Naturalis Historia

[*](Diosc. I 136.)[*](Pl. iun. 76, 21–23. Marc. 4, 48.) Olearum proxima auctoritas intellegitur. folia earum vehementissime adstringunt, purgant, sistunt. itaque commanducata inposita ulceribus medentur et capitis doloribus inlita cum oleo, decoctum eorum cum melle iis[*](his dEC.), quae medici usserint[*](iusserint V.), gingivarum inflammationibus et[*](et VfS.om.rv.) paronychiis sordidisque ulceribus et putrescentibus. cum melle sanguinis profluvium e nervosis partibus cohibet. sucus eorum carbunculantibus circa oculos ulceribus et

[*](extr.: Diosc. I 137.) Eosdem effectus et flos earum habet. uruntur[*](uruntur v. utun- dE. utuntun- V.) cauliculi[*](cauliculis d.) efflorescentes[*](efflorescentes S. et flor- d. (an ecflor-?). exflor- VD. flor- Ev.), ut cinis spodi vicem praestet, vinoque infuso iterum uritur. suppurationes et panos inlinunt cinere eo vel foliis tusis cum melle, oculos vero cum polenta . sucus fruticis recentis accensi destillans[*](distillans et14 distillat dEv.a.S.) sanat lichenas, furfures, manantia ulcera. nam lacrima, quae ex arbore ipsa destillat,[*](Diosc. I 141.) Aethiopicae maxime oleae, mirari[*](mirari oleae dE.) satis non est repertos, qui dentium dolores inlinendos[*](illiniendos d.) censerent, venenum esse praedicantes atque etiam in oleastro quaerendum[*](quaerendam v.a.H.).e radice oleae quam tenerrimae[*](tenerrimae Ev. -erum e r.) cortex[*](cortice dT.) derasus [*](derasus v. -sum ll.T.) in mel[*](melle dTv.a.S.) crebro gustatu[*](gustatum dT.cf. § 59.) medetur sanguinem reicientibus et suppurata extussientibus[*](et tussientibus E. tuss- v.a.Bas.). ipsius oleae cinis cum axungia tumores sanat extrahitque fistulis vitia et ipsas[*](ipsa Vd.) sanat.

[*](Diosc. I 138.—Pl. iun. 83, 25. 84, 1. 2.) Olivae albae stomacho utiliores, ventri minus. praeclarum habent usum[*](usum om.Ev.a.S.), antequam condiantur, recentes[*](usum recentes v.a.S.) per se cibi[*](fibi Vd.) modo devoratae[*](deuorata V.). medentur enim harenosae

[*](Diosc. I 140.)[*](Pl. iun. 26, 10. 20. 98, 4.) De amurca poteramus videri satis dixisse Catonem secuti, sed reddenda medicinae[*](medicina dT.) quoque est[*](ratio est v.a.G.).[*](15,33 sqq.) gingivis et oris ulceribus, dentium stabilitati efficacissime subvenit, item ignibus sacris infusa et iis[*](iis v. his ll.C.), quae serpant[*](serpant ego. -punt ll. v. cfr. Frobeen p. 41.). pernionibus nigrae olivae amurca utilior, item infantibus fovendis, albae vero mulierum vulvae in lana admovetur. multo autem omnis amurca decocta efficacior. coquitur in Cyprio[*](cyprio EH. -pro T. qui pro r. cupreo v.) vase ad crassitudinem mellis. usus eius cum aceto aut vino vetere aut mulso, ut[*](ut Ev. aut r.) quaeque causa exigat[*](exigat VEv. -git dS.an exiget?), in curationem[*](curationem VdTfS. -one Es.) oris, dentium, aurium, ulcerum manantium, genitalium, rhagadum[*](hagadum V. ag- d.).[*](Cato 96, 2.) vulneribus in linteolis inponitur, luxatis in lana. ingens hic usus[*](ufus Ev. fucus r.) utique inveterato medicamento ; tale enim fistulas sanat. infunditur sedis, genitalium , vulvae exulcerationi, inlinitur vero podagris incipientibus , item articulariis morbis. si vero cum omphacio recoquatur ad mellis crassitudinem, causarios[*](casuros v.a.S.) dentes extrahit ; item iumentorum scabiem cum decocto lupinorum et chamaeleonte[*](chamaeleone H. cfr. not. ad XXII 45.) herba mire sanat. cruda amurca podagras[*](podagras H. -rosll.TfD. -ris v. an podagricos? cfr. § 126. XXV 60. XXVII 25. XXVIII 105. 116. 140. XXXVI 133. XXI 174. (XXIV 147) al.) foveri utilissimum.

[*](Diosc. I 136.)[*](Pl. iun. 38, 22.) Oleastri foliorum eadem natura. spodium[*](spondium Vd.) e[*](e Vdv. a E.) cauliculis vehementius inhibet rheumatismos. sedat et inflammationes [*](dist.ego.) oculorum, purgat ulcera alienata et[*](et Vd.om.Ev.) explet, excrescentia leniter erodit[*](erodit v. et ero- E. odit rT.) siccatque et ad cicatricem perducit . cetera ut[*](ut EB. aut dT. autem V. et v.) in oleis, peculiare autem, quod folia decocuntur ex melle et[*](ex melle et VdH. et (ex v) melle Ev.) dantur[*](danturque v.a.H.) coclearibus III[*](III ego. tribus Val. Rose e Pl. iun. om. ll.v.) contra sanguinis excreationes[*](tamen v.a.H.).[*](Diosc. I 139. Seren. 226. Pl. iun. 77, 1–4.) oleum tantum acrius efficaciusque, et ideo[*](et ideo ego. cfr. nota ad § 19. et de eo VdTH(D). et de E. ideo S cum P. est de eo J. et v.) os quoque colluitur[*](coluitur VD.) illo[*](illa E.del.H.) ad firmitatem dentium. inponuntur folia et paronychiis[*](paronycis V. -chis D.) et carbunculis et contra omnem collectionem cum vino, iis[*](his V.) vero, quae purganda[*](purganda Vdv. curanda E.) sint[*](sunt v.a.S.), cum melle. miscentur oculorum medicamentis decoctum[*](decoctum ego. et coct- ll. v. et decoct- G.) foliorum et sucus oleastri. utiliter et auribus instillatur cum melle vel si pus effluat.[*](Pl. iun. 76, 23–77, 1. Marc. 4, 49.) fore oleastri condylomata inlinuntur et epinyctides, item cum farina hordeacia venter in rheumatismo, cum oleo capitis dolores[*](doloribus VTv.a.G.). cutem[*](cute Vd.) in capite ab ossibus recedentem cauliculi decocti et cum melle inpositi conprimunt. ex oleastro maturi in cibo sumpti sistunt alvum, tosti autem et cum melle triti nomas[*](nomas v. nomanas V. manas r.) repurgant [*](se purgant Vd.), carbunculos rumpunt.

[*](Diosc. I 29.) Olei naturam causasque abunde diximus. ad medicinam ex olei generibus haec pertinent, utilissimum[*](15,4 sqq.) esse[*](esse VfEH. est dv.) omphacium, proxime viride, praeterea quam maxime recens—nisi cum vetustissimum quaeritur—, tenue, odoratum quodque non mordeat[*](mordeas V.), e diverso quam cibis[*](cibis ego. cfr. XXI 79. cibus VdS. in cibis ED. in cibos v.)

[*](cfr. Plin. XV 25.—Diosc. I 38.—Marc. 6, 33.—) Oleum cicinum[*](cicinum dEB. cfr. XV 25. cyc- V. coc- v. cnic- P.) bibitur ad purgationes ventris cum pari caldae[*](calidae d.) mensura. privatim dicitur purgare praecordia . prodest et articulorum morbis, duritiis omnibus, vulvis, auribus, ambustis, cum cinere vero muricum sedis inflammationibus, item psorae[*](psorae Vdv..... ae N. ipsum E.). colorem cutis commendat capillumque fertili natura evocat. semen, ex quo fit, nulla animans attingit. ellychnia[*](elychnia V.) ex uva fiunt claritatis praecipuae , ex oleo lumen obscurum propter nimiam pinguitudinem . folia igni sacro inlinuntur ex aceto, per se autem recentia mammis et epiphoris, eadem decocta in vino inflammationibus cum[*](com. V.) polenta, croco[*](et croco v.a.S.) ; per se autem triduo inposita faciem purgant.

[*](cfr. Plin. XV 26.—Diosc. I 39.—Pl. iun. 101, 2.— Marc. 1, 62. Pl. iun. 13, 19. 77, 4. Marc. 4, 12. Pl. iun. 11, 4. Marc. 1, 77.) Oleum amygdalinum purgat, mollit corpora[*](cor .... a N. corporum E.), cutem erugat, nitorem commendat, varos cum melle tollit e facie[*](a facie Ev.a.Bas.). prodest et auribus cum rosaceo[*](rosacio VD.) aut[*](aut ND. et ll. v.) melle et mali punici tegmine[*](tegmine S cum vet. Dal. germine (fictum e getmine) ll.v(D). cfr. XXII 90. 103.) decoctum vermiculosque in his necat et gravitatem auditus[*](audituus D. aud. t... N. | innitus E .....t. us N. (-tuus D).) discutit, sonos incertos et tinnitus, obiter capitis dolores et oculorum. medetur furunculis et a sole ustis cum cera. ulcera[*](ulcera om.d.) manantia et furfures cum vino expurgat[*](et purgat Vd.), condylomata cum meliloto; per se vero capiti inlitum somnum adlicit.

[*](cfr. Plin. XV 26.—Diosc. I 49. Marc. 9, 83.) Oleum laurinum utilius, quo[*](quo dNv. quod r.) recentius quoque[*](uoque N. quodque E.) viridius colore. vis eius excalfactoria, et ideo[*](et ideo ll.v. id ... N. ideo D. cfr. nota ad § 19.) paralyticis, spasticis[*](pasticis Vd.), ischiadicis[*](sciadicis Vd.), suggillatis, capitis doloribus, inveteratis

[*](cfr. Plin. XV 27.—Diosc. I 48.) Similis et myrtei olei ratio. adstringit, indurat. medetur gingivis, dentium dolori, dysinteriae, volvae exulceratae , vesicis, ulceribus vetustis vel manantibus cum squama aeris et cera, item eruptionibus, ambustis[*](ambustis ego. -stionibus ll.v (contra constantem Plinii usum). an adustionibus? cfr. XVII 116. XX 61. XXVIII 65. XXX 135.). adtrita sanat et furfures, rhagadas[*](ragadas d. hag- V.), condylomata, articulos luxatos[*](laxatos T.an recte?κεχαλασμέναDiosc.), odorem[*](sudorem Diosc.) gravem corporis. adversatur cantharidi, bupresti aliisque[*](alisque VD.) malis medicamentis, quae exulcerando nocent.

[*](cfr. Plin. XV 27. 28.)[*](Diosc. I 41. Marc. 9, 118. 1, 51.—) Chamaemyrsinae sive oxymyrsinae eadem natura. —Cupressinum oleum eosdem effectus habet quos myrteum , item citreum.—E nuce vero[*](uero om.E.) iuglande, quod[*](15,28) caryinum[*](caryinum G. -ynium v. -ynum VdfPar. carenum E.) appellavimus, alopeciis utile est et tarditati aurium infusum, item capitis dolori inlitum[*](dolor inlifum V.), cetero[*](ceterum Ev.a.S.) iners et[*](iners et dEv. inesset V.) gravi sapore. enimvero[*](enimuero ll. v. particular Plinio fere aliena (praeter XVI 249). an non raro vel quin immo?) si quid in nucleo putridi[*](putidi VS.) fuerit, totus modius[*](modius S cum vet. Dal. modiis V. -dus rv. del. P.) deperit[*](perit dT.).[*](Diosc. I 43. (cfr. Scribon. 268). 50. 40.) —Ex Cnidio grano factum eandem vim habet quam cicinum[*](cnicinum P.).—E lentisco factum utilissimum acopo est idemque proficeret[*](proficeret dv. -ret et VED.) quod[*](quod dS. qua d V. que E. aeque ut v. an quod et? cfr. § 91 extr.) rosaceum, ni durius paulo intellegeretur. utuntur eo et contra nimios sudores papulasque sudorum. scabiem iumentorum efficacissime sanat.—Balaninum[*](balaninum dv. -anium E. balinium V.) oleum repurgat varos, furunculos, lentigines , gingivas.

[*](Diosc. I (65). 124. cfr. Plin. XXIV 74.) Cypros qualis esset et quemadmodum ex ea fieret oleum docuimus. natura eius excalfacit, emollit nervos.[*](12,109) folia[*](folia a E.) stomacho inlinuntur et vulvae concitatae[*](concitat Vd.), sucus quoque eorum adponitur. folia recentia commanducata ulceribus in capite manantibus, item oris[*](moris V.) medentur et collectionibus, condylomatis. decoctum foliorum ambustis et luxatis prodest .[*](cfr. Plin. XV 29. Diosc. I 67.) ipsa rufant capillum tusa adiecto struthei[*](strutei Vv.a.C.) mali suco. flos capitis dolores sedat cum aceto inlitus, item combustus [*](combustis V.) in cruda olla nomas sanat et putrescentia ulcera per se vel cum melle. odor floris oleique[*](oleique D cum U 500. olet qui ll. v. qui olet J.) somnum facit. —Adstringit gleucinum[*](leucinum E.) et refrigerat eadem ratione qua[*](qua VS. et qua r. qua et v.) oenanthinum.

[*](Diosc. I 18.—Seren. 11. 28.) Balsaminum longe pretiosissimum omnium, ut in unguentis diximus, contra omnes serpentes efficax[*](efficax (serpentes?)—16 omnes om.E.), oculorum[*](12,111) claritati plurimum confert, caliginem discutit, item dyspnoeas, collectiones omnes duritiasque lenit. sanguinem densari prohibet, ulcera purgat, auribus, capitis doloribus, tremulis, spasticis, ruptis perquam utile. adversatur aconito ex lacte potum, febres cum horrore venientes perunctis leviores facit. utendum tamen modico[*](modice v.a.H. cfr. XXI 155. XXVI 122.), quoniam adurit augetque vitia non servato temperamento.

[*](Diosc. I 11.) Malobathri[*](malobathri v. -athi (mol- E) ll.) quoque naturam et genera exposuimus. urinam ciet, oculorum epiphoris in vino[*](in uino ego. cfr. § 132. uino Vdv. -num E. (an potius uino excoctum? ἀναζεσθὲν ἐν οἴνῳDiosc. cfr. XXXII 38. XXXVII 194. XXVIII 206).) expressum utilissime[*](12,129) inponitur, item frontibus dormire volentibus[*](an uolentium?), efficacius , si et nares inlinantur aut si ex aqua bibatur. oris et halitus[*](alitus V.) suavitatem commendat linguae subditum folium, sicut et vestium odorem interpositum.

[*](cfr. Plin. XXV 37.—Diosc. I 42. 45.) Hyoscyaminum emolliendo[*](emolliendo dv. emoli- Vf. molli- E.) utile est, nervis inutile . potum quidem cerebri motus facit.—Therminum e lupinis emollit, proximum rosaceo effectu[*](effectu dS. -tum r. -tum habens v.).—Narcissinum dictum est cum suo flore.—Raphaninum phthiriasis[*](21,129) longa valitudine contractas tollit scabritiasque cutis in facie emendat[*](emendauit V.).[*](Diosc I 41. (cfr. Plin. XXI 127). III 106.) —Sesaminum aurium dolores sanat et ulcera, quae[*](quae om.E.) serpunt, et quae cacoēthe vocant[*](uocant ulcera Vdv.a.C.).—Lilinum[*](lilinum ll.fv(J). lirinon C. -num S. cfr. XXI 22.), quod et syrium[*](syrium ll. D. Phaselinum (C. phyllinum v) et Syrium v (coll. XXI 24).) vocavimus, renibus utilissimum est sudoribusque[*](21,127) evocandis, vulvae molliendae concoquendisque[*](concoquendisque ll.TfS. -doque Ev.) intus. —Selgiticum[*](selgiticum Ev(G). cfr. XV 31. -itium rf. selgium S e Strab. XII 7, 3 p. 571. seleucicum B.) nervis utile esse diximus, sicut herbacium[*](herbaceum Ev.a.S.)[*](15,31) quoque, quod Iguvini[*](iguuini EH. igui- G. egoui- rf. eugubi- vel engui- v.) circa Flaminiam viam vendunt.

[*](Diosc. I 37. 95 (coll. 94). cfr. Plin. XV 31. XXIV 40 extr.) Elaeomeli, quod in Syria ex ipsis oleis manare diximus, sapore melleo, non sine nausea alvum[*](aluum emollit v.a.H.) solvit,[*](15,32) bilem[*](duobus ll. v.) praecipue detrahit II cyathis in bemina aquae[*](aquae B e Diosc. om. ll. v.) datis; qui bibere, torpescunt excitanturque crebro. potores certaturi [*](crebro potores (pugnat- v) dEG. ore probotores V.) praesumunt ex eo cyathum unum.—Pissino[*](pisino V.) oleo usus ad tussim et[*](ad tussim et VdTfH. et (est v) passim ad EG.) quadripedum scabiem est.

[*](Diosc. I 148. 149. Pl. iun. 38, 24. 60, 16. Diosc. I 148. 149.) A vitibus oleisque proxima nobilitas palmis. inebriant [*](dist. v.a.H.) recentes, capitis dolorem adferunt minus siccae, nec, quantum videtur, utiles stomacho. tussim exasperant[*](exasperant = τραχύτηα ἰῶνται (Diosc.). cfr. not. ad § 143.), corpus alunt. sucum decoctarum antiqui pro hydromelite dabant aegris ad vires recreandas, sitim sedandam, in quo

[*](Diosc. I 148. Pl. iun. 46, 15–17. 74, 6.) Palma, quae fert[*](refert coni. H coll. Diosc. et XII 103. prae se fert Beinesius.) myrobalanum, probatissima in[*](in om.d.) Aegypto, ossa non habet reliquarum modo in balanis. alvum et menses ciet[*](ciet ll.TfH. cit v. fiftit B e Diosc.) in vino austero et vulnera conglutinat.

[*](Diosc. I 150.) Palma[*](palma dTfEv(H). -mae V. -ma et Salm. -ma siue C.) elate[*](elatae f.) sive spathe[*](spathe B. stathe E. state rv.) medicinae confert[*](conferet V.) germina , folia, corticem. folia inponuntur praecordiis, stomacho , iocineri, ulceribus[*](uulceribus V.), quae serpunt cicatrici repugnantia . psoras[*](psoras v. -ra Vd. ipsora E.) cortex eius tener cum[*](tener cum v. -rum ll.) resina et cera sanat diebus XX. decoquitur et ad testium vitia. capillum denigrat[*](dist. ego e Diosc.). suffitu partus extrahit. datur bibendus renium vitiis et vesicae et praecordiorum, capiti et[*](et capiti EC.) nervis inimicus. vulvae ac ventris fluctiones[*](fluctionem Ev.a.H.) sistit decoctum eius; item cinis[*](dist.U.) et[*](et ll.D cum U 501. ad v.) tormina, potus in vino albo in vulvarum vitiis efficacissimus.

[*](Diosc. I 159. 160.)[*](Pl. iun. 38, 24. 52, 6. Marc. 16, 76. Pl. iun. 49, 9. Marc. 30, 65. Gargil. 186, 3–5. 187, 21. 188, 18.) Proxime[*](proxime V.cfr. § 158. XXV 94. XXVIII 107. -mae rv.) varietates generum medicinarumque[*](medicinarumque Vd. -rum quae S. -rumque quae v. macerarumque E.) mala[*](malas V.) habent. ex his verna acerba[*](acerua V.) et[*](et VdTS. om.Ev(D). (num propter § 104?).) stomacho inutilia sunt, alvum, vesicam[*](uesicam dEv. -cissam V1. -cassam (supra script uesicas sanat) V2.) circumagunt, nervos laedunt. cocta

[*](Diosc. I 161. 162. 163. Diphilus ap. Athenaeum III 20 p. 80f. Pl. iun. 47, 21.) Melimela et reliqua dulcia[*](dulcis V.) stomachum et ventrem solvunt, siticulosa[*](sticulosa V.), aestuosa, sed nervos non laedunt.— Orbiculata sistunt alvum et vomitiones, urinas cient.— Silvestria mala similia sunt vernis acerbis alvumque sistunti sane in[*](acerbis—sane in Ev. om. r.) hunc[*](hac V.) usum inmatura opus sunt.

[*](Diosc. I 166.—Isidor. XVII 7, 8. Th. H. IV 4, 2. Athen. III 28 p. 84d. (cfr. Plin. XII 15). Gargil. 191, 25. 190, 2. Verg. Georg. II 126.) Citrea contra venenum in vino bibuntur vel ipsa vel semen. faciunt oris suavitatem decocto eorum[*](earum Vd.) colluti[*](colluti dTEH. -to v. collū V.) aut suco expresso[*](expraessu V.). horum semen edendum praecipiunt in malacia[*](praecipium in malicia V.) praegnatibus, ipsa vero contra[*](contrita Vd.) infirmitatem stomachi , sed[*](sed VdBas. et Ev.) non nisi ex aceto facile[*](facile EG. -llime rv (D).) manduntur[*](mandantur E.).

[*](Diosc. I 151. Gargil. 180, 1. 2. 3.) Punici mali novem genera nunc iterari[*](iterati E. -are v.a.S.) supervacuum [*](superuacuum v. -cuum cum ll.). ex iis[*](iis v. his ll.C.) dulcia, quae apyrena[*](apyrena S. -rina dEv. apirina V.cfr. XIII 112.) alio nomine appellavimus[*](appellamus Vf.),[*](13,112) stomacho inutilia habentur; inflationes pariunt, dentes[*](dentes om.V.) gingivasque laedunt. quae vero ab his sapore[*](13,113) proxima vinosa diximus, parvum nucleum habentia, utiliora paulo intelleguntur; alvum sistunt et stomachum, dumtaxat pauca[*](dist.ego.), ultraque[*](ultraque ego. cfr. § 20. citr- ll.v.) satietatem et[*](et VdS. sed Ev.) haec minime danda, quamquam omnino nulla in febri, nec carne acinorunm utili[*](utile VVen.) nec suco. caventur aeque vomitionibus ac bilem reicientibus[*](ac bilem reicientibus om.E.). [*]((cfr. Plin. XIII 113). Gargil. 180, 7. Cels. II 33. VI 9. Diosc. I 153 (coll. 152). Gargil. 183, 15. 180, 16–18.) uvam in his ac ne mustum quidem, sed protinus vinum

[*](Gargil. 182, 1–10. Diosc. I 151 extr. eup. II 156. (Scribon. 186).) Ex acerbo[*](aceruo V.) fit medicamentum quod stomatice vocatur , utilissimum oris vitiis, narium, aurium, oculorum caligini, pterygiis, genitalibus et iis[*](iis v. his ll.C.), quas nomas vocant et quae in ulceribus excrescunt[*](an excrescant?), contra leporem marinum[*](dist. ego. contra—marinum del. voluit H.) hoc modo: acinis detracto cortice tunsis sucoque decocto[*](decocta V.) ad[*](ternas Vf.) tertias cum[*](cum EG(D). de cum V. dein cum dTB(S).) croci[*](croco VT.) et aluminis scissi, murrae, mellis Attici selibris[*](sex libris dT.).[*](extr.: Cato 126. Pl. iun. 50, 6. (Marc. 28, 24). 55, 8–10. 50, 8–10. Gargil. 180, 18–21. Marc. 27, 116.) alii et hoc modo faciunt: punica acida. multa[*](acida multa om.E(U 502),acida mixta coni. S. (an acida mala?).) tunduntur, sucus in cacabo novo coquitur mellis crassitudine[*](crassitudo Vd.) ad virilitatis et sedis vitia et omnia, quae lycio curantur, aures purulentas, epiphoras incipientes, rubras[*](dist. S eV.) maculas in manibus. rami punicorum serpentes fugant. cortices[*](cortices Müller emend. IV 19. -ce ll. v.) punici ex vino cocti[*](decocti Ev.a.S. -to [et inposito] coni. Dal.) et inpositi perniones sanant[*](sanant Müller l. l. -tur ll.v.)[*](tribus ll.v.). contusum malum ex III heminis vini decoctum[*](decoctus V.) ad heminam tormina et taenias[*](tineas Ev.a.H.) pellit. punicum in olla

[*](Diosc. I 152. eupor. I 35. Gargil. 181, 5–10. 10–12.) Primus pomi huius partus florere incipientis cytinus vocatur a[*](a VdTfv(S). om.EG.) Graecis, mirae observationis multorum experimento . si quis unum ex his, solutus vinculo omni cinctus et calciatus[*](vinculo—calciatus om.E.) atque etiam anuli, decerpserit II digitis, pollice[*](duobus ll. v.) et quarto, sinistrae manus atque ita[*](etiam Vdv. ita E.) lustratis levi tactu[*](tractu d.) oculis in os additum devoraverit, ne dente contingat[*](continguat V.), adfirmatur nullam oculorum inbecillitatem passurus eodem[*](eodem VTfS. eo (d?)Ev.) anno. iidem[*](item d.) cytini siccati tritique[*](iritique V.) carnes excrescentes. cohibent, gingivis et dentibus medentur, vel si mobiles sint, decocto suco. ipsa corpuscula trita ulceribus, quae serpunt putrescuntve, inlinuntur, item oculorum inflammationi intestinorumque et fere ad omnia quae cortices malorum . adversantur scorpionibus.

[*](Diosc. I 154. Gargil. 181, 13–15. (cfr. 183, 19–24). 181, 15–20. Isidor. XVII 7, 6.) Non est satis mirari curam diligentiamque priscorum , qui omnia scrutati nihil intemptatum reliquerunt[*](reliquere dv.a.S.). in hoc ipso cytino flosculi sunt, antequam scilicet malum ipsum prodeat, erumpentes, quos[*](quod d.) balaustium[*](balaustium dv. -autium E. -atium V.) vocari diximus . hos quoque ergo experti invenere scorpionibus[*](13,113) adversari. sistunt potu menses feminarum, sanant ulcera oris[*](oris ulcera Ev.a.S.), tonsillas[*](et tonsillas EH.), uvam, sanguinis excreationes, ventris et stomachi solutiones[*](excreationis et solutionis VD.), genitalia, ulcera quacumque in parte manantia.[*](Diosc. I 151. (cfr. Scribon. 112. 85). I 153. (cfr. Marc. 28, 10).) siccavere etiam, ut sic[*](ut fic dEv. ut fif V1. tuffif V2.) quoque experirentur, inveneruntque tusorum farina dysintericos a morte revocari

Est et silvestre punicum a similitudine appellatum. eius radices rubro cortice denari pondere ex vino potae somnos faciunt. semine poto aqua[*](poto aqua (-am v) quae EG. pota quaque r.), quae subierit[*](subterit V.) cutem[*](cute d.), siccatur[*](siccat v.a.G.). mali punici corticis[*](cortices V.) fumo culices fugantur.

[*](Diosc. I 167. cfr. Plin. XXII 99.) Pirorum omnium cibus, etiam valentibus onerosus , aegris vini quoque modo negatur. decocta[*](dein cocta E.) eadem mire salubria et grata, praecipue Crustumina; quaecumque vero cum melle decocta stomachum adiuvant. fiunt[*](fluunt Vd.) cataplasmata e piris[*](cataplasmate piris Vd.) ad discutienda corporum vitia, et decocto [*](decocta Vdf.) eorum ad duritias utuntur. ipsa adversantur boletis atque[*](adque V.) fungis pelluntque[*](an pollentque? lac. statuit J: pondere < drachmae vneneum gt; repugnante.) pondere et pugnante suco.— Pirum silvestre tardissime maturescit.[*](Diosc I 168 (167). Pl. inn. 47, 22. Diosc. eupor. II 160. (cf. Plin. XXIV 2). Isidor. XVII 7, 15.) conciditur suspensumque siccatur ad sistendam alvum, quod et decoctum eius potu praestat. decocuntur et folia cum pomo ad eosdem usus. pirorum ligni cinis contra fungos[*](fungos dEv. -go sed V.) etiamnum[*](etiamnunc d.) efficacius proficit.—Mala piraque iumentis portatu[*](portatu/// d. -tum V.) mire

[*](Diosc. I 183 post med. Colum. VII 8, 1.) Fici sucus lacteus aceti naturam habet, itaque coaguli modo lac contrahit. excipitur ante[*](ante dEv. autem V1. autem ante V2.) maturitatem pomi et in umbra siccatur ad aperienda ulcera, cienda menstrua adpositu[*](adpositu TH. -tum Vdf. -ta E. -to G. -tus v.) cum luteo ovi aut potu cum amylo. podagris inlinitur cum farina Graeci[*](feci E. (foeni Graeci v.a. H. sed cfr. § 126).) feni et aceto. piles quoque detrahit palpebrarumque scabiem emendat, item licbenas et psoras.[*](Diosc. I 183. Pl. iun. 101, 12. 80, 15. 35, 3.) alvum solvit. lactis ficulni natura adversatur [*](adsectatur E.) crabronum vesparumque et similium venenis, privatim scorpionum. idem cum axungia verrucas tollit[*](ueruca et tollit V.). folia et[*](et om.dT.) quae non maturuere fici[*](maturuere fici dEv. -turae effitici V. inaruere et fici T.) strumis inlinuntur omnibusque, quae[*](omnibus quaeque Vd.) emollienda[*](emolienda V.) sint[*](sint VfEH. sunt dv.) discutiendave; praestant hoc et per se folia. et alius usus eorum[*](alius usus eorum dTJ. alius usus et alius eorum VfS. alii usus eorum tamquam Ev.) in fricando lichene et alopeciis [*](olopeciis V.) et[*](et om.d.) quaecumque exulcerari opus sit[*](sint VE.).[*](Pl. iun. 86, 9. 77, 5–7. Diosc. I 185. Pl. iun. 84, 25. 85, 1. Diosc. I 186.) et adversus canis morsus ramorum teneri cauliculi cuti inponuntur. iidem cum melle ulceribus, quae ceria[*](caeria V.v.a.C.) vocantur, inlinuntur . extrahunt infracta ossa cum papaveris silvestris foliis; canum rabiosorum morsus folio trito ex aceto restingunt[*](restingunt S coll. XXIV 45. 154. XXIX 62. restri- ll. v.). e nigra fico[*](ficu dEv.a.S.) candidi cauliculi inlinuntur furunculis, muris aranei morsibus[*](morsibus Ev. -sus ebu V. -su seuo d.) cum cera. cinis[*](ceracinis d.) earum e foliis gangraenis consumendisque quae[*](consumendis quaeque Vd.) excrescant[*](excrescant ego. -scunt ll. v.).[*](Diosc. I 183. § 120: Demetr. Scepsius ap. Athen. III 19 p. 80d. cfr. III 15 p. 78d. Isidor. XVII 7, 17.) fici[*](ficus d.) maturae urinam

[*](Diosc. I 184. Colum. VII 8, 2.—Seren. 527.) Caprificus etiamnum[*](etiannum V.) multo efficacior fico; * surculo [*](sarculo V.) quoque eius lacte[*](lac dEv.a.S.) coagulatur in caseo[*](caseo ll.v. -eum Verc.). *lactis minus habet[*](lactis—habet hue transposui e v. 10, ubi post fico habent ll. v. cfr. § 117.) *; exceptum id coactumque[*](ideo actumque V.) in duritiam suavitaten carnibus[*](dist. ego.) adfert fricatu. dilutum[*](fricatu. dilutum ego. -atur diluto ex ll.v. cfr. § 124 extr. XIII 99 et XIX 153. XXVIII 225. XXIX 134.) aceto miscetur exulceratoriis medicamentis. alvum solvit, vulvam cum amylo aperit, menses[*](menses VfS. pota menses r(?)v.) ciet cum luteo ovi. podagricis cum farina Graeci feni inlinitur. lepras, psoras, lichenas, lentigines expurgat, item venenatorum ictus et canis morsus.[*](cfr. Pl. iun. 27, 2.—Diosc. I 183 extr. I 185.) dentium quoque dolori hic sucus adpositus in lana prodest aut in cava[*](in caua (-uis v) eorum EH. canorum r.) eorum additus. cauliculi et folia admixto ervo contra marinorum venena prosunt; adicitur et vinum. bubulas carnes additi caules magno ligni conpendio percoquunt

[*](Diosc. IV 29. Nicand. ther. 47.) Herbam quoque[*](quoque quam v.a.S.) Graeci erinon[*](erinon ego e Diosc. -neon B. -nen E. her- r. erin v.) vocant, reddendam[*](reddenda Vdv.a.S.) in hoc loco propter gentilitatem. palmum alta est, cauliculis quinis fere, ocimi similitudine; flos candidus[*](similitudinem fios candidum V.), semen nigrum, parvum. tritum cum Attico melle oculorum epiphoris medetur. suciinstillatio[*](suci instillatio ego coll. Diosc. et XXIX 133. ut cun ciati (cyathi v) ut Ev.a.B (aut del.). >cum ut lati r. II drachmis cum cyathis Attici quattuor C(J) cum B e Diosc. utcumque autem G. cum cyathis add. lacunae signo D.) —decerpta enim[*](decerpta enim ego. -ptarum d. decreptarum V. decept- E. decerpto ramo J. -pta G. del. B. carptorum v.) manat lacte[*](dist.ego.) multo dulci[*](et dulci v.a.S.) herba—perquam utilis aurium dolori nitri exiguo addito. folia resistunt venenis.

[*](Diosc. I 174. Marc. 15, 14. 14, 9. cfr. Gargil. 192, 10–13.—Seren. 517. Pl. iun. 46, 19. Gargil. 191, 6–8. Martial. XIII 29.— (Diosc. I 164). Pl. iun. 73, 7. (Diosc. I 187). 11, 6. Gargil. 188, 17. (189, 19. 20). cfr. Marc. I 77.) Pruni[*](prunis V.) folia decocta[*](decocta del. S.) tonsillis, gingivis, uvae prosunt [*](dist. ego coll. Gargil.), in vino decocta[*](decocta (-tae VE) et ll.v.(S). -to eo H cum Gron.) et vehementius[*](uehementius ego e Gargil. cfr. XXIV 53. XXI 137. om. ll. v.), subinde conlutoore[*](conluto ore S. coluere ll. ore colluto v. ore conluendo Gargil.). ipsa pruna alvum molliunt, stomacho non[*](non ll.Tv (H). uero Verc.) utilissima, sed brevi momento.

Utiliora persica sucusque eorum[*](eorum dv. et eor- V. et ear- E.), etiam[*](etiamnum dv.a.S.) in vino aut in aceto[*](aut aceto dT.) expressus. neque[*](neque D cum U 505. que ll. qui (interrog.) S. nec est v.) alius eis[*](eis Ev(J). eius rfS.) pomis innocentior cibus; nusquam minus odoris, suci plus, qui tamen sitim[*](lac. ego indicavi. interciderunt nonnulla de Perseae arboris natura aliena (inde eius): cft. Diosc. I 187 et Plin. XV 45.) stimulet..... folia eius trita inlita haemorrhagian[*](haemorrhagiam G. -orrogiam d. -orroiam v. -orogian (emoro- V)r.) sistunt. nuclei[*](nuclei Ev. -eo V. -eus d.) persicorum cum oleo et aceto capitis doloribus inlinuntur.

[*]((Diosc. I 174). Pl. iun. 47, 23–48, 2. cfr. Gargil. 192, 6. 7. Marc. 27, 92. § 134: cfr. Diosc. I 181. 180. 182. Pl. iun. 74, 9.) Silvestrium quidem prunorum bacae, vel e radice cortex, in vino austero si decoquantur[*](decoquatur V.) ita, ut tries ex hemina supersit, alvum sistunt et tormina. satis est singulos cyathos decocti sumi[*](fumi V.).— Et in his[*](iis Ev.a.S.) et sativis prunis est limus arborum, quem Graeci lichena appellant rhagadiis[*](rhagadiis v. -dis D. ragadis Vd. tragodis E.) et condylomatis mire utilis.

Mora, in Aegypto et Cypro sui generis, ut diximus , largo suco abundant summo cortice desquamato;[*](13,56 sqq.) altior[*](altiore Ev.a.J.) plaga sicca est[*](sicca est J. -ccae si ll. -ccae S. -ccantur C. -cca v.) mirabili natura. sucus adversatur[*](16,182) venenis serpentium, prodest dysintericis, discutit panos omnesque collectiones, vulnera conglutinat, capitis dolores sedat, item aurium. splenicis[*](splenenicis V1. -neticis V2C.) ibitur atque inlinitur et contra perfrictiones.[*](Diosc. I 180. Pl. iun. 46, 20. Marc. 30, 11. Gargil. 196, 14. 15. Pl. iun. 48, 2.) celerrime teredinem sentit. neque[*](nec Ev.a.H.) apud nos suco minor usus: adversatur aconito[*](auersatur a cognito V.) et araneis in vino potus; alvum solvit, pituitas taeniasque[*](tineasque V2. ac tineas v.a.H.) et similia ventris animalia extrahit. hoc idem praestat et cortex tritus. folia tingunt capillum cum fici[*](fic' d.) nigrae et vitis cortice ve[*](corticeue ego. -cem V. -cibus (dE?)v(J). -ce S cum man. Dal.φύλλοιςDiosc. de ellipsi v. foliis cfr. nota ad XXV 121. an potius foliis corticeue?) simul coctis aqua caelesti. pomi ipsius sucus alvum solvit protinus. ipsa poma ad praesens stomacho utilia[*](inutilia coni. H. sed cfr. Gargil.), refrigerant, sitim faciunt; si non superveniat alius cibus, intumescunt[*](inacescunt Gargil. sed cfr. XXII 136.). ex inmaturis sucus sistit alvum, veluti animalis alicuius in hac arbore observandis miraculis quae in natura eius diximus.

[*](cfr. Diosc. I 180. Marc. 14, 38. 47. Pl iun. 25, 25–26, 4. Gargil. 196, 16–20. Pl. iun. 26, 4–7.) Fit ex pomo panchrestos stomatice, eadem ar-

[*](cfr. Marc. 31, 33.) Mira sunt praeterea quae produntur: prima[*](prima ego cfr. XX 254. XV 34. mira ll. J. del. D. mori G. mora v. de mendo cfr. XIX 70.) germinatione , priusquam in[*](in ll.v. om.fH. sed cfr. XVIII 130.) folia exeant, sinistra decerpi[*](decerpi iubentur v.a.S.) futura poma[*](futuri pomi Vd.). ricinos[*](cytinos coni. B.) Graeci vocant. hi terram si non attigere[*](atthingere V.), sanguinem sistunt adalligati[*](adalligati d2Ev. et all- V.om.d1.), sive ex vulnere fluat sive ore ive naribus sive haemorrhoidis[*](haemoroides Vd.). ad hoc servantur repositi .[*](extr.: Pl. iun. 110, 17.) idem praestare[*](praestari E.) et ramus dicitur luna plena defractus incipiens fructum habere, si terram non[*](non om.E.) adtigerit, privatim mulieribus adalligatus[*](adalligatos V. mensum VS. -sium v. mesum r.) lacerto contra abundantiam mensum. hoc et quocumque tempore ab ipsis decerptum ita, ut terram non adtingat[*](adtinguat V.), adalligatumque existimant praestare. folia mori trita aut arida decocta serpentium ictibus inponuntur ; aeque[*](aeque ego. alique (alii- E) ll. ad idemque v. aliquidque D. (an aliqui potu proficiunt?).) potu proficitur. scorpionibus adversatur e radice corticis[*](cortici V.) sucus ex vino aut posca potus. reddenda est et antiquorum conpositio.[*](extr. 140: Diosc. I 180. Pl. iun. 27, 1–3. Marc. 12, 57) sucum[*](conpositi usu cum V.) expressum pomi maturi inmaturique mixtum coquebant vase aereo ad mellis crassitudinem. aliqui murra adiecta et cupresso praeduratum[*](duratum dT.)in vaso sole[*](in uaso sole ego. cfr. XVIII 164. VII 30. XI 69. uas sole ll. v. ad solem H cum P eT.(an assiduo vel acri sole? cfr. XXVIII 143 et XIV 77)) torrebant, permiscentes spatha[*](spata V)

[*](141: Diosc. I 157. Gargil. 198, 1–7. Diosc. I 169 (170). cfr. Plin. XV 84. Gargil. 193, 4–6. 20. Diosc. I 173. cfr. Plin. XV 85. Gargil. 196, 7. 8. 197, 1. Martial. XIII 26.) Cerasia alvum molliunt, stomacho inutilia; eadem siccata alvum sistunt, urinam cient. invenio apud auctores[*](inuenio auctore E.), si quis matutino roscida cum suis nucleis devoret , in tantum levari alvum, ut pedes morbo liberentur.

Mespila[*](mespilis d. -pellis V.) exceptis setaniis, quae malo propiorem[*](propriorem Vd.) vim habent, reliqua adstringunt stomachum sistuntque alvum . item sorba sicca, nam recentia[*](recentia in E.) stomacho et alvo citae prosunt.

[*](Gargil. 206, 2–7. 205, 2.—Diosc. I 88. cfr. Scribon. 143.) Nuces pineae, quae resinam[*](sinam d.) habent, contusae leviter, additis in singulas[*](singulas H cum Gron. -lis ll. v. singulas singulis S cum vet. Dal.) sextariis aquae[*](aquae Ev. quae r.) ad dimidium decoctae, sanguinis excreationi medentur ita, ut cyathi bini[*](bini Ev. uini r.) bibantur ex eo. corticis e pinu in vino decoctum contra tormina datur. nuclei nucis pineae[*](piniae V.) sitim sedant et acrimoniam stomachi rosionesque et contrarios umores consistentes ibi. et infirmitatem virium roborant, renibus, vesicae utiles[*](utilis VD.).[*](Diosc. I 88. Marc. 30, 35. Cels. IV 17. Gargil. 205, 3.) fauces videntur exasperare et tussim[*](et tussi Vd. tussim et (ad seqq. relatum) D cum U 506. sed exasperare Plinio idem est ac liberare asperitate: cfr. §§ 80. 97, ut scribendum sit XXII 100 aut exasperandis (vel asperatis: cfr. XXIX 106) aut potius exulceratis (cfr. XXII 136.XXVIII 189. Cels. IV 11) et XXXI 67 exulceret (cfr. XXIII 22).). bilem

[*](Diosc. I 176.)[*](Gargil. 199, 14. 15. Pl. iun. 11, 7. cfr. Marc. 1, 14. Pl. iun 38, 25. Gargil. 200, 1. 2. Marc. 16, 84. Pl. iun. 86, 10 Gargil. 200, 3–5. 5–9. Seren. 459.) Amygdalae amarae radicum decoctum cutem in facie[*](faciem E.) corrigit[*](colligit E.) coloremque hilariorem facit. nuces ipsae somnum[*](somnium E.) faciunt et aviditatem[*](ariditatem Fröhner mus. Rhen. 47, 294. sed cfr. Gargil. (an excidit ueneream ante urinam?).), urinam et menses cient. capitis dolori[*](dolores d.) inlinuntur maximeque in febri; si ab ebrietate [*](dist.H.), in aceto et rosaceo et aquae sextario. sanguinem[*](et sanguinem Ev. a. D.) sistunt cum amylo et menta, lethargicis[*](lethargis Vf.) et comitialibus prosunt[*](dist. U 507 e Diosc. cfr. Gargil.) capite peruncto, epinyctidas sanant e vino vetere[*](uetera fS.), ulcera putrescentia, canum morsus cum melle et furfures ex facie ante fotu praeparata, item iocineris et renium dolores ex aqua potae, set saepe et[*](set saepe et ego. et saepe et (ex Ev) ll. v.(ex in hac dictione non usitatum. an vero scribendum aut sumptae? cfr. XXVI 55.) ecligmate[*](ecligmate v. eligmata ll.) cum resina terebinthina[*](terebentina V.)[*](punctum tolli voluit Val. Rose cum Gargil., sed cfr. Diosc.).[*](Gargil. 200, 10. 11. 199, 10. 11. 12–14. 201, 17. 199, 6. (201, 12).) calculosis[*](cauculosis E.) et difficili urinae in passo et ad purgandam cutem in aqua mulsa tritae sunt efficaces. prosunt ecligmate[*](eligmate Vd.)cum lacte[*](cum lacte ego e Diosc. om. ll.v.) iocineri[*](iocineris V.), tussi et colo cum elelisphaco[*](elelispaco Vd.)[*](dist. ego e Diosc. et Gargil.) modice addito e[*](e ego. cfr. § 153. et VdT. in Ev.) melle; sumitur nucis abellanae[*](auellanae dEv.a.S.)

[*](Pl. iun. 97, 7–9. cfr. Cels. III 24. IV 10.) Nucibus Graecis cum absinthi semrine ex aceto sumptis[*](sumtus V.) morbus regius sanari dicitur, isdem[*](isdem ED. iisd- S. item rv.) inlitis per se[*](per se si V.) vitia sedis et privatim condylomata, item tussis[*](tussi v.a.H.), sanguinis reiectio[*](reiectio EH. -oni B. relictio (reel- d)Vd. -to T. -tioni v (add. prodest).).

[*](Diosc. I 178. § 147 extr.: Seren. 1056. Pl. iun. 31, 10. Marc. 15, 32.) Nuces iuglandes Graeci a[*](a om.V.) capitis gravedine[*](grauedinem d.) appellavere . etenim arborum ipsarum foliorumque virus[*](uirus VdTfS. -res Ev.) in cerebrum penetrat[*](penetrant Ev.a.S.). hoc minore[*](minorem E.) tormento[*](tomento V1. nom- E. mom- v.a.H.), sed[*](sed ll. v. et H (D).) in cibis, nuclei faciunt. sunt autem recentes iucundiores; siccae unguinosiores[*](inuinosiores V. uino- dTv.a.B.) et stomacho inutiles, difficiles concoctu, capitis dolorem[*](dolores E.) inferentes, tussientibus inimicae, vomituris ieiunis[*](dist.B(J). cfr. Diosc.)[*](in ieiunis E.) aptae in[*](in B. om. ll.v(S).) tenesmo solo[*](colo JD.), trahunt enim pituitam. eaedem[*](eadem V.) praesumptae venena hebetant, item * adversantur cepis[*](aliis Diosc.) leniuntque earum[*](eorum d.) saporem.[*](Marc. 6, 3. 4, 51. Pl. iun. 86, 11. 77, 9 -11. 83, 5. Gargil. 205, 14. 15. cfr. Marc. 9, 89.) aurium inflammationi inponuntur, cum mellis exiguo et ruta mammis et luxatis, * anginae[*](anginae (ego. -nem V. -nam dv) cum ruta (-tae V) et oleo huc transposui ex v. 17, ubi post item habentVdv. om.E.) cum ruta et oleo*, cum cepa autem et sale et melle canis hominisque morsui[*](morsus Vd. (an ortum ex morsiuus pro morsibus?)). putamine nucis iuglandis dens cavus inuritur. putamen combustum tritumque in

[*](Diosc. I 179. Gargil. 201, 6—202, 4. (202, 15–19). Diosc. I 177. Gargil. 203, 2. (cfr. 203, 4 sqq.). Marc. 16, 99. (cfr. Diosc. I 145).) Nucis abellanae capitis dolorem faciunt et inflationem stomachi, corpori[*](corporis v.a.S.(D).) et[*](et dTfEv. et in VGron. etiam D.) pinguitudinis[*](pinguitudinis ego. -ni ll.v. -nem Gron.) conferunt plus quam sit[*](sit dTv. sunt V.om.ED.) verisimile. set[*](set ego. es V. est D cum U 508. haec d. hae TS. om.Ev.) tostae[*](tortae V.) et[*](et om.d.) destillationi medentur, tussique[*](tussique ego. -ssi quoque ll.v.) veteri tritae[*](tritae VdS. -tae et v. sumitae E.) in aqua mulsa potae; quidam adiciunt grana piperis, alii e passo bibunt.—Pistacia eosdem usus[*](usus et effectus v.a.D.) habent, quos nuclei pinei, praeterque ad[*](ad dEv. a V.) serpentium ictus, sive edantur sive bibantur.—Castaneae[*](castanea V.) vehementer sistunt stomachi et ventris fluctiones, alvum cient, sanguinem excreantibus prosunt, carnes alunt.

[*](Diosc. I 158. Gargil. 197, 9. 10. 197, 11–14 Diosc. I 172. 175.) Siliquae recentes, stomacho inutiles, alvum solvunt . eaedem[*](eadem V.) siccatae sistunt stomachoque utiliores fiunt, urinam cient. Syriacas in dolore stomachi ternas in aquae[*](aqua Vd.) sextariis[*](sextarios d.) decoquunt[*](decoquant V.) quidam ad dimidium eumque sucum[*]((sucum) per dies quinque continuos Gargil.) bibunt.—Sudor virgae corni[*](corni Ev. et (e T) cornu rT.) arboris, lamna[*](lamina dEv.a. S.) candente ferrea exceptus non contingente ligno, inlitaque inde ferrugo [*](perrugo V.) incipientes lichenas sanat.—Arbutus sive unedo[*](unede V. -done d.) fructum fert difficilem concoctioni et stomacho inutilem.

[*](Diosc. I 106.)[*](extr.: Marc. 1, 34.) Laurus excalfactoriam naturam habet et foliis et cortice et bacis; itaque[*](itaque v. cfr. Diosc.(ὅθεν). item- que ll.S.) decoctum ex his maximeque folis [*](maximeque foliis ego. -me foliisque Vd. -me (-me e v) foliis ES. (an excidit cortice ante foliisque?).), prodesse volvis et vesicis[*](uoluisse uesicis V.) convenit. inlita[*](illita v. inlata V. -tis d.) vero vesparum crabronumque et apium, item serpentium venenis resistunt[*](persistunt Vd.), maxime sepos[*](sepos (-pis v) dipsadis dTH. sepo id ips- V. se post ipsE.), dipsadis et viperae[*](uiprae V.). prosunt et mensibus feminarum cum oleo cocta, cum polenta autem, quae tenera sunt, trita ad[*](ad VEG. om.dv.) inflammationes[*](inflationes Ev.a.B.) oculorum, cum ruta[*](cumino dT.) testium, cum rosaceo capitis[*](ad capitis vet. Dal.) dolores[*](an dolori?) aut cum irino. quin et commanducata atque devorata per triduum terna liberant tussi, eadem suspiriis trita cum melle. cortex radicis cavendus[*](cauendis Vd1) gravidis. ipsa radix calculos rumpit, iocineri [*](tribus heminis d.) prodest III obolis in vino odorato pota[*](pota v. -tu ll.D.). folia potu[*](potu VED. -tae d. -ta v.) vomitiones movent. bacae menses trahunt adpositae tritae vel potae. tussim veterem et orthopnoean[*](orthopnoeam dBas. ortonoeant V. -opnoeam v.) sanant binae detracto[*](detractae V.) cortice in vino potae, si et febris sit, ex[*](sit ex dEv. silex V.) aqua

Maxime autem valet[*](ualet ego. cfr. § 158. et; Vd. ea ES. eius v(D).) aurus, quae[*](quae om.Vd.) tenuissima[*](tenuisse E. -iora v.a.S.) habet folia. bacae cum vino serpentibus et scorpionibus et araneis resistunt; ex oleo et aceto inlinuntur et lieni, iocineri [*](iocineris E.), gangraenis cum melle. et in fatigatione etiam aut perfrictione[*](prictiones V1. fri- V2.) suco eo perungui nitro adiecto prodest[*](prodes V1. prosunt V2.).[*](extr.: Pl. iun. 11, 8–10. Marc. 1, 50. (78).) sunt qui celeritati partus conferre multum[*](multum conferri (-rre v) Ev.a.S.) putent radicem[*](radicem dG. -ce rv.) acetabuli mensura in aqua[*](aqua dv. -uam r.) potam[*](pota v.a.G.), efficacius recentem quarn aridam. quidam[*](quidem V.) adversus scorpionum ictus x bacas[*](decem- ll.v.) dari iubent potui[*](potui dEv. -tu VD.), item et in remedio[*](an in remediū? cfr. XXV 145.) uvae iacentis quadrantem pondo bacarum foliorumve decoqui in aquae sextariis III[*](tribus ll.v.) ad tertias, eam calidam gargarizare et in capitis dolore inpari numero bacas cum oleo conterere et calfacere. [*](extr.: Marc. 27, 86.) —Laurus Delphicae[*](delficae V.) folia trita olfactaque[*](olfactaque Ev. quae r.) subinde pestilentiae contagia prohibent, tanto magis si et[*](si et VEv. si hae d.) urantur. oleum ex Delphica[*](delbica V. certa V.) ad cerata acopumque, ad perfrictiones[*](perfectiones V.)

[*](Diosc. 1 155.)[*](Pl. iun. 38, 27. Seren. 233. Menander: frg. com. Gr. IV p. 204. Pl. iun. 52, 7.) Myrtus sativa candida minus utilis[*](utilis TS. -le E. -lis est v. cfr. Diosc. inutilis Vd.) medicinae quam nigra[*](nigre d.). semen eius medetur sanguinem excreantibus, item contra fungos in vino potum. odorem oris commendat vel pridie commanducatum; ita[*](ita ego. itē ll.v. del. D cum vet. Dal. ideo coni. S.) apud Menandrum Synaristosae hoc edunt[*](aedunt V. edant d.). datur et dysintericis idem[*](item dT.om.Ev. a. S.) denarii pondere in vino. ulcera[*](uel cera V.) difficilia in extremitatibus corporis sanat cum vino subfervefactum.[*](Pl. iun. 92, 21. 48, 3.) inponitur lippitudini cum polenta et cardiacis in mamma sinistra et contra scorpionis ictum in mero et ad[*](meto et ad V. meteta d.) vesicae[*](uuae siccae d.) vitia, capitis dolores[*](dolore Vd.), aegilopas[*](et aegilopas Ev. a. S.), antequam suppurent[*](supurent V.), item tumoribus, exemptisque [*](ex- enntisque Vd.) nucleis in vino vetere tritum eruptionibus[*](eruptionibus Ev. -nis r. -ni S.) pituitae.

[*](Diosc. I 156. (155).) Myrtidanum diximus quomodo fieret. vulvae prodest adpositu[*](appositum v.a.H. an -itu et?), fotu et inlitu[*](inlito V.), myrto[*](myrto ego e Diosc. multo (ortum e murto) dEv. -tu V.) efficacius et cortice[*](14,104) et folio et semine. exprimitur et foliis sucus, mollissimis in pila tusis, adfuso paulatim vino austero, alias aqua[*](an statim? cfr. Diosc.) caelesti, atque etiam expresso utuntur ad oris, sedis[*](sedis VdS. -isque Ev(D).) ulcera, vulvae et ventris, capillorum nigritiam, alarum[*](alarum VS coll. Diosc. mal- Ev. mamill- dT.) perfusiones , purgationes lentiginum et ubi constringendum aliquid[*](an sit?) est.

[*](Diosc. IV 144.) Myrtus silvestris sive oxymyrsine sive chamaemyrsine bacis rubentibus et brevitate a[*](a om.VS.) sativa distat. radix eius in honore est, decocta vino ad renium dolores pota[*](potu VdD.) et difficili urinae praecipueque crassae et graveolenti[*](graue olentum V.), morbo regio et vulvarum purgationi trita cum vino; cauliculi quoque incipientes asparagorum modo in cibo sumpti[*](sumptis Vd.) et in[*](in om.d.) cinere cocti[*](coctis d.).[*](Seren. 596.) semen cum vino potum aut oleo et aceto calculos frangit, item in aceto et rosaceo tritum capitis dolores[*](dolorem d.) sedat et potum morbum[*](post morbum cetera usque ad XXIV 7 uel sucus decocti desunt inE.) regium. Castor oxymyrsinen[*](lac. ego indicavi; excidit ramulis vel cauliculis.) myrti.... foliisque[*](foliisque Vdxa. -liis v.) acutis[*](cutis a.), ex qua fiunt ruri scopae[*](ruri scopae av. ruris (tu- x) copiae rx.), ruscum vocavit, ad eosdem usus.

Et hactenus habent se medicinae urbanarum arborum; transeamus ad silvestres.

[*](cfr. Plin. XX 1. 2. XVII 130. Colum. arb. 17, 3. V 8, 7. —cfr. Plin. XVII 91. XX 92. Geop. V 11, 3. XII 17, 20.) Ne silvae quidem horridiorque naturae[*](narratae d. namr- x.) facies medicinis carent, sacra illa parente rerum omnium nusquam non remedia disponente homini, ut medicine[*](medicina Vdxv. -ne a. -nae D.) fieret etiam solitudo[*](solido dx.) ipsa, et[*](et ego. sed ll. v.) ad[*](ad V1dTxv. at a. et V2.) singula[*](singulas a. stgula V1. est gula V2.) illius[*](illis VTx.) discordiae atque concordiae miraculis occursantibus[*](occurren- tibus dTx.). quercus et olea tam pertinaci odio dissident, ut altera in alterius scrobe depacta emoriantur[*](depacta emoriantur D. -tae (-te x) morian- tur ll.v.), quercus vero et iuxta nucem iuglandem. pernicialia et brassicae cum vite odia; ipsum olus, quo vitis fugatur,[*](cfr. XXIII 116.—Colum. X 118.) adversum cyclamino et origano arescit. quin et annosas iam et quae sternantur arbores difficilius caedi, celerius marcescere[*](marcescere Vfa. maturesc- Tx. inaresc- d(?)v. cfr. nota ad XXV 90.) tradunt, si prius manu quam ferro attingantur. pomorum onera a iumentis[*](a iumentis Vdxv. iumenta aD.) statim sentiri[*](sentiri Vdxv. -re aD.), ac[*](ac om.a.), nisi prius ostendantur iis[*](its v. his ll. C.), quamvis pauca portent, sudare ilico[*](illico Dal.). ferulae asinis gratissimo sunt in pabulo, ceteris vero iumentis praesentaneo veneno, qua de causa id animal Libero patri adsignatur, cui et ferula.[*](cfr. Plin. XXXI 36) surdis etiam rerum sua cuique sunt venena ac minimis quoque. philyra [*](phylira VB.) coci et polline[*](pilline V.) nimium salem cibis[*](cibi d(?) H.) eximunt; praedulcium

Hinc[*](hic Vdx.) nata medicina[*](medicinae Vdx.). haec sola naturae placuerat[*](pla- cuit a.) esse remedia, parata vulgo, inventu facilia ac sine inpendio[*](facile sine dispendio a.) e[*](e a. et VdxH. ex v.) quibus vivimus[*](bibimus dx.). postea fraudes hominum et ingeniorum capturae officinas invenere istas[*](sitas V.), in quibus sua cuique homini venalis promittitur[*](uita promittitur dTx. yro- mititur uitia V.) vita. statim compositiones[*](cum positiones V.) et mixturae inexplicabiles decantantur[*](decantatur V.), Arabia atque India remedia[*](remedia ego. in rem- coni. H. in media VdTfx. -dio av. de mendo cfr. XXVI 10. (an uel Media?)) aestimantur, ulcerique parvo medicina a Rubro mari inputatur[*](inportatur D.), cum remedia vera cotidie pauperrimus quisque cenet[*](cenet S. coenet d(?)v. tenet xa. cente V.). nam si ex horto[*](ortu V.) petantur aut herba vel frutex quaeratur[*](quaeratur om.x.), nulla artium vilior fiat[*](fiet dTxv.a. Verc.). ita est profecto, magnitudine[*](magnitude v. a. D. popul; ego. -li ll. v.) populus R.[*](R. aD. om. r. Romani v.) perdidit[*](perditit x. periit D.) ritus, vincendoque[*](uicendo a.) victi sumus. paremus externis, et una artium imperatoribus quoque imperaverunt. verum[*](uerum om.Vx. (imperat. uerum v. a. H).) de his alias plura.

[*](Diosc. I 171.—cfr. Marc. 27, 112.) Loton[*](lothon Vx.) herbam[*](herba V.) itemque Aegyptiam[*](aegyptia V.) eodem nomine , alias et Syrticam arborem, diximus suis locis.[*](13,104 sqq.)

[*](Diosc. I 143. 142. Pl. iun. 77, 11–13. Marc. 4, 52. 27, 12. Diosc. I 143. (144).) Glans intrita[*](an inlita trita? cfr. Diosc.) duritias, quas cacoēthe[*](cacoethe av(S). -thes C. cachoete V. cacocte x. choete d.) vocant, cum salsa[*](falsa dxaC. fa- v. folia V.) axungia sanat. vehementiores[*](uehementiores ll. J. -resque v. -or est S. -ora sunt G.) iligna[*](iligna S e Diosc. -nae D. ligna VaG. lichenas dxv.) et[*](et om.dxv. a. G.) in omnibus cortex ipse corticique[*](corticisque dx.) tunica subiecta[*](subtecta V.). haec decocta iuvat coeliacos[*](coe- liacos dB. cel- x. cil- a. il- v. elia eos V.). dysintericis et inlinitur vel ipsa glans. eadem resistit serpentium ictibus, rheumatismis, suppurationibus . folia et bacae vel cortex vel sucus decocti prosunt [*](a v. pro- sunt rursus incipitE.) contra toxica. cortex inlinitur decoctus lacte vaccino serpentis plagae; datur et ex vino dysintericis. eadem et ilici vis.

[*](Diosc. IV 48.) Coccum ilicis vulneribus recentibus ex aceto inponitur, epiphoris ex aqua, oculis subfusis sanguine instillatu r[*](instillatur (X?)v. -tum ll.S.). est autem genus ex eo in Africa[*](africa J coll. XVI 32. XXII 3. attica ll. v.) fere et Asia[*](asia EXv. ania r.) nascens, celerrime in vermiculum id[*](uermiculum id ego. -lum EXv. uermis ultimis (subtilis S) rTS.) se mutans[*](remutans V.), quod ideo 20 scolecium[*](scolecion B. -licinon X. -lechilum E. -lethylon v. stultilum rT.) vocant inprobantque. principalia eius genera diximus.

[*](Diosc. I 146. Marc. 14, 10. Pl. iun. 52, 9–11. Marc. 27, 73. 9, 87. 8, 33. 38.) Nec pauciora gallae genera fecimus, solidam perforatam

[*](Diosc. III 93.)[*](Seren. 746. Pl. iun. 79, 7.) Viscum e robore praecipuum haberi[*](habere Vd.) diximus[*](diximus d.om. rX. (diximus haberi v).) et quo conficeretur[*](conferetur EX.) modo. quidam contusum in aqua decocunt,[*](16,30 245) donec nihil[*](nihil VdTfB(S). om.EXv(G).) innatet[*](innatat E.), quidam commanducantes[*](commanducants V1. -ant V2S.) acinos expuunt cortices. optimum quod sine cortice[*](cortice est X.) quod- que[*](quodque v. quoque ll.X.) levissimum, extra fulvum, intus[*](intus d2TEv. in his Vd1X.) porraceum. nihil est glutinosius[*](glutino siue se mollit V.). emollit, discutit tumores[*](tumores G. um- VE. humores dTX. -re v.), siccat strumas; cum resina et cera panos mitigat omnis[*](omni V.) generis.[*](cfr. Plin. XVI 250. 251. Marc. 34, 77.) quidam et

[*](Seren. 109 Pl. iun. 15, 4. Marc. 6, 17.—Seren. 641–643. 374.) Roboris pilulae ex adipe ursino[*](ursino v. uero ursino ll.fXS (lac. ante ex indicata). uere ursino D cum Strackio. sed cfr. Pl. iun.) alopecias capillo[*](capillo Xv. -os ll.) replent[*](replet Vd.).—Cerri folia et cortex et glans siccat[*](siccant X.) collectiones suppurationesque, fluctiones sistit. torpentes membrorum partes conroborat decoctum eius fotu[*](fucum V2 (pro fotu cui).), cui et insidere[*](insedere Vd2. sed- d1.) expedit siccandis adstringendisque partibus. radix cerri adversatur scorpionibus.

Suberis[*](suberi V2d. sib- V1.) cortex tritus ex aqua calida potus san- is guinem fluentem ex utralibet[*](utralibet EXv. -bus ex (et d) V1df. uteralibus V2.) parte[*](parte EXfv. -tes V1d. -tibus V2.) sistit. eiusdem cinis ex vino calido sanguinem excreantibus magnopere laudatur.

[*](Pl. iun. 25, 2–4. Marc. 11, 9. Pl. inn. 15, 5 Marc. 6, 18.) Fagi folia manducantur in gingivarum labrorumque [*](labrorumque VED. -brumque X1. -borumque dX2Ven. -biorumque v. cfr. XXVIII 188. XXIX 46. XXX 27. XXXIV 115. (XI 159. XXV 171).) vitiis. calculis[*](cauculis d. caulic- X.) glandis fagineae cinis inlinitur, item[*](idem dT.) cum melle alopeciis[*](alopicetis V.).

[*](Diosc. I 102.)[*](cfr. Pl. iun. 74, 7.—Pl. iun. 11, 10. Marc. 1, 62. Se- ren. 683. Pl. iun. 63, 22. 64, 1. Marc. 33, 24. Seren. 46. Pl. iun. 16, 14. Marc. 7, 9. 36, 33. Seren. 778. Nicand. ther. 585. (Marc. 16, 26). Pl. iun. 64, 1–3. Marc. 33, 24.) Cupressi folia trita serpentibus[*](serpentibus ll.T. -tis X. -tium V.)ulceribus[*](ulceribus ego e Diosc. om. ll. ictibus (X?)v. cfr. § 30 126. XXX 113. (an potius re- centibus uulneribus e Pl. iun. 74, 7?).) inponuntur , et capiti cum polenta, si a[*](si a dEXv. sua V.) sole doleat, item ramici [*](ramiti VXJ.cfr. nota ad XXVI 78.), qua de causa et bibuntur. testium quoque tumori cum cera[*](cerato EXv. a. Bas.) inlinuntur, capillum denigrant ex aceto. eadem trita cum II partibus[*](duabus ll.v.) panis mollis e vino Ammineo[*](amineo V(?)fv. a. Dal. cfr. not. ad XX 153 et XXXIV 103.) subacta pedum ac nervorum dolores[*](dolorum neruores V.) sedant[*](sedat dX.). pilulae adversus serpentium ictus bibuntur aut si eiciatur sanguis; collectionibus inlinuntur. ramici[*](ramiti VXJ.) quoque tenerae[*](tenere X.) tusae cum axungia et lomento prosunt[*](profunt EXv. ponunt r.). bibuntur ex eadem causa. parotidi et strumae cum farina inponuntur[*](ponuntur V.).[*](Pl. iun. 64, 3–5. (Marc. 33, 1). 80, 16. Seren. 591. Marc. 17, 15.) exprimitur sucus tusis[*](tusis EXv. tussi r.) cum semine. qui[*](qui om.d.) mixtus[*](mixas V.) oleo caliginem[*](caligini V.) oculorum aufert; item victoriati pondere in vino potus inlitusve [*](inlitusue ego coll. Pl. iun. -us- que ll.v.) cum fico[*](fico Vdv. uino EX.) sicca pingui exemptis granis vitia testium sanat, tumores[*](tumorem V. umores E. hu- X.) discutit et cum fermento strumas. radix cum foliis trita pota vesicae et stranguriae medetur[*](medentur Vd.) et contra phalangia. ramenta pota menses cient, scorpionum ictibus adversantur[*](aduer uensantur V.).

[*](Diosc. I 105.)[*](cfr. Scribon. 58. Marc. 12, 5. 36. Vitruv. II 9, 13. Plin. XVI 197.) Cedrus[*](cedros VX.) magna, quam cedrelaten[*](cedroelaten VdX.) vocant, dat picem , quae cedria[*](cedria EXv. deced- d. decreta V.) vocatur[*](uocantur V.), dentium doloribus utilissimam. frangit enim eos et[*](et om.Vd.) extrahit, dolores[*](dolorem dT.) sedat. cedri sucus

[*](Diosc. I 105.) Cedrides, hoc est fructus[*](fructus B e Diosc. frutices ll.Tv. -trices X.) cedri, tussim sanant, urinam cient, alvum sistunt, utiles ruptis, convulsis,

[*](Diosc. III 87.)[*](Pl. iun. 36, 2. Marc. 32, 12. Pl. iun. 79, 8. 80, 17. 72, 16. Marc. 15, 51. Pl. iun. 13, 20. Marc. 9, 92. 19. Cels. III 20.) De galbano diximus. neque umidum neque aridum probatur[*](pro- batum EX.) et[*](et ll.J. sed v.) quale[*](quales E. -le esset X.) docuimus. per se bibitur ad tussim[*](12,126) veterem, suspiria, rupta, convulsa, inponitur ischiadicis [*](scia- dicis V. cyatis X (ut § 23).), lateris doloribus, panis, furunculis, corpori ab ossibus[*](et ossibus Xman. Dal.) recedenti[*](recidendi V. recedentibus EXman. Dal.), strumis, articulorum nodis, dentium quoque doloribus. inlinitur et cum melle capitis ulceribus. purulentis infunditur auribus cum rosaceo aut nardo[*](et nardo X.). odore comitialibus subvenit et vulva[*](uuluae Xv. a. G.) strangulante[*](in strangulante E. in -latu Xv. a. G.) vel[*](uel ll.TfXS. et v.) in[*](in om.EXv. a. G.) stomachi defectu.[*](Nicand. ther. 51.) abortus non exeuntes trahit adpositu[*](adposito V.) vel suffitu, item ramo[*](rami E. -is v. a. S.) hellebori circumlitum atque subiectum. serpentes[*](12,126) nidore urentium fugari diximus. fugiunt et perunctos [*](peruncto E.) galbano. medetur et a[*](ab (V?)ED.) scorpione percussis. bibitur et in difficili partu fabae magnitudine in cyatho[*](cyato X. cia- V2. quia- V1.) vini, vulvasque conversas corrigit, cum murra[*](myra V.) autem et vino[*](uino VTS. in uino rXv.) mortuos [*](an emortuos?) partus[*](partus om.EX.) extrahit. adversatur et venenis, maxime toxicis , cum murra et vino[*](in uino EXv. a. S.). serpentes oleo et spondylio[*](spondilio X. spod- V.) mixto tactu necat. nocere urinae existimatur.

[*](Diosc. III 88.—Pl. iun. 47, 1. 68, 3. 35, 5.) Similis hammoniaci natura atque lacrimae, probandae[*](dist. ego. cfr. nota ad XXV 130.) ut diximus. mollit, calefacit[*](calfacit EXH.), discutit, dissolvit.[*](12,107)

[*](Diosc. I 79.—Pl. iun. 72, 16. Diosc. eupor. I 236. II 142.) Et styracis[*](syracis Vd.) naturam in peregrinis arboribus exposuimus [*](di- ximus (pro exposuimus) Xv. a. G.). placet praeter illa, quae diximus, maxime[*](12,124) pinguis, purus, albicantibus fragmentis[*](fragmentis Vdv. ftrange- E. ftringe- X.). medetur tussi, faucibus, pectoris vitiis, vulvae praeclusae duritieve[*](duritiaue fXVen.) laboranti , ciet menses potu adposituque[*](adpositoque E. -tu X.), alvum mollit. invenio potu[*](potum V.) modico[*](modicae E.) tristitiam animi resolvi, largiore[*](largiori d. -reque X.) contrahi . sonitus aurium emendat[*](emendat dEXv(J). -ati V1. -ari V2. -are S.) infusu[*](infusu v. -sum ll.XG(S). -sus vet. Dal.), strumas illitu[*](illitu v. - tum ll.XG(S). -tus vet. Dal.) nervorumque nodos. adversatur venenis, quae frigore necent[*](necent ego. noc- ll.v. cfr. XXV 151, de mendo XVIII 196 extr. (idem fortasse XXIII 43. 87 scribendum).), ideo et cicutae.

[*](Diosc. III 80.)[*](Pl. iun. 92, 2. 91, 12. 97, 16. 77, 14.) Spondylium[*](spon- dylium S. -ion v. -dilium ll. -ion X.) una demonstratum infunditur capitibus phreneticorum[*](freneticorum VX.) et lethargicorum, item capitis doloribus[*](12,128) longis cum oleo vetere; bibitur et in iocinerum vitiis [*](dist. ego e Diosc.)[*](ueteri d.), morbo regio, comitialibus, orthopnoicis, vulvarum strangulatione, quibus et suffitu prodest. alvum mollit.

[*](Diosc. I 20.—I 91.) Sphagnos[*](sphagnos Verc. (G). -non C. -acnos V2E2. spagnos X. phagos dE1. phaonos V1. -agnos v. splachnon B e Diosc.) sive sphacos[*](phacos VX.) sive bryon[*](brion V. -os X.) et in Gallia, ut indicavimus, nascitur, vulvis insidentium[*](insidentium ll.v.(D). decocto insid- C e Diosc.) utilis, item[*](12,108) genibus et feminum tumoribus mixtus nasturtio et aquae salsae[*](aqua salsa Ev. a. S.) tritus. cum vino autem et[*](autem et VdTXJ. autem ac fEH. ac G. ant v.) resina sicca potus urinam pellit celerrime. hydropicos inanit cum vino et iuniperis tritus ac potus.

Terebinthi[*](terebinti V (ut plerumque) Ven. ther- X.) folia et radix collectionibus inponuntur . decoctum eorum stomachum firmat. semen in capitis dolore bibitur in vino et contra difficultatem urinae , ventrem leniter[*](le- uiter EX. linit V.) emollit, venerem excitat.

[*](Diosc. I 86. Pl. iun. 41, 13–16. Marc. 16, 66. cfr. Vi- truv. II 9, 17. Cels. III 22 p. 111. Plin. XXXI 63. XXV 94.) Piceae et laricis folia trita[*](lac. indic. J e Diosc. sic fere explen- dam: inflammationibus medentur, trita.).... et in aceto decocta dentium dolori. prodest[*](prodest ll.XJ. prosunt v. prosunt, prodest D.) cinis corticum intertrigini[*](intertrigini ES. -nibus X. -nia d. -ni et Vv (J).), ambustis; potus alvum sistit, urinam movet, suffitu vulvas corrigit. piceae[*](picee X. -ce V.) folia privatim iocineri utilia sunt drachmae pondere in aqua mulsa pota[*](potata d.). silvas eas dumtaxat, quae picis resinaeque gratia radantur, utilissimas esse phthisicis[*](ptisicis X. phi- V.) aut qui longa aegritudine non recolligant[*](recolligantur essatis V. -tur esse satis d.) vires

[*](Diosc III 165. 166. 165.)[*](Marc. 26, 38.) Chamaepitys Latine abiga[*](abiga EG. auiga X. aiuga v.) vocatur[*](latine—uocatur om.Vd.)[*](uocatur G. uocatur dicitur EX. appellatur diciturque v.) propter abortus[*](propter abhortus V. abortus propter EX. (fortasse abortus propter Latine abiga uocatur, ut omis- sionis causa simul patefiat. cfr. Müller de stilo p. 16).), ab aliis tus terrae, cubitalibus ramis, flore pinus et odore. altera[*](alter V.) brevior[*](breuis est X. aluior V1. albior V2. leuior B e Diosc.) et incurva[*](incurua VdX. -uae E(?)v.),.... similis[*](lac. ego indicavi; exciderunt foliis aizoo. cfr. Diosc.). tertia eodem odore et ideo nomine quoque, parvola, cauliculo[*](cauliculo dEC. col- VB. -lycula (-llic- v)Xv.) digitali, foliis scabris, exiliblls, albis, in petris nascens, omnes herbae, sed propter cognationem nominis non differendae. prosunt adversus scorpionum ictus, item iocineri[*](iocineris VX.) inlitae cum palmis aut cotoneis; renibus et vesicae decoctum earum cum farina hordeacea.[*](Marc. 30, 43. (54). 25, 23.) morbo quoque regio et urinae difficultatibus ex aqua decoctae bibuntur. novissima contra serpentes[*](serpentes Xv. -tis ll.S. an serpentia (sc. ulcera)? cfr. Diosc. et § 15, nisi forte Plinius con- fuditἕρπηταςetἑρπετά.) valet cum melle; sic et adpositu[*](apposita Xv. a. H.) vulvas purgat. sanguinem densatum extrahit pota[*](potata d.). sudores facit perunctis ea, peculiariter renibus utilis[*](utilis est Xv. a. G.). fiunt ex ea et hydropicis pilulae cum fico[*](ficu dv. a. H.) alvum trahentes. lumborum dolorem victoriati pondere in vino finit[*](finit VEXv. fanat dT.) et tussim recentem . mortuos[*](an emortuos?) partus ex aceto cocta et pota[*](et pota VdH. pota EX. -taque v.) eicere protinus [*](statim dT.) dicitur.

[*](Diosc. IV 163.) Cum honore[*](cum honore (-nere X) EXv. om. rT.) et pityusa simili de causa dicetur[*](dicitur VX.), quam quidam[*](quidem V.) in tithymali[*](thitimalli X. intym- V. fuit ex V.) genere umerant. frutex est[*](est om.Vd.)

[*](extr.: cfr. Th. H. IX 2, 2.) Resinam supra[*](e supra EXv.a.S(D).) dictis arboribus gigni docuimus et genera eius[*](eius et EXv. eius r.) et nationes in ratione vini ac postea in,[*](14,122) arboribus. summae species duae, sicca et liquida. sicca[*](16,38) e pinu et[*](et pinu X.) picea[*](pice V.) fit, liquida terebintho, larice, lentisco, cupresso ; nam et hae[*](hae VfS. he X. eae TEv. ea d.) ferunt in Asia ac[*](ac VXS. et rv.) Syria.[*](Diosc. I 92. 91. 90.)[*](cfr. Pl. iun. 37, 24.) falluntur qui eandem putant[*](putant eam esse picem atque laricem V.) esse e picea atque larice; picea enim pinguem [*](pingue Vd.) et turis[*](turis dEB. tursi V. tyrsi X. (et—modo om. v).) modo sucosam fundit, larix gracilem ac mellei[*](melli V.) coloris[*](liquoris E(?)v.a. S. sed cfr. Diosc. et XVI 43.), virus[*](uerius EX.) redolentem. medici liquida raro utuntur [*](dist. v.a.S.) et in ovo fere, e[*](e G. om. ll. v.) larice propter tussim ulceraque viscerum—nec[*](nec Vdv.. ut E. et X.) pinea magnopere in usu[*](usus VX.) —, ceteris non nisi coctis. et coquendi[*](equoquendi V.) genera satis demonstravimus.

[*](Th. H. IX 2, 2. 3.) Arborum[*](in arborum v.a.D. de nudo ablat. cfr. XIX 80. (an potius arborum in?))[*](dist. v.a.D.) differentia placet terebinthina odoratissima[*](odorantissima E.) atque[*](atque EXv. quae r.) levissima, nationum Cypria et Syriaca, utraque mellis Attici colore[*](colores et V1. -ris et V2.), sed Cypria carnosior crassiorque[*](crassiorque (-uoc V) VdTD. sic- ciorque EXv.). in sicco genere quaerunt[*](querunt X. quaesunt Vd.) ut sit candida, pura, perlucida, in omni[*](in omni EXV. nomini V. -na d.) autem ut montana potius quam campestris, item aquilonia[*](adaquilonia V.)