46). IV 168. III 161. 164. eupor. I 237.—Diosc. eupor. I 217. Marc. 31, 18. Diosc. IV 42. [II 193]. II 209.) agarico quidem et nervus, qui platys[*](platys dv. -tus rD.) appellatur, et umerorum[*](tribus ll. v.) dolor sanatur obolis III in vini veteris cyatho uno poto. quinquefolium[*](quinquifolium Er.an recte? quinqui R.)ischiadicis[*](ischiadicis v. schia- E. scia- r.) et bibitur et inponitur,

item scamonia[*](scamonia v(D). -io VR. -mmonio r. -ia C. an scamonia in aceto? cfr. Diosc.) decocta et cum hordei farina. semen hyperici utriusque bibitur ex vino.

Sedis vitia et adtritus celerrime sanat plantago, condylomata quinquefolium[*](quinquifolium E (ut fere semper).), sed ea in[*](sed ea in D. sed eam VRE. sedem d(?)v.) callum iam[*](callum iam D. calumniam Er.om. rv. cfr. § 144.) conversa[*](conuersa D. -sam RdEv (e Diosc. II 193). -sum V. euersa f. -sam H.) cyclamini radix ex aceto. anagallidum caerulea procidentiam sedis[*](proceden- tiam sedes E.) retro agit, e diverso rubens proritat[*](pruritat V2E.).[*](Cato 159.) cotyledon [*](cotoledon V.) condylomata et haemorrhoidas mire curat[*](cur- uat E.), testium tumores acori radix decocta in vino tritaque[*](tritaque fS. -quae V. -que et R (?)v. ta atque dT.om.E.) inlita. intertrigines negat[*](necat E.) fieri Cato absinthium Ponticum secum habentibus .

alii adiciunt et puleium, quod ieiunus[*](ieiunus drv. ie unus E. te (si V2S) ieiunus VR.) quis[*](quis ll.v(S). qui G. cfr. XXVIII 48.) legerit: si post[*](post se v. posset ll.) se alliget, inguinis dolores prohibet aut sedat[*](prohibent aut sedant E.) coeptos.[*](Diosc. III 49. II 152. IV 42. III 159. IV 102 (cfr. Plin. XXVI 122).) inguinalis[*](inguibus E.), quam quidam argemonion[*](argemonion TJ. -onio VRf. -on Er. -onem dv ex ind. cfr. XXIV 176.) vocant, passim in vepribus nascens, ut prosit[*](prosit inguinibus d(?)v. a. S.), in manu[*](mano VR1.) tantum[*](lanium VR1d.) habenda est[*](est om.dT.).

Panos sanat panaces ex melle[*](cum melle Ev. a. S.), plantago cum sale, quinquefolium, persollatae[*](persollatae J. -ollae dEr. -ole r. -olatae v.) radix ut in[*](ut in dErv. aut r.) strumis, item damasonium,[*](24) verbascum cum sua radice tusum, vino aspersum folioque involutum et ita in cinere calefactum, ut inponatur calidum[*](ca- lidum om.VR1d.).[*](Diosc. IV 76. 168. Marc. 32, 49.) experti adfirmavere plurimum referre, si virgo inponat nuda ieiuna[*](ieiuno d(?)Ev. om. rTf.) ieiuno et manu supina tangens dicat: Negat Apollo pestem posse crescere cui[*](cui ll.TH. quam v.)

nuda virgo restinguat atque ita retrorsa[*](retorsa dTman. Dal.) manu ter dicat[*](necat E. negat—p. 206, 2 dicat om.R1.) totiensque despuant[*](dispuant Vv. a. C.) ambo. medetur et radix mandragorae [*](man- dragora E.) ex aqua, radicis scamoniae decoctum cum melle, sideritis cum adipe vetere contusa[*](contusa—5 uetere VRdTf(Verc.)S. om.Ev(J).), marruvium[*](marruuium RD. mauruu- V. marrubium (marrhu- f) dTf(Verc.) S. cfr. nota ad XXV 43.) cum axungia vetere, vel Chrysippios[*](chrysippius T. -ppos E. -ppea d(?). v. a. S.) cum ficis pinguibus. et haec ab inventore habet nomen.

[*](Diosc. III 138 (Plin. XXV 75). Marc. 33, 63.—Diosc. IV 20 (eupor. II 96).—cfr. Plin. XXV 155.—Plin. XIX 151. XX 110. Diosc. II 151.) Venerem in totum adimit, ut diximus, nymphaea [*](nymphaeae dE.) Heraclia[*](eracliam E.), eadem semel pota in XL dies, insomnia[*](25,75) quoque veneris a ieiuno pota et in cibo sumpta. inlita quoque radix genitalibus inhibet non solum venerem, sed et affluentiam[*](afluentiam V. affluentia E.) geniturae; ob id corpus alere[*](alere Erv. habere rf.) vocemque dicitur. adpetentiam veneris facit radix e[*](e om.E.) xiphio superior data potui[*](potui d. -tu rv.) in vino, item quam cremnon[*](cremnon ll. D. eremon Ven. crethmon C. -mos Verc.) agrion appellant, orminos[*](orminos (hor- Dal.) v. -menos ll.fS.) agrios cum polenta contritus[*](con- trita G.).

[*](Diosc. III 132. 131 (eupor. II 96). Th. H. IX 18, 3.) Sed inter pauca mirabilis[*](mirabilis VRdv. milias r. -lia E.) est orchis[*](horchis E.) herba sive serapias[*](serapias C e Diosc. -piis VR. -pis E. sarapis d. -pias v.), foliis porri, caule palmeo, flore purpureo, gemina radice testiculis simili, ita ut maior sive, ut aliqui dicunt, tenuior[*](tenuior (-uuior R) ll.Tfv(J). durior C. an plenior? cfr. Diosc.) ex aqua pota excitet[*](excitat E.) libidinem, minor sive mollior e lacte caprino inhibeat. quidam folio scillae esse dicunt leviore ac minore, caule spinoso. radices[*](radice Vd.) sanant oris ulcera , thoracis pituitas, alvum sistunt e[*](e Ev. et r. ex D.) vino potae.

[*](Diosc. III 131. Isid. XVII 9, 43. cfr. Plin. XXVII 65.) Concitatricem vim habet[*](habet et ego. -bent V. -bet rv. -bet ut vet. Dal.)et satyrion. duo eius genera:

longioribus[*](longioribus VE. una long- r(?)v. cfr. § 103 et Müller de stilo p. 91.) foliis quam[*](quattuor ll. v) oleae, caule IIII digitorum, flore purpureo, radice gemina ad formam hominis testium, alternis annis intumescente[*](intumescente V2Erv(S). -nture V1R. -nte ea dTH.) ac residente. altera[*](alteria E.) satyrios[*](saturios E.) orchis cognominatur et femina[*](femina v. -nam ll.fS.) esse credita est[*](credita est ego. -itam ll.S. -itum J coll. VIII 78. -itur v(D). cfr. § 100. 120. II 127. 166. VIII 3. XVI 234. XVII 163. XIX 128. XXXV 202. XXXVI 201 al. (an vero praedicant (cfr. XXIII 72)—nam creditant vix credibile—vel feminam inuenio esse creditam?).). distinguitur internodiis et ramosiore frutice, radice fascini[*](fascinis E. -nis utili v. a. S.). nascitur fere iuxta mare. haec tumores et vitia partium earum[*](erum E. earum erumpentia v. a. H. an uerendarum? cfr. II 93.) cum polenta inlita sedat vel per se trita[*](trita VRv (S). illita dT.om.ErH.). superioris [*](supe- riori E.) radix in lacte ovis colonicae data nervos intendit, eadem ex aqua remittit.[*](Diosc. III 133. 134. (eupor. II 96).) Graeci satyrion foliis lilii[*](lii R.) rubris[*](rubris VRd(Ven.)S. -ri Erv.), minoribus[*](tribus ll. v.) et III non amplius e terra exeuntibus tradunt, caule levi, cubitali, nudo, radice gemina, cuius inferior pars et maior mares gignat, superior ac minor feminas. et aliud genus satyrii[*](satyrii dG. -rit VR. -ri rS. -rion v. siri E.) erythraicon[*](ery- thraicon G e Diosc. -threcon (-thecon R1) ll. -thronion vel -thro- coccon v.) appellant, semine[*](se semine E.) viticis[*](urticis dT.) maiore, levi, duro[*](doro V1R1.), radicis cortice rufo[*](rubo Er. -bro v. a. S.) ; intus[*](dist. ego e Diosc.) album[*](aluum E.) includi sapore subdulce[*](sebdulce V1. sed dulce V2.), fere[*](fere VRdG. fertur Ev (D).) in montuosis[*](montosis Ev. a. H. cfr. § 72 et nota ad XXV 64.) inveniri. venerem, etiam si omnino manu teneatur radix, stimulari[*](stimulare S.), adeo[*](magis adeo v. a. G(S). an at eo magis?) si bibatur in vino austero; arietibus quoque et hircis segnioribus[*](senioribus E.) in potu dari, et a Sarmatia[*](sarmatia J. -ata VdS. -at RE. -atis v.) equis ob adsiduum laborem pigrioribus in coitu, quod vitium prosedamum vocant. restinguit vim eius aqua mulsa
aut lactuca sumpta.[*](Th. H. IX 18, 6. 5. (cfr. Plin. XXVI 162).—Th. H. IX 18, 9.) in totum quidem Graeci, cum concitationem hanc volunt significare, satyrion appellant, sic et crataegin[*](crataegin R (?)H. -tegin Ev. -ecin d. cretecin V.) cognominantes[*](cogno- minant/// dT.) et thelygonon[*](thelygonon Tfrv. -ligon VRd. teliquo non E. -icon Ven.) et arrhenogonon[*](et arrhenogonon (arre- S) H e coni. Dal. et arre (arrhe d. a r) gonon ll.T.del. v.), quarum semen testibus[*](testibus ego. -tium (ortum e -tiuuf) REv. -tilim V. -tilium d.cfr. § 95. 162. nov. luc. p. 28.) simile est. tithymalli quoque ramorum medullam habentes ad venerem proniores fieri dicuntur. prodigiosa sunt quae circa hoc tradit[*](tradit VdTfEv(S). -didit R (?)C.) Theophrastus , auctor alioqui[*](aliqui VE.) gravis, septuageno[*](an septuagesimo? cfr. Theophr.; aliter de rebus iteratis XVII 41. XXVIII 228.) coitu durasse[*](durare v. a. G.) libidinem contactu herbae, cuius[*](cuius VE. cuiusdam cuius r(?)v.) nomen genusque[*](genusque VRdTfH. que E. speciemque v.) non posuit.[*](Diosc. III 48. IV 69. III 115. II 193.) — Sideritis adalligata varices minuit et sine dolore praestat[*](per- sanat fH.).

Podagrae morbus rarior solebat esse non modo patrum avorumque memoria, verum[*](uerum et d.) etiam nostra, peregrinus et ipse, nam si Italiae fuisset antiquitus, Latinum nomen invenisset . insanabilis non est credendus, quippe quoniam et in multis[*](in multis om.EG.) sponte desiit[*](desiit dErex corr. G. -sit VT. -sinit v.) et in pluribus cura[*](curia Vd.). medentur[*](medetur VR.) radices[*](radicis E.) panacis[*](panicis V.) cum uva passa, sucus hyoscyami cum farina vel semen, scordion ex aceto, Hiberis[*](iberis Rdv. a. D.) uti dictum[*](dictum Rv. -ta V2dE. dici V1.) est,[*](25,88) verbenaca cum axungia trita, cyclamini[*](cydaminis V.) radix, cuius decoctum et[*](et dErv. et in rf.) pernionibus.[*]((cfr. Diosc. IV 70). eupor. I 235. Diosc. IV 88. (IV 95). cfr. Marc. 36, 9. Pl. iun. 69, 8. Marc. 36, 21. (Diosc. II 208).) podagras refrigerat radix e xiphio[*](ex phio V.), semen e[*](semen e rv. -mine E. -men r.) psyllio[*](psillion E.), cicuta cum lithargyro[*](lythargiro E. lithaguro V. litagyro R1.) aut axungia, aizoum[*](absungia alzoum imprimo E.)

in primo impetu podagrae rubentis, hoc est calidae[*](calida Vd.). utrilibet vero convenit erigeron cum axungia, plantaginis folia trita addito[*](addita E.) sale modico[*](modice E.cfr. nota ad § 122.), argemonia tusa ex melle. medetur et verbenaca[*](uerbenacam R.) inlita aut si pedes macerentur[*](macerentur TfEv. in aqua mac- VRdS.) in aqua, in qua[*](in aqua in qua TfH. in aliqua E. in qua VRdS. in eius v.) decocta sit[*](decocta sit ll.TfH. -cto v.), et lappago[*](lappazo VR1d.), similis anagallidi[*](anagallidi Rv. anagallid E. agallidi Vd.), nisi esset[*](essetur V.) ramosior ac pluribus foliis, gravis[*](grauis dv. -ui VRVen. inEdesunt tres fere versus (76 litterae) grauis—8 aspe- rugo su, qua lacuna in recentioribus libris expleta, sed ita ut post pluribus foliis falso iterarentur asperugo superioris et sucus, ex his ficta sunt, ut videtur, quae ante grauis vulgo lege- bantur aspera rugosa superioris suci. del. D.) odoris. quae talis est, mollugo vocatur; similis, sed[*](sed R(?) G. et Vdv.) asperioribus foliis asperugo[*](asperago vel asparago v. a. G.). superioris et sucus pondere[*](pondere dv. -ris V2rex corr.E.om.V1. p??? D. cfr. nota ad § 28.) $X$ I[*]($X$ I S. XI ll. XI denariorum v.) in vini[*](uini Erv. -no rf.) II cyathis [*](duobus ll. v.) cotidie sumitur.[*](Diosc. IV 98. (eupor. I 235. Nicand. ther. 845). Isid. XVII 9, 98. cfr. Th. H. IV 6, 5. Plin. XXXII 66.) — Praecipue vero liberat eo malo[*](eum alo Vd.) phycos[*](phycos v. phecos E. pechos d. poechos r.) thalassion[*](thalasson E.), id est fucus marinus, lactucae similis, qui conchyliis[*](conciliis V.) substernitur, non podagrae modo, sed omnibus articulorum morbis[*](orbis E. modis V1R1.) inpositus, priusquam arefiat[*](arefiat VTJ. ere- R. exare- drv. exhare- E.). tria[*](iria V. iri E.) autem genera eius: latum et alterum longius[*](longum E.), quadamtenus [*](quadam elenus VE.cfr. § 26. XXIV 124.) rubens, tertium crispis foliis, quo in Creta vestes tingunt, omnia eiusdem usus. Nicander ea et adversus serpentes in vino dedit.[*](Diosc. IV 76. Th. H. IX 9, 1.—Pl. iun. 66, 1 (cfr. 69, 9). Marc. 34, 12 (36, 66).—Diosc. eupor. I 234. Diosc. III 7.) salutare est et semen eius herbae, quam psyllion appellavimus[*](appellauimus d(?)Erv(D). nomina- rTfS.), madefactum[*](madeaquae factur E.) aqua admixtis[*](25,140) in heminam[*](feminam E.) seminis resinae Colophoniae coclearibus[*](duobus ll.v.) II,
turis[*](puris VR1d.) uno. laudantur et mandragorae folia cum polenta tunsa.

Talis vero tumentibus limus[*](limus VRdv. liquis E.) aquaticus cum oleo subactus mire prodest, articulis sucus e[*](e dErv. et r. ex D.) centaurio minore. idem nervis utilissimus, item centauris.[*](Diosc. IV 42 (cfr. Plin. XXVI 90). IV 76. 85. eupor. I 206. 235. [Diosc. I 14]. Marc. 34, 11.) Vettonica nervis discurrentibus per scapulas, umeris, spinae, lumbis pota ut[*](posita ut E.) in iocinere, articulis quinquefolium inpositum[*](inpositum v. -tis E. positis r. an inpositis foliis (cfr. § 90) vel in potione (cfr. Diosc. Et XXVII 141)?), mandragorae folia cum polenta vel radix recens tusa[*](tusum d.) cum cucumere silvestri vel decocta in aqua, digitorum[*](cubitorum Erv. a. H.) in[*](in ErH. inde rTf. ac v.) pedibus[*](pedum v. a. H.) rimis polypodii radix, articulis sucus hyoscyami cum axungia, amomon[*](amonon Vd. amomi R(?)v. a. S.) suco[*](sucus E. -us cum v. a. S.) decocto[*](decocta E1.), item centunculus decocta vel muscus recens ex aqua obligatus, donec inarescat, item lappae boariae radix e vino pota.[*](Diosc. II 193. IV 90. II 206.) —Cyclaminos decocta in aqua perniunculos[*](post prius perniunculos falsa praeceptione iteravit et cotyledon cum axungia folia E.) curat[*](curat Ev. om. r.) omniaque alia frigoris vitia, perniunculos et cotydelon cum axungia, folia ex batrachio, epithymi sucus. clavos pedum extrahit ladanum cum[*](clauum VR1d. -uom S.) castoreo, verbenaca ex vino.

[*](cfr. Plin. XXV 28. 30 (Th. H. IX 11, 2). 63. 84.) Nunc peractis malis, quae membratim sentiuntur[*](sentiuntur om.V1R1d.), dicemus de iis[*](iis v. his ll. C.), quae totis corporibus grassantur[*](crassantur R.). remedia autem[*](dist. ego.) haec communia invenio aput auctores[*](inuenio aput auctores ego. cfr. XX 215. XVIII 123. XXII 11. XXIII 141. XXVII 39. XXVIII 151. 188. XXXVII 28 al. inueniunt (-iuntur dTS. -io Erv) ante omnes ll.Tv.) potanda[*](potanda E. -dam H cum man. Dal. potan V2r. -tam V1dG. -tu R. -ta v.) : dodecatheum, de qua diximus, deinde panacis omnium[*](25,28) generum radices, peculiariter longinquis morbis, et semen

interaneorum vitiis, ad omnes vero dolores corporis[*](corporis dolores R(?)v. a. S.) sucum e[*](e Erv. om r.) scordio, item Vettonicae, quae[*](qua Vd. aqua T.) pota colorem plumbeum corporis privatim emendat, gratiorem reducit.

[*](Diosc. IV 114 (cfr. Plin. XXIV 154). III 121 extr.) Geranion[*](generanion E.) aliqui myrrin[*](myrrin ES. -yrin r. -yren r. -yrrhin v.), alii[*](alii Ev. aut rTf.om. Ven.) myrtidan[*](myrtidan ll.Brot. -dam T. -thida v. -tida S coll. ind. merthryda C.) appellant. similis est cicutae, minutioribus foliis et caule brevior, rotunda[*](radice rotunda U 558 e Diosc.), saporis et odoris iucundi. nostri sic eam tradunt, Graeci foliis paulo candidioribus quam malvae, caulibus tenuibus, pilosis ramosam ex intervallis, binum palmorum; esse[*](dist. ego.)[*](esse ego. et (ortum exee) ll. v.) in his folia[*](folia VR. -iis d(?)Ev.), inter quae[*](quae in VRdv. quin E.) in cacuminibus capitula sint gruum.[*](Diosc. III 121 init. IV 114 (eupor. II 38).) alterum genus foliis anemones, divisuris longioribus , radice mali modo rotunda, dulci, reficientibus[*](refientibus E.) se ab imbecillitate utilissima, et fere talis vera est. bibitur contra phthisis[*](phthisis RdS. -sin v. pehisis V. ptisicis E.) drachma in cyathis[*](tribus ll. v.) vini III bis die, item contra inflationes, et cruda idem praestat. sucus radicis auribus medetur[*](quattuor ll.v.), opisthotonis semen drachmis[*](drachmas VR.) IIII cum pipere et murra potum.[*](Diosc. II 152 (eupor. II 38). Celsus III 22 extr.—Diosc. IV 1. III 1 (eupor. II 38).—[Diosc. IV 162].) phthisis[*](pthisis V. phthisim ErS. -sin v.) sanat et plantaginis sucus, si[*](dist. ego coll. Diosc. eupor.) bibatur, et ipsa decocta in cibo; e[*](e J. et ll. ex D. cum v.) sale et oleo a somno matutino refrigerat. eadem datur iis, quos atrophos vocant, interpositis diebus[*](an diebus v? cfr. XXV 88. XVIII 145. (XVII 258). nisi tacite supplendum erit singulis, ut XXXII 70.), Vettonica vero[*](uero VRdTH. caro Er.om. v.) phthisicis ecligmate[*](ecligmate dv. eli- r.) cum melle, fabae magnitudine, agaricum potum obolis[*](duobus obolis Ev. a. S.) II in passo, vel daucum[*](daucum Rd(Verc.)D. daucon V (?)G. -co Ev.) cum centaurio maiore in vino. phagedaenis

, quod[*](quod—2 ulcerum pro glossemate habuit U 559 coll. Diosc.) nomen sine modo esurientium est et[*](et om.fS.) alias[*](alias Erv. -ia rf.) ulcerum, tithymalli medentur cum sesamis[*](sesami E.) sumpti.

[*](Th. H. IX 20, 4 (13, 3).—Diosc. IV 116. (cfr. Plin. XXIV 167). Th. H. IX 19, 1.) Inter mala universi[*](uniuersis E.) corporis vigiliae sunt plerisque . harum remedio monstratur panaces, clymenos, aristolochia odore et[*](et odore V(?)v. a. D.) peruncto capite, aizoum sive sedum, si involutum panno nigro ignorantis pulvino subiciatur, et onotheras[*](onotheras S. cfr. Theophr. -ra Rdv(J). hon- r. oenotheras B. -ra Ven.) sive onear[*](onear Ev(S). -ri R. -rim Vd. onuris B e Diosc.), hilaritatem[*](ilaritatem (lar- V1) V.) adferens in vino, amygdalae[*](amygdalae S. -lice RdE. -laceo G. -lino est v. amigda- licae V.) folio, flore roseo[*](roseo VRdfH. cfr. § 87. 40. XVIII 122. XXV 62. XII 40 et Theophr. (de mendo XXXII 77. 113). rosaceo Ev(D).), fruticosa, longa radice et, cum siccata est, vinum olente[*](unum olentae V.). haec[*](hac E.) in potu data feras quoque mitigat. [*](Diosc. IV 1. III 1.) cruditates, quae nausiam faciunt, digeruntur[*](digeruntur ego. -runt VdE. -rit R(?)v.) Vettonica pota; eadem[*](eadem pota E(?)v. a. S(J).) a cena concoctionem[*](machena concoctionum E.) facit[*](facti VE.) in oxymelitis[*](olymelitis Vd.) cyathis [*](tribus ll.v.) III drachmae pondere et crapulam discutit, item agaricum post cibum in aqua calida potum.—Paralysin Vettonica sanare dicitur, item Hiberis ut dictum est. eadem[*](25,88) et torpentibus membris prodest, item argemonia omniaque, quae[*](omniaque quae v. -ia quaeque VdE. -ia quae R(?) G. -ia quaequae D.) secari periclitentur, discutiendo.

[*](Th. H. IX 11, 3. Diosc. II 152. IV 1. III 1. IV 42. 181.) Comitiales sanantur[*](sanantur Vdv. -nant r(?)G. (in activa structura magis Plinianum esset sanat, ut § 92. 119 111 al.)) panacis[*](panacis ll.v. -ces S.), quam Heraclion diximus, radice[*](radice VRdv(S). -ces EG.) pota[*](pota ll.v(S). -tae G.) cum coagulo vituli marini ita, ut[*](25,32) sint panacis III partes[*](tres ll.v.), plantagine[*](plantagine ego. -go ll.v. de mendo cfr. § 129 init.) pota, Vettonica in oxymelitis

[*](oxymeliti V1R1d. -te G.)[*](tribus ll.v.) drachma vel agarico[*](agarico VRdf. -ci Erv. -cum G. -con S.) obolis III, foliis[*](foliis ego. -ia ll.v. de mendo cfr. § 108.) quinquefolii ex aqua. sanat[*](sanant d.an folia quinquefolii ex aqua sanant et arch.?) et archezostis[*](archezostis— sanat et om.E.), sed anno pota. sanat et [*](Diosc. III 82. IV 42. (eupor. I 18).) baccaris[*](bacharis V.)[*](tribus ll. v.) radix arida in pulverem contrita cyathis III cum coriandri uno in aqua[*](in aqua uno VR1. in aqua v.a.H.) calida, et centunculus[*](et centunculus—5 calida om.R1d.)[*](centunculis Vr.) trita in aceto aut melle aut in aqua calida, verbenaca ex vino pota, hysopi bacae ternae contritae[*](contritae V1RD. -ta et E. -tae et d(?)V2r.) in aqua potae diebus XVI, peucedanum cum coagulo vituli marini aequis portionibus potum, quinquefolii[*](quinquefolio R1. quinquif- V.) contrita folia ex vino et[*](et om.Erv.a. S(D).) sumpta[*](sumpta VRdTfv(S). pota ErG(D).) diebus XXX[*](xxx VfS e Diosc. XXXI Rd(?EG. xxx in v.), Vettonicae farina[*](farina dG. -nam r. -nae v.) pondere[*](pondere dG. -rat E. -ris V2R2in ras. p.V1. p??? D. pondo v. cfr. nota ad § 28.) X iII cum aceti[*](aceti dEv. -to r.) scillini[*](scillini ego coll. XXII 59. -iti V1Rf. -itici V2dErv. -itis D. ceterum cfr. XXIV 44. XXVIII 152. XXX 23. 52. XXXII 135. (XX 65). an scillitae?) cyatho, mellis Attici uncia, scamonium obolis II cum castorei [*](duobus .. quattuor ll.v.) drachmis IIII.

[*](Diosc. III 1.—II 152 (eupor. II 20).) Febres frigidas[*](frigidis E1. rigidas dT.) leviores[*](liuores R1) facit agaricum potum in calida aqua, tertianas sideritis cum oleo[*](cum oleo v. olea cum R. -cu VE. -cii d. -cei T.an olfactu?), item ladanum, quod in segetibus nascitur, contusum, plantago ex aqua mulsa[*](duabus ll.v.) II horis ante[*](ante om.B1df.) accessionem[*](accessiones VR1d. -ne f.) pota binis drachmis vel sucus radicis madefactae vel tusae[*](tusse R.) vel ipsa[*](ipse E.) radix trita in aqua[*](tribus ll.v.) ferro calfacta. quidam ternas radices[*](radicis VRD.) in III cyathis aquae dedere. eadem in quartanis quaterna[*](quaterna VdTfEJ (sc. radices et cyathos). -nas v. -nae S. et quaternas R(?) H.) fecerunt.

buglosso[*](buglosso—3 liberari post resistit (v. 14) transponi voluit U 560.) inarescente[*](inarescentes quis E.),[*](med.: Diosc. III 1.—IV 42 (eupor. II 20. 21).) si quis medullam e[*](e Erv. et VR. ex dD.) caule eximat[*](exprimat Er,) dicatque[*](dicat atque (om. ad quem) Er.), ad quem liberandum febri id faciat[*](faciunt E.), et alliget ei[*](ei (pro et) VR1.) VII[*](septem ll. v.) folia ante accessionem, aiunt febri liberari; item Vettonicae [*](lac. ego indicavi; excidit dari vel aliud quid, unde pendeat drachmam.)[*](tribus ll.v.). . . drachmam[*](drachma et agarico vet. Dal.) in aquae mulsae cyathis III vel agaricum , maxime in iis[*](iis v. his ll. C.) febribus, quae cum horrore[*](errore R.) veniant. quinquefolii folia quidam terna tertianis[*](ter- tianis dedere quaterna om.E.) dedere, quaterna quartanis[*](quatarnis E.), plura ceteris; alii[*](alii RdG. ali V1ED. aliis V2Tv.) omnibus[*](hominibus E.) III[*](III E. tres rH. tribus v.) obolos[*](obolis Ev.a.H.) cum pipere ex aqua mulsa.[*](Diosc. IV 61 (eupor. II 20. 21). III 161. 164 (eupor. II 21. 22. 24). 111 48 (Pl. iun. 87, 6–8). III 4 [6]. Pl. iun. 87, 12.) verbenaca quidem et iumentorum febribuss in vino medetur, sed in tertianis a tertio geniculo incisa, quartanis a quarto. bibitur et semen hyperici[*](hyberi E.) utriusque in[*](dist. H.) quartanis[*](quaternis E.) et horroribus, Vettonicae farina[*](faring E.), quae omnes horrores coercet, item panaces, adeo[*](adeo dv. ideo r.) excalefactoria[*](ex aqua uel facalfactoria E1. ex aqua calf- E2.) natura, ut[*](et (pro ut) E.) per nivem ituris bibere[*](ibere E.) id perunguique eo praecipiant . et aristolochia perfrictionibus resistit.

[*](cfr. Celsus III 18. (Plin. XXXII 28 = Pl. iun. 91, 23). Diosc. III 82 (eupor. I 10).—Pl. iun. 91, 16. Seren. 1001.—Diosc. III 82 (eupor. I 14) IV 1.—Diosc. III 48. II 146 (eupor. I 199). II 152 (eupor. I 198). IV 162.) Phreneticos somnus[*](somnos E.) sanat, qui contingit[*](contingit Erv. -get rJ.) peucedano ex aceto capiti infuso, anagallidum suco. e diverso[*](et diuerso R1.) lethargicos excitare[*](excitari Ev.a. H.) labor est; hoc praestant[*](praestant (-at v) euphorbeum VRdTf (add. ut per- hibent v) J. cfr. PI. iun. -ante ut probeum (pbeum E) Er. -ante ut perhibent G.) Euphorbeum ex aceto naribus tactis[*](tactis Erv. tractis rT.), peucedani sucus[*](suco Ev.a.J.). contra insanias Vettonica bibitur. carbunculos rumpit panaces, sanat Vettonicae

farina ex aqua aut[*](aqua ut V1R1.) brassica cum[*](cum om.R.) ture, frequenti potu calidae, vel e carbone in conspectu restincto favilla digito sublata et inlita, vel plantago tusa[*](tusa—4 plantago om.E.), tithymallus characias[*](characias H cum P. cfr. § 62. 146. -cites VRdv (S).).

[*](Diosc. V 72. eupor. II 63 (sexies). Diosc. IV 1. (eupor. II 64). IV 90. 172 (cfr. Plin. XXIV 52). III 113 (eupor. II 64).) Hydropicos[*](dist D. cfr. Diosc.) sanat panaces[*](panaces v(S). phanacis ll. del. H.), plantago in cibo, cum prius panem siccum comederint[*](comederint VRdTv(S). ed- f(?)EG.) sine potu, Vettonica[*](uettonicam E.) drachmis [*](duabus in duobus ll.v. (item ter infra).) II in II cyathis vini aut mulsi, vel agaricum vel semen lonchitidis II lingulis ex aqua potum, psyllion ex vino, anagallidum sucus, cotyledonis[*](cotolenodis R1. -edo is V1.) radix e mulso, ebuli recentis radix excussa tantum nec colluta, quod[*](quod VRdTfH. quę E. quantum v.) II digiti conprehendant, ex vini veteris caldi[*](calidi Rd(?)v.a.S.) hemina, trifolii radix drachmis II in vino, tithymallum platyphyllon cognomine, semen hyperici,[*](cfr. Diosc. IV 172.—Diosc. II 193. IV 172.) quod caros[*](coris B(v.a. S). corion P. cfr. § 86.) appellatur, acte, quam[*](acte quam VRdv. am et equam E.) esse ebulum[*](tribus ll.v.) putant quidam, radice contrita in vini cyathis III, si febris absit, vel semine ex vino nigro, item verbenaca fasciculo manus plenae in aqua decocta[*](de- cocta in aqua Ev.a.S. decocta R.) ad dimidias. praecipue tamen chamaeactes[*](chamaeactes RfH. (-tae v). -te d. -meactes V1. -meleactes V2. -mele .. actes E.) sucus aptissimus creditur.— Eruptiones pituitae[*](pituita E.) emendant plantago, cyclamini radix e[*](e VRdTH. item E. cum v.) melle[*](dist. U 561.), ebuli folia trita[*](trite R.) e[*](e rS. om. r. et e v.) vetere vino; inposita etiam boam sanant, id est rubentes papulas, pruriginem sucus strychni inlitus.

[*](Diosc. eupor. I 168. 169 (sexies).—Diosc. IV 88. 79. 76. Th. H. IX 9, 1.—Scribon. 244 (246).—Pl. iun. 99, 1–4.—Diosc. II 152. IV 60. 90. 88. [Plin. XXV 38 et Diosc. III 145].) Igni sacro medenturn[*](medetur REv.a.S. (cfr. infra § 122).) aizoum, folia trita cicutae,

mandragorae radix; secatur[*](Diosc. eupor. II 56 (sexies).) in asses[*](in arses f. masses T. in has res E. in aere v.a.H.) ut cucumis, primumque super mustum suspenditur, mox in fumo[*](fumo Erv. cfr. XXX 31. -mū rT.), dein teritur[*](teritur ego e Theophr. tuditur VR1. tund- rv. (an tun- ditur; datur?)) e[*](e dTfS. ae V. in rv.) vino aut aceto. prodest et vino myrteo[*](myrreo E1. -rtico f.) fovere, mentae sextans[*](mentes exstans E.)[*](dist. ego.) vivi sulpuris uncia ex aceto simul[*](simul—5 aceto om.E.) trita, fuligo ex aceto. ignis sacri plura sunt genera, inter quae medium hominem ambiens, qui zoster vocatur, et enecat[*](et enecat Erv. et ne- r. ene- J.), si cinxit[*](si cinxit (cinx??? E) dErS. sic XII V. sic XI R. si cinxerit v.). medetur plantago cum creta Cimolia et peristereos[*](peristeos R1) per se, radix persollatae[*](persolutae E1.) ; aliis, quae[*](qua V.) serpunt, cotyledonis[*](cotoledonis V.) radix cum mulso, aizoum, sucus e linozosti ex aceto.[*](Diosc. IV 185 (eupor. I 226) IV 70 (Pl. iun. 102, 15). IV 102. 85.)

Radix[*](radix—10 in- lita cum antecedd. iunxit D, sed cfr. Diosc.) polypodi inlita luxatis medetur[*](medentur VRdD.), doloremque[*](dolorem qui E.an liuoremque? cfr. Plin. iun.) et tumores[*](et tot tumores E.) tollunt[*](citra E. tusa v.a.S.) semen psyllii, folia plantaginis trita, sale modice[*](modice VfES. -co r(?)v.cfr. XXXII 39. XX 131. XXVIII 73. 258. XXIX 42. XXX 105. XX 256. XXVIII 195. XXV 54 [XX 71 addito modice]; aliter § 101. XXVII 22. XXVIII 223. XXIII 38. 92. XXI 155.) addito, verbasci semen ex[*](ex om.VR1.) vino decoctum contritum[*](tritum VR1JD. et contritum v.a.S. cfr. § 129.), cicuta cum axungia. folia ephemeri tuberibus[*](tumoribus VR.) tumoribusque inlinuntur , quae etiamtum[*](etiamtum dES. et tantum Vf. etiamdum R(?)v. an etiamnum (scriptum, ut saepe, etian- num)?) discuti possunt.

[*](Hippocr. morb. int. I 4, 2 (aphor. 4, 62. 64. Celsus III 24).—Diosc. IV 1. III 1. IV 61.)[*](Diosc. eupor. II 56 (sexies).) Morbum regium in oculis praecipue mirari est, tenuitatem etiam[*](etiam VRTfS. illam d(?)Ev. etiam illam J e coni S.) densitatemque tunicularum[*](tenicularum V. tunicarum d(?)H.) felle subeunte[*](subeuntes VR.). Hippocrates a septimo die in febri[*](febri RfS. -re rv.) mortiferum signum

esse dicit[*](dicunt E. docuit v.a.S.). nos scimus[*](noscimus V.) vixisse aliquos etiam ab hac desperatione . fit vero et[*](et V2Erv.om. r.) citra[*](citra v. circa VE. -ca et Rdf.) febres expugnaturque[*](expugnaturque (-tusque Vf) VRdTfS. inp- Ev.) centaurio maiore[*](maiore dv. -ri VRT. ex maiore Er.) ut diximus[*](tribus ll.v. (item ter infra).) poto, Vettonica, agarici obolis III ex[*](25,67) vini veteris cyatho, item verbenacae folia obolis III ex vini calidi hemina quadriduo[*](quatriduo VRdE1v.a.D.).[*](Diosc. IV 42. ll 193. IV 134.) sed celerrime quinquefolii[*](quinquefoliis VE.) sucus medetur III cyathis potus[*](potus V1RTf. potus cum sale et melle V2(d?)Erv. sed cfr. Diosc. et § 126. 143.). cyclamini radix drachmis III bibitur in loco calido et a[*](a om.VR1v.a.G.) perfrictionibus[*](perftrictionibus R1.) tuto—sudores [*](sudoris VR1D.) enim felleos movet—, folia tussilaginis ex aqua, semen linozostis[*](semel inozo- stis V.) utriusque inspersum potioni vel cum absinthio [*](absentio V.) aut cicere decoctum, hysopi bacae cum aqua potae[*](aquae potericen V.), lichen herba, si, cum sumitur, cetero olere abstineatur[*](ab- steneatur VR.), polythrix[*](polytrix VEv.a.H) in vino data, struthion[*](struthion in v. -oni in r. -oni E. straution (-ucion VR) in r.) in mulso.

[*](Diosc. IV 173 (eupor. I 144).) Passim et in quacumque parte, sed[*](sed VRdTfS. et Er.del. H. ac v.) maxime[*](maxime ll.S. -ma H. -mo v.) incommoda [*](in- commodo v.a.H.) nascuntur qui furunculi vocantur, mortiferum aliquando malum consectis[*](confectis VtfED. confectis Rd(?)v.de dictione cfr. XXXVI 193.) corporibus. remedio sunt pycnocomi folia trita cum polenta, si nondum caput fecerint. discutiunt et folia ephedri inlita.

[*](Pl. iun. 78, 14. Diosc. II 152. IV 42. eupor. I 207 (bis). Diosc. IV 162.) Fistulae[*](fistolae E.) quoque in omni parte serpunt medicorum vitio male sectis corporibus. auxilio est centaurium minus collyriis cum melle decocto additis, plantaginis sucus infusus , quinquefolium[*](quinqui- folium E.) cum sale et melle, ladanum cum castoreo[*](castorio E.), cotyledon cum medulla cervina calefacta et[*](et om.Ev.a.H.) inposita

; verbasci radicis medulla collyrii tenuitate[*](tenuitatem E.) in fistulam additur[*](an addita?) vel aristolochiae radix vel sucus tithymalli.

[*](Diosc. II 208. IV 61. 62 (eupor. I 153). IV 102. III 27. IV 88. eupor. I 145. 162. cfr. Diosc. IV 89 (91).) Collectiones inflammationesque sanant argemoniae[*](argemonia et R. -ia d.) folia inlita, duritias et collectiones omnes verbenaca vel quinquefolium decoctum in aceto, verbasci folia vel radix, hysopum[*](hysopum—radix om.E.) e vino inpositum, acori radix decocto[*](decocto dv. -ta r.) eius foventibus , aizoum[*](adzoum V.), item quae[*](itemque VE.) contusa sint[*](sint dv. sinin VR. sit Er.) duritiasque[*](que om.VR1.) et sinus[*](sinus Erv. -no R. in sinu (-no V) VdTD. sinuosa P.) corporis[*](dist. H.) illecebra[*](illecebra Rd(?)H. -brae G. elecebra rT. et tela v. ulcera P. ulcerum (del. corporis) U 562. (cfr. XXV 162; de sinu ulce- rum § 141. XXVII 63. XXVIII 71.).[*](Diosc. eupor. I 167 (ter). Diosc. IV 173. III 132. IV 98. III 159.) omnia infixa[*](infixi VR1.) corpori extrahunt folia tussilaginis, daucum[*](laucum V2E.), semen leontopodii tritum in aqua cum polenta. suppurationibus inponuntur pycnocomi[*](pygnocomi VE.) folia trita cum polenta vel semen, item orchis. vitia, quae sint in ossibus, satyrii radice inposita efficacissime sanari dicuntur , nomae et collectiones omnes fuco maris, priusquam inarescat. et alcimae[*](alcimae VfS. algmae RE. -ginae dT. alceae C. -cmeae v.) radix collectiones discutit.

[*](Diosc. eupor. I 178 (quater). Diosc. II 152. IV 104. 88. III 161.) Ambusta sanantur plantagine[*](plantago E.), arctio ita ut cicatrix fallat[*](dist. ego.) —folia eius in aqua decocta contrita[*](et contrita Ev.a.S.) inlinuntur—, radice[*](radice ego. -ci VRd. -ces Ev. -cis r.cfr. § 90. 120. 124. 144. 155. 163 (contra 149). XXV 114. 115. 133, de mendo § 113.) cyclamini, aizoo[*](aizoo VdE. cum aizoo R (?)v.), herba ipsa hyperici[*](hy- perici Erv. cype- V. cypo- R. et pe- d.), quod corissum[*](corissum TE2v (S). -isum E1. coryss- d. choryss- rf. corion B. cfr. § 85. 164.) appellavimus.

[*](85)

[*](Diosc. III 82 (eupor. I 230). IV 137. 95. III 164. III 15 (cfr. Plin. XXVII 123. XXV 123). eupor. I 229. 231.) Nervis et articulis convenit plantago trita cum sale, argemonia tusa ex melle. peucedani[*](peucedanis sucus E.) suco perunguntur

spastici[*](dist. ego cum v.a. Dal. (cfr. XX 214. 250).), tetanici[*](tetanici Erv. tetaun- r.), nervorum duritiae aegilopis[*](aegilopis v. -pi E. -ps rfH.) suco; doloribus [*](dist. S.)erigeron[*](erigeron v. frig- ll.) ex aceto inlinitur, epithymum[*](epithymum (et epi- S) 11.J. -mi T. -mo v. an item epi- thymum?). spasticis et opisthotonicis perungui[*](perungui Erv. -que R. -gi d. -ge V.) semine hyperici, quod caros[*](caros Erv(S). -rus rf. coris B. cfr. § 86. 119.) vocatur, idemque[*](idemque d(?)Erv. itemque RfS. -quae V.) bibere prodest. phrynion dicitur etiam abscisos[*](abscisos EH. -issos rv(S). oft. XXIX 99 et XXX 115. (116. XXVII 66. XX 58. XXXII 120. XXI 126).) sanare nervos, si[*](sic VR.) confestim inponatur trita vel mansa. spasticis, tremulis, opisthotonicis alcimae[*](alcimae S. algmae V. -ginae dT. -gme r. alceae C. -cmeae v. cfr. § 128.) radix bibitur ex aqua mulsa. sic et rigores excalfacit.

[*](Diosc. eupor. I 208. 209 (quinquies).—Diosc. III 147. IV 13. 3 (Scribon. 46. Marc. 10, 5). II 152. IV 42 (cfr. Plin. XXVI 35). IV 88. 62. Th. H. IX 15, 3 (cfr. Plin. XXV 83). Diosc. IV 36.) Sanguinis profluvia[*](profluuii E. -Iū v.a.S.) sistit herbae Paeoniae[*](poeoniae V.) semen rubrum[*](an suco (pro uero)? cfr. Diosc.) —eadem et in radice[*](rarice V.) vis—, clymenus[*](clymenus VdTfH cum P. cy- R. cyclemenus Er. -laminos v.) vero, sive[*](siue VRfS. nis E. si dv. om.T.) ore sanguis reiciatur sive naribus sive alvo fluat sive feminarum utero, item Lysimachia pota vel inlita vel naribus indita, item plantaginis semen, quinquefolium potum et inlitum, cicutae semen in nares, si inde fluat, tritum ex aqua inditum, aizoum, astragali radix. sistit et ischaemon [*](ischae- mon v. schemon (sce- E) 11.) et Achillia.

[*](Geop. II 6, 27. Marc. 23, 59.) Equisaetum, hippuris Graecis[*](a graecis R(?) v.a.S.) dicta et in pratis vituperata[*](uitiperata VE.) nobis—est autem pilus[*](pilus rB. plus VRd. puluis Ev.) terrae equinae[*](18,259) saetae similis—, lienes[*](lienes RdfVen.(H). -naes V. -nem v. lichnes E.) cursorum extinguit decocta fictili[*](ficti E.) novo ad tertias quantum vas capiat et per triduum heminis pota; unctis esculentis[*](aescu- lentis E. cycul- V.) ex ante[*](ex ante ES. extante V. ante dv. inR (qui h. 1. desinit) a rec. manz adscriptum est ante. (an ita ante?).) diem unum interdicitur.

Graecorum varia circa hanc opinio[*](pino E. -ni v.a.S.) :[*](Diosc. IV 46. (eupor. I 210. II 34).) alii pinus foliis similem, nigricantem eodem nomine appellant, vim eius admirabilem tradentes[*](tradentem E. -tes quod etiam v.a.H.), sanguinis profluvia vel tacto[*](tacta E.) tantum ea homine[*](homini E.) sisti[*](sisti Gronov. sistit ll.T. -tat v.a. H.) ; alii hippurin, alii ephedron[*](pedron E.), alii anabasim vocant, traduitque iuxta arbores nasci et scandentem[*](scandentem v. -te ll.) eas dependere comis iunceis multis, nigris, ut ex[*](ex dES. est Vv.) equorum cauda, geniculatis[*](geniculis dTf.) ramulis, folia habere pauca, tenuia, exigua, semen rotundum, simile coriandro, radice lignosa, nasci in arbustis[*](ambustis Ev.a.B.) maxume.[*](Diosc. IV 47.) vis eius spissare corpora. sucus sanguinem e naribus fluentem inclusus sistit, item alvum. medetur dysintericis in vino dulci potus[*](tri- bus ll.v.) cyathis III, urinam ciet, tussim, orthopnoeam sanat, item rupta et quae serpunt [*](an serpant?). intestinis et vesicae folia bibuntur, enterocelen[*](enteroceleri Vd.) cohibet[*](co bibet V.). faciunt[*](faciant E2.) et aliam hippurim[*](hyppuri V.) brevioribus et mollioribus comis candidioribusque, perquam utilem ischiadicis et vulneribus ex aceto inpositam[*](inpositam v. -ta ll.) propter sistendum sanguinem.[*](Th. H. IX 13, 1.—Diosc. IV 33–35. Pl. iun. 73, 9 (cfr. Diosc. III 81. eupor. I 210).) —Et nymphaea trita plagis inponitur. peucedanum cum semine cupressi bibitur, si sanguis per os redditus est fluxitve ab infernis[*](inferis d.). sideritis tantam vim habet, ut quamvis recenti gladiatoris[*](gladioris E.) vulneri[*](uulneris Vd.) inligata[*](inligata (illi- V2) V2dEv. inlita V1T. -tu fS.) sanguinem claudat[*](cludat dT.), quod facit et ferulae cinis vel carbo, fungus vero etiam efficacius , qui secundum radicem eius nascitur.[*](Diosc. II 152. (cfr. Plin. XXVI 28).) per nares autem fluenti et cicutae semen tritum ex aqua additumque [*](in- ditumque v.a.J. sed cfr. XXV 134. VIII 93. XX 53. XXIII 53. 110. 127. XXXIII 48. XXXVII 140.) efficax habetur, item stephanomelis[*](stephanomelis v ex ind. -lie V. -li r.) ex aqua. Vettonicae
farina e[*](e om.d.) lacte caprino pota sistit ex ubere fluentem plantagoque[*](que om.Vd.) contusa. eiusdem sucus vomentibus sanguinem datur. ad erraticum autem radix persollatae[*](herbae persolatae (-lutae V) V(d?)Tf.) cum axungia vetere inlita probatur;[*](Diosc. eupor. II 34 (undecies). Diosc. III 6. 3. IV 1. III 48. 115. IV 4 (6). III 1. IV 102. I 2. IV 9. III 102.) ruptis convulsisque, ex alto deiectis centaurium maius, Gentianae radix trita vel decocta [*](dist. ego. coll. Diosc. eupor.) vel sucus, Vettonica[*](uettonica ego. -cae ll. v.) et hoc amplius a vocis aut lateris[*](dist. ego.) contentionibus panaces, scordium[*](scordium (-ion v) S. cord- ll.), aristolochia pota, agaricum, idem[*](idem ego. item ll.v.) contusis et eversis potum II obolis in mulsi[*](duobus et tribus ll. v.)[*](mulse E.) cyathis III aut, si febris sit, in aqua mulsa, verbascum , cuius flos similis auro est, acori[*](auro escacori E.) radix, aizoum[*](alzoum E.) omne, sed maioris[*](sed e maiori Ev. a. H.) sucus efficacissime, item symphyti ius[*](symphyti ius J coll. XX 234 (87 XXIV 146). -ticius d. -phitius V. -phyti Ev. -ti sucus S. (an symphytum vel -ti ipsius?).) vel radicis[*](uel radicis ll. G(S). radices uel v. radicis Dal.) decoctum, daucos[*](daucos VdTS. -cus E. -cum v.) cruda[*](crud E. -dum v. a. S.), erysithales—flore[*](est flore d(?)v. a. S.) luteo, foliis acanthi[*](achanti Vd.) —e[*](ę Vd. bibitur e v. a. S.) vino, item chamaerops[*](camerops V. calame- E.) et in sorbitione[*](sorbitiones V2Ev. a. C.) irio[*](an iris? cfr. Diosc. I 1 et eupor. II 34 (de irione nihil eiusmodi traditur).)[*](lac. indicavit S. desunt herbarum aliquot nomina.) vel plantago omnibus modis, item .....

[*](cfr. Plin. XI 114. Seren. 62. Diosc. IV 153. (eupor. I 107. cfr. Plin. XXIII 18). IV 149.) Phthiriasi[*](phtiriasi E. ptyri- V.) Sulla[*](sulla ll.S. qua (quo v) Sulla Bas. (D).) dictator consumptus est, nascunturque in sanguine ipso hominis animalia exesura[*](et e cura d.) corpus . resistitur uvae taminiae[*](taminae V. -ne d.) suco aut veratri cum oleo perunctis corporibus[*](corporis E.) ; taminia quidem in aceto decocta etiam vestes eo taedio liberat.

[*](Diosc. III 48. eupor. I 188.) Ulcera multorum sunt generum[*](genera E.) ac multis

modis[*](modis Ev. om. rT.) curantur. panacis omnium generum radix ex vino calido inlinitur manantibus[*](mantibus E.). siccat[*](siccat v. -cca ll.) privatim quam Chironiam diximus; cum melle trita tubera aperit ulceribusque[*](ulceribus quaeque VE.),[*](25,32) quae serpunt, deploratis auxilio est cum aeris flore vino temperata omnibus modis, vel semine vel flore[*](uel flore uel semine Ev. a. S.) vel radice. eadem cum polenta vetustis volneribus prodest, Heraclion quoque[*](quoque om.Vd.) siderion,[*](Diosc. IV 33 (eupor. I 184). 69. 70. III 115 (eupor. I 189). eupor. I 203. Diosc. III 7. IV 13. III 3.) Apollinaris, psyllium, tragacantha [*](tragacantha v. -chanta E. tragantha d. -tho Vf.)[*](dist. ego.). scordotis cum melle purgat; farina eius carnis excrescentes per se inspersa[*](insparsa d(?)v. a. S.) consumit. Polemonia ulcera, quae cacoëthe vocant, sanat; centaurium maius inspersum vel inlitum, item minoris coma[*](cuma T. cyma P.) decocta vel trita vetera quoque ulcera purgat et persanat. folliculi clymeni recentibus plagis inponuntur. inlinitur autem Gentiana ulceribus , quae serpunt, radice tusa vel decocta in aqua ad mellis crassitudinem vel suco, volneribus ex ea factum Lycium.[*](Diosc. IV 3 (eupor. I 162). II 152 (eupor. I 187. 197. 200). eupor. I 203. Marc. 4, 50.) Lysimachia recentibus plagis medetur, plantago omnium generum ulceribus, peculiariter senum et infantium[*](fenum VTD. feminum E. femi- narum fenum d(?)v.). igni emollita[*](igni emollita VdTfH. igne mo- Ev..) melior et cum cerato crassa ulcerum labra[*](libra V.) purgat, nomas sistit[*](sentit V.) ; tritam suis foliis integere oportet. suppurationes, collectiones[*](collectiones om.E.), sinus ulcerum chelidonia quoque siccantur, volnera adeo, ut etiam pro spodio utantur; eadem iam desperatis cum axungia inponitur[*](ponitur Vd.).[*](Diosc. III 34 (eupor. I 167). Th. H. IX 13, 3. Diosc. III 4 (6). eupor. I 186. 166. 188. 162). cfr. Plin. XXV 141. XXI 141 (Dios.c I 1).) dictamnum[*](dictamnos coni. Dal. cfr. XXV 93.) pota sagittas pellit et alia tela extrahit inlita—bibitur ex aquae[*](aqua VE.) cyatho foliorum obolo—, proxime pseudodictamnum; utraque et suppurationes discutit. aristolochia quoque
putria ulcera exest[*](exest V1dEv. hoc est V2.), sordida purgat[*](expurgat Ev. a. S.) cum melle vermesque[*](feruensque E.) extrahit, item clavos in ulcere[*](ulcere VdTfH. -ra E. -ribus v.) natos et infixa corpori omnia, praecipue sagittas et ossa fracta cum resina, cava vero ulcera explet per se et cum[*](se et cum dv. sectum r.) iride, recentia vulnera[*](recentia ulcera uulnera E1.) ex aceto;[*](Diosc. IV 61. (IV 42. eupor. I 162). IV 105. 102.) vetera ulcera verbenaca, quinquefolium cum[*](cum omV.) sale et melle. radices persollatae volneribus ferro inlatis recentibus [*](ferro inlatis recentibus om.V1. pro ueteribus eraso in marg. adscripsitV2.) inponuntur, folia veteribus; cum axungia utrimque[*](utrimque ego. -rumque ll. v.) et[*](dist. ego.) suo folio operitur damasonium, ut[*](ut VdG. aut E. autem et v.) in struma, folia verbasci[*](25) ex aceto ant vino.[*](Diosc. IV 60 (eupor. I 184. 203). II 193 (eupor. I 157). III 82. II 209. eupor. I 182.) peristereos ad omnia genera vel callosorum putrescentiumque ulcerum facit. manantia nymphaeae Heracliae[*](heraclia E.) radix sanat, item cyclamini radix vel per[*](uel per Ev. per r.) se vel ex aceto vel cum melle; eadem et contra steatomata efficax. sic et[*](sic et VdTf. sicut Ev.) ad ulcera manantia hysopum, item peucedanum; ei[*](ei ego. et ll.S. cui v.) ad recentia volnera vis tanta est, ut squamam [*](squamam dTfman. Dal. H e Diosc. -ma VE. saniem v.) ossibus extrahat. praestant hoc et anagallides cohibentque quas vocant nomas et rheumatismos, utiles et recentibus plagis,[*](Diosc. IV 76. 79. 88. 62. I 126. 127. (eupor. I 184. 167. cfr. Plin. XXVI 127). IV 173.) sed praecipue senum corpori, cum cerato apostemata et ulcera taetra folia[*](exulceratae tria folia V. -ta e (et T) tri- folia dT.) mandragorae recentia, radix volnera cum melle aut oleo, cicuta cum siligine mixta mero, aizoum herpetas[*](haerpetas V. herbe- E.) quoque ac[*](ac ll.D. et v.) nomas ac[*](ac VEv. aut dT.an recte? cfr. Müller de stilo p. 68 (31).) putrescentia, sicut erigeron verminosa[*](uermiosa Vdv. a. C.), recentia autem volnera astragali radix et vetera ulcera, quae[*](ulcera quae S. -ra que dE. -ra aquae V. quoque ulcera v.) purgat hypocisthis utraque. leontopodii
semen tritum in aqua et[*](et om.d.) cum polenta inlitum spicula[*](specula V1. spiculas E.) sagittarum extrahit, item pycnocomi[*](pygnocomi E.) semen.[*](Diosc. IV 162 (eupor. I 201). III 132. IV 116.— Th. H. IX 13, 2 (cfr. Plin. XXV 82).) tithymallus characias[*](characias C. -cites dEv (S). caracitas V.cfr. § 62. 118.) suco gangraenas, phagedaenas, putria vel decocto ramorum cum polenta et oleo, orchis radices hoc amplius et cacoëthe[*](cacoethe J e coni. S. cahoeti V. choeti E. cacti d. cacoethe ex aceto v.) cum melle, siccae et recentes[*](recentis VD.) per se vulnera[*](uulnera—6 sese om.E.)[*](uulnera VdTv(J). om. C. anulcera? cfr. Diosc.), onothera efferantia[*](efferantia P e Diosc. -rentia Vdv. a. H.) sese ulcera sanat. Scythae[*](stitae V. scite T.) ulcera[*](ulcera ego e Theophr. uulnera ll. v. de mendo cfr. XXIII 125. XXIV 9. XXVIII 71. XXIX 114. XXX 113. XXXIV 126 al.) Scythica [*](scythicę Ev. a. B. -ce H. scitica T.) curant. ad carcinomata argemonia ex melle efficacissima est.[*](cfr. Diosc. II 199 (eupor. I 204).—IV 62 (eupor. I 184).) ulceribus[*](ulceribus VfS. uulne- d(?)Ev..) praesanatis[*](persanatis Ev. a. B.) asphodeli radix decocta ut diximus, trita cum polenta et inlita, quibuscumque[*](22,70) vero Apollinaris, astragali radix in pulverem trita umidis ulceribus prodest, item callithrix decocta in aqua, privatim vero iis[*](iis dv. his rD.), quae[*](que E.) calciamento[*](calciamenta Vd.) facta sint, verbenaca nec non et Lysimachia contrita ac nymphaea arida infriata[*](infricata v. a. G. sed cfr. XX 140.). polythrix inveteratis iisdem utilior est[*](est VdTfS.om.Ev.).[*](Diosc. III 98. eupor. I 163. Pl. iun. 78, 13. Diosc. IV 33–35.) — Polycnemon[*](polycnemon v e Diosc. polygn- VE. poligmenon d.) cunilae bubulae similis est[*](an est delendum?), semine pulei, surculosa, multis geniculis, corymbo [odorata[*](uncos ego posui. odorata ll.v. -to G.) ] acri et dulci odore, ferro factis[*](factis uulneribus v. a. S.) conmanducata inponitur, quinto die solvitur. symphyton ad cicatricem celerrime perducit, item sideritis; haec inponitur ex melle.[*](cfr. Diosc. III 102 (Plin. XXIV 131). [Diosc. III 159]. Marc. 4, 62.) verbasci semine ac foliis ex vino decoctis ac tritis omnia infixa corpori extrahuntur, item mandragorae foliis cum polenta[*](pulenta VD.), cyclamini radicibus cum[*](cum om.V.)
melle. trixaginis folia in oleo contrita iis[*](iis dv. his VD.om.E.) maxime adhibentur ulceribus, quae serpunt, et alcima in[*](alcima in ego. algam in VE. -gamum d. -ga in v. cfr. nota ad XXV 130.) melle trita, Vettonica[*](uetto- nica—sale om.V1.) ad carcinomata et malandrias[*](malandrias dS. -ri ac r. melandria v. -dryas C. -lanias G.) veteres addito sale.

[*](Diosc. II 206 (eupor. I 130). IV 162 (eupor. I 176). I 128. Seren. 1098.—cfr. Diosc. eupor. I 228. Plin. XXV 130.) Verrucas tollit[*](tulit E.) argemonia ex aceto vel[*](uel dv. uli V. uliuel E(?).) batrachii radix, quae et[*](et om.E.) ungues scabros[*](scabros v. -osas ll.) aufert[*](aut fertulino zoytidis E.), linozostidis utriusque folia vel sucus inlitus. tithymalli omnes genera verrucarum omnia[*](omnia VfS. -ium dv. om.E.), item[*](item omnia Ev. a. S.) pterygia, varos tollunt; cicatrices cum elegantia ad colorem reducit ladanum.—

Artemisiam et elelisphacum[*](ele- lyspacum V1. elisp- E. elysp- V2.) alligatas qui habeat viator negatur lassitudinem sentire.—

[*](Diosc. III 147 (eupor. II 72. 76. 82. 86). III 48. 115 (eupor. II 78). IV 1 (eupor. II 77). IV 36 (eupor. II 83).) Muliebribus[*](mulieribus EVen.) morbis medetur maxime in universum Paeoniae herbae[*](herbae om.dT.cfr. § 131.) semen nigrum ex aqua mulsa; eadem et in[*](dist. U 563 et D.) radice vis. menses[*](meses E (ut fere semper).) ciet panacis semen cum absinthio[*](men cum absinthio om.E.), menses et[*](et om.E.) sudores[*](sudores ll.v. an secundas?) scordotis[*](scorditis V.) potu et inlitu. Vettonica drachma in vini[*](uino E.) cyathis III bibitur[*](tribus ll. v.) contra omnia volvarum vitia aut quae a partu[*](a partu dv. apertu V. a pastu E.) fiunt[*](an fiant?). menses nimios[*](enim hos d.) sistit Achillia[*](achillea dv. a. S.) adposita[*](adposita V. inp- d(?)Ev.) et decoctum eius insidentibus.[*](Seren. 364. Diosc. IV 69. III 48.) mammis inponitur hyoscyami semen ex vino, locis[*](locis ll.G. loti v. cfr. § 160. (cels. V 21, 6).) radix in[*](in VdTfS. ex E. e v.) cataplasmate, mammis et[*](mammis et ego. et mammis et (etiam v) ll. v. et D.) chelidonia. secundas morantes vel partus emortuos [*](emortuos V2v. -tuo E. -tum V1. -tuū d.) radices panacis adpositae[*](adpositae dv. -ta r.) extrahunt. ipsum panaces[*](panaces G. -cis VE. -cis semen dTv.)

e[*](e Vfv(S). in d(?)G. om.E.) vino[*](uino potum om.E.) potum volvas purgat adpositumque cum melle. Polemonia [*](tollit E.) pota ex vino secundas pellit, nidore corrigit[*](corrigit VdTfH. por- E. purgat v.) volvas. [*](Diosc. III 6. 7 (eupor. II 77. 78). II 152 (eupor. II 86). III 34 (eupor. II 77. 79. 80).) centauri[*](centauri VEJ. -rii v(S). -rei d(?)Lugd.) minoris sucus potu[*](pota E. -tus v.a.G.) fotuque menses ciet, item maioris radix in volvae doloribus isdem modis prodest, derasa vero et adposita extrahit partus emortuos. plantago adponitur in lana in dolore volvae, in strangulatu bibitur. sed praecipua dictamno vis est: menses ciet, partus emortuos vel traverses eicit—bibitur ex aqua foliorum obolo—, adeo ad haec efficax, ut[*](ut ne v. uine ll.) ne in cubiculum quidem praegnantium [*](peregrinantium Vd.)[*](fotu dT.) inferatur, nec potu[*](potu Ev. -ta rTf.) tantum, sed et inlitu et suffitu valet;[*](Diosc. III 4 (6). eupor. II 69.) proxime pseudodictamnum, sed[*](sed tardius coni. Dal. e § 161.) menses ciet cum mero decoctum denarii pondere. plurimis[*](plurimis TEG(D). -ris V. -ribus d(?)v(Dal.)) tamen modis[*](modis d(?)C. mo- lochis E(v add. et). locis VT.) aristolochia prodest, nam et menses et secundas ciet et emortuos partus extrahit, murra et[*](myrre et pipere et E.) pipere additis pota vel subdita; volvas quoque procidentes inhibet[*](inhiberet V.) fotu vel suffitu vel subiectu, maxime tenuis.[*](Diosc. III 1 (eupor. II 86). IV 60. III 139. II 193.—156: Diosc. II 194 (eupor. II 77). IV 20 (eupor. II 75). III 82 (eupor. II 88). IV 76 (eupor. II 77. 83).) strangulatum ab his mensumque [*](mensumque S. mes- V. mensiumque dv. mess- E.)[*](tribus ll.v.) difficultatem agaricum obolis III in vini veteris cyatho potum[*](potu VT.) emendat, peristereos adposita in adipe suillo recenti, antirrhinon cum rosaceo et melle. item adposita nymphaeae Thessalae radix dolori[*](dolore V.) medetur, in vino nigro pota profluvia inhibet; e diverso ciet cyclamini radix pota et adposita et vesicae insidentium decocto medetur. secundas pota cissanthemos pellit[*](pelli V.), volvam sanat[*](sanam E.). e xiphio radix superior menses ciet drachma ex aceto pota. peucedanum
strangulatus volvae nidore ustum recreat, menses[*](menses dTv. meses E. mese V.) albos[*](albos TH. -bo Vd. aluos E. -uosque v.)[*](tribus ll. v.) praecipue psyllion drachma in cyathis III aquae[*](aquae VdJ. quae E. aquae mulsae (ciet add. G) v.), semen mandragorae potum volvam purgat, menses ciet sucus adpositus et[*](et om.d.) emortuos[*](emortuos dv. mo- r.) partus.[*](Diosc. III 76. (eupor. II 75. 70). IV 168 (eupor. II 78)) nimia rursus proluvia sistit semen cum vivo[*](uiuo dH e Diosc. uino E. ut non V. uino et v.) sulphure[*](sulphure dH. -phure (-fure V) alui profluuia sistit rv.), contra ea[*](contra ea ciet J. -ra faciet (-cit H) VdTH. -rachi et E. et contrahit v.) ciet batrachium potu[*](poto V.) vel cibo, ardens alias, ut diximus, cruda,[*](25,173) sed cocta commendatur[*](commenjdantur VVen.) sale et oleo et cumino. daucum et menses et[*](menses dv. mes- E. mess- V.) secundas potu facillime pellit, ladanum suffitu corrigit volvas, dolori earum exulceratisque inponitur. emortua scamonium pellit potum vel adpositum.[*](Diosc. III 161. 164 (eupor. II 76) Hippocr. morb. mul. I 10 p. 122. Diosc. II 156. (eupor. II 77). III 121 (eupor. II 72). IV 4 (eupor. II 82). III 159 (eupor. II 76). III 1.) menses[*](menses—11 adpositum om.E. ) ciet hypericum utrumque adpositum, ante alia vero, ut Hippocrati videtur, crethmos e[*](crethmos e dG. erithmus e V. erit. Musę (mulsę E1) E.) vino semine vel radicis cortice[*](radicis cortice vet. Dal. -ce corticis TfES (cum lac. signo). ce cortice r (?)v(J).), trahit et secundas[*](secundas G. -dis ll.v.), succurrit et[*](et Vdv. ea E.) strangulationibus ex aqua pota; item radix e geranio peculiariter secundis[*](fecundis E.) inflationibusque[*](inflammationibusque Ev.a. H. cfr. Diosc. eupor. II 72.) volvarum conveniens. purgat hippuris pota et[*](dist. ego. cfr. Diosc.) adposita volvas, polygonus pota. menses ciet et alcimae[*](alcimae S. alcme E. -meae v. algme V. -game T. alceae d(?)H. althaeae C. cfr.§ 119.) radix, folia plantaginis pellunt, item agaricum ex aqua mulsa.[*](Diosc. III 117 (eupor. II 78. 80. 81).) Artemisia volvae medetur trita, ex oleo irino aut cum fico aut[*](aut fico Ev.a.S.) cum murra adposita; eiusdem radix pota in tantum purgat, ut[*](ut Vdv. et E.) partus enectos extrahat. menses et secundas
ciet ramorum decoctum insidentibus, item folia pota drachma. ad eadem omnia prosunt vel inposita ventri imo[*](immo VdH.) cum farina hordeacia.[*](Diosc. I 2. III 126. 143. IV 134. I 127 (eupor. II 82).) acoron quoque utile est interioribus feminarum morbis et conyza utraque et crethmos[*](crethmos dB. chretm- V. chrēnos E. cremnos v. cfr. § 82. XXV 155.). et anthyllides[*](anthyllides d(?)B. can- VD. cantill- Ev. cfr. § 84.) duae vulvis[*](uuluis Ev. uue uis r.) utilissimae torminibusque et secundarum morae[*](morae dv. -re r Yen.) in vino potae. callithrix fotu locis medetur , albugines in capite tollit, capillos inficit oleo trita[*](tyita V. tyna d.). geranion in vino albo potum, hypocisthis in rubro profluvium sistunt. hysopum suffocationes laxat. radix verbenacae pota ex aqua ad omnia in partu aut ex partu mala praestantissima est[*](est om.VTS.).[*](cfr. Diosc. IV 9. eupor. II 77. (III 34).—Diosc. II 193. eupor. II 94) peucedano quidam[*](qui- dem Vd.) miscent in vino nigro semen cupressi contritum. nam semen psyllii defervefactum in aqua, cum intepuit, epiphoras omnes uteri[*](utero E.) lenit[*](lenit V2v. -nti V1d. -ni E.). symphyton tritum in vino nigro evocat menses[*](euocat menses (meses E) Ev. -atum est r. (reuocat coni. Dal. cfr. Diosc. an moratur?).). partus accelerat scordotis pota drachma suci in[*](suclin V. uel in d.) aquae[*](aqua mulse (-sa v) Ev.a.S.) mulsae cyathis[*](cyathos d.) IIII. dictamni folia praeclare dantur ex aqua; constat unius oboli pondere, vel si mortui sint in utero infantes, protinus reddi sine vexatione puerperae. similiter prodest pseudodictamnum, sed tardius, cyclaminos adalligata[*](adalligat E.), cissanthemos[*](fiftanthemos V.) pota, item[*](item om.EG.) Vettonicae farina[*](farinae V.) ex aqua mulsa.

[*](Diosc. III 130.—Th. H. IX 18, 5 (cfr. Plin. XXVI 99. XXVII 125).) Arsenogonon[*](arsegonon V.) et thelygonon[*](eliagacnon E.) herbae sunt habentes uvas[*](uas V.) floribus oleae similes[*](similes v. -lies V. -le d. -lis ES.), pallidioris tamen[*](pallidiores d(?)v.a.D. locus fortasse mutilatus: cfr. Diosc. an folia oleae, pallidioris tamen?), semen[*](semel V.) album[*](aluum E.)

papaveris modo. thelygoni[*](thelygoni C. -non d. theligoni Ev. -gon V.) potu feminam concipi narrant; arsenogonon[*](arsegonon E.) ab ea semine oleae nec alio distat; huius potu mares generari[*](generari ll.J. perhibentur add. v.), si credimus. alii utramque[*](utrā- que v. -aque ll.) ocimo similem[*](similē v. -li VE. -lia d.) tradunt, arsenogoni autem semen geminum[*](gemino Vd.) esse testibus simile.

[*](cfr. Plin. XXII 89. Diosc. eupor. I 138.—Diosc. III 3. 138. II 193. IV 121.) Mammarum vitiis aizoum, quod digitillum[*](tigit illum E.) appellavimus , unice medetur. erigeron[*](erigeron v. iri- ll.) ex passo mammas uberiores[*](25,160) facit, sonci[*](sonci cum ego. soncum (sco- d) in V2dE. -chum in V1v.) cum farre cocti ius[*](cocti ius ego. coctum ll. v.). quae vero mastos[*](masthos VD.) vocatur[*](dist. v.a.J.), inlita pilos mammarum partu[*](paftu d. e partu E(?)v.a. D.) nascentes[*](nascentes vet. Dal. -tis S. -tium ll.v(J). de mendo cfr. § 150(ominium), XXVII 2(parentium), XXIV 65(nascentium).) aufert[*](auferb v. aut fert E.om. rTfD.) ; testas[*](et testas dTf. et tineas v.a.H.) in facie aliaque[*](alia d. [ cutas (om. uitia) E.) cutis vitia emendat Gentiana, nymphaea Heraclia inlita[*](inlita S. -tas V1. illitas V2.. -ta H. -tos dT. indita Ev.), cyclamini radix maculas omnes. cacaliae[*](cacaliae dfv. cacca- VED. cfr. § 29.) grana mixta cerae liquidae extendunt cutem in facie[*](facie erunt uitia E.) erugantque. vitia omnia acori radix emendat.

[*](Diosc. I 132 (eupor. I 98).—Diosc. IV 162 (eupor. I 103).) Capillum lycium suco[*](lycium suco ego coll. Diosc. lyfimaco d. -ce VE. -che f(?)S. -chia v. (cfr. XXIV 126).) flavum facit, denigrat hypericum , quod et[*](et om.E.) corissum[*](corissum S coil. § 85. 129. coristum T. ecor- E. or- d. echor- V2. xpm V1. corion B. -iston v.) vocatur, item ophrys[*](ophrys B ex ind. -ros VdTv. h/ophros E.) herba, denticulato [*](duobus LL.v.) oleri[*](holeri VE.) similis, foliis II. nigritiam dat[*](dat om.V.) et Polemonia in oleo decocta. psilotrum nos quidem in muliebribus medicamentis tractamus, verum iam et viris est in usu[*](usus V.). efficacissimum[*](dist. ego.) autem habetur archezostis, item tithymalli,

suco vel in sole cum oleo inlito[*](initio d.) crebro[*](cerebro E.) vel evolsis pilis. —Quadripedum scabiem[*](scabies E.) sanat hysopum ex[*](ex om.V.) oleo, suum[*](sucum E.) anginas[*](angina d.) peculiariter sideritis.—Verum et reliqua genera herbarum reddamus.