Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*](41. 42: Diosc. IV 86.) Helxinen[*](helixinen R.) aliqui perdicium vocant, quoniam perdices ea praecipue vescantur, alii sideritem[*](sidentem x. -erite R. -tin G.), nonnulli parthenium. folia habet mixtae similitudinis plantagini et marruvio, cauliculos densos[*](densos ll. v. an teneros (tenues)? cfr. Diosc.), leviter rubentes, semina in capitibus lappaceis adhaerescentia[*](adnerescentia R.) vestibus, unde et helxinen [*](elxinen x. helexineti R.) dictam volunt. sed nos qualis vera esset helxine[*](elxine x. helexine R.)[*](21,96) diximus priore[*](priore v. -ori VRC. proximo rT.) libro. haec autem inficit[*](inficit lanas ll.v. an inlitis foliis? cfr. Diosc.) lanas, sanat ignes sacros[*]( dist. ego.) et tumores collectionesque omnes[*](omnes - 21 sacros et om.R.) et adusta, panos. sucus eius[*](eius Vxv.om.dH.) cum psimithio[*](psimithio v. psinithio V.psinthio d. psintio x. psimmythio C.) ignes[*](ignes sacros dxv.cfr. Diosc. om.VT(?)RH.praeterea errore iteraverunt humores collectiones dx (quod apparet fuisse etiam in archetypo cod.R). tumores collectionesque v. om.VT(?)RH.) sacros et guttura[*](guttura del. H.) incipientia

turgescere, item veterem tussim cyatho[*](cyatho v. cyato R. ciato V. quiata r.) hausto et omnia vitia umida[*](uitia umida ego. cfr. XXIV 110. XXXII 85. ut in umido (hum- x) VdTfx. in humido Rv.) , sicut tonsillas et aures[*](aures ego coll. Diosc. arietes VdxMurbac. uari- ces Rv.) cum rosaceo. inponitur et podagris cum caprino sebo[*](sepo x. seuo dv. a. S.) ceraque Cypria.

Perdicium[*](dist. ego. cfr. index.) sive[*](siue etiam ego. siue nam R. nam rv.) parthenium sive etiam sideritis alia est; ab nostris[*](a nostris Rv. a. S.) herba urceolaris vocatur, a aliis astercum[*](aftercum xTS. altercum VfR. aftericum dv.); folio similis ocimo[*](ocimo Rv.mis VfTx. -mus d. an ocimi?), nigrior tantum, nascens in tegulis parietinisque. medetur cum mica[*](mica v. medica Vdx. -casR.) salis[*](aliis R.) trita iisdem[*](tritam V.) omnibus, quibus lamium, et eodem modo, item vomicae calfacto suco pota, sed contra vulsa, rupta lapsusque et praecipitia[*](praecipitia ut J. -ti aut VR.tatus r. -tia aut v.), ut vehiculorum eversiones[*](euersionis Vx.) , singularis.[*](Plutarch. Pericl. 13.) verna carus Pericli[*](periculi Vx.) Atheniensium principi, cum is[*](his Vx.) in arce templum aedificaret repsissetque[*](repsissetque v. repsitque V. repsisque dx. reptisque R.) super altitudinem fastigii et[*](et ante R.) inde cecidisset, hac[*](haec V.) herba dicitur sanatus, monstrata Pericli[*](periculi V. -ulis dx.) somnio[*](omnino dx.) a Minerva, quare parthenium vocari coepta est adsignaturque ei deae. hic est vernula, cuius[*](cui x.) effigies ex aere fusa[*](fusa dv. effusa Vx. fussasR.) est et[*](et D del. cum U 477.) nobilis ille splanchnoptes[*](spanchinoptes (-octes x) dx. spacchVf.).

[*](Th. H. IX 12, 1. Diosc. III 8. 9 extr.) Chamaeleonem[*](chamaeleon d. cameleon x.an chamaeleontem? cfr. § 85. XXX 30. XXIII 75; contra § 157. XXVI 164. XXVIII 162.) aliqui ixian[*](ixian C. ixion (yx- x) ll. v.) vocant. duo genera eius: candidior asperiora habet folia, serpit in terra[*](terra om.x. terr R.) echini[*](ecinis R.) modo spinas erigens, radice dulci, odore gravi[*](graui VdTfx. grauissimo Rv. cfr. Theophr. et Diosc.).

quibusdam in[*](in om.R.) locis viscum gignit album sub alis[*](suis cum Vx.) foliorum, maxime circa canis ortum, quo modo tura nasci dicuntur, unde et ixia[*](ixia v. exia (hexia x) ll.) appellatur. hac[*](hac fS. cfr. XX 263. XXI 96. haec R. has V. hac et Tv.has et d. hoc ut B e Diosc.) mastiche utuntur mulieres. quare et[*](an et delend?) chamaeleon vocetur[*](uocatur dx.), varietate foliorum evenit; mutat enim cum terra colores, hic niger, illic[*](illic VRv. hic r.) viridis, aliubi[*](alibi dx.) cyaneus[*](craneus x.) , aliubi[*](aliubi croceus Rv. om. r. 9 mensura dxv. om. r.) croceus atque aliis coloribus.[*](Diosc. III 8. Th. H. IX 12, 1.) ex his candidus hydropicos sanat suco radicis decoctae; bibitur drachma in passo. pellit et interaneorum animalia acetabuli mensura suci eiusdem in vino austero cum origani scopis[*](scopiis V.). facit[*](facti R.)ad[*](ad B. om. ll. v.) difficultatem urinae. hic sucus occidit [*](dist. ego.)[*](occidit et panos xT.) et canes suesque[*](suesque in polenta VRv. suesque d. in polenta et canes suesque xT.) in polenta addita aqua et oleo, contrahit in se mures ac necat, nisi protinus aquam[*](aquam dRv. quam r.) sorbeant . radicem eius aliqui concisam servari iubent funiculis pendentem decoquereque[*](decoquereque ego. cfr. § 121. XXI 176. -quentque VR. -quiquerTD. -quuntque v.) in cibo contra fluctiones[*](fluxiones dv. a. S. fluctuationes x.), quas Graeci rheumatismos vocant.[*](Diosc. III 9. 8.) ex nigris aliqui marem dixere, cui flos purpureus esset[*](esset et dxv. esset V. est ef R.an est et?), et feminam, cui[*](cuinam R.) violaceus; set[*](set ego. et VdTfx.om.Rv.) una[*](uno v.a.S.) nascuntur caule cubitali, crassitudine digitali. radicibus eorum[*](eorumego. earum ll.v.) lichenes curantur cum sulpure et bitumine una coctis, conmanducatis vero dentes mobiles aut in aceto decoctis. suco scabiem et quadripedum sanant. et ricinos canum necat[*](negat R. necant dv.a.S.), iuvencos[*](iuuencas Rv.a.H.) quoque anginae modo, quare a quibusdam ulophyton[*](ulophyton ego coll. ind. -phiton VTxv. -philon d. olopylon R. ulophonon B.) vocatur, set[*](set ego. est ll. v. del. B.) et cynozolon[*](cynozialon (cin- x) dx. cynosialon Vf.)
propter gravitatem odoris. ferunt et haec viscum ulceribus utilissimum. omnium autem generum eorum radices scorpionibus adversantur.

[*](Diosc. II 157.—ib. IV 23.) Coronopus oblonga herba est cum fissuris. seritur interim, quoniam radix coeliacis[*](celiacis xVen. cocleacis V. coquiliacis R.) praeclare facit in cinere tosta.

Et anchusae radix in usu est, digitali crassitudine . finditur papyri modo manusque inficit sanguineo colore, praeparat lanas pretiosis coloribus. sanat ulcera in cerato, praecipue senum, item adusta. liquari non potest in aqua, oleo dissolvitur; idque sincerae experimentum est. datur et ad renium dolores drachma eius potui[*](potum R.om. v. a. Bas.) in vino aut, si febris sit, in decocto balani; item[*](item in R.) iocinerum vitiis et lienis[*](lienis RC. lieni rTv. cfr. § 65.) et bile[*](bilem dx.) subfusis. lepris et lentigini [*](lentigini v. -ginis R. -gines r.) inlinitur ex aceto. folia trita cum melle et farina luxatis inponuntur, et pota[*](potatur V2R.) drachmis[*](drachmas R.) duabus in mulso[*](mulso Vdxv. fulgo R.) alvum sistunt. pulices necare radix in aqua decocta traditur.

[*](Diosc. IV 27.) Est et[*](Et estR.) alia similis pseudoanchusa[*](seudo anchusa x. pseudoancus R.) ob id appellata, a[*](a Vdxv. et R.om. Ven.) quibusdam vero echis aut[*](ethisa ut x. et his aut R.) doris[*](odoris VxR.) et multis aliis nominibus , lanuginosior et minus pinguis, tenuioribus foliis, languidioribus[*](et languidioribus x (?) v.a.S.cfr. § 75.). radix in[*](in om.Rv.a.H.) oleo[*](oleo vet.Dal. oleum ll.fv.a.H.) non fundit rubentem[*](sed rubentem v.a.H.) sucum, et hoc ab anchusa discernitur. contra serpentes efficacissima potu[*](potu dxv. potum r.) foliorum vel seminis. folia ictibus[*](an et ictibus?) inponuntur. virus serpentes[*](serpentium dxv.a.S. (ante uirus excidit fortasse radicis; cfr. Diosc.).) fugat. bibitur et propter spinam[*](spinam v.spinae ll.an spinae dolorem?). folium eius sinistra decerpi iubent Magi et[*](magi et Vdxv. magici R.), cuius causa sumatur, dici tertianisque febribus adalligari.

[*](Diosc. IV 24.) Est et[*](et om.Vdxv.a.G.) alia herba proprio nomine onochilon[*](onochelos B. -chiles G.), quam aliqui anchusam vocant, alii archebion, alii onochelim [*](ono cholin V. nochelim x.), aliqui rhexiam[*](rexiam Vx. raxian R.), multi enchrysam[*](enchrysamH (-son v). cfr. index. enichrysam (-chrisam f) Vf. encrisam T.enecrisam dx. enchysam R. enchusam B.), parvo frutice, flore purpureo, asperis foliis[*](foliis Vdxv.floris R.) et ramis, radice messibus sanguinea , cetero nigra, in sabulosis nascens, efficax contra serpentes maximeque viperas et radice et foliis, aeque cibo ac potu. vires habet messibus. folia trita odorem[*](odore V.) cucumeris reddunt. datur in cyathis tribus vulva procidente[*](procedente R.). [*](Diosc. IV 25.)pellit et taenias[*](teneas V. tineasv.a.S.) cum hysopo, et in dolore renium[*](penium dTx.) aut iocineris ex aqua mulsa, si[*](si dxRv. in V.) febris sit, sin aliter, e vino bibitur. lentigini ac lepris[*](aut leprisdTx.) radix inlinitur. habentes eam a serpentibus feriri negantur. est et alia huic similis flore rubro, minor, et ipsa ad eosdem usus, traduntque, conmanducata ea si inspuatur[*](inspuatur v. inspuat Vdx. instra.at R.an inspua-tur ori? cfr. Diosc.), mori serpentem.

[*](Diosc. III 144.) Anthemis magnis laudibus celebratur ab Asclepiade . aliqui leucanthemida[*](leuchantemum V. leucantemium x.) vocant, alii leucanthemum, alii eranthemida[*](eranthemida B. erathe- dR. erate- x. arathe- V. are the- v. floreant R.), quoniam vere floreat; alii chamaemelon[*](camemelon x. cheme- V. cume- R.), quoniam odorem mali habeat. nonnulli melanthion vocant. genera eius tria fronde[*](fronde VxfRv (D). flore d(?)B coni. e Diosc.) tantum distant, palmum non excedentia [*](lac. ego indicavi; exciderunt floribus non maioribus quam foliis. cfr. Diosc. et XXVII 97. 98. (foliis, floribus rutae Müller emend. IV 4. foliis rutae similibus, floribus U 478).), parvis foliis[*](foliis VTfxRD. foliis ut v. a. B. floribus ut d(?) B coni. e Diosc.)..... rutae candidis[*](canidi R.) aut malinis[*](melinis v. a. S. cfr. XXXV 30. (XIII 5. 11. XXIII 103).) aut purpureis. in macro solo aut iuxta semitas colligitur[*](colligi R.) vere et in coronamenta[*](coronamentis dx.) reponitur. eodem tempore et medici

folia tusa in pastillos digerunt, item florem et radicem. dantur omnia mixta[*](omnia tusa mixta x.) drachmae unius pondere contra serpentium omnium[*](omnium om.Vxv.a.G.) ictus. pellunt[*](pellitd(?) v.a.S.) mortuos[*](an emortuos?) partus, item menstrua in potu et urinam calculosque, inlita[*](inlita ego.om.ll.v.) inflationes[*](inflammationes dx.), iocinerum[*](dist.U 479.) vitia, bilem subfusam[*](infusam x.), aegilopia, conmanducata ulcerum eruptiones manantes sanant[*](sanant U 479. sanat ll.v.). ex omnibus his generibus ad calculos efficacissima est quae florem purpureum habet, cuius et foliorum et fruticis amplitudo maiuscula[*](et maiuscula R.) est. hanc proprie quidam eranthemim[*](eranthemum dx. -mon B.) vocant.

[*](Homerus ξ 348. δ 602. Diosc. IV 109.) Loton qui arborem putant tantum esse, vel Homero auctore coargui possunt[*](possint R.). is enim inter herbas subnascentes deorum[*](dearum R.) voluptati loton primam nominavit. folia eius cum melle oculorum cicatrices[*](cicatrices Vdxv.cicer R.), argema, nubeculas [*](nu//culas V. niculas R.) discutiunt.

[*](Diosc. IV 112. ierodot. II 92. Th. H. IV 8, 11.) Est et lotometra[*](lothometra x. -tras R.), quae fit ex loto sata, ex cuius semine simili milio[*](simili milio B. simillimi// V. -illimo dv(Brot.).simillo x. -illime R. simili mili S.) putri[*](putri J coll. XIII 108.porri ll. v. a. B (Brot.). del. B. cibarii S. an puri (vel parui)?) fiunt panes in Aegypto a pastoribus , maxime aqua vel lacte subacti[*](subacti ego. cfr. XVIII 105. 106. -tio VR. -to rv. an subacti et?). negatur quicquam[*](quiquam VR.) illo pane salubrius esse aut levius, dum[*](cum R.) caleat. refrigeratus difficilius concoquitur fitque ponderosus. constat eos, qui illo vivant, nec dysinteria nec tenesmo neque aliis morbis ventris[*](uentri V.) infestari. itaque inter remedia eorum habetur[*](habetur v. habentur xR. b???tur d. habent VS.).

[*](Diosc. IV 190.—Th. H. VII 8, 1.—Nicand. ther. 678.) Heliotropii miraculum saepius diximus cum[*](2,109,18,252) sole sese[*](sese v.saepe VR.om.r. se Verc.) circumagentis etiam nubilo die; tantus[*](tantum dxRv.a.C.) sideris

amor est[*](amor est VTRv. -orem r. (et add.dTx).). noctu velut[*](uelut om.x.) desiderio contrahit[*](contrahi G.) caeruleum florem. genera eius duo, tricoccum et helioscopium. hoc altius, quamquam utrumque semipedalem altitudinem non excedit, ab ima[*](ima v e Theophr. una ll.J.) radice ramosum. semen in folliculo messibus[*](mensibus V.) colligitur [*](mulsoque R.). nascitur nonnisi in pingui solo cultoque maxime, tricoccum ubique. si decoquatur[*](decoquantur VRVen.), invenio cibis placere et in lacte iucundius alvum molliri et, si decocti sucus bibatur, efficacissime exinaniri. maioris sucus excipitur aestate hora sexta, miscetur cum vino[*](cumino dx.), sic firmior.[*](Diosc. IV 191. 190. 191.) capitis dolores sedat rosaceo admixto. verrucas cum sale tollit sucus e folio, unde nostri verrucariam herbam appellavere, aliis cognominari effectibus digniorem. namque et serpentibus et scorpionibus resistit ex vino aut aqua mulsa, ut Apollophanes et[*](apollophanes et om.V.) Apollodorus tradunt. folia infantium destillationibus[*](et destillationibus R. dist dx v. a. Dal. fortasse corruptum; cfr. XXX 135 (adustio).), quod[*](quodll. v. quam D cum U 479. an quod uitium (vel malum)?) siriasim[*](syriasin x. sisiasim R.) vocant, inlita medentur , item contractionibus, etiam si id comitialiler accidat[*](accidant Vx. (an id uitium... accidat? cfr. XXX 135). 17 eos Vxv. a. H.). decocto quoque foveri os saluberrimum est. potum id pellit taenias et renium harenas. si cuminum adiciatur, calculos frangit. decoqui cum radice oportet, quae cum foliis et hircino sebo[*](seuo dRv.a.S.) podagris inlinitur. alterum genus, quod tricoccum appellavimus et alio nomine scorpiuron[*](scorpion dx.)[*](57) vocatur, foliis non solum minoribus, sed etiam in terram vergentibus. semen ei est effigie scorpionis caudae, quare nomen. vis[*](uisa R.) ad omnia venenata[*](uenena x.cfr. § 18.) et phalangia, sed contra scorpiones praecipue inlita[*](an praecipua inlitae?). non feriuntur habentes, et si terram surculo heliotropii circumscribat[*](circumscribant R.) aliquis, negant[*](negat V.) scorpionem egredi, inposita vero herba aut uda[*](uda RG.om r. inde v.) omnino
respersum[*](an respersa? cfr. XXIX 75.) protinus mori. seminis[*](semini R. semen x.) grana[*](grana—2 tertianis om.Vdx.) quattuor pota quartanis prodesse dicuntur, tria vero tertianis, vel si herba ipsa[*](ipsa d(?)RG om. rv.) ter circumlata subiciatur capiti[*](capi R.). semen et[*](semen et om.x.) venerem stimulat, cum melle panos discutit. verrucas[*](uerricas R.) hoc utique heliotropium radicitus extrahit et excrescentia in sedibus. spinae quoque[*](hispane quoquae V.) ac lumborum sanguinem corruptum trahit inlitum semen et[*](et ll.v.an uel?) potum[*](potum dRv. potum inlitum (ill- x) Vx.) in iure gallinacei decoctum aut cum beta et lente. cortex seminis liventibus colorem reddit. Magi heliotropium in[*](in CFW Müller p. 22. om. ll. v. cfr. § 38; contra § 50.) quartanis quater, in tertianis ter adligari iubent ab ipso aegro precarique eum[*](cum R.), soluturum se nodos[*](se cum nodos V.) liberatum, et iacere[*](iacere ego. facere ll. S. ita facere v.) non exempta herba.

[*](Th. H. VII 10, 5. 14, 1. Diosc. 134. 135.) Aliud adianto miraculum: aestate viret, bruma non marcescit, aquas respuit, perfusum mersumve sicco simile est—tanta dissociatio deprehenditur—, unde et nomen a Graecis alioqui frutici topiario. quidam callitrichon vocant, alii polytrichon[*](polytrichon v. -icum VdR. poliotricum x.), utrumque ab[*](ab dRG. est ab rTfv.) effectu. tinguit enim capillum et ad hoc decoquitur in vino cum semine apii adiecto oleo copioso[*](copioso ego. cfr. XIX 94. XX 66. -sum VxR. -se dv.), ut crispum densumque faciat; et defluere autem prohibet. duo genera eius[*](eius genera R (?)G. genera d.cfr. § 45.): candidius et nigrum breviusque[*](ueriusque R.). id, quod maius est, polytrichon[*](politricon x. polycyon R.), aliqui trichomanes vocant. utrique ramuli nigro colore nitent[*](nitent V1dx. item V2R.), foliis felicis[*](filicis dv. a. S. ylicis x.), ex quibus inferiora aspera ac[*](ac om.R.) fusca sunt, omnia autem contrariis pediculis, densa ex adverso inter se[*](inter se ex aduerso Vdxv. a. S. an densa et aduersa inter se contrariis pediculis? cfr. Theophr. et XXVII 138. XIII 55.), radix nulla. umbrosas petras parietumque aspergines

ac fontium maxime specus sequitur et saxa manantia , quod miremur[*](miramur dx.), cum aquas non sentiat[*](sentiant R.).[*](Diosc. IV 134.) calculos e corpore mire pellit[*](mire pellit dxR. //repellitV.) frangitque[*](frangique R.), utique nigrum, qua de causa potius quam quod in saxis nasceretur a nostris saxifragum appellatum crediderim. bibitur e vino quantum[*](quantum v. quam cum ll.) terni[*](ciere x.) decerpsere[*](an decerpserint?) digiti[*](digiti VRv. dicit d. dicitur x.). urinam[*](an excideruntutriusque ramuli ante urinam?) cient, serpentium et araneorum venenis resistunt, in vino decocti alvum sistunt. capitis dolores corona ex his sedat. contra scolopendrae morsus inlinuntur, crebro auferendi, ne perurant[*](perurant Gronov.perunt VR. pereant r v. a. H.); hoc et in alopeciis. strumas discutiunt furfuresque in facie et capitis manantia ulcera. decoctum ex his prodest suspiriosis et iocineri[*](iocineris R.) et lieni[*](et lieni dv. lienis r.) et felle subfusis et hydropicis[*](et ante hydropicis om.Vx.an recte?). stranguriae inlinuntur et renibus cum absinthio[*](absintho R.). secundas cient et menstrua. sanguinem sistunt ex aceto aut rubi[*](rubis dx.) suco poti. infantes quoque exulcerati perunguntur ex iis cum[*](dist. ego.) rosaceo et vino.—(Virus[*](uirus ego. cfr. XXV 157. XIX 88.prius ll.v.) folii[*](folium v.)in[*](in v. om. ll. (deest fortasse post inpubis vitii alicuius significatio).) urina pueri inpubis tritum quidem cum aphronitro[*](aphronitro v. -trio d.aphonitro R. afonitrio (affo-x) r.) et inlitum ventri mulierum , ne[*](ne Vdxv. e R.) rugosus fiat, praestare dicitur.) - perdices et gallinaceos pugnaciores fieri putant in cibum eorum additis , pecorique esse utilissimos.

[*](Th. H. VII 12, 3.) Picris ab insigni amaritudine[*](ama ritudinis Ev.a.G.) cognominatur, ut diximus, folio rotundo. tollit eximie verrucas. thesium[*](21,105) quoque non dissimili amaritudine est, sed[*](sed om.VTS.) purgat alvum, in quem usum teritur ex aqua.

[*](Nicand. ther. 534.)[*](Diosc. II 199.) Asphodelum de clarissimis herbarum, ut[*](ut om.dv.a.S.) quod[*](quam E2v.a.S.)

heroion[*](heroion v. -oneon dRE. Brot. hereneon V. heroum TS.) aliqui appellaverint[*](appellauerunt dTv.a.S.), Hesiodus et in silvis[*](filuis VE2v. fuluis E1. fluuiis rTS.) nasci dixit, Dionysius[*](dionysium V.) marem ac feminam esse. defectis corporibus et phthisicis constat bulbos eius cum tisana decoctos aptissime dari[*](dari ll. G. mederi E2v.), panemque ex his cum farina subactis saluberrimum esse. Nicander et contra serpentes ac scorpiones vel caulem, quem anthericum vocavimus,[*](21,109) vel semen vel bulbos dedit in vino tribus drachmis substravitque somno contra hos metus. datur et contra venenata marina et contra scolopendras terrestres. cocleae mire in Campania[*](campa niam V.) caulem[*](caule V. calem R.) eum persequuntur et sugendo arefaciunt. folia quoque inlinuntur venenatorum[*](uenenatarum VdR.) vulneribus ex vino. bulbi nervis articulisque[*](arti culosque V2. tussi V.) cum polenta tunsi inlinuntur . prodest et concisis ex aceto lichenas fricare[*](fricari d.), item ulceribus putrescentibus ex aqua inponere[*](ponere R.), mammarum quoque et testium inflanmationibus. decocti in faece vini oculorum epiphoris supposito linteolo medentur. fere in quocumque morbo magis decoctis[*](magis decoctis medici dBrot. magis medici nodis T. decoctis magis medici v. a. H. (Magi U 480).) utuntur, item ad tibiarum taetra ulcera rimasque corporum quacumque in parte farina arefactorum[*](arefactu rum R.). autumno autem colliguntur, cum plurimum valent[*](ualenti V.). sucus quoque ex[*](ex TEv. et r.) tusis[*](tusis dTv. tussisVRE1. tirsis E2.) expressus aut decoctis[*](decoctus V2v.a.Dal.) utilis fit corporis dolori[*](aurium dolori U 481. sed cfr. XXI 146. XXVI 107.) cum melle, idem odorem[*](odorem dEv. dolorem r.) corporis iucundum affectantibus[*](defectantibus V.) cum iri arida et salis exiguo. folia et supra dictis medentur et strumis, panis, ulceribus in facie decocta in vino. cinis e radice alopecias emendat et rimas pedumsedisque[*](pedum sedisque J. pedis que ll. pedis S. pedum v. an manus pedisque?), decoctae[*](decocta RE.) radicis in oleo[*](dist. ego.) sucus[*](sucu E. suco R.) perniones et[*](et om.V. et ad v.a.S.) amlbusta[*](ambustae V.) et gravitatem[*](grauitatem Vdv. -ate r. -ati S.) aurium;
infunditur a contraria aure in dolore dentium. prodest et urinae pota modice radix et menstruis et lateris doloribus , item ruptis, convulsis, tussibus, drachmae pondere in vino pota. eadem et vomitiones adiuvatcommanducata . semine sumpto turbatur venter. Chrysermus[*](chrysermus V1v. -rinus RE. -rimus V2. cysermus d.) et parotidas in vino decocta radice curavit, item strumas admixta cachry ex vino. quidam aiunt, si inposita radice pars eius in fumo[*](eius si in fumo RE.) suspendatur quartoque die solvatur, una cum radice arescere strumam. Diocles[*](Diocles Gronov. socles Vf. socres RE.sophocles d(?)v. a. S.) ad podagras utroque modo, cocta crudaque, usus est, ad perniones[*](pernitiones VGE.) decocta[*](de coctam d(?)Rv.)[*](dist. ego.) ex oleo; dedit et suffusis felle in vino et hydropicis . venerem quoque concitari[*](concitare RE.) cum vino et melle perunctis aut bibentibus tradidere[*](tradide runt dv.a.H.). Xenocrates et lichenas, psoras, lepras[*](et lepras dT.om. v.a.H.) radice in aceto decocta tolli dicit, item suco cum[*](suco cum ego. si coccum ll. sicca cum D. si cocta sit cum v.) hyoscyamo et pice liquida alarum quoque et feminum vitia; et capillum[*](//capillus (del. et) V.) crispiorem fieri, raso prius capite, si radice ea fricetur, Simos[*](Simos D. -mus v. timon ll.f.) lapides renium in vino decocta potaque[*](pota que decoctaque R.) eximi[*](eximit dv.a.S.). Hippocrates semine ad impetus lienis dari censet. iumentorum quoque ulcera ac scabiem radix inlita aut decoctae[*](decoctae v. -ta ll.) sucus ad pilum reducit. mures eadem fugantur, caverna praeclusa moriuntur.

[*](Diosc. I 120.) Asphodelum ab Hesiodo quidam halimon[*](halimon fv. -mum VG. alimon r Dal.) appellari existimavere, quod falsum arbitror; est enim suo nomine halimon, non parvi et ipsum erroris inter auctores. alii enim[*](alii enimdRv. alieni E1. elienem VG. alii E2.) fruticem esse dicunt densum, candidum, sine spina, foliis oleae, sed mollioribus[*](in mollioribus R.); coqui haec ciborum gratia, radice[*](radix dE2v.a.S.) tormina discuti[*](discutit V2REv.a.S.) drachmae[*](drachmae E2v. -mas r.) pondere in aqua

mulsa pota, item rupta, convulsa[*](rupta conuulsa VgdES. conrupta R. conuulsa (et C) rupta v. cfr. XXI 160.).[*](Th. C. VI 10, 8.) alii olus maritimum esse dixere salsum[*](falsum V.) et inde nomen, foliis in rotunditatem longis, laudatum in cibis. duorum praeterea generum, silvestre et mitius, utrumque prodesse dysintericis etiamn exulceratis[*](an etiam aluo exulceratis? cfr. XXI 155.) cum pane, stomacho vero ex aceto. ulceribus vetustis inlini crudum[*](crudum V1Gdv. crurum r.) et vulnerum recentium impetus lenire et luxatorum[*](laxatorum V1df.) pedum ac vesicae dolores. silvestri tenuiora folia, sed in iisdem remediis effectus maiores et[*](maiores et REv. maior sed r.) in sananda hominum ac pecorum scabie. praeterea nitorem corpori[*](cor pore RE.) fieri dentibusque candorem, si fricentur radice ea, semine linguae subdito sitim non sentiri. hoc quoque mandi et utraque etiam condiri. Crateuas tertium quoque genus[*](genus om.VGd.) tradidit longioribus foliis et hirsutioribus[*](foliis et hirsutioribusom.RE.), odore cupressi, nasci sub hedera maxime, prodesse opisthotonis[*](opisthotonis fH. (-onicis v). epistotonis (epistonis d) ll.), contractionibus nervorum tribus obolis in sextarium[*](sextario margo Dal.) aquae.

[*](Diosc. III 17.) Acanthi, topiariae[*](topariae Vd.) et urbanae herbae[*](ur bana herba Rv.a.Brot.) lato longoque [*](longinquo d.) folio crepidines marginum adsurgentiumque pulvinorum toros vestientis[*](uestientesRE. -ens v.a.Brot.), duo genera sunt: aculeatum et crispum, quod brevius, alterum leve, quod aliqui[*](alioqui VG.) paederota [*](paederota dG.paederotae (ped- GE) r. -ton v.) vocant, alii melamphyllum. huius radices ustis luxatisque mire prosunt, item ruptis, convulsis, et phthisin metuentibus, id coctae[*](id cocte G. ideo coctae (-te E) ED. incoctae v.) cibo, maxime tisana[*](an e tisana?). podagris quoque inlinuntur tritae et calefactae, e sale calidis[*](e sale calidisMüller emend. IV 15. calidis ll. v. del. D cum U 482.).

[*](Nicand. ther. 586.) Bupleuron in sponte nascentium olerum numero Graeci habent, caule cubitali[*](cubitale Vf.), foliis multis longisque, capite

aneti, laudatum in cibis[*](incipitis d.) ab Hippocrate[*](ab Hippocrate C (om. ab v). ab ipocrate V.apo- G. apa- d. xipo- R. xipho- E.), in medicina Glaucone[*](a Glaucone G. Glaucia coni. H. cfr. § 98. an Glauciae?) et Nicandro. semen contra serpentes valet. folia ad secundas feminarum vel sucum ex vino inlinunt, et strumis folia cum sale et vino. radix contra serpentes datur in vino et urinae ciendae[*](urina eiciendae Vf.).

[*](cfr. Diosc. II 66.) Buprestim magna[*](magnam V.) inconstantia Graeci in laudibus ciborum etiam habuere, iidemque remedia tamquam contra venenum prodiderunt[*](prodierunt R.). et ipsum nomen indicio est bourn certe venenum esse, quos[*](quod G.) dissilire[*](disseriRE.) degustata[*](gustata GdTf.) fatentur. quapropter nec de hac plura dicemus[*](dicimus RE.). est vero causa, quare[*](dist. CFW Müller p. 15.) venena monstremus inter gramineas coronas! nisi[*](ne si E2.) libidinis causa expetenda alicui videtur, quam non aliter magis accendi putant quam pota ea[*](pota ea RH. potae a E. postea r.potu Verc. postea potu v.).

[*](Diosc. III 73. (cfr. XXV 92).) Elaphoboscon ferulaceum est, geniculatum digiti[*](an radice (vel dulci radice) digiti? cfr. Diosc. et § 48.) crassitudine, semine[*](semine aneti S e Diosc.) corymbis dependentibus silis[*](filis VGREfv. filio d. fimili C.) effigie, set non amaris[*](amari V.), foliis olusatri. et hoc laudatum in cibis —[*](dist. ego.)quippe etiam[*](quippe etiam—20 ictus iteravit deincepsV.) conditum prorogatur—, ad urinam ciendam , lateris dolores sedandos, rupta, convulsa sananda, inflationes discutiendas colique tormenta[*](tor mentorum R.), contra[*](contra—20 aculeatorum om.R.) serpentium omniumque aculeatorum ictus, quippe fama est, hoc pabulo[*](ceruos hoc pabulo dT.) cervos resistere serpentibus. fistulas[*](fistilas R.) quoque radix nitro addito inlita sanat, siccanda autem in eo[*](eos REv. a. S.) usu[*](ususv. a. S.) prius est, ne suco suo madeat[*](mandeat V2R.), qui contra serpentium ictus non[*](non del. H cum P et Gronovio.) facit deteriorem eam[*](eam deteriorem v. a. S.).

[*](Diosc. II 167. Aristoph. Acharn. 455. (Valer. Max. III 4 ext. 2).) Scandix quoque in olere silvestri a[*](a om.RS.) Graecis ponitur , ut Ophion[*](Ophion Brunn. p. 36. cfr. index et XX 34. opion d v. a. D. opinion r.) et Erasistratus tradunt. item decocta alvum sistit, semine singultus confestim ex aceto sedat. inlinitur ambustis, urinas ciet. decoctae sucus prodest stomacho, iocineri, renibus, vesicae. haec est quam Aristophanes Euripidi poetae obicit ioculariter: matrem eius ne olus[*](holus E. bolus VG.) quidem legitimum venditasse, sed scandicem.[*](cfr. XXI 89. Th. H. VII 7, 1.) eadem erat enthryscum[*](enthryscum coni. J coll. Theoophr. enthriscum (-tri- d) VGd.hentris ne cum (cu R) r. anthriscum S. -cus B.), si teneriora[*](teniora E.tenuiora Rv. a. S.) folia et odoratiora haberet. peculiaris[*](peculiari R.) laus eius[*](eius REv. ei rTf.), quod fatigato venere corpori[*](corpore Vf.) succurrit marcentesque iam senio[*](senio iam Rv. a. J.) coitus excitat. sistit profluvia[*](alui E.om.d.) alba feminarum.

Et iasine[*](ia sine D cum Salm. lasine (-nae G) ll. v. iasione B. cfr. XXI 105.) olus silvestre habetur, in terra repens, cum lacte multo[*](multa VG.), florem fert candidum; conchylium[*](conchylium U 484. concy- VGR. concilium r v. a. D.) vocant. et huius eadem commendatio ad stimulandos coitus. cruda[*](cruda v. crudae (-de E) ll.) ex aceto[*](exactoVG.) in cibis et mulieribus lactis ubertatem praestat. Salutaryis est[*](salutaris est v. -tare ll. an lac salutare?) phthisin sentientibus. infantium capiti[*](capiti ita R.) inlita nutrit capillum tenacioremque[*](tenerioremque VT.) eius cutem efficit.

[*](Diosc. II 168.) Estur[*](estur Bas. eostur (cod)VGd. -ture r. est v.) et caucalis[*](caucalidis RE.) feniculo similis, brevi[*](breui dv. breue r.) caule, flore candido, cordi utilis. sucus quoque eius bibitur, stomacho perquam commendatus[*](commendatus dTman. Dal. H commodatus rv. an accommodatus?) et urinae calculisque et harenis pellendis et vesicae[*](uesicae (om. et) Vd.) pruritibus[*](cruritibus R.). extenuat et lienis, iocineris reniumque[*](re niumque Brot. -numque v. lieniumque (-num- RE) ll.) pituitas. semen menses feminarum

adiuvat[*](iuuat f.) bilemque[*](bilemque v. hiis f. bilem (uilem RE) adiuuat que ll.) a partu siccat. datur et contra profluvia geniturae viris. Chrysippus et conceptionibus earn putat conferre multum. bibitur in vino ieiunis. inlinitur et contra venena marinorum[*](marinorum uenena VdT(G?). sicut VGdv. nisi r.), sicut Petrichus[*](petrichus dTH. -icus rv.) in carmine suo significat.

[*](Diosc. II 153.) His adnumerant et sium[*](et sium Brot. esium ll.f.et sion H. sion v.) latius apio, in aqua nascens, pinguius nigriusque, copiosum semine, sapore nasturtii. prodest urinis, renibus, lienibus mulierumque mensibus, sive ipsum[*](ipso VGdTf.) in cibo sumptum sive ius[*](ius VGdv. eius r.an iure eius?) decocti sive semine in vino[*](semen e uino v. a. S.) drachmis duabus. calculos rumpit aquisque, quae[*](aquisque quae dv.aquis quaeque VG. aliquis quaeque (quae R) r.) gignunt eos, resistit. dysintericis prodest infusum, item inlitum lentigini[*](lentiginis Vd.) et mulierum vitiis in facie noctu inlitum[*](illitum dRv. a. S. om.VG.), lomentoque[*](lomentoque D cum U 485. momentoque d(?)REG. que r. momento v. sed ex spectes cum lomentoque vel lomentoque adiecto (mixto), cfr. XVIII 117. XX 127. XXIV 15. XXX 127. XXXIII 85. 162. XXXVI 133. an fouendoque? cfr. § 153.) cutem emendat et ramices lenit, equorum etiam scabiem.

[*](Diosc. IV 156.) Sillybum[*](silly bum RB. cfr. Diosc. syllibum rv(D).) chamaeleonti[*](chamaeleoni RS.) albo similem, aeque spinosam , ne in Cilicia quidem aut Syria aut Phoenice, ubi nascitur, coquere[*](cocere VGED.) tanti est. ita[*](an tam pro ita?) operosa eius culina traditur . in medicina nullum usum habet.

[*](Th. H. VI 4, 3. Diosc. III 14. Hesiod. ἔργα κ. ἡμ. 582–587.) Scolymum quoque in cibos recipit[*](recepit J e coni. S. sed cfr. XXI 128.) oriens et alio nomine limoniam appellat[*](appellat dv. -ant VG. -auit r S.). frutex est numquam[*](nunc quam R.) cubitali altior tristisque[*](tristisque V. -is quam E. tristis G. cri- stisque dv. -is quam R. cristis D.) foliorum aculeis[*](aculeis ego coll. XXI 96.acu dR. ac rv, an acie?), radice nigra, sed dulci,

Eratostheni quoque laudata in pauperis[*](pauperis Vv. -eri rTS.) cena. urinam ciere praecipue traditur, sanare lichenas et lepras ex aceto, venerem stimulare in vino Hesiodo et Alcaeo testibus, qui florente[*](florentes d.) ea[*](ea Vv. ex ea r.) cicadas acerriini cantus esse et mulieres libidinis avidissimas virosque in coitum pigerrimos scripsere , velut providentia naturae hoc adiumento tunc valentissimo . item[*](item TRv. idem E. id est r.) graveolentiam[*](grauiolentiam VGRE.) alarum emendat radicis emedullatae uncia, in vini[*](uinis V.) Falerni heminis tribus decocta ad tertias[*](quiatis R.) et a[*](a om.VGd.) balineo ieiuno itemque post[*](post VGdv. poscit r.) cibum cyathis singulis[*](postea d.) pota. mirum est, quod Xenocrates promittit experimento, vitium id ex alis[*](alis Vv. aliis r.) per urinam effluere.

[*](Diosc. II 158.) Estur et soncos[*](sonchos dv. a. D. yoncos R.)—ut quem Theseo apud Callimachum adponat[*](opponat Vd.) Hecale[*](Hecale B. -atae v. hecaletGd. hae.calet V. hecaule R. haecaule E.)—uterque, albus et niger. lactucae similes[*](similis R.) ambo, nisi spinosi essent, caule cubitali, anguloso, intus cavo[*](cano d.), sed qui fractus copioso lacte manet. albus, cui[*](cui J e coni. S. qui ll. v.) e lacte nitor[*](nitro RE.), utilis orthopnoicis lactucarum modo ex embammate[*](ex embammate dfH. embambate r. om. v.). Erasistratus[*](erasistratus dfv. om. r.) calculos[*](cauculos VGRE.) per urinam pelli[*](pelli Murbac. v. pellit ll.) eo monstrat et oris graveolentiam commanducato[*](commanducato Tv. -ta VGd. -tam r.) corrigi [*](corrigit dT.). sucus trium[*](triumque torum V.) cyathorum mensura in vino albo et oleo calefactus adiuvat partus ita, ut a potu[*](a potu coni. Dal. a portu G.apartu Vdv. a. S. aput r.) ambulent gravidae. datur[*](detur R.) et in sorbitione. ipse caulis[*](caulis om.VGd.) decoctus[*](coctus VGdT.an recte? nam decoctus fere poni solet addito in (ex) aqua vel liquore alio.) facit lactis abundantiam nutricibus coloremque meliorem infantium, utilissimus his, quae[*](isque V. his qui d.) lac sibi coire sentiant. instillatur auribus sucus, calidusque in stranguria bibitur cyathi mensura

et in stomachi rosionibus cum semine cucumeris nucleisque pineis. inlinitur et sedis collectionibus. bibitur contra serpentes scorpionesque, radix vero inlinitur. eadem decocta in oleo et[*](et ego. om. ll. v. cfr. XXII 85. an cum? cfr. § § 103. 143.) punici mali calyce[*](calyce VGREv. et dT.), aurium morbis [*](praesidium morbis Vd.) praesidium est. haec omnia ex albo. Cleemporus nigro prohibet vesci ut morbos faciente, de albo consentiens . Agathocles etiam contra sanguinem tauri demonstrat sucum[*](sucum RG. sucu E. suco r. suco eius uti v.) eius, refrigeratoriam tamen vim esse convenit nigro et hac causa inponendum cum polenta. Zenon[*](zeno R.) radicem [*](radice Vdv. a. S.) albi in[*](in S. om. ll. v.(an strangu riae?)) stranguria suadet[*](stranguriam docet sanari v. a. S.(an -urias iuuari sua det? cfr. XXX 123).).

[*](Diosc. II 160.) Condrion sive condrille[*](condrille C. cfr. index et Diosc.ile v. -ryle RE. chrondile r. chondrile D. -rylla S coll. XXI 105.) folia habet intubi, circumrosis similia, caulem minus pedalem[*](pedale VG. -li v. a. G.), suco madentem amaro, radice fabae simili, aliquando numerosa[*](numerosam VG.). habet proximam terrae mastichen[*](mastichen dv. -cen r D.) tuberculo fabae, quae adposita feminarum menses[*](meses GRE. messes V.) trahere dicitur. tusa cum radicibus tota dividitur in pastillos contra serpentes, argumento probabili [*](probabilis Vd.), siquidem mures agrestes laesi ab his[*](iis Rv.a.C.) hanc esse[*](hanc esse VGREv. necari dT.) dicuntur. sucus ex vino coctae alvum sistit. eadem palpebrarum pilos inordinatissimos pro cummi[*](gummi dRv.a.S.) efficacissime regit. Dorotheus stomacho et concoctionibus utilem carminibus suis pronuntiavit. alioqui[*](alioqui VgfRED. aliquidv. cfr. § 76. XXI 69.) feminis et oculis generationique [*](generatioque RE.) virorum contrariam putavere.

Inter ea, quae temere manduntur, et[*](etom.REv.a.H.) boletos merito posuerim, opimi[*](opimi RES. -mis VGT. optimi dG.muls v.) quidem hos[*](hos RG. os E. his r. est is v.) cibi, sed[*](cibi sed REG. cibus et (sed v)rv.) inmenso exemplo

in crimen adductos[*](adductos G. -tus ll. v.), veneno Tiberio Claudio principi per[*](per G(?)REv. posuerim per r.) hanc occasionem ab[*](a dRv.a.D.) coniuge[*](coniugi R.) Agrippina dato, quo facto illa terris venenum alterum sibique ante omnes Neronem suum[*](neroni suodT.) dedit. quorundam ex iis[*](iis Rv. his r C.) facile[*](facile d(?)v. facere r.) noscuntur venena diluto rubore, rancido aspectu, livido[*](libido V.) intus colore, rimosa stria, pallido per ambitum labro. non sunt haec in quibusdam , siccique[*](siccique ll. v. an suntque?) et veris[*](ueris Salm. Cfr. nov. luc. 26. ueri ll.D. nitri v. a. S.) similes[*](simile VGd.), veluti guttas in vertice albas ex tunica sua gerunt. vulvam enim terra ob hoc prius[*](prius om.RE.) gignit, ipsum postea in vulva, ceu[*](ceR.) in ovo est luteum. nec tunicae minor[*](miror VG.) gratia in cibo infantis[*](infantes RE.) boleti. rumpitur haec primo nascente, mox increscente[*](increscente om.REG.crescente v.) in pediculi[*](peduculi R. -lo E.) corpus absumitur, rarumque ut[*](rarumque ut ego. cfr. XXXVII 120. rarum umquam (numq- E1T) ll. D. raroque (raro S) umquam v. rarumque Gronov. (an rarum utique ut?).) geminus[*](geminus ego. -nis ll.v.) ex uno pede.[*](Th. H. III 6, 7. Diosc. IV 83.) origo prima causaque e[*](e om.GEv.a.C.) limo et acescente suco madentis terrae ant radicis[*](radicesVG.) fere glandiferae[*](glandiferae v. cfr. XVI 31. 33.grandiferae (-re E)RE.grandis r D.), initioque spuma lentior, dein corpus membranae simile, mox partus, ut diximus. illa[*](93) pernicialia[*](pernicialia Rv. -ali J. permitti (-ittit dT) alia r.) quot[*](quot ego. quod VGdTE.om.R. quae D cum Gronoio. iamque J. prorsus v.) probandi[*](prouandi G. improbanda v. a. J.) alia allis signa![*](alia aliis signa ego. alia (ali G) alias GdT. alia r. alea J cum Gronovio. del.v.) si caligaris[*](si caligaris S. (si enim cal- v). -gari RE.sic aliguri V. sic alligari rT.) clavus ferrive[*](ferriue G. ferri uel ll.ferri uel chalybis v.) aliqua robigo aut panni marcor adfuerit[*](adfuit GED. affuit T.) nascenti , omnem ilico sucum alienum saporemque in venenum [*](dist.ego.) concoqui[*](concoquiego. -quit ll.G. decoquit v. an concoqui id?) deprehendisse qui[*](quiREH cum Gron. q; dv. quae r.) nisi[*](nisi—p. 470, 1 qui om.RE.) agrestes possunt
atque[*](dist. Müller emend. IV 16.) qui[*](quae J.) colligunt[*](colligunt VGdJ. nigunt R. ni dicunt E. colligunt. Ducunt v.) ipsi?[*](Nicand alex. 523 sqq. Diosc. IV 83.) alia vitia ne hi quidem[*](ne hi quidem Müller l.l. ne quidem ll.f. equidem D. ne quidam J. et quidem H. nunc quidem v. an ne ipsi quidem? (antea ipsi deleto).), si serpentis caverna iuxta fuerit, si patescentem[*](patescentes REv. a. J.) primo adhalaverit , capaci venenorum cognatione ad virus accipiendum. itaque caveri conveniat[*](conueniet Vv.a.D.) prius, quam se condant serpentes. signa erunt[*](signauerunt VGd.) tot herbae, tot arbores fruticesque ab emersu[*](emerso VG.) earum ad latebram usque vernantes et vel fraxini tantum folia nec postea nascentia nec ante decidentia. et boletis quidem ortus occasusque omnis intra[*](infra VGT.) dies septem est.

Fungorum lentior natura et numerosa genera , sed[*](sedVGdv. et r.) origo non nisi ex[*](ex Rv. et E. e Vd.om.G.) pituita arborum. tutissimi[*](tutissime RE.) qui rubent callo, minus diluto rubore quam boleti; mox candidi , velut apice flaminis insignibus pediculis; tertium genus suilli[*](suillis GREv.a.C. ueneni VGT.), venenis accommodatissimi[*](accommodatissimis (-sumis E2)RE. -simum v. a. H.). familias nuper interemere [*](intemere VGRE.) et tota convivia[*](conuiuia v. -io ll.), Annaeum[*](annanum RE.) Serenum, praefectum Neronis[*](neronis VGdv. uenenis (-num E1) r.) vigilum, et tribunos centurionesque. quae[*](centurionesque quae GE(?)H. (et) -nes quaeG. -nes quaeque V. -nes quoque dVen. (et) -nes quosquev.a.G. -nesque quaeque R.) voluptas[*](uoluntas VG.) tam[*](tam egotanta ll.v. tanta tam J.) ancipitis cibi[*](cibo RE.)? quidam discrevere arborum[*](arbori VGd.) generibus, fico ferulave[*](ferulaue ego. -lae ll. -la v.) et cummim[*](cummi dR. gummim H. -mi v.) ferentibus, non item[*](nositem v.a.S.an noxios autem?) taxo aut[*](taxo aut RE. faxo r. taxo D.fago v.) robore, cupresso[*](aut cupresso v. a. S.), ut diximus. sed ista quis spondet in venalibus?[*](16,31) omnium colos lividus; hic habebit[*](haberit RE. (his) aberit v. a. H.) veneni argumentum , quo similior fuerit arborum cortici[*](arborum cortici ego. -orum umor fici Murbac. S.orum fici (ficis RE) ll. v. -orum ut fici J. -orum. Piri D.). adversus haec

diximus remedia dicemusque; interim sunt aliqua et[*](23,115) in iis[*](iis Rv. his r C.). Glaucias[*](Glaucias G. -citas VGd. -ciatas r. Claudius v.) stomacho utiles putat boletos. siccantur pendentes suilli, iunco transfixi, quales e[*](e VGdBas. a rv.) Bithynia veniunt . hi fluctionibus alvi[*](alui Rv. albi GE. albis r.), quas rheumatismos[*](rheumatismos dv. cfr. § 46. 138. -tisthon VR. reu-matisthon (-ston G)r.) vocant, medentur excrescentibusque in sede carnibus; minuunt enim eas et tempore absumunt, item lentiginem et mulierum in facie vitia[*](uitia in facie Vv.a.S.). lavantur etiam, ut plumbum, in[*](in om.VGdH.) oculorum medicamenta[*](medicamento H.). sordidis[*](sordis V.) ulceribus et capitis eruptionibus, canum morsibus ex aqua inlinuntur.[*](Athenaeus II 59 p. 61d e. Celsus V 27, 17.) libet et coquendi dare aliquas communes in omni eo[*](ego R. eorum v.a.G.) genere observationes, quando ipsae suis manibus deliciae praeparant hunc cibum solum[*](solum cibum Vd.) et cogitatione ante pascuntur sucinis novaculis aut argenteo[*](argento VGd.) apparatu[*](apparatus (adp- R)RE.) comitante. noxii[*](noxi V. noxia R. noxiae E.) erunt fungi, qui in coquendo duriores fient; innocentiores, qui nitro addito coquentur, utique si[*](utique si dT.utique r D. si utique v.) percoquantur. tutiores fiunt cum carne cocti aut cum pediculo[*](periculo R.) piri; prosunt et pira[*](pira dREv. piri r.) confestim sumpta. debellat eos et aceti[*](ageti R. agente E.) natura contraria iis[*](contra his VG.).

[*](Diosc. III 84.) Imbribus proveniunt omnia haec, imbre et silphium [*](silphiond(?)v.a.S.)[*](dist. U 489.) venit primo[*](primo e Cyrenis v. a. D.), ut dictum est. ex Syria nunc hoc[*](hocom.RE. quo d. quoque T.)[*](19,41) maxime inportatur, deterius[*](deterior RE.) Parthico, sed Medico[*](medicos R.) melius, extincto[*](quireumatico Vd(G?).) omni Cyrenaico, ut diximus. usus silphii in[*](19,39) medicina foliorum ad[*](ad VGdv. de r.) purgandas vulvas pellendosque emortuos [*](mortuos d.cfr. ad § 54.) partus; decocuntur in vino albo et odorato, ut bibatur mensura acetabuli a balineis. radix prodest arteriis

exasperatis, collectionibus[*](et collectionibus Vv. a. S.) sanguinis inlinitur. sed in cibis concoquitur aegre, inflationes[*](inflationibus RE.) facit[*](facitet VGdv. faciet r.) et ructus[*](ructus v. ruptus VGd. truncos r.). urinae quoque noxia est,[*](noxia est ego. noxiae RE. -ia rv.) suggillatis cum vino et oleo amicissima et cum cera strumis. verrucae sedis crebriore eius suffitu cadunt[*](cadent E. candent R.).

[*](Diosc. III 84.) Laser e silphio profluens quo diximus modo[*](modia V.)[*](19,43) inter eximia naturae dona numeratum plurimis compositionibus inseritur[*](inferitur R. infertur E.), per se autem algores excalfacit, potum nervorum vitia extenuat. feminis datur in vino et lanis mollibus admovetur vulvae ad menses ciendos. pedum o clavos circumscariphatos ferro mixtum cerae extrahit. urinam [*](extrahit urinam VGdv. -hitur r.) ciet ciceris magnitudine dilutum[*](inam—12 dilutum om.RE.). Andreas[*](Andreas C. andrias (-ia E) ll. v.) spondet copiosius sumptum nec inflationes facere et concoctioni plurimum conferre senibus et feminis, item hieme quam aestate utilius, et tum[*](et tum REG.et cum r. uerumtamen v.) aquam bibentibus. cavendum, ne qua sit exulceratio intus. ab aegritudine recreationi efficax in cibo; tempestive enim datum cauterii vim[*](cauterii uim G. -erium (cau the- G) ll.v.) optinet, adsuetis etiam utilius quam expertibus.[*](init.: Diosc. III 84.) extera[*](ad extera C.) corporum indubitatas confessiones habent[*](habet v.a.S.): venena telorum et serpentium extinguit potum; ex[*](exdREv. et r.) aqua vulneribus his[*](iis Rv. a. C.) circumlinitur , scorpionum tantum plagis ex oleo, ulceribus vero non maturescentibus cum farina hordeacia[*](hordeacea dv. a. S.) vel fico sicca, carbunculis cum ruta vel cum melle vel per se visco superlitum, ut haereat; sic et[*](sic et v. sicut ll. an sicut et? cfr. § 117.) ad canis morsus; excrescentibus circa sedem[*](sedem v. semenll.) cum tegmine[*](tegmine B e Diosc. cfr. § 143. germine ll. v(D).) punici mali ex aceto decoctum , clavis, qui volgo morticini appellantur, nitro mixto.

[*](Pl. iun. p. 29, 12.)alopecias nitro[*](alopecias nitro om.REv. a. H.) ante subactas[*](subactum B.) replet[*](carnes replet v. a. H.) cum vino et croco aut pipere ac murium[*](aut murium REv. a. J.) fimo et aceto. perniones ex vino fovet[*](dist. ego. An vero et delendum (ex uino fouet, ex oleo coctum inponitur; sic)?) et ex oleo coctum; inponitur sic et callo, clavis pedum [*](dist.D.) superrasis; praecipuae utilitatis contra[*](contra— 6 raucitatibus om.RE.) aquas malas, pestilentes tractus vel dies; in[*](et in GD.) tussi, uva; fellis veteri[*](ueteris Gdv. a. Bas.) suffusioni [*](suffusioni ego. -one ll. v.), hydropicis[*](hydropisi G. (vocabulum omnino inusitatum).), raucitatibus; confestim enim purgat fauces vocemque reddit.[*](Celsus V 27, 16).) podagras[*](podagris d.) in[*](in om.RE.) spongea dilutum posca[*](postea REv. a. Bas.) lenit. pleuriticis[*](pleureticis dv.a.Bas. -ritis VG.) in sorbitione vinum poturis datur, contractionibus, opisthotonicis ciceris magnitudine cera to circumlitum. in angina gargarizatur. anhelatoribus et in tussi[*](dist. ego.) vetusta cum porro ex[*](ex VRv. et r.) aceto datur; at[*](at ego. ad RE.om. r. aeque G. atque v.) ex aceto his, qui coagulum lactis sorbuerint, praecordiorum vitiis syntecticis [*](syntheticis R. sinte//ticis V.), comitialibus cum vino[*](uino REv. cibo r.), in aqua mulsa linguae paralysi. coxendicibus[*](coxendicum D.) et[*](et om.REv.a.Bas.) lumborum doloribus cum decocto melle inlinitur. non censuerim, quod auctores suadent , cavernis dentium in dolore inditum cera includi, magno experimento hominis, qui se ea de[*](ea de G. eadem ll.v.) causa praecipitavit ex alto. quippe tauros inflammat naribus[*](naribus dv. ma ribus (ina- RE) r.) inlitis[*](illitos R.), serpentes avidissimas vini admixtum rumpit; ideo nec inungui suaserim[*](dist.D.), cum Attico licet melle[*](melle licet v.a.D.) praecipiant. quas habeat utilitates admixtum aliis, inmensum est referre, et nos simplicia tractamus, quoniam in his[*](iis R.) naturam esse apparet, in illis coniecturam saepius fallacem, nulli satis custodita in mixturis concordia naturae ac repugnantia. qua[*](quae R.) de re mox plura.

[*](117)

[*](Diosc. II 106.) Non esset mellis auctoritas in pretio minor quam laseris, ni[*](nisi dT.) ubique nasceretur. illud ipsa fabricata est[*](est coni. S. sit ll. v.) natura, sed huic gignendo animal, ut diximus, innumeros[*](11,11) ad usus, si quotiens misceatur aestimemus. prima propolis alvorum[*](aluorum GdH. (-eorum v). arborum r.), de qua diximus, aculeos et omnia infixa[*](11,16) corpori extrahit, tubera discutit, dura concoquit, dolores nervorum[*](neruorum dolores Vd.) mulcet ulceraque iam desperantia cicatricem [*](in cicatricem dTRBrot cicatrice v.) cludit[*](claudit dT. includit v. a. Brot.).[*](Diosc. II 101. (§ 108 extr.: Pl. iun. p. 17, 18).) mellis quidem ipsius natura talis est, ut putrescere corpora non sinat. iucundo[*](iucunda G. -ioc- V.) sapore atque non aspero, alia quam salis natura, faucibus, tonsillis, anginae omnibusque[*](omnibus G.) oris[*](oris Vdv.horis G.om. r.) desideriis[*](desiderii RE.) utilissimum arescentique in febribus linguae, iam vero peripneumonicis, pleuriticis[*](pleureticis dv. a. Bas.) decoctum [*](decoctum dEv. DecoctūtūR. -ctura r.)[*](dist. v. a. C.), item vulneribus, a serpente percussis et contra venena, fungos, paralyticis[*](paralyticis v. -icos ll.) in mulso, quamquam[*](quamquam suae mulso om.R.) suae mulso dotes constant. mel auribus instillatur cum rosaceo, lendes et foeda capitis animalia necat. usus despumati semper aptior, stomachum tamen inflat[*](inflat dv. infla VGE. inflant R.), bilem auget, fastidium creat. et oculis per se inutile aliqui arbitrantur; rursus[*](russus V.) quidam angulos exulceratos melle tangi suadent. mellis causas atque differentias nationesque et indicationem[*](indicationem B. iud- ll. v (S).) in apium ac deinde florum natura diximus, cum ratio[*](11,32. 21,74) operis dividi cogeret miscenda rursus naturam rerum pernoscere volentibus[*](nolentibus R.).

[*](cfr. Col. XII 11. 12. Diosc. V 17.) In mellis operibus et aqua[*](et aquadRv. aqua E2D. et qua r.) mulsa debet tractari. duo genera eius, subitae ac recentis, alterum inveteratae. repentina despumato[*](despumatum VGd.) melle praeclaram utilitatem habet in

cibo aegrotantium levi, hoc est alica eluta[*](alica eluta U 490. alicae elutae ll. v.), viribus recreandis , ore[*](ori S e coni. Dal.) stomachoque mulcendo, ardores[*](ardore REv. a. J. -ori S e coni. Dal.) refrigerando. frigidam[*](dist. v. a. G.) enim dari utilius ventri[*](uentri dv.trē rD.) molliendo. invenio apud auctores, decoctum[*](decoctum ego coll. Diosc. hoc po tum d. hoc potu rD. hunc potum v.) bibendum alsiosis, item animi humilis et praeparci[*](praeparet RE.), quos illi dixere micropsychos[*](micropsychos v. -psycos VGEVen. -psicos R. eropsycos d.).[*](Seneca de ira III 9, 4.) ut est[*](ut est ego. ut st VGd. et est rH. est et v.) ratio subtilitatis inmensae a Platone descendens, corpusculis rerum levibus scabris, angulosis rotundis, magis aut minus[*](aut minus om.d.) ad[*](ad REv. aut Vd.om.Gf.) aliorum naturam[*](naturas GTf.) accedentibus[*](accipientibusVGTf.), ideo non eadem omnibus amara aut dulcia esse; sic et in lassitudine proniores esse ad iracundiam et in siti[*](et institit RE.). ergo et haec animi[*](animis VRE.) asperitas[*](dist. S.), seu potius animae, dulciore suco mitigatur lenito[*](lenito TS. lenitVdv. leni G. uenit r.) transitu[*](transitum v. a. S.) spiritus et molliore facto meatu, ne scindat euntem redeuntemque[*](redeuntemque om.RE.). experimenta[*](sperimenta VR. spiram- d.) in se cuique: nullius non ira luctusque[*](luctusque REv. luctus rJ. an luctusque et?cfr. Müller de stilo p. 68.) , tristitia[*](tristitae omnis Rv. a. Bas.) et omnis animi impetus cibo mollitur , ideoque observanda sunt quae non solum corporum medicinam, sed et morum habent[*](habet R.).

[*](Diosc. V 17.) Aqua mulsa et tussientibus utilis traditur, calefacta [*](calefaciat RE.) invitat[*](inuita R.) vomitiones, contra venenum psimithii[*](psimithi d(?)S. -thisVE. -thiis R. primithis G. psimythii (psimm- C)v.) salutaris addito oleo, item contra hyoscyami[*](hyoscyami S. -mum ll. v.) cum lacte maxime asinino, et contra halicacabi[*](halicacabi S (-bum v). ballic- d.hallicaccabi VG. alic- R. aliac-E.), ut diximus. infunditur[*](21,182) et auribus et genitalium fistulae[*](fistulae VGdf. -lis rv.). vulvis inponitur cum pane molli, subitis tumoribus, luxatis[*](luxa VG.) leniendisque[*](liniendisque E. lendisque VG. que d.) omnibus

. inveteratae[*](inueteratae dv. inuenerate G. inuenta// V. inuenta etr.) usum[*](ad usum Vd. ut usum G. autem usum v. a. G.) damnavere posteri, minus innocentem [*](innocentem dB. -te rv.) aqua[*](aquam (aqua d) in usuque VGd.) minusque vino firmum; longa tamen vetustate transit in vinum, ut constat inter omnes, stomacho inutilissimum nervisque contrarium.

[*](Diosc. V 16.) Semper[*](semper ll. v. an temperare? cfr. XXVII 52.) mulsum ex vetere[*](an uetere et austero? cfr. Diosc.) vino utilissimum, facillimeque cum melle concorporatur[*](concorporatur dv. -porat VGRS. corporat E.), quod in dulci numquam evenit. ex austero factum non inflat[*](inflat ll.TfD. implet v.) stomachum, neque ex decocto melle, minusque implet[*](implet VGTfRED. inflet Murbac. inflat d(?)v. cfr. Diosc.), quod fere evenit ; adpetendi[*](appetendiB. cfr. XII 29. -dum d. adpetentum r. -tium v. an adpetentiam (deleto auiditatem)? cfr. XX 186. XXIII 38. XXIV 106.) quoque revocat aviditatem cibi. alvum mollit frigido potu, pluribus calido sistit, corpora auget.[*](Geop. XV 7, 4. 5. 6. Athenaeus II 26 p. 46f. Celsus III 24 init.) multi senectam longam mulsi[*](mulsis VGd.) tantum intrita toleravere, neque alio ullo cibo, celebri[*](cerebri V.) Pollionis Romili[*](romuli V2dv. a. H.) exemplo. centensimum annum excedentem eum divus Augustus hospes interrogavit, quanam[*](quanam v. unam ll. an qua?) maxime ratione vigorem[*](uigoremque d.) illum animi corporisque custodisset. at[*](adV.del. v. a. G. an et?) ille respondit: intus mulso, foris oleo. Varro regium cognominatum arquatorum[*](arquatorum TfES. marq- R. ad quartorum (quort- d) r. arquatum B.) morbum tradit, quoniam mulso curetur.

[*](Diosc. V 15.) Melitites quo fieret modo ex musto et melle[*](melle et musto Vd.), docuimus in ratione vini. saeculis iam fieri non arbitror[*](14,85) hoc genus, inflationibus obnoxium. solebat tamen inveteratum alvi causa dari in febre[*](febri T.) , item articulario morbo et[*](et om.VGd.) nervorum infirmitate[*](infirmitati VGRE.) laborantibus et mulieribus vini abstemiis[*](absteneis R.).

[*](Diosc. II 105. Pl. iun. p. 51, 18. Celsus IV 19.) Mellis[*](melli R.) naturae adnexa cera est, de cuius origine[*](originis Vd.), bonitate, nationibus suis locis diximus. omnis autem[*](11,18 21,83) mollit, calefacit[*](calefacit dC. calf- rv(D).), explet corpora. recens melior. datur in sorbitione dysintericis, favique ipsi in pulte alicae prius tostae. adversatur lactis[*](lactis dE2v. lacti RE1. latis r.) naturae, ac[*](an ac delendum?) milii magnitudine decem grana cerae hausta[*](nusta R. inusta E.) non patiuntur coagulari lact[*](lac Vdv. a. D.) in stomacho[*](isstomacho R. stomachum d. -am V.). si inguen[*](inguen dv. ingen V1G. unguen E. ungen r.) tumeat[*](tumeat Gdv. tume//t V. tumet rS.), albam ceram in pube fixisse remedio est.

Nec huius usus, quos[*](quod RE.) mixta aliis praestat, enumerare possit medicina, sicuti nec ceterorum, quae cum aliis prosunt. ista[*](itaVG.), ut diximus, ingeniis constant[*](constat VG.). non fecit[*](106) ceratum[*](ceratum ll.TfS. -ta v. cerotum H.), malagmata, emplastra, collyria, antidota parens illa ac divina rerum artifex; officinarum haec, immo verius avaritiae commenta sunt. naturae quidem opera absoluta atque perfecta gignuntur, paucis ex causa, non ex coniectura rebus adsumptis, ut[*](ut om.R.) suco aliquo sicca temperentur [*](temperatur R.) ad meatus aut corpore alio[*](alio menti V. alimento d.) umnentia ad nexus[*](nixus Rv. a. B(S). nixsus E.). scripulatim quidem colligere ac miscere vires non coniecturae humanae opus, sed inpudentiae est. nos nec Indicarum Arabicarumque mercium aut externi[*](externis R.) orbis adtingimus medicinas . non placent remediis tam longe nascenlia, non nobis gignuntur[*](nascuntur dTf.), immo ne illis quidem; alioqui[*](alioquin dRv. a. H.) non venderent . odorum causa unguentorumque et deliciarum, si place, etiam superstitionis gratia emantur[*](erimantur VG.rimantur d.), quoniam ture supplicamus et costo. salutem quidem sine istis posse constare[*](contrare V. -arem G.), vel ob id probabiimus, ut[*](ut VGdv. et r.) tanto magis sui[*](sui dv. suis r.) delicias pudeat.

[*](Pl. iun. p. 21, 16. 87, 8.) Sed medicinas e floribus coronamentisque et hortensiis quaeque mandantur[*](mandantur fS. -danter VG. -duntur rv.) herbae persecuti[*](prosecuti Vv. a. S.) quonam modo frugum omittimus[*](omittemus v. a. G.)? Nimirum et has indicare conveniat[*](conueniet v. a. G.).

in primis sapientissima animalium esse constat, quae fruge[*](frugesRE.cfr. X 199.) vescantur. siliginis grana combusta et trita in vino Ammineo[*](camineo RE1. amineo r v. a.Dal. cfr. XX 153.), oculis inlita epiphoras sedant, tritici vero ferro combusta iis, quae[*](isque V.) frigus usserit[*](iusserit R.), praesentaneo sunt remedio . farina tritici ex aceto cocta nervorum contractionibus , cum rosaceo vero et fico sicca myxisque[*](mysisque d. missis que G. misisque V. mixtisque E1. mixti E2.) decoctis[*](decoctique E2.) furfures tonsillis faucibusque gargarizatione prosunt. Sex. Pomponius, praetorii viri pater, Hispaniae citerioris princeps , cum horreis suis ventilandis praesideret, correptus[*](correptum RE.) dolore podagrae mersit in[*](in om.VG.) triticum super genua sese, levatusque siccatis pedibus mirabilem in modum hoc postea remedio usus est.[*](Diosc II 114.) vis tanta est, ut cados plenos siccet. paleam quoque tritici vel hordei calidam inponi ramicum incommodis experti iubent, quaque decoctae sint[*](sunt dv. a. S.) aqua fovere[*](fouere VGfD. foueret R. -rit E. -ri dv. cfr. § 46. XXI 176.). est[*](est et VdTH.) in farre vermiculus teredini[*](teredinis R.) similis, quo cavis[*](cauis dv. causis r.) dentium cera incluso cadere vitiati dicuntur, etiam si fricentur [*](refricentur dT. -igerentur VGf.). olyram arincam[*](caricam E. cor R.) diximus vocari. hac[*](haec VG.) decocta[*](18,92) fit medicamentum, quod Aegyptii atheram[*](ateram REv. a. B. atharam B.) vocant, infantibus utilissimum, sed et adultos inlinunt eo[*](eov. eos ll.).

[*](Diosc. II 108.) Farina ex hordeo et cruda et decocta collectiones impetusque[*](impetusque VGdv. que RE1. del.E2.) discutit, lenit concoquitque[*](conco quitque VGdH. -quit rS. et concoquit v.). decoquitur alias in mulsa aqua aut fico sicca[*](sicca at D. SiccatVG. siccaut E. sicca rH. sicca ad (dolores)v.); at iocineris doloribus,

cum pus[*](cum pus RJ. corpus VG. cum pos f. cum bis d. cum pusca E.cum posca H. eam cum posca G. eam in posca positamv.) concoqui[*](coqui S.) opus est, in[*](in GdS. eum E. cum rJ. aut cum v.) vino; cum[*](cum ter d.) inter coquendum [*](concoquendum v(S). coqu- ll. C.) discutiendumque cura est, tune[*](tunc et in VG.) in aceto melius aut in faece aceti aut cotoneis[*](cotoneis ll. v. in cot- G.) pirisve decoctis; ad multipedae[*](multitudine RE.) morsus cum melle, ad[*](acVd.) serpentium in aceto et contra sup5 purantia, ad extrahendas suppurationes ex posca addita resina[*](resine V.) Gallica[*](galla R. gala E. et galla v. a. S.);[*](Pl. iun. p. 35, 2. Diosc. II 108.—Marc. Emp. 15, 50.) ad concoctiones vero et ulcera vetera cum resina, ad duritias cum fimo columbarum aut fico sicca aut cinere, ad nervorum inflammationes aut intestinorum vel laterum[*](la terum B e Diosc. aurium ll. v.) dolores cum papavere aut meliloto, et quotiens ab ossibus caro recedit, ad strumas cum pice et inpubis pueri urina, cum oleo[*](an ac cum oleo vel cera, oleo? cfr. Diosc. et Marc. Emp.). cum Graeco feno contra praecordiorum tumores vel in febribus cum melle vel adipe vetusto. suppuratis triticea farina multo lenior.[*](Diosc. II 107.) nervis cum hyoscyami suco inlinitur, ex aceto et melle lentigini. zeae, ex qua[*](ex aqua VG.) alicam fieri diximus, efficacior etiam hordeacea[*](18,112) videtur, trimenstris mollior, ex vino rubro ad scorpionum ictus tepida et sanguinem excreantibus, item arteriae , tussi cum caprino sebo aut butyro[*](bu turo R.).[*](Diosc. II 122.) ex feno Graeco, mollissima omnium, ulcera manantia sanat et furfures corporis , stomachi dolores, pedes et mammas cum vino et nitro cocta. aerina[*](haerina E. herina VGv. a. C.) magis ceteris purgat ulcera vetera et gangraenas[*](dist. ego coll. Diosc.) cum raphano et sale, ex[*](ex ego. etll. v.) aceto lichenas, lepras cum sulpure vivo[*](uino GR.), et capitis dolores[*](dolore V.) cum adipe anserino inposita fronti. strumas et panos[*](pal nos R.) concoquit cum fimo columbino et lini semine decocta[*](decocta cum uino R.) in vino.

[*](Diosc. II 108 extr.) De polentae generibus in frugum loco satis diximus[*](dist. J.). medicorum[*](medicorum VGdTfJ. locorum REv.) ratione a farina hordei distat eo,[*](18,72) quod torretur, ob[*](obom.R.) id stomacho utilis. alvum sistit impetusque [*](impetus R.) rubicundi tumoris; et oculis inlinitur et capitis dolori cum menta aut alia refrigerante herba, item pernionibus et serpentium plagis, item ambustis ex vino, inhibetque [*](inhibet quoque Rv. a. S.) pusulas.

[*](Diosc. II 107. Pl. iun. p. 104, 15. 68, 2. 59, 4. 38, 15.) Farina in pollinem subacta vim extrahendi umoris habet adeo[*](adeoD. ideo ll. v.) , ut[*](ut ED. et Rv.) cruore suffusis in fascias usque sanguinem [*](sanguinem E.v sanemR. saniem S.) perducat[*](perducit v. a. D.), efficacius in sapa. inponitur et pedum callo clavisque. nam cum oleo vetere ac pice decocto polline condylomata et alia omnia sedis vitia quam maxime calido mirabilem in modum curantur. pulte corpus augetur. farina[*](totam § 127 farina—efficaciter om.VGd.) , qua chartae glutinantur, sanguinem excreantibus datur tepida sorbenda efficaciter.

Alica res Romana est et non pridem excogitata; alioqui[*](alioquin dv. a. H.) non tisanae potius laudes scripsissent Graeci. nondum arbitror Pompei Magni aetate in usu[*](in usu—19 uix om.R.) fuisse, et ideo vix quicquam de ea[*](eo E. eos R.) scriptum ab Asclepiadis schola. esse quidem eximie utilem nemo dubitat, sive eluta detur ex aqua mulsa sive in[*](in sorbitione—siue om.R.) sorbitione[*](sorbitione ego. cfr. § 89. 105. 116. XX 148. -nem Vd. -nes rv.) decocta sive in pulte[*](pulte V2dv. polte V1Gf. puhe E. pube R. pultem C.). [*](Diosc. II 118. Pl. iun. p. 42, 14.)eadem in alvo sistenda torretur[*](torretur—cera om.R.) , dein favorum cera coquitur , ut supra diximus. peculiariter tamen longo morbo[*](116) ad[*](addREv. aut r.) tabitudinem redactis subvenit ternis eius cyathis in sextarium[*](sextario margo Dal. cfr. § 75.) aquae sensim decoctis, donec omnis aqua consumatur , postea sextario lactis ovilli aut caprini addito

per[*](lac. indicavit S. excidit fortasse III. cfr. Pliniana p. 36 et Plin. iun.) continuos dies..., mox adiecto melle. tali genere sorbitionis emendantur syntexis.

[*](Diosc. II 119. Pl. iun. p. 110, 12.) Milio sistitur alvus, discutiuntur tormina, in quem usum torretur ante. nervorum doloribus et aliis fervens in sacco inponitur, neque aliud utilius, quoniam levissimum mollissimumque[*](mollissimumque REv. que VG.om.dT.) est et caloris[*](caloris Gdv. -ores V. doloris r.) capacissimum. itaque talis usus eius est ad omnia, quibus calor profuturus est. farina eius cum pice liquida serpentium et multipedae plagis inponitur.

[*](Diosc. II 120. Pl. iun. p. 47, 15.) Panicum Diocles medicus mel frugum[*](melian frugem coni. Dal. e Theophr. melinen Diosc.) appellavit . effectus habet quos milium. in vino potum prodest dysintericis. similiter his, quae vaporanda sunt, excalfactum inponitur. sistit alvum in lacte caprino decoctum et bis die haustum. sic prodest et ad tormina.

[*](Diosc. II 121. Celsus V 28, 2.) Sesima[*](sessama R. sesama v. a. S.) trita in vino[*](in uino dv. in ouo VG.om. r.) sumpta[*](sumpta om.RE.\) inhibet vomitiones. aurium inflammationi inlinitur et ambustis. eadem efficit et dum in herba est. hoc amplius oculis inponitur decocta in vino. stomacho inutilis in cibis[*](in cibisRS. cibis VGE. cibus dv.) et animae gravitatem facit. stellionum morsibus resistit, item ulceribus, quae cacoëthe vocant, et auribus oleum, quod ex ea fit, prodesse diximus.[*](Diosc. IV 151. 150. (Th. H. IX 9, 2).) sesamoides[*](sesamoidest R. -odides Vd.) a similitudine nomen ac-[*](23,95) cepit, grano amaro, folio minore[*](folia minora (-nara E1)RE.). nascitur in glareosis[*](glareosis v. glariosis RE.glor- r.). detrahit[*](dist. ego coll. Diosc.) bilem in aqua potum semen, inlinitur igni sacro, discutit panos. est etiamnum aliud sesamoides[*](sesamoydes d. -oid est R.), Anticyrae[*](antiquire Vd.) nascens, quod ideo aliqui Anticyricon[*](antiquiricon Vd.) vocant, cetera simile[*](similia d.) erigeronti herbae, de qua dicemus suo loco, grano[*](25,167)

sesamae. datur in vino dulci ad detractiones quantum tribus digitis capitur[*](an capiatur?). miscent ibi et ellebori albi unum et[*](et om.V. ibi et om. v. a.. S.) dimidium obolum, purgationem eam adhibentes maxime insaniae[*](insanaeREv. a. G.) melancholicae[*](melancholiae v. a. G.),comitialibus, podagris. et per se drachmae pondere exinanit[*](exinanit REDal. -niuit r Ven. G. -niunt Verc.).

[*](Diosc. II 108. Pl. iun. p. 83, 18.) Hordeum optimum quod candidissimum. sucus decocti in aqua caelesti digeritur in pastillos, ut infundantur exulceratis interaneis et vulvis[*](uuluis REv. biblis VG. bilis d.). cinis eius ambustis inlinitur et carnibus, quae recedunt ab ossibus, et eruptionibus pituitae, muris aranei morsibus. idem adsperso sale ac melle candorem dentibus[*](dentibus et dv. a. S. om.RE.), suavitatem oris facit. [*](Pl. iun. p. 82, 12. Diosc. IV 43.)eos, qui pane hordeacio utuntur, morbo pedum temptari negant. novem granis furunculum[*](furunculis R.) si quis. circumducat, singulis ter manu sinistra, et omnia in ignem abiciat, confestim sanari aiunt. est et herba phoenice[*](phoenice S e Diosc. phynice (phin- R)VdTfR. -cea E.phoenicea v.) appellata[*](appellatur Vdf.) a[*](a dfEv. ad V.om.RG.) Graecis, nostris[*](nostris VdfRG. a nostris Ev.) vero hordeum murinum; haec trita e vino pota praeclare ciet menses.

[*](Hippocr. de victu in morb. ac. II p. 30. Diosc. II 108.) Tisanae[*](tipsanae d.), quae ex hordeo fit, laudes uno volumine [*](uolumine - quae om.V.) condidit Hippocrates, quae nunc omnes in alicam transeunt. quanto[*](quanto VdTfS. contra quantorv.) innocentior[*](innocentior VREH. -tiore dT (an recte?). -tior est v.) alica! Hi p p o c r ates tamen[*](tamen ll. H. tantum v.) sorbitionis gratia laudavit[*](laudabit V. -abat dT.), quoniam lubrica ex facili hauriretur, quoniam sitim arceret[*](arceret v. arcet ll.), quoniam in alvo non intumesceret[*](intumescere V.), quoniam facile redderetur et. adsuetis

hic cibus solus[*](solus cibus Vdv. a. S.) in febri bis[*](febri bis dG. -ribus rv.) die posset[*](possitVdG.) dari, tantum remotus ab istis, qui medicinam fame exercent. sorbitionem tamen dari totam vetuit aliudve quam sucum tisanae; item vetuit, quamdiu pedes frigidi essent, tune quidem nec potionem dandam. fit et ex tritico glutinosior arteriaeque exulceratae utilior.

[*](Diosc. II 123. Pl. iun. p. 60, 10. 101, 4.) Amylon[*](amylon v. amoelon (amae- E) RE. hamoelon (-melon d)r.) hebetat oculos, et gulae inutile, contra quam creditur. item alvum sistit, epiphoras oculorum inhibet et ulcera sanat, item pusulas et fluctiones sanguinis. genas duras emollit. datur cum ovo[*](ouo his dC (iis v). opto his V. opidiis R. opi dis E.) iis, qui sanguinem reiecerint, in vesicae vero dolore semuncia amyli cum ovo et passi tribus ovis subfervefacta a balineo. quin et avena cea[*](auenacea G. auenaeta E. auenetiaeta R. aue- nae fv. auinae V. anenae d.) farina decocta in aceto naevos tollit.

[*](Diosc. II 107. Pl. iun. p. 47, 17. Celsus II 30.) Panis hic ipse, quo[*](qui RE.) vivitur, innumeras paene continet medicinas. ex aqua et oleo aut rosaceo mollit collectiones [*](dist. ego.); ex aqua mulsa ad[*](ad ego. om. ll. v.) duritias valde mitigandas[*](mitigat. datur v. -gans. dant S.), ex vino ad discutienda[*](dis cutienda fG. (-enda ualens v). -endam ll.) aut quae praestringi opus sit et, si magis etiamnum, ex[*](ex dv. om. r.) aceto, adversus acutas[*](acutas Rv. occultas r.) pituitae fluctiones , quas Graeci rheumatismos vocant, item ad percussa, luxata[*](luxataque dT.), ad omnia autem fermentatus, qui vocatur autopyrus , utilior. inlinitur[*](inlinuntur (illi- R)RE..) et paronychiis et callo pedum[*](pedum in Vdv dentum in E. dentium R.) in aceto. vetus aut[*](uetus aut REG. uetus V. ueteri dTv.) nauticus[*](uticus RE.) panis tusus atque[*](atqueVdv. accedit r.) iterum coctus sistit alvum.[*](Pl. iun. p. 102, 6. (Celsus VI 6, 31). 72, 18.) vocis studiosis et contra destillationes siccum esse primo cibo utilissimum[*](utilissimus RE.) est. sitanius, hoc est

e[*](edG. et r. ex D. om. v.) trimestri[*](trimestris v. a. G.), incussa in facie aut desquamata cum melle aptissime curat. candidus aegris aqua calida frigidave madefactus levissimum cibum praebet. oculorum tumori ex vino inponitur; sic et pusulis capitis aut[*](aut om.Vf.) adiecta arida myrto. tremulis panem ex aqua esse ieiunis statim a balineis [*](ab alienis V.) demonstrant. quin et gravitatem odorum in cubiculis[*](in cubiculis—7 et om.R.) ustus emendat et vini in saccos[*](saccas additos RE. (saccis vet. Dal. cfr. XX 185).) additus.

Et[*](etom.RE.) faba auxiliatur. namque solida fricta fervensque in acre[*](acre G. hacre V. acro r. acri (aceto) v.) acetum coniecta torminibus medetur. in cibo fresa[*](fressa dv. a. S.) et cum alio[*](&lio R.) cocta contra deploratas tusses[*](tussi R.) suppurationesque pectorum cotidiano cibo sumitur, et commanducata ieiuno ore et ad furunculos maturandos discutiendosve [*](et discutiendosueRE.) inponitur, et in vino decocta ad testium tumores, ad genitalia.[*](Pl. iun. p. 36, 18. 63, 19. Diosc. II 127. Pl. iun. p. 47, 18.) lomento quoque ex aceto decocto[*](decocta et testium RE.) tumores maturat atque aperit, item livoribus, combustis medetur. voci eam prodesse auctor est M. Varro. fabalium etiam siliquarumque cinis ad coxendices[*](coxen dicis RED.), ad nervorum veteres dolores cum adipis suilli vetustate prodest. et per se cortices [*](corticis RED.) decocti ad tertias sistunt alvum.

[*](Diosc. II 129. Pl. iun. p. 47, 19. 46, 14. 76, 12–17. 21, 17. 80, 14: 79, 2.) Lens optima quae facillime coquitur et ea, quae maxime aquam absorbet[*](sorbet d. obsolbet R.). aciem quidem oculorum obtundit et stomachum inflat, sed alvum sistit in cibo magisque caelesti aqua discocta; eadem solvit minus percocta. pusulas ulcerum rumpit; ea[*](et ea f. eaque dEv. a. S.), quae intra os[*](hos V. ossa d.) sunt, purgat et adstringit[*](abstergit fS.). collectiones omnes inposita sedat maximeque exulceratas et rimosas; oculorum autem epiphoras cum

meliloto[*](meliloto v e Diosc. melito RE. milito r.) aut cotoneo. contra suppurantia cum polenta inponitur . decoctae sucus ad oris[*](odoris V.) exulcerationes et genitalium adhibetur, ad sedem cum rosaceo aut cotoneo, in iis, quae acrius remedium exigant, cum putamine[*](petamine VdR.) punici melle modico[*](modico Vv. -icae E. -ce dR.cfr. XX 131. XXVIII 195. 258. XXIX 42. XXXII 39, contra XXII 55. XXIII 92. XXV 164. XXVII 22. XXVIII 223.) adiecto. ad id demum[*](demum ll. v. an remedium?), ne celeriter inarescat [*](inarescant VdE.), adiciunt et betae folia. inponitur et strumis, panis vel maturis vel maturescentibus ex aceto discocta, rimis[*](uel—rimis om.RE.) ex aqua mulsa et gangraenis cum punici[*](punici—9 cum om.d.) tegmine[*](germineREv. a. C.); item podagris cum polenta et vulvis et renibus, pernionibus, ulceribus difficile cicatricem trahentibus.[*](Diosc. II 129. Pl. iun. p. 98, 3. 35, 3. 83, 18. 68, 14.) propter dissolutionem stomachi XXX grana lentis devorantur. in choleris[*](choleris v. cholcris R. choloris E. choris r.) quoque et dysinteria efficacior est in tribus aquis[*](aquis ll. v. aquae cyathis D. at cfr. Diosc.) cocta, in quo usu[*](usum (om. quo) Vf.) melius semper eam[*](eam om.V.) torrere ante[*](ante et dTH. et ante V. ante r.aut v.) et tundere[*](tendere RE.), ut quam[*](quam om.RE.) tenuissima detur vel per se vel cum cotoneo malo aut piris[*](pyris Vv. a. H. phyris R.) aut myrto aut intubo erratico aut beta nigra aut plantagine. pulmoni[*](pulmoni est v. -onis VE. -oni d.)est inutilis et capitis dolori[*](dolorisVE.) nervosisque omnibus et felli, nec somno[*](conno E.) facilis, at[*](at D. ad ll. v.) pusulis[*](pusulis ED. -las Vdv.) utilis ignique sacro et mammis in aqua marina decocta, in aceto autem duritias et strumas discutit. stomachi quidem causa polentae modo potionibus inspergitur. quae sint[*](sint V. sunt dEv.) ambusta, aqua semicocta curant[*](curant ego. curat ll. v.), postea trita et per cribrum[*](cribum V.) effuso furfure, mox procedente curatione addito[*](aditum V.) melle. ex posca coquitur ad guttura. est et palustris lens,
per se nascens in aqua non profluenti[*](fluenti E. fluente v. profi- H.), refrigeratoriae naturae, propter quod collectionibus inlinitur et maxime podagris et per se et cum polenta. glutinat et interanea procidentia.

[*](Th. H. VI 2, 5. Diosc. III 35.) Est[*](est et TVerc.) silvestris elelisphacos[*](elelisphacos Verc. (et eleli- v). etelispacus V. elisphacos dT. ethelisph- E.) dicta a[*](a del. S cum Salm.) Graecis, aliis sphacos[*](sphacos H. cfr. index et Theophr. facos d. faces V. faenacos E. phacos v.) dicta[*](dicta ll. J.del. S. est ea G. ea est v. aliis—dicta uncis inclusit D.), sativa[*](satim ualente E.) lente leviore[*](leuiore ll. -ior v. cfr. Theophr.) et folio minore atque sicciore[*](sicciore dv. -or r.) et odoratiore[*](odoratiore v. -ior Vd. -ionē E.). est et alterum genus eius silvestrius[*](siluestriusll. H. -ris v (an. recte?).), odore[*](dist. Salm.) gravi; haec[*](haec minor coni. Dal.) mitior folia habet cotonei mali effigie, set minora et candida, quae cum ramis decocuntur. menses [*](menses dv.meses r.) ciet et urinas, et pastinacae marinae[*](marinae om.EH.) ictus sanat, torporem autem obducit percusso loco. bibitur cum absinthio et dysinteriae.[*](Diosc. III 35.) cum vino eadem commorantes menses[*](meses VE.) trahit, abundantes sistit decocto eius poto. per se inposita herba vulnerum sanguinem cohibet. purgat[*](purgat VdfS. pugna E. sanat v.) et serpentium morsus et, si in vino decoquatur, pruritus testium sedat. nostri, qui nunc sunt, herbarii elelisphacum[*](elelisphacum S (-con v). lelisphacum (-spacum E) ll.) Graece, salviam Latine vocant, mentae similem, canam, odoratam. partus emortuos ea adposita extrahunt, item vermes ulcerum [*](ulcera V.) auriumque.

[*](Diosc. II 126.) Cicer et silvestre est, foliis simile[*](satiuo simile v. a. J. cfr. § 154. XX 231.), odore gravi. si largius sumatur, alvus solvitur et inflatio contrahitur et tormina.tostum salubrius habetur. cicercula etiamnum magis in alvo proficit. farina utriusque ulcera manantia capitis sanat[*](sanant E.), efficacius silvestris, item comitiales

et iocinerum tumores et serpentium ictus. ciet menses et urinas, grano maxime. emendat[*](emendant E.) et lichenas[*](licenas E. silicenas V.) et testium inflammationes, regium morbum, hydropicos. laedunt omnia haec genera exulceratam vesicam et renes. gangraenis utiliora cum melle et his, quae cacoëthe vocantur. verrucarum in omni genere prima luna singulis granis singulas tangunt, eaque[*](easque V.eas quae E.) grana in linteolo deligata[*](delicata posse obiciunt E.) post se abiciunt, ita fugari vitium arbitrantes.[*](Pl. iun. p. 60, 13. 97, 5.) nostri praecipiunt arietinum in aqua[*](aqua dEv. a V.) cum [*](cum sale om.E.) sale discoquere[*](discoquere om.Vd.), ex[*](ex Vdv. ex aqua ex E.) eo bibere cyathos binos in difficultatibus urinae; sic et calculos pelli[*](pelli v. cfr. Plin. iun. pellit ll. G.).morbumque regium. eiusdem[*]( an eiusdem e foliis?) foliis sarmentisque decoctis aqua[*](aquam V.) quam maxime calida[*](calidam V.) morbos pedum lenit[*](lenit VdTfS. mollit EG.tolli v.), et ipsum calidum tritumque inlitum. columbini decocti aqua horrorem tertianae et quartanae minuere creditur. nigrum autem cum gallae dimidio[*](dimidio v. -dium ll.) tritum oculorum ulceribus ex passo medetur[*](miscetur Vf.).

[*](Diosc. II 131. Pl. iun. p. 110, 13. 55, 18. 100, 22. 76, 17. 82, 22. 79. 3. 66; 5. 16, 11.) De ervo quaedam in mentione eius diximus,[*](18,139) nec potentiam ei[*](eiv. om. ll.) minorem [*](minores VE.) veteres quam brassicae[*](brasicae VE.) tribuere contra serpentium ictus ex aceto[*](ex aceto om.d.), ad[*](ad VEv. ac d.) crocodilorum hominumque morsum[*](morsus d.). si quis ervum cotidie ieiunus edit[*](edit VfEJ. edat (?) dv.), lienem eius absumi certissimi auctores adfirmant. farina[*](farinam VE.) eius varos[*](uarro E. ut ait Varro v. a. H.) , sed et[*](sed et TEH. sede V. sedem d.om. v.) maculas[*](maculas cutis VdTfS. -la eiusE. -las v.) cutis toto corpore emendat. serpere ulcera[*](ulcera Verc. cfr. Plin. iun. uulnera ll. v (J).) non patitur, in mammis efficacissimum. carbunculos rumpit ex vino. urinae difficultates, inflationem[*](inflationis d.),

vitia iocineris, tenesmon[*](tenesmos d.) et quae cibum non sentiant[*](sentient EG.), atropha appellata, tostum et in nucis abellanae magnitudinem [*](magnitudine V. -inae E.) melle[*](melle om.E.an e melle?) collectum devoratumque corrigit[*](colligit Vd.); item impetigines ex aceto coctum[*](an coctum et inlitum? cfr. XXVIII 222.) et quarto[*](quarta E.) die solutum. panos in melle inpositum suppurare prohibet. aqua decocti perniones et pruritus sanat fovendo. quin et universo corpori , si[*](si qui VS.) quis cotidie ieiunus biberit, meliorem fieri colorem existumant[*](existimat V. -tumat E.). cibis idem hominis alienum[*](alienus d.). vomitiones movet, alvum turbat, capiti et stomacho onerostim; genua quoque degravat. sed madefactum pluribus diebus mitescit , bubus iumentisque utilissimum. siliquae eius virides prius, quam indurescant, cum suo caule[*](succo caule Vf.) foliisque contrit ae[*](contritae v. -itum ll) capillos nigro colore inficiunt.

[*](Diosc. II 133. 132.) Lupini quoque silvestres sunt, omni modo minores [*](minores satiuis v. a. J. cfr. § 148.) praeterquam amaritudine. ex omnibus, quae eduntur, sicco nulli minus ponderis est nec plus utilitatis. mitescunt cinere aut aqua calidis[*](calida v. a. Bas.). colorem hominis frequentiores[*](frequentatiores d.) in cibo exhilarant, amari[*](armari Vd.) contra aspidas valent. ulcera atra aridi decorticatique triti supposito linteolo ad vivum corpus redigunt. strumas, parotidas in aceto cocti discutiunt. [*](Pl. iun. p. 80, 14. 20, 3. 55, 5. Diosc. II 132. Pl. iun. p. 100, 8. 76, 19.)sucus decoctorum cum ruta et pipere[*](ex pipere dT.) vel[*](uel Ev. ue Vd.) in febri datur[*](febrituVfE.an febribus? cfr. XXVII 97.) ad ventris animalia pellenda minoribus XXX annorum, pueris vero etiam inpositi in ventrem ieiunis prosunt, et alio genere tosti vel in defruto poti vel[*](uel in VTS. et inEv. iidem d.) ex melle sumpti. iidem aviditatem cibi faciunt, fastidium detrahunt. farina eorum aceto subacta papulas pruritusque in balneis inlita cohibet et per se siccat ulcera. livores emendat, inflammationes cum

polenta sedat.[*](Diosc. II 132. Pl. iun. p. 83, 2. 79, 5. 87, 2.) silvestrium efficacior vis contra coxendicum [*](coxendicum dv. -cium rD.) et lumborum debilitatem. ex iisdem decocta[*](an decocto?) lentigines et cutem foventium corrigunt, si vero ad mellis crassitudinem [*](uncos ego posui.) decoquantur, vel [sativi] vitiligines nigras et lepras emendant[*](emendant v. -dat Vom. r.). sativi quoque rumpunt carbunculos inpositi , panos, strumas minuunt aut maturant cocti ex aceto[*](dist. H. cfr. Plin. iun.), cicatricibus candidum colorem reddunt; si vero caelesti aqua discoquantur, sucus ille zmegma[*](zmegma S. (smegma v). zmegam Vd. -ganE.) fit, quo fovere gangraenas, eruptiones pituitae, ulcerum[*](ulcerum VfS. -era rv. cfr. XXIII 18. 9. 10 dist. J.) manantia expediat[*](expellat E. utilissimum. Expedit v. a. J. an expedit et?), ad lienem bibere et cum melle haerentibus menstruis .[*](Diosc. II 132.) lieni crudi cum fico[*](ficu VdTf.) sicca[*](sicca triti dv. sicca trici E. cicatrici Vf.) triti ex aceto inponuntur . radix quoque in aqua decocta urinas pellit. medentur pecori cum chamaeleone[*](chamaeleonte v. a. H. cfr. ad § 45.) herba decocti[*](decocta VdT.), aqua in potum colata[*](colata S cum man. Dal. collecta ll. f. collata v.). sanant et scabiem quadripedum omnium in amurca decocti vel utroque[*](utro que EB. nitro quo d. uitro V. nitro eo v. an nitroque (del.uel)? cfr. XXXI 109.) liquore postea[*](potestea E.) mixto. fumus crematorum culices necat.

[*](Diosc. II 187.) Irionem inter fruges sesamae similem esse diximus[*](18,96) et a Graecis erysimon vocari, Galli velam appellant. est autem fruticosum, foliis erucae, angustioribus paulo, semine nasturtii, utilissimum tussientibus cum melle et in thoracis[*](coracis Vd.) purulentis excreationibus. datur et regio morbo et lumborum vitiis, pleuriticis[*](pleu reticis Vdv. a. Bas.), torminibus, coeliacis. inlinitur vero parotidum et carcinomatum malis, testium ardoribus ex aqua, alias cum melle, infantibus quoque utilissimum, item sedis vitiis et articulariis morbis cum

melle et fico[*](ficu d.), contra[*](contra Vdv. con E.) venena etiam[*](etiam—3 addatur om.E.) efficax potu. medetur et suspiriosis, item fistulis cum axungia vetere ita[*](ueteri ita dG. ueteri v.), ne intus addatur.

[*](Diosc. III 135.) Horminum[*](orminum VEv. a. C.) semine, ut diximus, cumino simile[*](18,96) est, cetero[*](an cetera?) porro, dodrantali altitudine, duorum generum: alteri semen nigrius et oblongum—hoc ad venerem stimulandam et ad oculorum'.argema, albugines—, alteri[*](altera E.) candidius[*](candidus V. -idum dT.) semen et rotundius. utroque tuso extrahuntur aculei ex[*](ex dv. et r.) corpore per se inlito[*](inlito uel ego. cfr. Diosc. inlitum (illi- Vd)ll. v. -ito H.)vel ex aqua, folia ex aceto inposita panos per se vel cum melle discutiunt, item furunculos , priusquam capita faciant[*](faciunt E.), omnesque acrimonias.

[*](Verg. Geo. I 153. [Diosc. II 122 = XXII 125].) Quin et ipsae frugum pestes in aliquo sunt usu[*](sumptus uim felix V.). infelix[*](est om.dT.) dictum est a Vergilio lolium[*](lollium E.), hoc tamen molitum, ex aceto coctum inpositumque sanat inpetigines celerius, quo saepius mutatum[*](mutata V.) est. medetur et podagrae aliisque doloribus cum oxymelite[*](oxymeuE.). ratio[*](curatio v. a. S.) haec: aceti[*](aceti VdTfS. a ceteris E. a ceteris differt. Aceti v.) sextario uno diluuntur[*](dilui v. a. J.) mellis unciae duae[*](uncias duas v. a. J.). iustum est[*](dist. J.) ita temperatis[*](temperatis Vdv. -ati ED.) sextariis[*](lacunam indicavit J. duobus v. ii D. an temperari (cfr. § 117).. de coctae farinae lolii sextarium. calidumque?) tribus decoctae[*](decoctae ll. -ta v. decoqui D cum P.) farinae[*](farina v. a. J.) lolii[*](lolliis E.) sextarios[*](sextariis v. a. J.).... usque ad crassitudinem, calidumque inponi dolentibus membris. eadem farina extrahit ossa fracta.

[*](Diosc. II 116.) Miliaria appellatur herba, quae[*](quaeom.E.) necat milium. haee trita et cornu cum vino[*](cum in uino E2.) infusa podagras[*](podagris E.) iumentorum dicitur sanare.

Bromos semen est spicam ferentis herbae. nascitur

inter vitia segetis avenae genere[*](genere om.V. graecae genere v.a.G.), folio[*](folia VTfS.) et stipula triticum imitatur[*](imitantur VTfS.); in cacuminibus dependentes parvolas veluti locustas habet. semen[*](semen om.Vd. ad quae vet. Dal. 1 (J). atque ll.v. aeque ut vet. Dal. 2 (S). aeque atque coni.H (D). an ceu? (aeque ut semel, sed coniectura non certa, legitur XXXIV 165, aeque ac XXX 9, plerumque aeque quam, ut II 180. 96. VIII 102. XXI 61. XXVII 144)) utile ad cataplasmata, ad quae hordeum et similia. prodest tussientibus sucus.

[*](II 171.) Orobanchen[*](orobachen VE.) appellavimus necantem ervum et[*](18,155) legumina; alii cynomorion[*](cynomorion V.) eam appellant a similitudine canini genitalis. cauliculus est sine[*](sine Vdv. sine san guine EH.) foliis, pinguis[*](pinguis om.EH.), rubens. estur et[*](estur et dTv. est urens V. aestu et E.) per se et[*](et Tv(H).om.r G.) in patinis[*](pastinis d.), cum tenera[*](tener VTS.) est, decocta[*](decoctus TS.).

Et leguminibus innascuntur[*](innascuntur v. nascuntur ll.) bestiolae venenatae, quae manus pungunt[*](punguntur E.) et periculum vitae adferunt, solipugarum [*](solifugarum V2v.a.H.) generis. adversus has omnia eademmedentur, quae contra araneos et phalangia demonstrantur. et frugum quidem haec sunt in usu medico.

[*](II 109. Col. X 116. Herodot. II 77. Diodor. I 34, 4. 2. Florus I 34, 12. Isidor. XX 3.) Ex iisdem fiunt et potus, zythum[*](zythum v. zytum E. gytum r.) in Aegypto, caelia[*](celia dEC.) et cerea[*](cerea dTES. ceria C. cereae V.ea v.) in Hispania, cervesia[*](ceruisia v.a.S.) et plura genera in Gallia aliisque provinciis, quorum omnium spuma cutem feminarum in facie nutrit. nam quod ad potum ipsum attinet, praestat[*](praestet VfS.) ad vini transire mentionem atque a vite[*](a quite v. auide V. uite r.) ordiri medicinas arborum.

Peracta cerealium in medendo quoque natura est omniumque[*](omnium V.), quae[*](quae om.v.a.B.) ciborum aut florum odorumve gratia proveniunt supina tellure. non cessit iis[*](iis ego. is V. his r v.) Pomona partesque [*](an artesque? cfr. § 2 (v. 9).) medicas et pendentibus[*](medicasset peridentibus V.) dedit, non contenta protegere arborumque umbra alere quae diximus, immo velut[*](neluti VdS.) indignata plus auxili inesse his[*](iis v.a.C.), quae longius a caelo abessent quaeque postea coepissent; primum enim homini cibum fuisse inde, et sic[*](an sic et? (cfr. Müller de stilo p.15).) inducto[*](inductos Ev.a.H.) caelum spectare, pascique et nunc ex se posse sine frugibus. ergo, Hercule, artes[*](artes ll.v (Brot.). cfr. XXI 15. has G. has partes man. Dal. S.) in primis dedit vitibus, non contenta delicias etiam[*](delicta sed etiam d.) et odores atque unguenta omphacio et oenanthe ac massari[*](masuari E.), quae suis locis diximus, nobiliter instruxisse. 'Plurimum, inquit, homini[*](hominis Vd.)[*](12, 130 sqq.) voluptatis[*](uoluptati E.) ex me est. ego sucum vini, liquorem olei gigno, ego palmas et poma totque varietates, neque, ut Tellus[*](ut tellus dv. uitellus V. t& ubis E.), omnia per labores, aranda tauris[*](aranda tauris Ev. arant data curis r.), terenda areis, deinde saxis, ut quando quantove opere cibi fiant? at ex

me parata omnia nec cura laboranda[*](cura laboranda VdTS. curuo aboranda E. curuo labo- H coll. Verg. Buc. III 42. curuo adoranda (adorna- G) aratro nec cura laboranda v.), sed sese porrigentia ultro et, si pigeat attingere, etiam cadentia'. certavit ipsa secum plusque utilitatis causa genuit etiam quam voluptatis.

[*](Diosc. V 1.)[*](Pl. iun. 72, 5–7.—52, 5.) Folia vitium et pampini[*](pampina E.) capitis dolores inflammationesque corporum mitigant cum polenta, folia per se ardores stomachi ex aqua frigida, cum farina vero hordei articularios morbos. pampini triti[*](trita V.) et inpositi tumorem[*](an umorem? cfr. XX 33. XXI 172. de mendo XXIV 11. 16.) omnem siccant, sucus eorum dysintericis infusus medetur[*](medetur infusus d.). lacrima vitium, quae veluti cummis[*](cummis S. gummis VBrot.(D). -mi rv.) est, lepras et lichenas et psoras nitro ante praeparatas sanat. eadem cum oleo saepius pilis inlitis psilotri effectum habet, maximeque[*](maximeque dTEH. -me quae V. -meque aqua v.) quam[*](cum (proquam) dT.) virides accensae vites exudant, qua et verrucae tolluntur .[*](Pl. iun. 73, 5–7.—(cfr. Marc. 31, 53. 23, 46).) pampini sanguinem excreantibus et mulierum a conceptu defectioni diluti potu prosunt. cortex vitium et folia arida vulnerum sanguinem sistunt ipsumque vulnus conglutinant. vitis albae, viridis tusae, suco inpetigines[*](inpetiginis VD.) tolluntur. cinis sarmentorum vitium[*](uitium (V?)D cum U 493. uitiumque dEv.) et vinaceorum[*](uina eorum V.) condylomatis [*](condylomati d. -dilimati V.) et sedis vitiis medetur ex aceto, item luxatis et ambustis et lienis tumori cum rosaceo et ruta et aceto. item igni sacro ex vino citra oleum aspergitur et intertrigini [*](intertrigines Ev. a. H.).[*](Pl. iun. 56, 1–4.) et pilos absumit. dant et bibendum cinerem sarmentorum [*](sarmento E1. -ti E2.) ad lienis[*](lienis ad d.) remedia aceto conspersum[*](consparsum VS. compressum E. | uini Vv. a. G.) ita, ut bini cyathi in tepida aqua bibantur utque qui biberit in lienem[*](liene Vd.) iaceat. claviculae ipsae, quibus repunt vites, tritae ex[*](tritae et ex dv.a.S.)

aqua potae sistunt vomitionum consuetudinem.[*]((cfr. Marc. 4, 47. 36, 65). Pl. iun. 76, 20.—86, 8. 83, 22.) cinis vitium cum axungia vetere contra tumores proficit, fistulas purgat, mox et[*](et Ev. ei r.) persanat, nervorum[*](item neruorum G.) dolores frigore ortos[*](ortus V.) contractionesque , contusas vero partes vel[*](uel om.Ev.a.S.) cum oleo, carnes excrescentes in ossibus cum aceto et nitro, scorpionum et canum plagas cum oleo. corticis per se cinis conbustis pilos reddit[*](combusti pilos radit Frōhner mus. Bhen. 47 p. 294, at cfr. p. 2 v. 19 et Pl. iun.).

[*](Diosc. V 6.) Omphacium[*](omfacium V.) qua fieret ratione incipientis uvae pubertate, in unguentorum loco docuimus. nunc ad[*](12, 130) medicinam de eo[*](de eo dEv. deo V.) pertinentia indicabimus. sanat ea quae in umore[*](numero E1. -ra E2. humido v.a.S. -dis coni. Dal.) sint[*](sunt dTv.a.S.) ulcera, ut oris, tonsillarum[*](tonsellarum V.), genitalium. oculorum claritati plurimum confert, scabritiae genarum ulceribusque angulorum, nubeculis, ulceribus quacumque[*](quacumque dv. quamc- r.) in parte manantibus, cicatricibus marcidis, ossibus[*](ossibus (uss- V) ll.v. auribus S cum H e Diosc., sed Pliniumὀστᾶproῶταlegisse coni. J.) purulente limosis. mitigatur[*](fatigatur E. frangitur v.a. H.) vehementia eius melle aut passo. prodest et[*](et om.Ev.a.Bas.) dysintericis, sanguinem[*](sanguinis E.) excreantibus, anginis.

[*](Diosc. V 5.) Omphacio cohaeret oenanthe, quam vites silvestres ferunt[*](ferunt V.), dicta nobis[*](a nobis dv.a.S.) in unguenti ratione. laudatissima[*](12, 132) in Syria, maxime circa Antiochiae et Laodiceae[*](laoditiae V. -iciae D.) montes et ex alba vite. refrigerat, astringit, vulneribus inspergitur, stomacho[*](in stomacho Vd.) inlinitur, utilis urinae, iocineris[*](iocineri Ev. a. J. (cfr. XXVIII 197).), capitis doloribus[*](dolori Vf.), dysintericis, coeliacis, cholericis[*](coeliacis cholericis Vv(S). om.dEman.Dal.H.), contra fastidia obolo ex aceto pota. siccat manantes[*](manantes v. -tis ll. (?) S. cfr. XXII 54. 64.) capitis eruptiones, efficacissima ad vitia, quae sint[*](sunt Ev. a.S.) in umidis, ideo et oris ulceribus

et verendis ac sedi[*](sede VdJ.) cum melle et croco.[*](cfr. Plin. XII 133.) alvum sistit, genarum [*](germanum d.) scabritiem[*](scabritiem S cum man. Dal. scabienm ll.v. cfr. § 7. (125). XXXI 116. 130. XXXIV 153. XX 239, de mendo XXVII 18.) emendat oculorumque lacrimationes, ex vino stomachi dissolutionem, ex aqua frigida pota[*](potae Vd.) sanguinis excreationes. cinis eius ad collyria et ad ulcera purganda et[*](purganda et Vv. -da r.) paronychia et pterygia probatur. uritur in furno[*](forno V.), done panis percoquatur[*](percoquitur dS.).—Massaris[*](massatis Vd.) odoribus tantum gignitur, omniaque ea aviditas humani ingeni nobilitavit rapere festinando.

[*](Diosc. V 3.) Maturescentium autem uvae vehementiores nigrae —ideo vinum ex his minus iucundum -, suaviores albae, quoniam e[*](e V1dv. et r.) tralucido[*](lucido E. translu- v.a.S.) facilius accipitur aër. recentes stomachum et spiritus[*](spiritus Brot. -tum (ortum e -tuuf) ll.Tv.) inflatione[*](inflant v.a.Brot.) alvum[*](aluum ll.TfBrot. aluumque v. et aluum (priore et deleto) U 494.) turbant. itaque in febri damnantur, utique largiores; gravedinem[*](grauidinem V.) enim capiti morbumque lethargum faciunt. innocentiores quae decerptae diu pependere, qua ventilatione etiam utiles fiunt stomacho aegrisque, nam et refrigerant leviter et fastidium auferunt.

[*](Pl. iun. 38, 21.) * Proximae a[*](a VdTfS. ea E. sunt v. paleas V.) pensilibus in palea servatae; nam et in[*](et in ego. et Vv. e r S. in G. cfr. CFW Müller p. 25 et XIX 115.) vinaceis servatae et caput et vesicam et stomachum infestant, sistunt tamen alvum, sanguinem excreantibus utilissimae. *quae in[*](quae autem in Ev.a.S.) vino aut in[*](aut in Vd.Murb. S. aut E.del. v.) dulci conditae[*](condita Vd.) fuere, caput temptant[*](quae—temptant huc transposui ex v. 18, ubi ante proximae habent ll.v.) *; quae vero in musto fuere, peiorem vim etiamnum[*](etiamnunc Vd.) habent quam quae in vinaceis. sapa quoque inutiles stomacho[*](stomacho inutiles Ev.a.S.) facit.[*](Col. VIII 5, 23. cfr. Plin. XIV 99.) saluberrimas[*](saluberrimum Vd.) putant medici in caelesti

aqua servatas, etiamsi minime iucundas, sed voluptatem earum in stomachi ardore[*](ardore dv. -res r.) sentiri et[*](sentient (-ent et v) in Ev.a.Bas.) in amaritudine iecoris[*](iecoris Ev. coris V. cordis dT.) fellisque vomitionibus[*](uomitionibus J. -nis ll.T. -ne v.) et[*](et ll. S. del. v.) in choleris, hydropicis[*](hydropi V. -pe T.) cum ardore febrium[*](febri VT.) aegrotantibus. .at in ollis servatae et os[*](et os Ev. et in os r.) et stomachum et aviditatem excitant, paulo tamen graviores existimantur fieri vinaceorum halitu.—Uvae florem in cibo si[*](cibo si ego. -bos si V. -bos d. -bis si Ev. aliter § 147. XXIV 143. 148. XXVIII 248 al.) edere[*](dere V.) gallinacei, uvas non attingunt.—

[*](Pl. iun. 52, 2–4.)[*](Diosc. V 3.) Sarmenta earum, in quibus acini[*](acinis V.) fuere, adstringendi vim[*](adstringendi uim Ev. -dum r.) habent, efficaciora ex ollis.

Nuclei acinorum eandem vim optinent. hi sunt qui in vino capiti[*](capiti VdTfS. -tis Ev.) dolorem faciant[*](faciunt dTv.a.S.). tosti tritique stomacho utiles sunt. inspergitur farina eorum polentae modo potioni et[*](potioni et S. -nis et VTf. -ni r H. -nis v.) dysintericis et coeliacis et dissoluto stomacho. decocto etiam eorum fovere psoras et pruritum utile est.

[*](extr.: Geop. IV 8.) Vinacei per se minus capiti aut vesicae nocent quam nuclei, mammarum inflammationi utiles[*](triti cum sale utiles Ev.a.S.) cum sale triti. decoctum eorum[*](earum Vd.) veteres dysintericos et[*](et (ac ES) fotu Ev. et potu r.) coeliacos iuvat et potione et fotu.

Uva theriace, de qua suo loco[*](luco V.) diximus, contra 14, serpentium ictus estur. pampinos quoque eius edendos censent inponendosque. et vinum[*](et uinum ED. om. r. uinumque v.) et acetum ex his factum auxiliarem contra eadem vim habet.

[*](Diosc. V 4.) Uva passa, quam astaphida vocant, stomachum, ventrem et[*](et ll.TfH. del. v. cfr. § 30.) interanea temptaret[*](temptarent Vd.), nisi pro remedio in ipsis acinis[*](seqq. dist. ego coll. Diosc.) nuclei essent. iis[*](iis Ev. his r D.) exemptis vesicae utilis habetur

et tussi—alba utilior—, utilis et arteriae et renibus, sicut ex his passum privatim e serpentibus contra haemorrhoida [*](haemorroidam V.) potens.[*](Gargil. 196, 11–13. cfr. Diosc. III 64.) testium inflammationi cum farina cumini aut coriandri inponuntur, item carbunculis, articulariis morbis sine nucleis[*](si nucleis V.) tritae cum ruta. fovere ante vino ulcera oportet. sanant epinyctidas et ceria[*](ceria H cum P. teria dTE. theria V.del. v.) et dysinteriam cum suis nucleis. et in oleo coctae gangraenis inlinuntur cum cortice raphani et melle, podagris et unguium mobilibus cum panace. et per se ad purgandum os[*](hos V.) caputque cum pipere conmanducantur[*](comlmanducatur V.).

[*](Diosc. IV 153.)[*](cfr. Cels. III 21.) Astaphis[*](astafis V.) agria sive staphis[*](statis V.), quam uvam taminiam aliqui vocant falso—suum enim genus habet—, cauliculis nigris, rectis[*](rectis dEv. erectis VTD. cfr. XXV 110 et 129.), foliis labruscae, fert folliculos verius quam acinos, virides, similes ciceri[*](cineri V.), in his nucleum triangulum. maturescit[*](maturescitque E.) cum[*](cum om.V.) vindemia nigrescitque, cum taminiae[*](taminia d.) rubentes norimus acinos sciamusque illam[*](illam Vdv. nullam E.) in apricis nasci, hanc non nisi in opacis. his nucleis ad purgationem uti non[*](an suaserim? cfr. XXII 106 et XXI 153. XXIV 18. XXIX 142. XXXIII 124.) censuerim propter ancipitem strangulationem, neque[*](nec Ev.a.S.) ad[*](ad om.d.) pituitam oris siccandam, quia[*](quia J. quae ll.f. quod TS. om. v.) fauces[*](fauces enim v.a.S.) laedunt.[*](cfr. Plin. XXVI 138.) phthiriasi caput et reliquum[*](relicum VS.) corpus triti liberant, facilius admixta sandaraca, item pruritu et psoris. ad dentium dolores decocuntur[*](decoquntur V.) in aceto, ad aurium vitia, rheumatismos[*](rheumatismum Ev.a.S.) cicatricum , ulcerum manantia[*](manantium d.). flos tritus in vino contra serpentes bibitur; semen enim abdicaverim propter nimiam vim ardoris. quidam eam pituitariam vocant. plagis[*](et plagis Ev.a.S.) serpentium utique inlinunt.

[*]((cfr. Plin. XXIII 8. XXVII 44). Diosc. IV 180. cfr. Cels. III 21.) Labrusca quoque oenanthen fert satis dictam. quae, a[*](a om.E.) Graecis ampelos agria appellata[*](appellatur (V?) v.a.S.), spissis et candicantibus foliis, geniculata, rimoso cortice, fert uvas[*](uuas dEv. quas V.) rubentes cocci modo, quae cutem in facie mulierum purgant et[*](dist.H.) varos[*](uaros EH. -rios V. riis dv.), coxendicum et lumborum vitiis tusae cum foliis et suco prosunt. radix decocta in aqua pota in vini Coi[*](coi Ev.om.r.) cyathis[*](duobus ll. v.) II umorem alvi ciet et[*](et VT.om. rv. cfr. §77. 86. XXIV 29. 68. 105. XXV 144. XXVI 86. XXVII 72. 74. XXVIII 51. 146. 148. XXI 128. 166. XVI 113. 209. XII 73. XIII 96 al.) ideo hydropicis datur. hanc potius crediderim esse quam vulgus uvam taminiam vocat. [*](extr.: cfr. Scribon. 243.) utuntur ea pro amuleto et ad expuitionem[*](expuitionem B e codd. Rom. (G). expiationerm ll.Tv. lac. statuit J, ad exscreationem excidisse ratus. sed cfr. XXVI 34. XXVIII 194. XXXV 191.) sanguinis quoque adhibent[*](dist.ego.), non ultra gargarizationes et ne quid devoretur, addito[*](cymo V.) sale, thymo, aceto mulso. ideo[*](idem Vv.a.B.) et[*](et om.d.) purgationibus ancipitem[*](ancipiti d.) putant[*](putant VEG. temptant dv. -perant B.).

Est huic[*](Et huic d.) similis, sed in salictis nascens; ideo distinguitur nomine, cum eosdem usus habeat, et salicastrum [*](saliscastrum E.) vocatur. scabiem et pruriginem hominum quadripedumque aceto[*](an ex (vel in) aceto?) mulso trita haec efficacius tollit.

[*](Diosc. IV 181.) Vitis alba est quam Graeci ampelon leucen[*](ampelon leucen (-chen E) dEJ. -loleucen Vv.), alii staphylen[*](staphylen v(S). stafilen ll. ophiostaphylon B.), alii[*](alii Vdv. afi E.) melothron[*](melotrum d.), alii psilotrum, alii archezostim, alii cedrostin[*](cedrostin B -sin VEv. cedrusin d. agrostin T.), alii madon appellant. huius sarmenta longis et exilibus internodiis geniculata scandunt. folia pampinosa ad magnitudinem hederae dividuntur ut vitium. radix alba, grandis, raphano similis initio. ex ea[*](ex eo VE.) caules asparagi[*](asparagis d.)

similitudine exeunt. hi decocti[*](idecocti V. idem cocti (decocti dT)fdT.) in cibo alvum et urinam cient[*](cient Vdv. gignit E.).[*](Th. H. IX 20, 3.) folia et caules exulcerant corpus, utique ulcerum phagedaenis et gangraenis tibiarumque taedio[*](taedio v. -ioque E. -iumque (ted- V) r. cfr. XXVI 3. (138). XXIV 76.) cum sale inlinuntur. semen in uva raris[*](rasis E.) acinis dependet, suco rubente, postea crocino[*](crocino VTS. -ci rv.). novere id qui coria perficiunt; illo enim utuntur. psoris et lepris inlinitur, lactis abundantiam facit coctum cum tritico potumque.[*](cfr. Plin. XXVI 113.) radix, numerosis utilitatibus nobilis, contra serpentium ictus trita drachmis[*](duabus ll.v.) II bibitur. vitia cutis in facie[*](in facie om.VdT.) varosque[*](uarisque (-riis- V2) V.) et lentigines et suggillata emendat et cicatrices, eademque praestat in oleo decocta[*](decocta in oleo. decoctae (add. G)v. a.S.). datur et[*](et VdBas. in E. et in v.) comitialibus potus[*](an potui? cfr. nota ad XXIV 148.), item mente conmotis aut[*](aut VdTfS. et Ev.) vertigine laborantibus, drachmae pondere cotidie anno toto. et ipsa autem largior aliquando sensus turbat[*](turbat J cum Cornario e Diosc. purgat ll.v.). illa vis praeclara, quod ossa infracta[*](fracta Ev.a.B.) extrahit in aqua inposita[*](inpota E.) ut[*](ut B. aut Vd.om.Ev.) bryonia[*](bryonia ll. C. bryenia B. brie- v.) ; quare quidam hanc albam bryoniam vocant, aliam[*](aliam VD. -ia rv.) vero nigram[*](nigram VD. -ra rv.). efficacior in eodem usu cum melle et ture. suppurationes incipientes discutit, veteres maturat et purgat. ciet menses[*](messes V.) et urinam . ecligma[*](ecligma EC. elig- (vel eleg- v) rv.) ex ea fit suspiriosis et contra lateris dolores , ruptis, convulsis[*](ruptis conuulsis coni. J. uulsis corruptis VdTf. euulsis (uul- v) ruptis Ev. de mendo cfr. XXI 160. XXII 73 extr., praeterea § 47. XXVII 21. XXX 71. XXXII 103.). splenem ternis obolis pota xxx diebus consumit. inlinitur eadem cum fico[*](ficu d.) et pterygiis digitorum. ex vino secundas feminarum adposita trahit et pituitam drachma pota in aqua mulsa. sucus radicis[*](sucus ad praecedd. retulit H cum Dal. coll. Diosc.) colligi
debet ante seminis maturitatem. qui inlitus[*](illitus dEv. inlinitos (illi- T) VTS. -tus D.) per se et cum ervo laetiore quodam colore et cutis teneritate mangonicat corpora[*](mangonicat (-izat v.a.S.) corpora (-re E) serpentes fugat Ev. mangonigat VdT. (serpentes fugat del. H).), serpentes fugat. tunditur ipsa radix cum fico[*](ficu d. (pingui fico Ev.a.S).) pingui erugatque corpus, si statim bina stadia ambulentur, alias uret et[*](uret et dE. uitiet VS. urit v. uret D cum U 495.) nisi frigida abluatur[*](abluatur Ev. statim abl- rTS.). iucundius hoc[*](uitio Vd.) idem praestat nigra vitis, quoniam alba pruritum adfert.

§27 [*](Diosc. IV 182.) Est ergo[*](est ergo—p. 10 v. 13 adferat om.Vd.) et nigra, quam proprie bryoniam[*](bryenia v.a.C.) vocant , alii Chironiam, alii gynaecanthen aut aproniam, similem priori, praeterquam colore[*](colore v. -rem Ea.) ; huius enim[*](enim EaG. enim colorem B. semen v.) nigrum esse diximus[*](diximus. cuius B.). asparagos eius Diocles praetulit veris asparagis[*](asparagos (-go Ea) eius EaG. -gos B. -go simile v.) in[*](24) cibo urinae ciendae lienique minuendo.[*](cfr. Diosc. IV 181.—cfr. Festus s. v. flemina.) in frutectis et haraundinetis maxume nascitur. radix foris nigra, intus buxeo[*](buxeo av. om.E.) colore[*](colore Ev. om.a.). ossa infracta vel[*](uel om. v.a.G.) efficacius extrahit quam supra dicta[*](dist.D.), cetera[*](cetera aD. -rum Ev. cfr. Diosc.) eadem. peculiare[*](eidem peculiare est v.a.D.) quod iumentorum cervicibus[*](24) unice medetur. aiunt, si quis villam[*](in uilla v.a. G.) ea[*](ea G. ex Ea. eam v.)cinxerit[*](cinxerit S cum anon. ap. Dal. tinxerit aG. -rint E. extruxerit v. praecinxerit H.), fugere accipitres tutasque fieri[*](fieri B. aues fieri E. fieri aues av.) villares[*](uillares ego. cfr. X 116. -aticas B. -arum Eav. del. D.). alites[*](alites B. -ter Eav. altiles D (cfr. XXIV 71).) eadem in iumento homineque flemina[*](flemina EH. -ne a. phlegma v.) aut sanguinem[*](sanguine a.), qui se ad[*](se ad EaG. screatur v.) talos[*](talo v.a.B.) deiecerit[*](disiecerit a.del.v.a.G.), circumligata sanat. et hactenus de vitium generibus.

[*](cfr. Diosc. de venen. 34.) Musta differentias habent naturales has, quod sunt

candida aut nigra aut inter utrumque, alia ex[*](alia ex D. aliaque ex G. alia ex alia (-iis v) ex Eav.) quibus vinum [*](quibus uinum (unum a) fiat av. om.E.) fiat, alia ex quibus passum. cura differentias innumerabiles facit; in plenum ergo haec dixisse conveniat: mustum omne stomacho inutile, venis iucundum. a balneis raptim et sine[*](sine v. simul Ea.) interspiratione potum necat. cantharidum naturae adversatur, item serpentibus, maxime haemorrhoidi et salamandrae.[*](Diosc. V 9.) capitis dolores facit et gutturi inutile, prodest renibus, iocineri et interaneis, vesicae; conlevat enim ea[*](ea v. eas Ea.). privatim contra buprestim valet, contra meconium , lactis coagulationem, cicutam, toxica[*](toxica om.a.), dorycnium, ex oleo potum redditumque vomitionibus. ad omnia infirmius album, iucundius passi mustum et quod minorem capitis dolorem adferat.

Vini genera differentiasque perquam multas exposuimus et fere cuiusque proprietates. neque est[*](est Vdv(S). om.EH.) ulla[*](14, 59 sqq.) pars difficilior tractatu aut numerosior, quippe cum sit arduum[*](arduum D e coni. H. tardum ll. v.) dictu, pluribus prosit an noceat. praeterea quam ancipiti eventu potum[*](potu Ev.a.S.) statim auxilium fit aut venenum! etenim de natura ad remedia tantum pertinente nunc loquimur .[*]((cfr. Cels. III 14).) unum de dando eo volumen Asclepiades condidit , ab eo cognominatis[*](cognominatis V. -tus rS. -tum v.) qui postea uno[*](postea uno ego. postea uero VdS. uero postea Ev(D).) de volumine illo disseruere innumera[*](innumera ll. G(J).cfr. XXXV 85. -ri Tv(S).). nos ista Romana gravitate artiumque liberalium adpetentia non ut medici[*](medicis V.), sed ut indices[*](indices fS. iud-ll. v.) salutis humanae diligenter distinguemus[*](distinguimus E.).

De generibus singulis disserere inmensum et inexplicabile est, discordibus medicorum sententiis. Surrentinum veteres maxime probavere, sequens aetas Albanum aut Falernum, et[*](et om.Ev.a.S.) deinde alia alii iniquissimo genere

decreti, quod cuique gratissimum, ceteris omnibus pronuntiando [*](pronuntianda E.). quod[*](quod ll. S coll. XVIII 194. quot D. quin v.) ut constarent[*](constant d.) sententiae, quota portio tamen mortalium[*](mortalibus E.) his generibus posset uti? iam vero nec[*](ne V.) proceres usquam[*](ufquam v(S). nufq- Vd. unq- EH(D).) sinceris. eo venere[*](uenire Vd.) mores, ut nomina modo cellarum veneant[*](ueniant Vd.), statim[*](statimque d(?)v.a.S.) in lacibus[*](lacubus v.a.S.) vindemiae adulterentur . ergo, Hercules[*](hercle Ev.a.S.), mirum dictu, innocentius iam est quodcumque et ignobilius. haec[*](hae VS (D).) tamen fere[*](fere D. fecere V. facere rv.) constantissimae [*](constantissimae D. -me ll. v.) videntur sententiae[*](sententiae VdfS(D). uictoriae E. -iam H. del. J. sententiae uictoriam v.), quorum[*](quorum Ev. quoniam r. quarum D cum Gron.) mentionem fecimus. si[*](alternum E.) quis hoc quoque discrimen[*](discrimus V1. -miniosius V2. an discriminis?) exiget[*](exiget ego. exegit E. exigit r H. -gat v.), Falernum nec in novitate nec in nimia[*](minia V.) vetustate corpori salubre est; media eius[*](axuannit V.) aetas a xv annis incipit.[*](Diosc. V 10. Plin. iun. 37, 2–4.)frigido[*](frigido ego (cfr. XXXVII 30. aliter XIV 57). ne (ni V. non T) rigido ll.T. in frigido S. hoc non rigido v. an in frigida?) potu[*](potus Vd.) stomacho utile, non item[*](idem Vd.) in calida. diutinae[*](calido. Et in diutina v.a.S.) tussi sorbetur merum[*](iussit orbe uerberum Vd.) utiliter a ieiunis, item in quartanis. nullo aeque venae excitantur . alvum sistit, corpus alit[*](aliter V.). creditum est obscuritatem visus facere nec[*](nec non Vf.) prodesse[*](prodest v.a. G.) nervis aut[*](aut—16 neruis om.Vd.) vesicae. Albana nervis utiliora; stomacho minus quae sunt dulcia; austera[*](ustera V.) vel Falerno[*](falernum d. -na v.a.G.) utiliora. concoctionem minus adiuvant, stomachum modice inplent; at Surrentina nullo modo[*](modo donec d.), nec caput temptant, stomachi et intestinorum rheumatismos cohibent. Caecuba iam non gignuntur. et, quae[*](at quae v.a.S.) supersunt, Setina concoqui cibos[*](cibos concoqui v.a.D.) cogunt[*](coguntur E.) ; virium plus
Surrentino, austeritatis Albano[*](Surrentina ... Albana ... Falerna H cum Gron.), vehementiae minus Falerno[*](Falerna S.) habent[*](habent ll. H. del. v.). ab his Statana non longo intervallo afuerint[*](abfuerint dEG. -runt v.). alvo citae Signinum[*](signinum v. -gnium Vd. -gnum EVen.) maxime conducere indubitatum est. reliqua in commune dicentur.

Vino aluntur[*](uino aluntur—§ 54 extr. saluber{rimum] desunt inE.) vires, sanguis colosque[*](colosque v. -orque a. dolosque V. -lusque dx.) hominum. hoc distat orbis medius et mitior plaga circumiectis[*](circumiectis v. -mtectis ll.). quantum illis[*](illi dx.) feritas facit roboris, tantum nobis hic sucus. lactis[*](lactis av. -tus V1f. -teus V2S. letus dTx.) potus ossa alit, frugum nervos, aqua[*](aquae d(?)v.a.D.) carnes; ideo minus ruboris est in corporibus illis et minus roboris contraque labores patientiae.[*](cfr. Diosc. V 11 (Martial. V 78, 17). Seren. 581.) vino modico nervi iuvantur, copiosiore laeduntur; sic et oculi. stomachus recreatur[*](recreantur x.) et[*](et om.dxv.a.S.) adpetentia ciborum invitatur[*](inuitatur v. -antur ll.) ; tristitia[*](tristitia et TG. -iae v.), cura hebetatur[*](habetatur V.), urina et algor expellitur, somnus conciliatur. praeterea vomitiones sistit, collectiones extra[*](extrahit a.) lanis umidis inpositis[*](inpositus V.) mitigat . Asclepiades utilitatem vini aequari vix deorum potentia posse[*](posse om.d (?) H.) pronuntiavit. vetus copiosiore aqua miscetur ; quo magis[*](quo magis aD. magis ouo (otio dT. nouo V2. nouum v) rTv. magisque G.) urinam expellit, minus siti resistit. dulce minus inebriat, sed stomacho innatat; austerum[*](austerum dxav. ueter- V.) facilius concoquitur.[*](cfr. Diosc. V 11. 9. Cels. II 24.) levissimum est quod celerrime[*](a celerrimo V.) inveteratur. minus infestat nervos quod vetustate dulcescit. stomacho minus utile est pingue, nigrum[*](nigrum Vdxv. cfr. Diosc. merum aD.), sed corpora magis alit. tenue et austerum minus alit, magis stomachum nutrit, celerius[*](an exciderunt aliqua ante celerius? cfr. Diosc.) per urinam transit; tanto magis capita temptat,

hoc et in omni alio suco semel dictum sit.[*](cfr. Col. I 6, 20. Martial. X 36, 1. Diosc. V 11.—cfr. Plin. XIV 55. XXIII 45. Col. XII 19, 2. Diosc. V 7. 11.) vinum diutin o[*](diutino ego. sit uinū ll.T. situinum fU. si sit v. del. J. situ non Müller emend. IV 18.) fumo inveteratum insaluberrimum[*](ui saluberrimum x. sal- aD.). mangones ita[*](ita ego. ista dxv. istat Va. istut D.) in apothecis excogitavere, iam et patresfamilias, aetatem addi[*](addi ll.TxH. addunt fS. ademere v.). atqui[*](atqui ego. cfr. II 163. XVII 20. atque ll.x. aliis quae D. his quae (Tf?)v. an antequam? nisi veto lacuna statuenda est.)[*](trahunt fS.) per se cariem traxere. quo[*](quo dv. quod r.) certe vocabulo satis consilii dedere prisci, quoniam et in materiis cariem fumus erodit; at[*](erodii ad V.) nos e diverso fumi amaritudine vetustatem[*](uetustatem dxv. -ate VaD.) indui persuasum habemus. quae sunt admodum exalbida, haec vetustate insalubria[*](insalubria ll.Txfv(H)D. sal- G(S). cfr. Diosc.) fiunt[*](funt dx.). quo generosius vinum est[*](est dxav. cum V.), hoc magis vetustate crassescit et[*](et dxav. est V.) in amaritudinem corpori minime utilem[*](mutile V1. inu- V2.) coit. condire eo aliud minus annosum insalubre [*](salubre U XIV 55.) est; sua cuique[*](cuique Vv. quoque r. uino—12 cuique om.Vf.) vino saliva innocentissima est, sua cuique[*](quoque dx.) aetas gratissima, hoc est media.

[*](cfr. Plin. XIV 143.—Homer. 8 20.) Corpus augere volentibus aut mollire alvum conducit [*](condecet V2.) inter cibos bibere, contra minuentibus alvumque cohibentibus sitire in edendo, postea parum bibere. vinum ieiunos bibere novicio invento inutilissimum est curiosis[*](curiosis ego. cum suis a. curis rxH. curas v.) vigoremque animi ad[*](animi impedit ad v.a. H.) procinctum tendentibus; somno vero ac securitatibus iamdudum hoc fuit, quod Homerica illa Helena ante cibum ministravit. sic quoque[*](sic quoque ll. v. cfr. Müller de stilo p. 15, 2.) in proverbium cessit sapientiam vino[*](uino ll.Bas. cum B2. uitio B1 uinosos v.) obumbrari.[*](Diosc. V 11.)[*](Cels. I praef.) vino demus[*](demus VfaU (D). damus dTxB1 (Brot.). debemus Bas. cum B2(S). dicimus v.)

homines[*](homini B.1), quod soli animalium non sitientes bibimus. aquae potum interponere utilissimum itemque iugi[*](iugi ll.v(J). -ge f. -gem S cum Gron. e iugi U e coni. H. an iugis (sc. aquae potum)?) superbibere[*](superbire V.). ebrietatem[*](ebrietati a. -ti quam v.a.H.) quidem frigidae potus extemplo discutit.[*](Hesiod. ἔργα 590. 596. Scribon. 179. 185. Gels. V 27, 12. Diosc. eupor. II 137. Pl. iun. 109, 13. 110, 16 Seren. 870. § 44: Pl. iunn. 92, 20. Diosc. V 11. 8. cfr. Marc. 33, 13. 14. —Col. VI 30, 3.) meracis potionibus per xx dies ante canis ortum totidemque postea suadet Hesiodus uti. merum quidem remedio est contra cicutas, coriandrum, aconita, viscum, meconium, argentum vivum, apes, vespas, crabrones, phalangia, serpentium scorpionumque ictus contraque omnia, quae refrigerando nocent[*](necant coni. H e Diosc. coll. Celso V 27, 3 extr.), privatim contra[*](contra av. cum r.) haemorrhoidas, presteras, fungos, item contra inflationes[*](inflammationes av.a.B.) rosionesque praecordiorum et quorum stomachus in vomitiones effunditur, et si venter aut interanea rheumatismum sentiant, dysintericis, sudatoribus [*](dist.S.) e longa[*](in longa v.a.S.) tussi, in epiphoris meracum[*](moracum V. mora con dx.). cardiacis[*](cordiacis Vdx. at uero card- v.a.S.) in mamma laeva[*](an mammam laeuam? cfr. XXII 155. XX 50. XI 24.) merum in spongea inponi prodest, ad omnia autem maxime album inveterascens[*](inueterescens dTfx.). utiliter et fovetur [*](dist. U 496.) vino calido virilitas. iumentis infusum[*](infusum D. -sam a. -sa rTfxU. -so J. -sum autem S. quo etiam infuso v.) cornu[*](cornus f. -nu iis S.) lassitudinem aufert[*](aufert S(D). -rri dxaJ. -rri aiunt v. -runt fU. autperi V.). simias quadripedesque, quibus digiti sunt, negant crescere adsuetas meri potu.

[*](Col. XII 19, 2. Diosc. V 9.) Nunc circa aegritudines sermo de vinis erit. saluberrimum liberaliter genitis Campaniae quodcumque tenuissimum, vulgo vero quod quemque maxime iuverit validum[*](ualidam V.). utilissimum omnibus sacco viribus fractis. meminerimus sucum esse, qui fervendo vires e musto sibi fecerit. misceri plura genera omnibus inutile. saluberrimum

cui nihil in musta additum est, meliusque, si nec vasis[*](si nec (in v)uasis aB. sine causis r.) pix adfuit. marmore enim[*](ens (pro enim) V.) et gypso aut calce condita quis non et[*](non et dxaS. non sit V. non etiam v.) validus expaverit[*](expauerat V.) ?[*]((cfr. Diosc. V 27). Cels. II 24. Diosc. V 43.) in primis igitur vinum marina aqua factum[*](fractum coni. Frobeen p. 91. sed cfr. XIV 78. 100. Diosc. V 27.) inutile est stomacho, nervis, vesicae. resina condita frigidis stomachis utilia existimantur , non expedire vomitionibus[*](uomitoribus aG.), sicut neque mustum neque sapa neque passum. novicium resinatum nulli conducit ; capitis dolorem et vertigines[*](uertiginem dx.) facit. ab hoc dicta crapula est. tussientibus et in rheumatismo nominata prosunt , item coeliacis et dysintericis, mulierum mensibus. in hoc genere rubrum nigrumve magis constringit[*](magis constringit om.V.) magisque calefacit. innocentius pice sola conditum. sed et picem meminisse debemus non aliud esse quam conbustae resinae fluxum.[*](Diosc. V 48.—cfr. Plin. XIV 18. 26. 57.) hoc genus vini excalfacit, concoquit, purgat. pectori, ventri utile, item vulvarum dolori, si[*](dolori si dxav. -res V.) sine febri sint, veteri rheumatismo[*](reumatismo V (ut fere semper).), exulcerationi, ruptis, convulsis, vomicis, nervorum infirmitati[*](infirmitantium Vd. -mantium x.), inflationibus[*](inflammationibus dx.), tussi, anhelationibus[*](hanelationibus V.), luxatis in sucida lana inpositum. ad omnia haec utilius id, quod sponte naturae suae picem[*](picem d(?)B(J). cfr. XIV 18. -eum rTfxv(S)) resipit picatumque appellatur[*](dist.J.) Helvicoin[*](heluico in ego (e codd. Bom. B). cfr. III 36. XIV 43. 46. (18). heluency Vdx. eluen a. heluenco D. -uetico in J coll. IV 106. XIV 18. heluenaco (vel -ennaco) B. cfr. XIV 32. 84. -enico U 497. helleniatro v.) pago, quo[*](pago quo D. pacro (-chro x) quo (co V)Vdx. sprac concoqui a. agro quo J. quoque v. del. S.) tamen nimio caput temptari convenit. quod ad febrium valitudines attinet, certum est, non dandum in febri nisi veteribus aegris nec nisi declinante [*](declinante dv. -ti rx.) morbo; in acutis vero periculis nullis nisi qui manifestas
remissiones habeant, et has[*](an his?) noctu potius—dimidia pars periculi est noctu, hoc est spe[*](spes omnibus V2dxa.) somni, bibentibus—, nec a partu abortuve nec a libidine aegrotantibus[*](nec—aegrotantibus av. om. rx.), nec in capitis doloribus, nec quorum accessiones cum frigore extremitatum fient, nec in febri tussientibus, nec in tremore nervorumve[*](neruorumue xa.cft. XXIV 40. -rum uel rfS. -rumque v(D).) doloribus vel[*](uel del. S.) faucium aut si vis morbi circa ilia[*](ilia S cum vet. Dal. illa Vdxv. illam a.) intellegatur, nec in duritia praecordiorum, venarum vehementia, neque in opisthotono, tetano, nec[*](tetano nec v. -non (taet- d) et Vdx. nec tetano nec aD. cfr. Cels. IV 3.) singultientibus nec si cum[*](si cum om.a.) febri[*](febridis Vdx.) dyspnoea sit; minime vero oculis rigentibus[*](dist. ego. de ocuiis gravibus cfr. XI 145. Cels. III 6 (p. 86, 18).), e genis[*](e genis ego.egentis ll. et genis v. del. U 498.) stantibus[*](stantis a.) aut[*](aut Vdxv. uel a.) defectis, gravibus nec[*](grauibus nec (ne V) VdxS. -busque a. -busque nec v(D).) quorum coniventium perlucebunt oculi palpebrisve non coeuntibus vel si dormientibus hoc idem eveniet[*](eueniet av. -nit rfx.) aut[*](aut dxv. at a. ad V.) si cruore[*](cruores V.) suffundentur[*](suffundentur ego. duntur ll.v.) oculi vel si lemae[*](laeme V. leme x. lacrimae v.a.B.) in oculis erunt; minime lingua fungosa vel[*](uel vet.Dal. nec Vdxv. et a.) gravi et subinde inperfecta loquentibus; nec si urina difficile reddetur, neque expavescentibus repente, nec spasticis aut rursus torpentibus, nec si per somnos genitura effundetur[*](effundetur Vv(S). -datur rTfxG.).

[*](Seneca ep. II 3, 3. Cels. III 19.—) Cardiacorum morbo unicam spem hanc e[*](hanc e ego. hanc ll.fxJ. hanc in Verc. in v(D).) vino esse[*](esse uino a. esse J. uini esse U 498.) certum est[*](certum est om.a). sed id[*](id del. J.) dandum non[*](dandum quidam non d(?)v.a.D.) nisi in accessione censent[*](cessent V.), alii[*](alii Vdfxv(J). alii non nisi aG(D).) in remissione, illi, ut sudorem coerceant[*](coherceant V.), hi, quia tutius putant minuente se morbo, quam plurium[*](plurium dxVerc. -imum rv.)

sententiam esse video. dari utique non nisi in cibo debet nec a somno nec praecedente alio potu,[*](extr.: Cels. III 19.) hoc est utique sitienti[*](sitiente dx.), nec nisi in desperatione suprema, et viro facilius quam feminae, seni quam iuveni, iuveni quam puero, hieme quam aestate, adsuetis potius quam expertibus. modus dandi pro vehementia vini, item mixtura aquae[*](aquae V2TxS. eaque a. adque V1. atque d(?)v.). vulgo satis[*](duobus ll.v.) putant unum cyathum[*](unum uini cyathum v.a.J) II aquae misceri, si dissolutio sit stomachi dandum[*](largius dandum S cum vet. Dal.) ; si cibus[*](et si cibus v.a.J.) non descendat[*](descendit a.), iterum[*](iterum U 499 coll. Celso. inter dxav (ad seqq. relatum). mit V. in..... N.).

[*](cfr. Diosc. V 28. V 56. (coll. Plin. XX 21). Marc. 20, 28. Diosc. V 46. 49. 40.) Vini[*](dist. U 499.) genera, quae fingi docuimus[*](fingi non docuimus a.), nec fieri iam arbitror et[*](et VdxG. ut a. est et v.) supervacuum[*](superuacuum H. -acum N. -acuae V2. -aeu V1. -acue a. -acaneum G. -us v. superbire d. -ia x.) eorum[*](est eorum S cum vet. Dal.) usum[*](usus v.a.G. usum docere S cum vet. Dal.), cum ipsis rebus,[*](14,98 sqq.) ex quibus finguntur[*](fingitur Vdxv.a.G.), doceamus uti. et alias modum excesserat medicorum in his ostentatio, veluti e napis[*](napis B. ex ap. . N. mapis a. in apis (-iis v) rv.) vinum utile esse ab armorum equitandive[*](equitandi uel V.) lassitudine praecipientium atque, ut reliqua omittamus, etiam e[*](e aG. et rx. in v.) iunipiro[*](iunipino Vd.). et quis[*](et si quis dxv.a.G.) satius censeat apsinthite[*](absentite Vx.) vino utendum potius quam apsinthio[*](absintio x. -sentio V.) ipso? in reliquis omittatur[*](omittatur dxv. ... itta . . . N. -ttetur a.om.V.) et palmeum, capiti noxium ventrique tantum molliendo[*](morando Cornarius e Diosc.) et sanguinem excreantibus non inutile.[*](Diosc. V 12.) ficticium[*](facticium V2.) non potest videri quod bion appellavimus, cum sit in eo sola pro arte festinatio[*](festinato Vx.). prodest[*](14,77)[*](dist. ego cum H coll. § 4 et Diosc.) stomacho dissolute aut cibos non perficienti[*](perficienti d(?) C. -te rv. per... ci.... N.), praegnantibus

defectis, paralyticis, tremulis, vertigini, torminibus, ischiadicis[*](ischiadicis v. scia- Vd. -aticis x. scyaticis a.). in pestilentia quoque ac peregrinationibus vim magnam auxiliandi habere dicitur.

[*](Diosc. V 21. Cels. V 27, 4.) Vini[*](dist.ego.) etiam vitium transit in remedia aceto. summa vis ei[*](ei ego. et ll.Nx. est (d?)v.) in refrigerando, non tamen minor[*](maior V.) in discutiendo; ita fit, ut infuso[*](infuso Vdxv (S). -sa a. -sum Verc.) terra[*](terra S cum vet. Dal. coll. Celso. terrae (-rre xa) ll.v(J) (fictum ex terra espumet).) spumet. dictum est saepius diceturque , quotiens cum[*](cum Nv. cumque ll.fx.) aliis[*](aliis v. alis ND. alii dx. alia V. -ias f. -icui a.) prosit. per se haustum fastidia discutit, singultus cohibet[*](prohibet V1f.), sternumenta olfactatum[*](olfactatum S. -ctat (-cta a) uini (uim d) ll.x. -ctu uim v.). in[*](in dxv. om. r.) balineis [*](dist. J.) aestus arcet, si contineatur ore. quin et cum aqua bibitur multorum stomacho utiliter, gargarizatur cum eadem convalescentium[*](dist. ego. (an cum vet. Dal. lacuna ante et a solis sta- tuenda est?)), et a solis ardoribus oculis quoque illo modo[*](dist.P.) saluberrimum[*](.....rimum E. saluberrimum plurimum v. a. H.) fotu[*](fotu dTEv. potu Vf.).[*](Cels. V 27, 12. Scribon. 199. Pl. iun. 86, 9. 109, 14–16. Diosc. V 23.) medetur pota[*](pota ego. post ll. v. potae H. -tis D. post potas J.) hirudine[*](hirudine ego. -nes (iru- V) Vf. -ni H. -nibus D. hirundines dT. erud- E. ured- v.), item lepris, furfuribus, ulceribus manantibus, canis morsibus, scorpionum ictibus, scolopendrarum, muris aranei contraque [*](aranei contraque Ev. -neique (quae V) contra rT.) omnium aculeatorum[*](aculeatorum Murbac. v. -leor... N. -leorum dTE. oculorum Vf.) venena et pruritus, item contra multipedae[*](dist. ego e Pl. iun.) morsum calidum[*](calidum in v. in cal- ll. adiecto aut ego. aut adiecto VdTD. adiecto EH. appositum aut (del. G) adi- Murbac. v.) in spongea adiecto aut sulphuris sextante sextariis III aut[*](tribus aceti aut v.a.S. fasciculi V.) hysopi fasciculo. medetur et sedis[*](et sedis VMurbac. S. sedis rv.) vitiis, in sanguinis fluctione post excisos calculos et omni alia[*](omni alia G. omnis (-nes dv) alias (alas Vd) ll.v (add. rosiones).) foris in spongea[*](spongea S. -geas E. -gia C. -gias dv. spotigeas V.) inpositum, intus potum cyathis

binis quam acerrimum.[*](Diosc. V 23. 21. Pl. iun. 47, 20. Seren. 845. Pl. iun. 112, 12–20. (Cels. V 27, 4).) conglobatum utique sanguinem discutit. contra lichenem[*](discutit contra lichenem (ego. -nas v. lignem E)Ev. om r. cfr. § 118. XXVI 21. XXVIII 187. XXIX 93.) et bibitur et inponitur. sistit alvum et rheumatismos interaneorum infusum, item procidentias [*](procidentias ego. -tia ll. v. cfr. XXIII 161. XXVI 90. XXXIV 169. XXIV 99.) sedis vulvaeque[*](uulue E.). tussim veterem inhibet et gutturis rheumatismos, orthopnoeam[*](orthopneum d.), dentium labefactationem. vesicae nocet nervorumque infirmitatibus. nesciere medici[*](nescire neque dici Vd.), quantum contra aspidas polleret. nuper ab aspide calcata percussus[*](percussos V.) utrem aceti ferens, quotiens deposuisset, sentiebat ictum, alias inlaeso similis[*](similiter d.). intellectum ibi remedium est potuque succursum.[*](cfr. Plin. XXXIII 71. Liv. XXI 37, 2.) neque aliter[*](aliter VdTfS. altero Ev.) os[*](os om.E.) conluunt[*](conluunt S. collv. col- VD. colunt E. culant d.) venena exsugentes. in totum domitrix[*](domitrix C. uom- ll. v. uix V.) vis haec non ciborum modo est, verum et rerum plurimarum. saxa[*](saxarum potu fusum d.) rumpit infusum , quae non ruperit ignis antecedens. cibos quidem et sapores non alius magis sucus commendat aut excitat, in quo usu mitigatur usto[*](usto VdTfH. tosto Ev.) pane aut cumino[*](cumino Murbac. cum uino VdTfH. uino Ev. (cfr. XX 160. 218. XIX 153. Seren. 598).) vel accenditur pipere ac lasere[*](lasere Ev. -sari d. -sar V.), utique sale[*](utique non sale Vd.) conpescitur[*](conspescitur V.).[*](cfr. Diosc. V 21 med.) non est praetereundum in eo exemplum ingens, siquidem M. Agrippa supremis[*](suppremis V.) suis annis conflictatus gravi morbo pedum[*](pedum morbo d.), cum dolorem eum perpeti nequiret, unius[*](unius ll. v. usus D.) medicorum portentosa scientia[*](an sententia (sēientia)?) ignorante divo Augusto tanti putavit usu pedum sensuque omni carere, dummodo et dolore illo careret , demersis in acetum calidum cruribus in acerrimo impetu morbi[*](morbi ll. G. morbi euasit v. lac. statuit S.).

[*](Diosc. V 25. Marc. 12, 27. Pl. iun. 26, 19. 17, 21.) Acetum scillinum inveteratum magis probatur. prodest super ea, quae diximus, acescentibus cibis[*](cibis Ev. ubi r.), gustatu[*](gustatu VdfJ. -atum Ev(D). cfr. § 72. 107. XXVII 7. 138. X 185. XV 132. XXI 139; praeterea XXVII 22.)[*](20,98 sqq.) enim discutit poenam eam; item[*](item ego. et in VdT. et Ev. cfr. XXVII 24. XXVIII 71. an etiam, ut XXXVI 156. XXXVII 22?) iis[*](iis v. his ll.C.) qui ieiuni vomant [*](uomant VS. -munt rv.), callum enim faucium facit ac stomachi. odorem[*](odorem Ev. dolor- rTf.) oris tollit, gingivas adstringit, dentes firmat, colorem meliorem praestat. tarditatem quoque aurium gargarizatione purgat et transitum auditus[*](aditus V.) aperit. oculorum aciem obiter exacuit, comitialibus, melancholicis, vertigini[*](uertigini TS. -gi ll. -ginosis v.), volvarum strangulationibus, percussis aut praecipitatis et ob id sanguine conglobato, nervis infirmis, renium vitiis perquam utile, cavendum exulceratis[*](exulcerandis VdT.).

[*](Diosc. V 22. (23).)[*](cfr. Plin. XIV 114.) Oxymeli antiqui, ut Dieuches[*](die uehes V. diodes dT.) tradit, hoc modo temperabant: mellis minas[*](minas B e Diosc. eminas E. hem- rv.) x, aceti veteris heminas[*](X—heminas om.Vd.) v, salis marini pondo libram[*](libram ll.TS. -am et H. liberam f. thymbrae v.) quadrantem, aquae[*](aquae J. -ae marinae ll. v. -ae pluuiae S.) sextarios v pariter coquebant deciens defervescente[*](deferuente dT.) cortina atque ita diffundebant[*](diffundebat V.) inveterabantque. sustulit totum id Asclepiad es coarguitque—nam etiam in[*](in om.E.) febribus databant[*](dotabant dT. dabant v.a.S.) —, profuisse tamen fatetur[*](fatetur J e coni. S. -entur ll.v.) contra serpentes, quas sepas vocant , et contra meconium ac viscum, et anginis calidum gargarizatum et auribus, oris[*](et oris E(?) v.a.S.) gutturisque desideriis. quae nunc[*](dist.J.) omnia oxyalme[*](oxyalme EJ. oxyha- (-mae Verc.) Vv. oxia- d. oxa- C e Diosc.) contingunt, id est[*](id est VJ. idem dTS. id Ev.) sale et aceto recente , efficacius[*](efficacius est v.a.S.).

[*](cfr. Plin. XIV 80.) Vino cognata[*](gnata V.) res sapa est musto decocto[*](decocta V1.), donec tertia pars supersit. ex albo hoc melius. usus contra cantharidas, buprestim, pinorum[*](bupraestim pinorum V. -restinorum E.) erucas[*](urucas S.), quas pityocampas vocant, salamandras[*](salamandras quas pityocampas uocant V.), contra[*](et contra Ev.a.S.) mordentia venenata. secundas partusque emortuos[*](mortuos Vv.a. C.) trahit cum bulbis potum[*](potu f.). Fabianus auctor est venenum esse, si quis ieiunus a balineis[*](a balneis E.v.a.G. ab alimentis dT.) id bibat.

[*](Pl. iun. 63, 21. Diosc. eupor. I 141. 135.) Consequens horum est faex[*](fex VT.add. uini v.a.S.), sui[*](sui VdTv(S). uini E.del.H.) cuiusque generis. ergo vini faecibus[*](faecibus J. fec- VTf. feci (vel faeci) v.) tanta vis est, ut descendentes in cupas enecet[*](an quando?). experimentum demissa[*](dimissa E.) praebet lucerna, quamdiu extinguatur, periculum denuntians[*](denuntians dv. dent- V. dentionis E,). inlota miscetur medicamentis , cum iridis vero pari pondere eruptionibus pituitae inlinitur[*](inlinitur v. -nuntur ll.), et sicca vel madida contra phalangia et testium mammarumque inflammationi[*](inflammation S. -nes v. inflationi ll. -nes Brot.) vel in quacumque[*](uel in quacumque inflatione uel (seu dT) in quacumque parte VdT.) parte corporis , item cum hordeacia farina et turis polline in vino cocta[*](coctę E. decocta v.a.S.).[*](Diosc. V 131.) crematur et siccata. experimentum[*](in perimentum E. indeque exper- v.a. G.) est legitime coctae, ut refrigerata linguam tactu videatur urere. celerrime exanimatur non[*](non Vfv (S). loco non (dE?) C(D).) inclusa[*](inclusa VfVerc. (S). so rv(D).) condita. crematio ei[*](ei Ev. et r.) multum [*](dist.ego.) virium adicit, utilissimae[*](utilissimae V. -me d. -ma est Ev.) ad conpescendos[*](compescendas dv.a.H.) lichenas, furfures cum fico decocta. sic et lepris et ulceribus manantibus inponitur.[*](Diosc. eupor. II 160.) fungorum naturae contraria est pota, sed magis cruda. oculorum medicamentis cocta et lota miscetur. medetur inlita et testibus et genitalibus, in vino

autem adversus strangurias bibitur. cum expiravit quoque, lavandis[*](lauandis quoque T.) corporibus et vestibus utilis, tunc tuncque v.a.S. usum acaciae habet.

[*](Diosc. V 131.) Faex[*](fex V.) aceti pro materia acrior sit necesse est multoque magis exulceret[*](exulcerat d.). resistit suppurationum incrementis ; stomachum, interanea, ventrem inlita adiuvat. sistit rheumatismos[*](rheumatismos (reu- Vd)Vdv. om.E.) earum partium et mulierum menses[*](meses V.). panos discutit nondum exulceratos et anginas, ignes[*](ignes om.E.) sacros cum cera.[*](Diosc. eup. I 135. Seren 347.—Pl. iun. 86, 16.—Seren. 53.—) mammas lactis sui inpatientes eadem extinguit, ungues scabros[*](scabras E.) aufert. e serpentibus contra cerastas validissima cum polenta[*](pulenta V.), cum melanthio[*](melantio V.) autem contra crocodili [*](crocodilli V.) morsus et canis. et haec cremata[*](haecmata E.) ampliat vires. tunc addito[*](adito V.) lentiscino oleo inlita una nocte rufat capillum. eadem ex aqua in linteolo adposita vulvas purgat.

[*](Pl. iun. 83, 24.) Sapae[*](sapae dEVerc. (H). -pe VT. saepe v(Dal.).) faece[*](faece dv. feci r.) ambusta[*](ambustas E.) sanantur, melius addita lanugine harundinis, eadem faece[*](eam faece E.) decocta potaque tusses[*](tussis VD.) veteres. decoquitur in patinis cum sale et adipe ad tumorem quoque maxillarum et cervicium.

[*](Diosc. I 136.)[*](Pl. iun. 76, 21–23. Marc. 4, 48.) Olearum proxima auctoritas intellegitur. folia earum vehementissime adstringunt, purgant, sistunt. itaque commanducata inposita ulceribus medentur et capitis doloribus inlita cum oleo, decoctum eorum cum melle iis[*](his dEC.), quae medici usserint[*](iusserint V.), gingivarum inflammationibus et[*](et VfS.om.rv.) paronychiis sordidisque ulceribus et putrescentibus. cum melle sanguinis profluvium e nervosis partibus cohibet. sucus eorum carbunculantibus circa oculos ulceribus et

pusulis procidentique pupillae[*](pupillae Ev(D). pupulae (pop- f) dTfS. -llae V.) efficax, quapropter in collyria additur. nam et veteres lacrimationes sanat et genarum erosiones. exprimitur autem sucus tunsis[*](tunsis S. tusis Ev(D). tonsis V. -sus d.) adfuso vino et aqua caelesti siccatusque in pastillos digeritur. sistit menses in lana admotus vulvae, utilis et sanie manantibus [*](saniem emanantibus dv.a.H.), item condylomatis[*](condylematis V.), ignibus sacris quaeque serpunt[*](an serpant?) ulcera, epinyctidi[*](ulcerae pinratidi V.).

[*](extr.: Diosc. I 137.) Eosdem effectus et flos earum habet. uruntur[*](uruntur v. utun- dE. utuntun- V.) cauliculi[*](cauliculis d.) efflorescentes[*](efflorescentes S. et flor- d. (an ecflor-?). exflor- VD. flor- Ev.), ut cinis spodi vicem praestet, vinoque infuso iterum uritur. suppurationes et panos inlinunt cinere eo vel foliis tusis cum melle, oculos vero cum polenta . sucus fruticis recentis accensi destillans[*](distillans et14 distillat dEv.a.S.) sanat lichenas, furfures, manantia ulcera. nam lacrima, quae ex arbore ipsa destillat,[*](Diosc. I 141.) Aethiopicae maxime oleae, mirari[*](mirari oleae dE.) satis non est repertos, qui dentium dolores inlinendos[*](illiniendos d.) censerent, venenum esse praedicantes atque etiam in oleastro quaerendum[*](quaerendam v.a.H.).e radice oleae quam tenerrimae[*](tenerrimae Ev. -erum e r.) cortex[*](cortice dT.) derasus [*](derasus v. -sum ll.T.) in mel[*](melle dTv.a.S.) crebro gustatu[*](gustatum dT.cf. § 59.) medetur sanguinem reicientibus et suppurata extussientibus[*](et tussientibus E. tuss- v.a.Bas.). ipsius oleae cinis cum axungia tumores sanat extrahitque fistulis vitia et ipsas[*](ipsa Vd.) sanat.

[*](Diosc. I 138.—Pl. iun. 83, 25. 84, 1. 2.) Olivae albae stomacho utiliores, ventri minus. praeclarum habent usum[*](usum om.Ev.a.S.), antequam condiantur, recentes[*](usum recentes v.a.S.) per se cibi[*](fibi Vd.) modo devoratae[*](deuorata V.). medentur enim harenosae

urinae, item dentibus carne mandenda[*](care mandenda T. -nem audenda Vdf. carmen audebam E. carnem mandendo H. aut v.) adtritis aut convolsis . nigra oliva stomacho inutilior, ventri facilior; capiti, oculis non convenit. utraque ambustis prodest, trita et inlita illa[*](illa (sc. alba) ego.om.ll.v.), sed[*](sed dEv. ad V.) nigra commanducatur[*](an commanducata?) et protinus ex ore inposita pusulas gigni prohibet. colymbades sordida ulcera purgant, inutiles difficultatibus urinae.

[*](Diosc. I 140.)[*](Pl. iun. 26, 10. 20. 98, 4.) De amurca poteramus videri satis dixisse Catonem secuti, sed reddenda medicinae[*](medicina dT.) quoque est[*](ratio est v.a.G.).[*](15,33 sqq.) gingivis et oris ulceribus, dentium stabilitati efficacissime subvenit, item ignibus sacris infusa et iis[*](iis v. his ll.C.), quae serpant[*](serpant ego. -punt ll. v. cfr. Frobeen p. 41.). pernionibus nigrae olivae amurca utilior, item infantibus fovendis, albae vero mulierum vulvae in lana admovetur. multo autem omnis amurca decocta efficacior. coquitur in Cyprio[*](cyprio EH. -pro T. qui pro r. cupreo v.) vase ad crassitudinem mellis. usus eius cum aceto aut vino vetere aut mulso, ut[*](ut Ev. aut r.) quaeque causa exigat[*](exigat VEv. -git dS.an exiget?), in curationem[*](curationem VdTfS. -one Es.) oris, dentium, aurium, ulcerum manantium, genitalium, rhagadum[*](hagadum V. ag- d.).[*](Cato 96, 2.) vulneribus in linteolis inponitur, luxatis in lana. ingens hic usus[*](ufus Ev. fucus r.) utique inveterato medicamento ; tale enim fistulas sanat. infunditur sedis, genitalium , vulvae exulcerationi, inlinitur vero podagris incipientibus , item articulariis morbis. si vero cum omphacio recoquatur ad mellis crassitudinem, causarios[*](casuros v.a.S.) dentes extrahit ; item iumentorum scabiem cum decocto lupinorum et chamaeleonte[*](chamaeleone H. cfr. not. ad XXII 45.) herba mire sanat. cruda amurca podagras[*](podagras H. -rosll.TfD. -ris v. an podagricos? cfr. § 126. XXV 60. XXVII 25. XXVIII 105. 116. 140. XXXVI 133. XXI 174. (XXIV 147) al.) foveri utilissimum.

[*](Diosc. I 136.)[*](Pl. iun. 38, 22.) Oleastri foliorum eadem natura. spodium[*](spondium Vd.) e[*](e Vdv. a E.) cauliculis vehementius inhibet rheumatismos. sedat et inflammationes [*](dist.ego.) oculorum, purgat ulcera alienata et[*](et Vd.om.Ev.) explet, excrescentia leniter erodit[*](erodit v. et ero- E. odit rT.) siccatque et ad cicatricem perducit . cetera ut[*](ut EB. aut dT. autem V. et v.) in oleis, peculiare autem, quod folia decocuntur ex melle et[*](ex melle et VdH. et (ex v) melle Ev.) dantur[*](danturque v.a.H.) coclearibus III[*](III ego. tribus Val. Rose e Pl. iun. om. ll.v.) contra sanguinis excreationes[*](tamen v.a.H.).[*](Diosc. I 139. Seren. 226. Pl. iun. 77, 1–4.) oleum tantum acrius efficaciusque, et ideo[*](et ideo ego. cfr. nota ad § 19. et de eo VdTH(D). et de E. ideo S cum P. est de eo J. et v.) os quoque colluitur[*](coluitur VD.) illo[*](illa E.del.H.) ad firmitatem dentium. inponuntur folia et paronychiis[*](paronycis V. -chis D.) et carbunculis et contra omnem collectionem cum vino, iis[*](his V.) vero, quae purganda[*](purganda Vdv. curanda E.) sint[*](sunt v.a.S.), cum melle. miscentur oculorum medicamentis decoctum[*](decoctum ego. et coct- ll. v. et decoct- G.) foliorum et sucus oleastri. utiliter et auribus instillatur cum melle vel si pus effluat.[*](Pl. iun. 76, 23–77, 1. Marc. 4, 49.) fore oleastri condylomata inlinuntur et epinyctides, item cum farina hordeacia venter in rheumatismo, cum oleo capitis dolores[*](doloribus VTv.a.G.). cutem[*](cute Vd.) in capite ab ossibus recedentem cauliculi decocti et cum melle inpositi conprimunt. ex oleastro maturi in cibo sumpti sistunt alvum, tosti autem et cum melle triti nomas[*](nomas v. nomanas V. manas r.) repurgant [*](se purgant Vd.), carbunculos rumpunt.

[*](Diosc. I 29.) Olei naturam causasque abunde diximus. ad medicinam ex olei generibus haec pertinent, utilissimum[*](15,4 sqq.) esse[*](esse VfEH. est dv.) omphacium, proxime viride, praeterea quam maxime recens—nisi cum vetustissimum quaeritur—, tenue, odoratum quodque non mordeat[*](mordeas V.), e diverso quam cibis[*](cibis ego. cfr. XXI 79. cibus VdS. in cibis ED. in cibos v.)

eligitur. omphacium prodest gingivis, si contineatur in ore, et colorem[*](et colorem ego. dol- Ev. col- r B.) dentium custodit motusque stabilit[*](motusque stabilit ego e Diosc. et coll. XX 16. magis quam alibi ll.TJ. magis quam aliud (albat P) v. magis quam stabilit coni. Müller emend. IV 19.). sudores cohibet.[*](Diosc. I 30.)[*](cfr. Plin. XV 29. Diosc. I 56.—Cels. IV 7.—Diosc. de venen. 1. 2. 3. 4.) oenanthino idem effectus qui rosaceo. omni[*](omne E.) autem oleo mollitur corpus, vigorem et robur accipit. stomacho contrarium, auget et[*](auget et VES. auget dv.) ulcerum incrementa. fauces exasperat[*](dist. ego. de v. exasperat cfr. not. ad § 143.) et venena omnia hebetat, praecipue psimithi[*](psimmythii (dE?) v.a.S. cfr. XXII 42.) et gypsi[*](dist. ego.), in aqua mulsa aut ficorum siccarum decocto[*](decoctum Vdv.a.C.) potum contra meconium, ex aqua contra cantharidas, buprestim[*](bupraestim V.), salamandras[*](salamandras v. cfr. § 62. -ra ll. -ram S.), pityocampas, per se potum[*](potum B. lotum ll. v.) redditumque vomitionibus contra omnia supra dicta[*](dicta ll.H(J). dicta laudatissimum v(S).). lassitudinum[*](lassitudinem Vd.) et perfrictionum [*](perfrictionem E1.) refectio est.[*](Pl. iun. 50, 4–6.) tormina calidum potum cyathis VI[*](sex ll. v.) magisque ruta simul decocta pellit, item ventris animalia . solvit alvum heminae mensura cum vino et calida aqua potum aut tisanae[*](auiti sanae V.) suco, vulnerariis[*](uulneraris VD. -atis d.) emplastris utile faciem purgat. bubus infusum per nares, donec ructent[*](ructent v. rictent T. -et Vd. ruptat E.), inflationem sedat.[*](cfr. Cels. III 20 med. IV 2, 1. Pl. iun. 8, 1–3.) vetus autem magis excalfacit corpora magisque discutit sudores, duritias magis diffundit, lethargicis auxiliare et inclinato morbo. oculorum claritati confert aliquid cum[*](cum dv. con V. in E.) pari portione[*](pari portione v(S). parti partionem V. participatione d. portione EH (J). | acapini d. ac opii v.a.G.) mellis acapni. capitis doloribus remedium est, item[*](idem V.) ardoribus in febri cum aqua. si vetusti non sit occasio, decoquitur, ut[*](ut dENv. et V.) vetustatem repraesentet.

[*](cfr. Plin. XV 25.—Diosc. I 38.—Marc. 6, 33.—) Oleum cicinum[*](cicinum dEB. cfr. XV 25. cyc- V. coc- v. cnic- P.) bibitur ad purgationes ventris cum pari caldae[*](calidae d.) mensura. privatim dicitur purgare praecordia . prodest et articulorum morbis, duritiis omnibus, vulvis, auribus, ambustis, cum cinere vero muricum sedis inflammationibus, item psorae[*](psorae Vdv..... ae N. ipsum E.). colorem cutis commendat capillumque fertili natura evocat. semen, ex quo fit, nulla animans attingit. ellychnia[*](elychnia V.) ex uva fiunt claritatis praecipuae , ex oleo lumen obscurum propter nimiam pinguitudinem . folia igni sacro inlinuntur ex aceto, per se autem recentia mammis et epiphoris, eadem decocta in vino inflammationibus cum[*](com. V.) polenta, croco[*](et croco v.a.S.) ; per se autem triduo inposita faciem purgant.

[*](cfr. Plin. XV 26.—Diosc. I 39.—Pl. iun. 101, 2.— Marc. 1, 62. Pl. iun. 13, 19. 77, 4. Marc. 4, 12. Pl. iun. 11, 4. Marc. 1, 77.) Oleum amygdalinum purgat, mollit corpora[*](cor .... a N. corporum E.), cutem erugat, nitorem commendat, varos cum melle tollit e facie[*](a facie Ev.a.Bas.). prodest et auribus cum rosaceo[*](rosacio VD.) aut[*](aut ND. et ll. v.) melle et mali punici tegmine[*](tegmine S cum vet. Dal. germine (fictum e getmine) ll.v(D). cfr. XXII 90. 103.) decoctum vermiculosque in his necat et gravitatem auditus[*](audituus D. aud. t... N. | innitus E .....t. us N. (-tuus D).) discutit, sonos incertos et tinnitus, obiter capitis dolores et oculorum. medetur furunculis et a sole ustis cum cera. ulcera[*](ulcera om.d.) manantia et furfures cum vino expurgat[*](et purgat Vd.), condylomata cum meliloto; per se vero capiti inlitum somnum adlicit.

[*](cfr. Plin. XV 26.—Diosc. I 49. Marc. 9, 83.) Oleum laurinum utilius, quo[*](quo dNv. quod r.) recentius quoque[*](uoque N. quodque E.) viridius colore. vis eius excalfactoria, et ideo[*](et ideo ll.v. id ... N. ideo D. cfr. nota ad § 19.) paralyticis, spasticis[*](pasticis Vd.), ischiadicis[*](sciadicis Vd.), suggillatis, capitis doloribus, inveteratis

destillationibus, auribus in calyce punici calfactum inlinitur[*](inlinitur ll.v. inc ...... N.).

[*](cfr. Plin. XV 27.—Diosc. I 48.) Similis et myrtei olei ratio. adstringit, indurat. medetur gingivis, dentium dolori, dysinteriae, volvae exulceratae , vesicis, ulceribus vetustis vel manantibus cum squama aeris et cera, item eruptionibus, ambustis[*](ambustis ego. -stionibus ll.v (contra constantem Plinii usum). an adustionibus? cfr. XVII 116. XX 61. XXVIII 65. XXX 135.). adtrita sanat et furfures, rhagadas[*](ragadas d. hag- V.), condylomata, articulos luxatos[*](laxatos T.an recte?κεχαλασμέναDiosc.), odorem[*](sudorem Diosc.) gravem corporis. adversatur cantharidi, bupresti aliisque[*](alisque VD.) malis medicamentis, quae exulcerando nocent.

[*](cfr. Plin. XV 27. 28.)[*](Diosc. I 41. Marc. 9, 118. 1, 51.—) Chamaemyrsinae sive oxymyrsinae eadem natura. —Cupressinum oleum eosdem effectus habet quos myrteum , item citreum.—E nuce vero[*](uero om.E.) iuglande, quod[*](15,28) caryinum[*](caryinum G. -ynium v. -ynum VdfPar. carenum E.) appellavimus, alopeciis utile est et tarditati aurium infusum, item capitis dolori inlitum[*](dolor inlifum V.), cetero[*](ceterum Ev.a.S.) iners et[*](iners et dEv. inesset V.) gravi sapore. enimvero[*](enimuero ll. v. particular Plinio fere aliena (praeter XVI 249). an non raro vel quin immo?) si quid in nucleo putridi[*](putidi VS.) fuerit, totus modius[*](modius S cum vet. Dal. modiis V. -dus rv. del. P.) deperit[*](perit dT.).[*](Diosc. I 43. (cfr. Scribon. 268). 50. 40.) —Ex Cnidio grano factum eandem vim habet quam cicinum[*](cnicinum P.).—E lentisco factum utilissimum acopo est idemque proficeret[*](proficeret dv. -ret et VED.) quod[*](quod dS. qua d V. que E. aeque ut v. an quod et? cfr. § 91 extr.) rosaceum, ni durius paulo intellegeretur. utuntur eo et contra nimios sudores papulasque sudorum. scabiem iumentorum efficacissime sanat.—Balaninum[*](balaninum dv. -anium E. balinium V.) oleum repurgat varos, furunculos, lentigines , gingivas.

[*](Diosc. I (65). 124. cfr. Plin. XXIV 74.) Cypros qualis esset et quemadmodum ex ea fieret oleum docuimus. natura eius excalfacit, emollit nervos.[*](12,109) folia[*](folia a E.) stomacho inlinuntur et vulvae concitatae[*](concitat Vd.), sucus quoque eorum adponitur. folia recentia commanducata ulceribus in capite manantibus, item oris[*](moris V.) medentur et collectionibus, condylomatis. decoctum foliorum ambustis et luxatis prodest .[*](cfr. Plin. XV 29. Diosc. I 67.) ipsa rufant capillum tusa adiecto struthei[*](strutei Vv.a.C.) mali suco. flos capitis dolores sedat cum aceto inlitus, item combustus [*](combustis V.) in cruda olla nomas sanat et putrescentia ulcera per se vel cum melle. odor floris oleique[*](oleique D cum U 500. olet qui ll. v. qui olet J.) somnum facit. —Adstringit gleucinum[*](leucinum E.) et refrigerat eadem ratione qua[*](qua VS. et qua r. qua et v.) oenanthinum.

[*](Diosc. I 18.—Seren. 11. 28.) Balsaminum longe pretiosissimum omnium, ut in unguentis diximus, contra omnes serpentes efficax[*](efficax (serpentes?)—16 omnes om.E.), oculorum[*](12,111) claritati plurimum confert, caliginem discutit, item dyspnoeas, collectiones omnes duritiasque lenit. sanguinem densari prohibet, ulcera purgat, auribus, capitis doloribus, tremulis, spasticis, ruptis perquam utile. adversatur aconito ex lacte potum, febres cum horrore venientes perunctis leviores facit. utendum tamen modico[*](modice v.a.H. cfr. XXI 155. XXVI 122.), quoniam adurit augetque vitia non servato temperamento.

[*](Diosc. I 11.) Malobathri[*](malobathri v. -athi (mol- E) ll.) quoque naturam et genera exposuimus. urinam ciet, oculorum epiphoris in vino[*](in uino ego. cfr. § 132. uino Vdv. -num E. (an potius uino excoctum? ἀναζεσθὲν ἐν οἴνῳDiosc. cfr. XXXII 38. XXXVII 194. XXVIII 206).) expressum utilissime[*](12,129) inponitur, item frontibus dormire volentibus[*](an uolentium?), efficacius , si et nares inlinantur aut si ex aqua bibatur. oris et halitus[*](alitus V.) suavitatem commendat linguae subditum folium, sicut et vestium odorem interpositum.

[*](cfr. Plin. XXV 37.—Diosc. I 42. 45.) Hyoscyaminum emolliendo[*](emolliendo dv. emoli- Vf. molli- E.) utile est, nervis inutile . potum quidem cerebri motus facit.—Therminum e lupinis emollit, proximum rosaceo effectu[*](effectu dS. -tum r. -tum habens v.).—Narcissinum dictum est cum suo flore.—Raphaninum phthiriasis[*](21,129) longa valitudine contractas tollit scabritiasque cutis in facie emendat[*](emendauit V.).[*](Diosc I 41. (cfr. Plin. XXI 127). III 106.) —Sesaminum aurium dolores sanat et ulcera, quae[*](quae om.E.) serpunt, et quae cacoēthe vocant[*](uocant ulcera Vdv.a.C.).—Lilinum[*](lilinum ll.fv(J). lirinon C. -num S. cfr. XXI 22.), quod et syrium[*](syrium ll. D. Phaselinum (C. phyllinum v) et Syrium v (coll. XXI 24).) vocavimus, renibus utilissimum est sudoribusque[*](21,127) evocandis, vulvae molliendae concoquendisque[*](concoquendisque ll.TfS. -doque Ev.) intus. —Selgiticum[*](selgiticum Ev(G). cfr. XV 31. -itium rf. selgium S e Strab. XII 7, 3 p. 571. seleucicum B.) nervis utile esse diximus, sicut herbacium[*](herbaceum Ev.a.S.)[*](15,31) quoque, quod Iguvini[*](iguuini EH. igui- G. egoui- rf. eugubi- vel engui- v.) circa Flaminiam viam vendunt.

[*](Diosc. I 37. 95 (coll. 94). cfr. Plin. XV 31. XXIV 40 extr.) Elaeomeli, quod in Syria ex ipsis oleis manare diximus, sapore melleo, non sine nausea alvum[*](aluum emollit v.a.H.) solvit,[*](15,32) bilem[*](duobus ll. v.) praecipue detrahit II cyathis in bemina aquae[*](aquae B e Diosc. om. ll. v.) datis; qui bibere, torpescunt excitanturque crebro. potores certaturi [*](crebro potores (pugnat- v) dEG. ore probotores V.) praesumunt ex eo cyathum unum.—Pissino[*](pisino V.) oleo usus ad tussim et[*](ad tussim et VdTfH. et (est v) passim ad EG.) quadripedum scabiem est.

[*](Diosc. I 148. 149. Pl. iun. 38, 24. 60, 16. Diosc. I 148. 149.) A vitibus oleisque proxima nobilitas palmis. inebriant [*](dist. v.a.H.) recentes, capitis dolorem adferunt minus siccae, nec, quantum videtur, utiles stomacho. tussim exasperant[*](exasperant = τραχύτηα ἰῶνται (Diosc.). cfr. not. ad § 143.), corpus alunt. sucum decoctarum antiqui pro hydromelite dabant aegris ad vires recreandas, sitim sedandam, in quo

usu praeferebant Thebaicas, sanguinem quoque excreantibus utiles, in cibo maxime. inlinuntur caryotae stomacho, vesicae , ventri, intestinis cum cotoneis et cera et croco. suggillata[*](suggillant E.) emendant. nuclei palmarum cremati in fictili novo[*](epfici uni V.) cinere loto spodi vicem efficiunt miscenturque collyriis et calliblephara faciunt addito nardo.

[*](Diosc. I 148. Pl. iun. 46, 15–17. 74, 6.) Palma, quae fert[*](refert coni. H coll. Diosc. et XII 103. prae se fert Beinesius.) myrobalanum, probatissima in[*](in om.d.) Aegypto, ossa non habet reliquarum modo in balanis. alvum et menses ciet[*](ciet ll.TfH. cit v. fiftit B e Diosc.) in vino austero et vulnera conglutinat.

[*](Diosc. I 150.) Palma[*](palma dTfEv(H). -mae V. -ma et Salm. -ma siue C.) elate[*](elatae f.) sive spathe[*](spathe B. stathe E. state rv.) medicinae confert[*](conferet V.) germina , folia, corticem. folia inponuntur praecordiis, stomacho , iocineri, ulceribus[*](uulceribus V.), quae serpunt cicatrici repugnantia . psoras[*](psoras v. -ra Vd. ipsora E.) cortex eius tener cum[*](tener cum v. -rum ll.) resina et cera sanat diebus XX. decoquitur et ad testium vitia. capillum denigrat[*](dist. ego e Diosc.). suffitu partus extrahit. datur bibendus renium vitiis et vesicae et praecordiorum, capiti et[*](et capiti EC.) nervis inimicus. vulvae ac ventris fluctiones[*](fluctionem Ev.a.H.) sistit decoctum eius; item cinis[*](dist.U.) et[*](et ll.D cum U 501. ad v.) tormina, potus in vino albo in vulvarum vitiis efficacissimus.

[*](Diosc. I 159. 160.)[*](Pl. iun. 38, 24. 52, 6. Marc. 16, 76. Pl. iun. 49, 9. Marc. 30, 65. Gargil. 186, 3–5. 187, 21. 188, 18.) Proxime[*](proxime V.cfr. § 158. XXV 94. XXVIII 107. -mae rv.) varietates generum medicinarumque[*](medicinarumque Vd. -rum quae S. -rumque quae v. macerarumque E.) mala[*](malas V.) habent. ex his verna acerba[*](acerua V.) et[*](et VdTS. om.Ev(D). (num propter § 104?).) stomacho inutilia sunt, alvum, vesicam[*](uesicam dEv. -cissam V1. -cassam (supra script uesicas sanat) V2.) circumagunt, nervos laedunt. cocta

meliora.—Cotonea cocta suaviora, cruda tamen, dumtaxat matura, prosunt sanguinem excreantibus et[*](et ll.D. ac v.) dysintericis , cholericis, coeliacis. non idem possunt[*](prosunt fH.) decocta, quoniam amittunt constringentem illam vim suci, * et tamen decocuntur in aqua caelesti ad eadem, quae supra scripta sunt.[*](Pl. iun. 38, 9. 44, 8–10. 15, 2–4. Marc. 6, 12. Pl. iun. 46, 18.) *inponuntur et pectori[*](pectoris E.) in febris ardoribus[*](inponuntur—ardoribus hue transposui coll. Diosc.; post suci (v. 4) habent ll. v.) *, ad stomachi autem dolores cruda decoctave cerati modo inponuntur [*](dist. H.). lanugo eorum carbunculos sanat. cocta in vino et inlita cum cera alopeciis capillum reddunt. quae[*](qua V.) ex iis[*](iis ego. his ll. v.) cruda in melle conduntur[*](condiuntur v.a.J.), alvum movent; mellis autem suavitati multum[*](multum ll. v. an grauitatis (vel austeritatis) multum? cfr. Diosc.) adiciunt stomachoque utilius id faciunt. quae vero in melle cocta conduntur[*](condiuntur d(?) v.a.J.), quidam ad stomachi vitia trita[*](stomacium atrita V.) cum rosae foliis decoctis dant pro cibo[*](pro suco cibus E.). sucus crudorum lienibus, orthopnoicis[*](in orthopnoicis E.), hydropicis prodest, item mammis, condylomatis, varicibus; flos et viridis et siccus inflammationibus oculorum, excreationibus sanguinis, mensibus mulierum.[*](cfr. Gargil. 187, 10.) fit et[*](et om.VdS.) sucus ex illis[*](ex illis S. ex iliis V. exilis d. ex his (iis v) EC.) mitis[*](mitis- ll. v. an malis?) cum vino dulci tusis[*](tussis V. tusus dVen.), utilis coeliacis et iocineri. decocto quoque eorum foventur, si procidant, vulvae et interanea. fit et oleum ex[*](lac. Ego indicavi e Diosc. sic fere explendam: aliquid adstringi opus sit, usus magni. eliguntur parua et rotunda odorataque et quae (cfr. XXI 38).)iis[*](iis v. his ll. C.), quod melinum vocavimus, quotiens .... non fuerint[*](13,11) in umidis nata. ideo utilissima quae ex Sicilia veniunt, minus utilia struthia, quamvis cognata. radix eorum circumscripta terra manu sinistra[*](manu terra sinistra E. manu sinistra terra d.) capitur ita, ut qui id[*](qui id H cum Dal. quid VfE. qui d(?) v.) faciet[*](facit v.a.H.)
dicat, quare[*](quare VdTS. quae Ev.) capiat et cuius causa. sic[*](sic Ev. siccat V. -ata dT.) adalligata strumis medetur.

[*](Diosc. I 161. 162. 163. Diphilus ap. Athenaeum III 20 p. 80f. Pl. iun. 47, 21.) Melimela et reliqua dulcia[*](dulcis V.) stomachum et ventrem solvunt, siticulosa[*](sticulosa V.), aestuosa, sed nervos non laedunt.— Orbiculata sistunt alvum et vomitiones, urinas cient.— Silvestria mala similia sunt vernis acerbis alvumque sistunti sane in[*](acerbis—sane in Ev. om. r.) hunc[*](hac V.) usum inmatura opus sunt.

[*](Diosc. I 166.—Isidor. XVII 7, 8. Th. H. IV 4, 2. Athen. III 28 p. 84d. (cfr. Plin. XII 15). Gargil. 191, 25. 190, 2. Verg. Georg. II 126.) Citrea contra venenum in vino bibuntur vel ipsa vel semen. faciunt oris suavitatem decocto eorum[*](earum Vd.) colluti[*](colluti dTEH. -to v. collū V.) aut suco expresso[*](expraessu V.). horum semen edendum praecipiunt in malacia[*](praecipium in malicia V.) praegnatibus, ipsa vero contra[*](contrita Vd.) infirmitatem stomachi , sed[*](sed VdBas. et Ev.) non nisi ex aceto facile[*](facile EG. -llime rv (D).) manduntur[*](mandantur E.).

[*](Diosc. I 151. Gargil. 180, 1. 2. 3.) Punici mali novem genera nunc iterari[*](iterati E. -are v.a.S.) supervacuum [*](superuacuum v. -cuum cum ll.). ex iis[*](iis v. his ll.C.) dulcia, quae apyrena[*](apyrena S. -rina dEv. apirina V.cfr. XIII 112.) alio nomine appellavimus[*](appellamus Vf.),[*](13,112) stomacho inutilia habentur; inflationes pariunt, dentes[*](dentes om.V.) gingivasque laedunt. quae vero ab his sapore[*](13,113) proxima vinosa diximus, parvum nucleum habentia, utiliora paulo intelleguntur; alvum sistunt et stomachum, dumtaxat pauca[*](dist.ego.), ultraque[*](ultraque ego. cfr. § 20. citr- ll.v.) satietatem et[*](et VdS. sed Ev.) haec minime danda, quamquam omnino nulla in febri, nec carne acinorunm utili[*](utile VVen.) nec suco. caventur aeque vomitionibus ac bilem reicientibus[*](ac bilem reicientibus om.E.). [*]((cfr. Plin. XIII 113). Gargil. 180, 7. Cels. II 33. VI 9. Diosc. I 153 (coll. 152). Gargil. 183, 15. 180, 16–18.) uvam in his ac ne mustum quidem, sed protinus vinum

aperuit[*](an utraque? cfr. XVIII 247. XXII 75. XXXIV 78. 83. XXXV 94. XXXVI 117. II 22.) natura. utrumque asperiore cortice; hic acerbis[*](acerbis S. ex ac- B. aceruis VE. -ruos d. -rbus v.) in magno usu[*](magno usu Ev. -gnis V. -gis d.). vulgus coria maxume perfici[*](perfici ego. -cit ll. S. -cere v.) illo[*](illo ll. v. an eo (mendo nato e dittogr. perficicieo)?) novit[*](nouit del.V2S.) ; ob id[*](ob id V2Ev. obiri r.) malicorium appellant medici. urinam cieri eodem monstrant mixtaque galla in aceto decoctum[*](decocto Ev.a.H.) mobiles dentes stabilire. expetitur gravidarum malaciae, quoniam gustatu moveat infantem. dividitur[*](diuiditur Ev. uidetur r.) malum caelestique aqua madescit ternis fere diebus; haec bibitur frigida coeliacis et sanguinem excreantibus.

[*](Gargil. 182, 1–10. Diosc. I 151 extr. eup. II 156. (Scribon. 186).) Ex acerbo[*](aceruo V.) fit medicamentum quod stomatice vocatur , utilissimum oris vitiis, narium, aurium, oculorum caligini, pterygiis, genitalibus et iis[*](iis v. his ll.C.), quas nomas vocant et quae in ulceribus excrescunt[*](an excrescant?), contra leporem marinum[*](dist. ego. contra—marinum del. voluit H.) hoc modo: acinis detracto cortice tunsis sucoque decocto[*](decocta V.) ad[*](ternas Vf.) tertias cum[*](cum EG(D). de cum V. dein cum dTB(S).) croci[*](croco VT.) et aluminis scissi, murrae, mellis Attici selibris[*](sex libris dT.).[*](extr.: Cato 126. Pl. iun. 50, 6. (Marc. 28, 24). 55, 8–10. 50, 8–10. Gargil. 180, 18–21. Marc. 27, 116.) alii et hoc modo faciunt: punica acida. multa[*](acida multa om.E(U 502),acida mixta coni. S. (an acida mala?).) tunduntur, sucus in cacabo novo coquitur mellis crassitudine[*](crassitudo Vd.) ad virilitatis et sedis vitia et omnia, quae lycio curantur, aures purulentas, epiphoras incipientes, rubras[*](dist. S eV.) maculas in manibus. rami punicorum serpentes fugant. cortices[*](cortices Müller emend. IV 19. -ce ll. v.) punici ex vino cocti[*](decocti Ev.a.S. -to [et inposito] coni. Dal.) et inpositi perniones sanant[*](sanant Müller l. l. -tur ll.v.)[*](tribus ll.v.). contusum malum ex III heminis vini decoctum[*](decoctus V.) ad heminam tormina et taenias[*](tineas Ev.a.H.) pellit. punicum in olla

nova, coperculo[*](operculo EPl. iun. v.a.H.) inlito[*](inlito ll.TfGargil. H. indi- v. addi- Pl. iun.), in furno exustuml et contritum potumque in vino sistit alvum, discutit tormina.

[*](Diosc. I 152. eupor. I 35. Gargil. 181, 5–10. 10–12.) Primus pomi huius partus florere incipientis cytinus vocatur a[*](a VdTfv(S). om.EG.) Graecis, mirae observationis multorum experimento . si quis unum ex his, solutus vinculo omni cinctus et calciatus[*](vinculo—calciatus om.E.) atque etiam anuli, decerpserit II digitis, pollice[*](duobus ll. v.) et quarto, sinistrae manus atque ita[*](etiam Vdv. ita E.) lustratis levi tactu[*](tractu d.) oculis in os additum devoraverit, ne dente contingat[*](continguat V.), adfirmatur nullam oculorum inbecillitatem passurus eodem[*](eodem VTfS. eo (d?)Ev.) anno. iidem[*](item d.) cytini siccati tritique[*](iritique V.) carnes excrescentes. cohibent, gingivis et dentibus medentur, vel si mobiles sint, decocto suco. ipsa corpuscula trita ulceribus, quae serpunt putrescuntve, inlinuntur, item oculorum inflammationi intestinorumque et fere ad omnia quae cortices malorum . adversantur scorpionibus.

[*](Diosc. I 154. Gargil. 181, 13–15. (cfr. 183, 19–24). 181, 15–20. Isidor. XVII 7, 6.) Non est satis mirari curam diligentiamque priscorum , qui omnia scrutati nihil intemptatum reliquerunt[*](reliquere dv.a.S.). in hoc ipso cytino flosculi sunt, antequam scilicet malum ipsum prodeat, erumpentes, quos[*](quod d.) balaustium[*](balaustium dv. -autium E. -atium V.) vocari diximus . hos quoque ergo experti invenere scorpionibus[*](13,113) adversari. sistunt potu menses feminarum, sanant ulcera oris[*](oris ulcera Ev.a.S.), tonsillas[*](et tonsillas EH.), uvam, sanguinis excreationes, ventris et stomachi solutiones[*](excreationis et solutionis VD.), genitalia, ulcera quacumque in parte manantia.[*](Diosc. I 151. (cfr. Scribon. 112. 85). I 153. (cfr. Marc. 28, 10).) siccavere etiam, ut sic[*](ut fic dEv. ut fif V1. tuffif V2.) quoque experirentur, inveneruntque tusorum farina dysintericos a morte revocari

. alum sistunt[*](sistunt ll. sisti v. dist. ego. (an sistendo?).). quin et[*](quin et dEv. quin ei V1. pinei V2.) nucleos ipsos[*](ipsos v. et ipsos ll.) acinorum experiri non piguit. tosti tusique stomachum[*](in stomachum E.) iuvant cibo aut potionibus[*](potionibus VdTfS. -oni E (?)G. -one v.). per se[*](per se ll. D cum U 503, qui dist. inspersi v.) bibuntur ex aqua caelesti ad sistendam[*](sistendam Verc. -dum ll. v.(C). cfr. § 116. XXVII 27. CFW Müller p. 20.) alvum. radix decocta sucum remittit[*](remittit ll. G. cfr. XXXI 124. XXXVI 140. 157. IX 134. em- v (H).), qui taenias[*](tineas v.a.H (ut semper).) necat[*](nec ad V.) victoriati pondere. eadem discocta in aqua quas lycium praestat utilitates[*](utilitatis VD.).

Est et silvestre punicum a similitudine appellatum. eius radices rubro cortice denari pondere ex vino potae somnos faciunt. semine poto aqua[*](poto aqua (-am v) quae EG. pota quaque r.), quae subierit[*](subterit V.) cutem[*](cute d.), siccatur[*](siccat v.a.G.). mali punici corticis[*](cortices V.) fumo culices fugantur.

[*](Diosc. I 167. cfr. Plin. XXII 99.) Pirorum omnium cibus, etiam valentibus onerosus , aegris vini quoque modo negatur. decocta[*](dein cocta E.) eadem mire salubria et grata, praecipue Crustumina; quaecumque vero cum melle decocta stomachum adiuvant. fiunt[*](fluunt Vd.) cataplasmata e piris[*](cataplasmate piris Vd.) ad discutienda corporum vitia, et decocto [*](decocta Vdf.) eorum ad duritias utuntur. ipsa adversantur boletis atque[*](adque V.) fungis pelluntque[*](an pollentque? lac. statuit J: pondere < drachmae vneneum gt; repugnante.) pondere et pugnante suco.— Pirum silvestre tardissime maturescit.[*](Diosc I 168 (167). Pl. inn. 47, 22. Diosc. eupor. II 160. (cf. Plin. XXIV 2). Isidor. XVII 7, 15.) conciditur suspensumque siccatur ad sistendam alvum, quod et decoctum eius potu praestat. decocuntur et folia cum pomo ad eosdem usus. pirorum ligni cinis contra fungos[*](fungos dEv. -go sed V.) etiamnum[*](etiamnunc d.) efficacius proficit.—Mala piraque iumentis portatu[*](portatu/// d. -tum V.) mire

gravia sunt vel pauca[*](paca V.). remedio aiunt[*](aiunt v. aiuuent V. adiungent E.) esse, si prius edenda dentur aliqua[*](alia E.) aut utique ostendantur.

[*](Diosc. I 183 post med. Colum. VII 8, 1.) Fici sucus lacteus aceti naturam habet, itaque coaguli modo lac contrahit. excipitur ante[*](ante dEv. autem V1. autem ante V2.) maturitatem pomi et in umbra siccatur ad aperienda ulcera, cienda menstrua adpositu[*](adpositu TH. -tum Vdf. -ta E. -to G. -tus v.) cum luteo ovi aut potu cum amylo. podagris inlinitur cum farina Graeci[*](feci E. (foeni Graeci v.a. H. sed cfr. § 126).) feni et aceto. piles quoque detrahit palpebrarumque scabiem emendat, item licbenas et psoras.[*](Diosc. I 183. Pl. iun. 101, 12. 80, 15. 35, 3.) alvum solvit. lactis ficulni natura adversatur [*](adsectatur E.) crabronum vesparumque et similium venenis, privatim scorpionum. idem cum axungia verrucas tollit[*](ueruca et tollit V.). folia et[*](et om.dT.) quae non maturuere fici[*](maturuere fici dEv. -turae effitici V. inaruere et fici T.) strumis inlinuntur omnibusque, quae[*](omnibus quaeque Vd.) emollienda[*](emolienda V.) sint[*](sint VfEH. sunt dv.) discutiendave; praestant hoc et per se folia. et alius usus eorum[*](alius usus eorum dTJ. alius usus et alius eorum VfS. alii usus eorum tamquam Ev.) in fricando lichene et alopeciis [*](olopeciis V.) et[*](et om.d.) quaecumque exulcerari opus sit[*](sint VE.).[*](Pl. iun. 86, 9. 77, 5–7. Diosc. I 185. Pl. iun. 84, 25. 85, 1. Diosc. I 186.) et adversus canis morsus ramorum teneri cauliculi cuti inponuntur. iidem cum melle ulceribus, quae ceria[*](caeria V.v.a.C.) vocantur, inlinuntur . extrahunt infracta ossa cum papaveris silvestris foliis; canum rabiosorum morsus folio trito ex aceto restingunt[*](restingunt S coll. XXIV 45. 154. XXIX 62. restri- ll. v.). e nigra fico[*](ficu dEv.a.S.) candidi cauliculi inlinuntur furunculis, muris aranei morsibus[*](morsibus Ev. -sus ebu V. -su seuo d.) cum cera. cinis[*](ceracinis d.) earum e foliis gangraenis consumendisque quae[*](consumendis quaeque Vd.) excrescant[*](excrescant ego. -scunt ll. v.).[*](Diosc. I 183. § 120: Demetr. Scepsius ap. Athen. III 19 p. 80d. cfr. III 15 p. 78d. Isidor. XVII 7, 17.) fici[*](ficus d.) maturae urinam

cient, alvum solvunt, sudorem mtovent papulasque[*](papulasque quae VT.), ob id autumno insalubres[*](insalubri V. -ria dT.), quoniam sudantia huius cibi opera corpora perfrigescunt[*](pertricescunt V.). nec stomacho utiles, set[*](utiles sed v. cfr. § 132. -les et dED. -le est V.) ad breve tempus, et voci contrariae[*](contraria E.) intelleguntur. novissimae salubriores quam primae, medicatae vero numquam. iuvenum vires augent[*](agent V.), senibus meliorem valitudinem faciunt minusque rugarum. sitim sedant, calorem refrigerant, ob id non negandae in febribus constrictis, quas stegnas vocant [*](ficus d.).[*](Cels. III 21. 24. Seren. 416. Gargil. 194, 14–16. Isidor. XVII 7, 17. Diog. Laert. VIII 12.) siccae fici stomachum laedunt, gutturi et faucibus magnifice utiles. natura his excalfaciendi. sitim adferint, alvum molliunt, rheumatismis eius et stomacho contrariae, vesicae semper utiles et anhelatoribus[*](anhelatoribus dv. -tioribus V. anellationibus E.) ac suspiriosis, item iocinerum[*](dist.ego), renium, lienum vitiis. corpus et vires adiuvant; ob id antea[*](antea VD. dant ea d. ante Ev. (antea apud Plin. rarum, sed cfr. XXV 77. XXXVI 62. 63. XVI 8. VII 96).) athletae hoc cibo pascebantur—Pythagoras exercitator primus ad carnes eos[*](eo d.) transtulit—;[*](Gargil. 194, 17. 195, 1. 2. 3. 19. Pl. iun. 37, 4–7. cfr. Cels. IV 4, 4. Gargil. 195, 3. 4. Pl. iun. 82, 14. 79, 6. (Marc. 32, 17). 20, 10. Gargil. 195, 4. 5.) recolligentes [*](recolligentes ll. -ti H cum Gron. sed cfr. XX 35. XXVIII 129. -tibus v.) se a longa valitudine utilissime[*](utilissime (sc. adiuuant vel pascuntur) ego. -mae ll.v.). item[*](item in Vf.) comitialibus[*](commitialibus V.) et hydropicis omnibusque[*](omnibus Vd.), quae maturanda aut[*](aut om.d.) discutienda sint[*](sint VS. sunt rv.), inponuntur, efficacius calce aut nitro aut iri[*](aut iri J. cfr. XXII 69. Diosc. Gargil. aut fi ll.Tf.del.v. aut iridis radice P.) admixta[*](admixta (P)J. -tę E. -to rTfv(D).). coctae[*](coactae (om. cum) d.) cum hysopo pectus purgant, pituitam, tussim veterem , cum vino autem sedem[*](ad sedem v.a.S.) et tumores[*](tumorem Ev.a. H.) maxillarum. ad[*](ad VdH. et Ev.) furunculos, panos, parotidas decoctae inlinuntur. utile et[*](et om.E.)
decocto[*](dist. J coll. Diosc. Gargil. et XXX 120. XXXI 65. (adde XXIII 13. 103.) fovere earum, femiinasque[*](feminasque ego. -nas quoque ll.J. -nas v(D).) decocto[*](decocto (J. -ta Vd. -tae E) eodem ll. J. decoctae quoque eaedem v. eodem quoque decoctae D.) eodem cum[*](cum Ev.om.r.) faeno[*](faeno V. feno rS. foeno v (ut semper).) Graeco.[*](Gargil. 195, 6–9. Pl. inn. 66, 6–8. 95, 17–20. Gargil. 196, 1–3. 195, 10. 11. Pl. iun. 83, 4. Gargil. 195, 20, 11. 12.) utiles sunt et pleuriticis[*](pleuritis V.) ac[*](ac dTfED. et Vv.) peripneumonicis [*](plerimonicis V. pleum- T. peripleum- J.)[*](dist. ego.), cum ruta coctae torminibus[*](coctae torminibus B(D) e Diosc. cocta (-tae J) et omnibus ll.v.(J).). prosunt tibiarum ulceribus cum aeris flore, et parotidi[*](et parotidi VTfS. et parate dy E. et spasticis v. om.d(?)C.), pterygiis[*](pterygiis dTfv. ptrygis V. ptericis E.) cum punico malo, ambustis, pernionibus cum cera, hydropicis coctae in[*](dist. S cum P e Diosc.) vino et cum[*](et cum v. cum et ll. cum TS.) absinthio[*](absentio V.) et farina[*](farinae V.) hordeacia. nitro addito manducatae alvum solvunt. scorpionum[*](scorpionis E.) ictibus cum[*](cum om.E.) sale tritae inlinuntur. carbunculos extrahunt in vino coctae et inpositae. carcinomati[*](carcinomati v. -tae Vd. -tas E.), si sine ulcere sit[*](sit ego. est ll. v.), quam pinguissimam ficum inponi paene singulare remedium est, item phagedaenae.[*](Diosc. I 186.) cinis non ex alia arbore acrior. purgat [*](acrior purgat VdTH. aciem purgat non E. aciem purgat acrior v.), conglutinat, replet[*](conglutinant replent V.), adstringit[*](adstringitur Vd.). bibitur et ad discutiendum sanguinem concretum, item percussis, praecipitatis , ruptis, convulsis[*](conuulsi sruptis Ev.a.S. cfr. not. ad § 25.) cineris[*](cineris ll. v. (S). -reis Par. del. C. neruis Müller emend. V 25. lac. indic. S(D) (suppletis drachma sumpta e).) cyathus in[*](cyathus in ego. ciatus V2. quiatus V1. cyathis rTfv. -thus cum cyathis coni. J coll. XIV 85.) singulis aquae et olei. datur tetanicis et spasticis[*](spasticis v. passi- E. pasi- r.), item potus vel infusus coeliacis et dysintericis. et si quis eo cum oleo perunguatur , excalfacit. idem[*](item Ev.a.H.) cum cera et rosaceo subactus ambustis[*](cum ambustis Vd.) cicatricem tenuissimam obducit. lusciosos ex
oleo inlitus[*](illitus v. illinitus d. -natus V1E. innitus V2S. cfr. XXV 61. 175.) emendat dentiumque vitia crebro fricatu. produnt etiam,[*](Diosc. I 185.) si quis inclinata arbore supino ore aliquem nodum[*](nondum VVen. | cum dfEH. eum VT. in v.) eius morsu abstulerit nullo vidente atque cum aluta inligatum licio e[*](licio e Ev. ilicio V. ilico dT.) collo suspenderit, strumas et parotidas discuti[*](discutit Ev.a.C.). cortex tritus cum oleo ventris ulcera[*](ulcera (V?)v. uulnera rTfD.) sanat. crudae[*](crudae v. -da V. erudi d.om.E. crudi D.) grossi verrucas[*](uerrucas dv(S). -cas et B. uerucas V. ferrucas E.), thymos[*](thymos EB. -mo rv.) nitro, farina additis tollunt. spodi vicem exhibet fruticum a radice exeuntium cinis. bis lotus[*](lotus J coll. § 97. XXXII 97. totum E. tostus v. coctus rTf (an recte? cfr. XXXIV 133. 170).) adiecto psimithio[*](psimmythio dEv.a.S.) digeritur[*](dirigitur E.) in pastillos ad ulcera oculorum et scabritiam[*](scabritia Vd.).

[*](Diosc. I 184. Colum. VII 8, 2.—Seren. 527.) Caprificus etiamnum[*](etiannum V.) multo efficacior fico; * surculo [*](sarculo V.) quoque eius lacte[*](lac dEv.a.S.) coagulatur in caseo[*](caseo ll.v. -eum Verc.). *lactis minus habet[*](lactis—habet hue transposui e v. 10, ubi post fico habent ll. v. cfr. § 117.) *; exceptum id coactumque[*](ideo actumque V.) in duritiam suavitaten carnibus[*](dist. ego.) adfert fricatu. dilutum[*](fricatu. dilutum ego. -atur diluto ex ll.v. cfr. § 124 extr. XIII 99 et XIX 153. XXVIII 225. XXIX 134.) aceto miscetur exulceratoriis medicamentis. alvum solvit, vulvam cum amylo aperit, menses[*](menses VfS. pota menses r(?)v.) ciet cum luteo ovi. podagricis cum farina Graeci feni inlinitur. lepras, psoras, lichenas, lentigines expurgat, item venenatorum ictus et canis morsus.[*](cfr. Pl. iun. 27, 2.—Diosc. I 183 extr. I 185.) dentium quoque dolori hic sucus adpositus in lana prodest aut in cava[*](in caua (-uis v) eorum EH. canorum r.) eorum additus. cauliculi et folia admixto ervo contra marinorum venena prosunt; adicitur et vinum. bubulas carnes additi caules magno ligni conpendio percoquunt

. grossi[*](crossi V.) inlitae[*](illatae d.) strumas et omnem[*](omnium dv.a. H.) collectionem emolliunt et discutiunt; aliquatenus et folia. quae mollissima sunt[*](dist. J.) ex iis[*](iis v. his ll. C.), cum aceto ulcera manantia et[*](et Ev. om. rS.) epinyctidas, furfures sanant.[*](Diosc. I 185. Nicand. alex. 319.) cum melle foliis ceria[*](cerea Vdv.a.B.) sanant[*](sanant v. -natur Vd. -nantur TEJ.) et canis morsus recentes, cum vino phagedaenas[*](phagidenas V. -gedaenae J.) ; cum papaveris foliis ossa extrahunt. grossi[*](grossi v. -ssae ll.) caprifici inflammationes[*](inflammationes Ev. cfr. XXI 137. (XXVI 127. 128). inflat- rTfH.) discutiunt [*](dist. J.) suffitu—resistunt et sanguini taurino poto et psimithio[*](psitimithyo V.) et lacti coagulato potae—, item[*](pota eidem d.) in aqua decoctae atque inlitae parotidas[*](parotidas ll.J. -das sanant v.). cauliculi aut grossi eius quam minutissimae ad scorpionum ictus e vino bibuntur. [*](Seren. 834.—cfr. Marc. 14, 21.—Pl. iun. 26, 22. Marc. 12, 28.) lac quoque instillatur plagae et folia inponuntur, item adversus murem araneum. cauliculorum cinis uvam faucium sedat, arboris ipsius cinis ex melle rhagadia[*](ragadia V.), radix defervefacta in vino dentium dolores. hiberna caprificus[*](caprificis V.) in aceto cocta et trita inpetigines tollit. inlinuntur ramenta e ramo[*](ramenta e ramo J. -ta ramo (-mi v) Ev. -terimo Vd1. -terimos d2. -ta ra- morum S cum vet. Dal.) sine cortice quam minutissima ad scobis modum.[*](Pl. iun. 80, 7–10. cfr. Isidor. XVII 7, 17.) caprifico quoque medicinae unius miraculum additur: corticem[*](cortice VT.) eius intumescentem[*](intumescentem Pl. iun. S e coni. H. inpubesc- ll. v) puer impubis si[*](puer impubis si EPl. iun. v. pueris id Vd. puer si T.) defracto ramo[*](defracto ramo Ev (detra- S e Pl. iun.). defracturam T. effractu rama V1. -turam r.) detrahat dentibus[*](detrahat dentibus VdTv. -ahentibus E.), medullam ipsam adalligatam ante solis ortum prohibere strumas. caprificus tauros quamlibet feroces collo eorum circumdata in tantum mirabili . natura[*](rabidi E. -dam (naturam) v.a.B.) conpescit, ut inmobiles praestet.

[*](Diosc. IV 29. Nicand. ther. 47.) Herbam quoque[*](quoque quam v.a.S.) Graeci erinon[*](erinon ego e Diosc. -neon B. -nen E. her- r. erin v.) vocant, reddendam[*](reddenda Vdv.a.S.) in hoc loco propter gentilitatem. palmum alta est, cauliculis quinis fere, ocimi similitudine; flos candidus[*](similitudinem fios candidum V.), semen nigrum, parvum. tritum cum Attico melle oculorum epiphoris medetur. suciinstillatio[*](suci instillatio ego coll. Diosc. et XXIX 133. ut cun ciati (cyathi v) ut Ev.a.B (aut del.). >cum ut lati r. II drachmis cum cyathis Attici quattuor C(J) cum B e Diosc. utcumque autem G. cum cyathis add. lacunae signo D.) —decerpta enim[*](decerpta enim ego. -ptarum d. decreptarum V. decept- E. decerpto ramo J. -pta G. del. B. carptorum v.) manat lacte[*](dist.ego.) multo dulci[*](et dulci v.a.S.) herba—perquam utilis aurium dolori nitri exiguo addito. folia resistunt venenis.

[*](Diosc. I 174. Marc. 15, 14. 14, 9. cfr. Gargil. 192, 10–13.—Seren. 517. Pl. iun. 46, 19. Gargil. 191, 6–8. Martial. XIII 29.— (Diosc. I 164). Pl. iun. 73, 7. (Diosc. I 187). 11, 6. Gargil. 188, 17. (189, 19. 20). cfr. Marc. I 77.) Pruni[*](prunis V.) folia decocta[*](decocta del. S.) tonsillis, gingivis, uvae prosunt [*](dist. ego coll. Gargil.), in vino decocta[*](decocta (-tae VE) et ll.v.(S). -to eo H cum Gron.) et vehementius[*](uehementius ego e Gargil. cfr. XXIV 53. XXI 137. om. ll. v.), subinde conlutoore[*](conluto ore S. coluere ll. ore colluto v. ore conluendo Gargil.). ipsa pruna alvum molliunt, stomacho non[*](non ll.Tv (H). uero Verc.) utilissima, sed brevi momento.

Utiliora persica sucusque eorum[*](eorum dv. et eor- V. et ear- E.), etiam[*](etiamnum dv.a.S.) in vino aut in aceto[*](aut aceto dT.) expressus. neque[*](neque D cum U 505. que ll. qui (interrog.) S. nec est v.) alius eis[*](eis Ev(J). eius rfS.) pomis innocentior cibus; nusquam minus odoris, suci plus, qui tamen sitim[*](lac. ego indicavi. interciderunt nonnulla de Perseae arboris natura aliena (inde eius): cft. Diosc. I 187 et Plin. XV 45.) stimulet..... folia eius trita inlita haemorrhagian[*](haemorrhagiam G. -orrogiam d. -orroiam v. -orogian (emoro- V)r.) sistunt. nuclei[*](nuclei Ev. -eo V. -eus d.) persicorum cum oleo et aceto capitis doloribus inlinuntur.

[*]((Diosc. I 174). Pl. iun. 47, 23–48, 2. cfr. Gargil. 192, 6. 7. Marc. 27, 92. § 134: cfr. Diosc. I 181. 180. 182. Pl. iun. 74, 9.) Silvestrium quidem prunorum bacae, vel e radice cortex, in vino austero si decoquantur[*](decoquatur V.) ita, ut tries ex hemina supersit, alvum sistunt et tormina. satis est singulos cyathos decocti sumi[*](fumi V.).— Et in his[*](iis Ev.a.S.) et sativis prunis est limus arborum, quem Graeci lichena appellant rhagadiis[*](rhagadiis v. -dis D. ragadis Vd. tragodis E.) et condylomatis mire utilis.

Mora, in Aegypto et Cypro sui generis, ut diximus , largo suco abundant summo cortice desquamato;[*](13,56 sqq.) altior[*](altiore Ev.a.J.) plaga sicca est[*](sicca est J. -ccae si ll. -ccae S. -ccantur C. -cca v.) mirabili natura. sucus adversatur[*](16,182) venenis serpentium, prodest dysintericis, discutit panos omnesque collectiones, vulnera conglutinat, capitis dolores sedat, item aurium. splenicis[*](splenenicis V1. -neticis V2C.) ibitur atque inlinitur et contra perfrictiones.[*](Diosc. I 180. Pl. iun. 46, 20. Marc. 30, 11. Gargil. 196, 14. 15. Pl. iun. 48, 2.) celerrime teredinem sentit. neque[*](nec Ev.a.H.) apud nos suco minor usus: adversatur aconito[*](auersatur a cognito V.) et araneis in vino potus; alvum solvit, pituitas taeniasque[*](tineasque V2. ac tineas v.a.H.) et similia ventris animalia extrahit. hoc idem praestat et cortex tritus. folia tingunt capillum cum fici[*](fic' d.) nigrae et vitis cortice ve[*](corticeue ego. -cem V. -cibus (dE?)v(J). -ce S cum man. Dal.φύλλοιςDiosc. de ellipsi v. foliis cfr. nota ad XXV 121. an potius foliis corticeue?) simul coctis aqua caelesti. pomi ipsius sucus alvum solvit protinus. ipsa poma ad praesens stomacho utilia[*](inutilia coni. H. sed cfr. Gargil.), refrigerant, sitim faciunt; si non superveniat alius cibus, intumescunt[*](inacescunt Gargil. sed cfr. XXII 136.). ex inmaturis sucus sistit alvum, veluti animalis alicuius in hac arbore observandis miraculis quae in natura eius diximus.

[*](16,102)

[*](cfr. Diosc. I 180. Marc. 14, 38. 47. Pl iun. 25, 25–26, 4. Gargil. 196, 16–20. Pl. iun. 26, 4–7.) Fit ex pomo panchrestos stomatice, eadem ar-

teriace appellata, hoc modo: sextarii III suci e[*](e Ev. et Vd. ex D.) pomo leni vapore ad crassitudinem mellis rediguntur; post additur[*](post additur Ev. postea rTf.) omphacii[*](omphacii dTfv. -cis r.) aridi pondus $X$ II aut murrae $X$ I, croci $X$ I; haec simul trita miscentur decocto[*](decocta d.). neque est aliud oris, arteriae, uvae[*](uua V.), stomachi iucundius remedium. fit et alio modo[*](duo ll.v.) : suci[*](suci om.E.) sextarii II, mellis Attici sextarius decoquuntur ut supra diximus.

[*](cfr. Marc. 31, 33.) Mira sunt praeterea quae produntur: prima[*](prima ego cfr. XX 254. XV 34. mira ll. J. del. D. mori G. mora v. de mendo cfr. XIX 70.) germinatione , priusquam in[*](in ll.v. om.fH. sed cfr. XVIII 130.) folia exeant, sinistra decerpi[*](decerpi iubentur v.a.S.) futura poma[*](futuri pomi Vd.). ricinos[*](cytinos coni. B.) Graeci vocant. hi terram si non attigere[*](atthingere V.), sanguinem sistunt adalligati[*](adalligati d2Ev. et all- V.om.d1.), sive ex vulnere fluat sive ore ive naribus sive haemorrhoidis[*](haemoroides Vd.). ad hoc servantur repositi .[*](extr.: Pl. iun. 110, 17.) idem praestare[*](praestari E.) et ramus dicitur luna plena defractus incipiens fructum habere, si terram non[*](non om.E.) adtigerit, privatim mulieribus adalligatus[*](adalligatos V. mensum VS. -sium v. mesum r.) lacerto contra abundantiam mensum. hoc et quocumque tempore ab ipsis decerptum ita, ut terram non adtingat[*](adtinguat V.), adalligatumque existimant praestare. folia mori trita aut arida decocta serpentium ictibus inponuntur ; aeque[*](aeque ego. alique (alii- E) ll. ad idemque v. aliquidque D. (an aliqui potu proficiunt?).) potu proficitur. scorpionibus adversatur e radice corticis[*](cortici V.) sucus ex vino aut posca potus. reddenda est et antiquorum conpositio.[*](extr. 140: Diosc. I 180. Pl. iun. 27, 1–3. Marc. 12, 57) sucum[*](conpositi usu cum V.) expressum pomi maturi inmaturique mixtum coquebant vase aereo ad mellis crassitudinem. aliqui murra adiecta et cupresso praeduratum[*](duratum dT.)in vaso sole[*](in uaso sole ego. cfr. XVIII 164. VII 30. XI 69. uas sole ll. v. ad solem H cum P eT.(an assiduo vel acri sole? cfr. XXVIII 143 et XIV 77)) torrebant, permiscentes spatha[*](spata V)

ter die. haec erat stomatice, qua[*](qua G. quae ll. v.) et vulnera ad cicatricem perducebant[*](perducebat v.a.G.). alia ratio suci[*](suci VdS. -cum Ev (D) ad seqq. referentes. sed cfr. v. 6.) : siccato exprimebant pomo, multum sapori opsoniorum[*](obsomniorum V.) conferentem[*](conferentem S. -te ll.v.), in medicina vero contra nomas et pectoris pituitas et[*](prius et om.d.) ubicumque opus esset adstringi viscera. dentes quoque conluebant eo. tertium genus suci foliis et radice decoctis ad ambusta ex oleo inlinenda. inponuntur et folia per se. radix per messes[*](messes dv. meses et r.) incisa sucum dat[*](dat om.Ev.a. Bas.) aptissimum dentiun dolori collectionibusque et suppurationibus. alvum purgat. folia mori in urina madefacta[*](madefactata E.) pilum coriis detrahunt.

[*](141: Diosc. I 157. Gargil. 198, 1–7. Diosc. I 169 (170). cfr. Plin. XV 84. Gargil. 193, 4–6. 20. Diosc. I 173. cfr. Plin. XV 85. Gargil. 196, 7. 8. 197, 1. Martial. XIII 26.) Cerasia alvum molliunt, stomacho inutilia; eadem siccata alvum sistunt, urinam cient. invenio apud auctores[*](inuenio auctore E.), si quis matutino roscida cum suis nucleis devoret , in tantum levari alvum, ut pedes morbo liberentur.

Mespila[*](mespilis d. -pellis V.) exceptis setaniis, quae malo propiorem[*](propriorem Vd.) vim habent, reliqua adstringunt stomachum sistuntque alvum . item sorba sicca, nam recentia[*](recentia in E.) stomacho et alvo citae prosunt.

[*](Gargil. 206, 2–7. 205, 2.—Diosc. I 88. cfr. Scribon. 143.) Nuces pineae, quae resinam[*](sinam d.) habent, contusae leviter, additis in singulas[*](singulas H cum Gron. -lis ll. v. singulas singulis S cum vet. Dal.) sextariis aquae[*](aquae Ev. quae r.) ad dimidium decoctae, sanguinis excreationi medentur ita, ut cyathi bini[*](bini Ev. uini r.) bibantur ex eo. corticis e pinu in vino decoctum contra tormina datur. nuclei nucis pineae[*](piniae V.) sitim sedant et acrimoniam stomachi rosionesque et contrarios umores consistentes ibi. et infirmitatem virium roborant, renibus, vesicae utiles[*](utilis VD.).[*](Diosc. I 88. Marc. 30, 35. Cels. IV 17. Gargil. 205, 3.) fauces videntur exasperare et tussim[*](et tussi Vd. tussim et (ad seqq. relatum) D cum U 506. sed exasperare Plinio idem est ac liberare asperitate: cfr. §§ 80. 97, ut scribendum sit XXII 100 aut exasperandis (vel asperatis: cfr. XXIX 106) aut potius exulceratis (cfr. XXII 136.XXVIII 189. Cels. IV 11) et XXXI 67 exulceret (cfr. XXIII 22).). bilem

pellunt poti ax aqua aut vino aut passo aut balanorum decocto. miscetur his contra vehementiores stomachi rosiones cucumeris semen et sucus porcilacae, item ad vesicae ulcera et renes[*](renes VfEH. -nis S. -nium d. -num v.), quoniam et urinam cient.

[*](Diosc. I 176.)[*](Gargil. 199, 14. 15. Pl. iun. 11, 7. cfr. Marc. 1, 14. Pl. iun 38, 25. Gargil. 200, 1. 2. Marc. 16, 84. Pl. iun. 86, 10 Gargil. 200, 3–5. 5–9. Seren. 459.) Amygdalae amarae radicum decoctum cutem in facie[*](faciem E.) corrigit[*](colligit E.) coloremque hilariorem facit. nuces ipsae somnum[*](somnium E.) faciunt et aviditatem[*](ariditatem Fröhner mus. Rhen. 47, 294. sed cfr. Gargil. (an excidit ueneream ante urinam?).), urinam et menses cient. capitis dolori[*](dolores d.) inlinuntur maximeque in febri; si ab ebrietate [*](dist.H.), in aceto et rosaceo et aquae sextario. sanguinem[*](et sanguinem Ev. a. D.) sistunt cum amylo et menta, lethargicis[*](lethargis Vf.) et comitialibus prosunt[*](dist. U 507 e Diosc. cfr. Gargil.) capite peruncto, epinyctidas sanant e vino vetere[*](uetera fS.), ulcera putrescentia, canum morsus cum melle et furfures ex facie ante fotu praeparata, item iocineris et renium dolores ex aqua potae, set saepe et[*](set saepe et ego. et saepe et (ex Ev) ll. v.(ex in hac dictione non usitatum. an vero scribendum aut sumptae? cfr. XXVI 55.) ecligmate[*](ecligmate v. eligmata ll.) cum resina terebinthina[*](terebentina V.)[*](punctum tolli voluit Val. Rose cum Gargil., sed cfr. Diosc.).[*](Gargil. 200, 10. 11. 199, 10. 11. 12–14. 201, 17. 199, 6. (201, 12).) calculosis[*](cauculosis E.) et difficili urinae in passo et ad purgandam cutem in aqua mulsa tritae sunt efficaces. prosunt ecligmate[*](eligmate Vd.)cum lacte[*](cum lacte ego e Diosc. om. ll.v.) iocineri[*](iocineris V.), tussi et colo cum elelisphaco[*](elelispaco Vd.)[*](dist. ego e Diosc. et Gargil.) modice addito e[*](e ego. cfr. § 153. et VdT. in Ev.) melle; sumitur nucis abellanae[*](auellanae dEv.a.S.)

magnitude[*](magnitudine dT.). aiunt quinis fere praesumptis ebrietatem non sentire potores[*](potores (put- v) EB. poto V. pota d.), vulpesque, si ederint eas nec contingat e[*](e VEv. in d.) vicino aquam lambere, mori. minus valent in remediis dulces. et hae tamen[*](tamen om.Vd.) purgant, urinam cient. recentes[*](recedente E.) stomachum implent.

[*](Pl. iun. 97, 7–9. cfr. Cels. III 24. IV 10.) Nucibus Graecis cum absinthi semrine ex aceto sumptis[*](sumtus V.) morbus regius sanari dicitur, isdem[*](isdem ED. iisd- S. item rv.) inlitis per se[*](per se si V.) vitia sedis et privatim condylomata, item tussis[*](tussi v.a.H.), sanguinis reiectio[*](reiectio EH. -oni B. relictio (reel- d)Vd. -to T. -tioni v (add. prodest).).

[*](Diosc. I 178. § 147 extr.: Seren. 1056. Pl. iun. 31, 10. Marc. 15, 32.) Nuces iuglandes Graeci a[*](a om.V.) capitis gravedine[*](grauedinem d.) appellavere . etenim arborum ipsarum foliorumque virus[*](uirus VdTfS. -res Ev.) in cerebrum penetrat[*](penetrant Ev.a.S.). hoc minore[*](minorem E.) tormento[*](tomento V1. nom- E. mom- v.a.H.), sed[*](sed ll. v. et H (D).) in cibis, nuclei faciunt. sunt autem recentes iucundiores; siccae unguinosiores[*](inuinosiores V. uino- dTv.a.B.) et stomacho inutiles, difficiles concoctu, capitis dolorem[*](dolores E.) inferentes, tussientibus inimicae, vomituris ieiunis[*](dist.B(J). cfr. Diosc.)[*](in ieiunis E.) aptae in[*](in B. om. ll.v(S).) tenesmo solo[*](colo JD.), trahunt enim pituitam. eaedem[*](eadem V.) praesumptae venena hebetant, item * adversantur cepis[*](aliis Diosc.) leniuntque earum[*](eorum d.) saporem.[*](Marc. 6, 3. 4, 51. Pl. iun. 86, 11. 77, 9 -11. 83, 5. Gargil. 205, 14. 15. cfr. Marc. 9, 89.) aurium inflammationi inponuntur, cum mellis exiguo et ruta mammis et luxatis, * anginae[*](anginae (ego. -nem V. -nam dv) cum ruta (-tae V) et oleo huc transposui ex v. 17, ubi post item habentVdv. om.E.) cum ruta et oleo*, cum cepa autem et sale et melle canis hominisque morsui[*](morsus Vd. (an ortum ex morsiuus pro morsibus?)). putamine nucis iuglandis dens cavus inuritur. putamen combustum tritumque in

oleo aut vino infantium capite peruncto nutrit capillum; ideo[*](ideo ego. et eo ll.S. et v.)ad[*](ad v. om. ll.) alopecias sic[*](eo sic v.a.S.) utuntur. quo plures nuces quis ederit, hoc facilius taenias[*](taenias S cum vet. Dal. tineas ll. v.) pellit. quae perveteres[*](peruerueteres V1. uet- V2.) sunt, nuces gangraenis[*](cancrenis V.) et carbunculis medentur, item suggillatis [*](item suggillatis om.E.) ; cortex iuglandium lichenum vitio et dysintericis[*](dysintericis prodest d2v.a.H.), folia trita cum aceto aurium dolori.[*](Pl. iun. 107, 1–8. Gargil. 204, 4–7. (205, 11–13) Seren. 1061 sqq.—Pl. iun. 86, 12–14.) in sanctuariis Mithridatis, maximi regis, devicti Cn. Pompeius invenit in[*](in om.VdS.) peculiari[*](peculiario VdS.) commentario[*](duabus ll. v.) ipsius manu[*](manu scripto Pl.iun.) conpositionem antidoti e II nucibus siccis, item ficis totidem et rutae foliis xx simul tritis, addito salis[*](additis aliis V.) grano: ei[*](ei D. et ll.v.), qui hoc ieiunus sumat, nullum venenum nociturum illo die. contra rabiosi quoque canis morsum[*](morsus dv.a.H.) nuclei[*](ie (hi V2S) nuclei VS. nucleos d.) a[*](a om.VdS.) ieiuno homine commanducati[*](commanducet Vd.) inlitique praesenti remedio esse dicuntur.

[*](Diosc. I 179. Gargil. 201, 6—202, 4. (202, 15–19). Diosc. I 177. Gargil. 203, 2. (cfr. 203, 4 sqq.). Marc. 16, 99. (cfr. Diosc. I 145).) Nucis abellanae capitis dolorem faciunt et inflationem stomachi, corpori[*](corporis v.a.S.(D).) et[*](et dTfEv. et in VGron. etiam D.) pinguitudinis[*](pinguitudinis ego. -ni ll.v. -nem Gron.) conferunt plus quam sit[*](sit dTv. sunt V.om.ED.) verisimile. set[*](set ego. es V. est D cum U 508. haec d. hae TS. om.Ev.) tostae[*](tortae V.) et[*](et om.d.) destillationi medentur, tussique[*](tussique ego. -ssi quoque ll.v.) veteri tritae[*](tritae VdS. -tae et v. sumitae E.) in aqua mulsa potae; quidam adiciunt grana piperis, alii e passo bibunt.—Pistacia eosdem usus[*](usus et effectus v.a.D.) habent, quos nuclei pinei, praeterque ad[*](ad dEv. a V.) serpentium ictus, sive edantur sive bibantur.—Castaneae[*](castanea V.) vehementer sistunt stomachi et ventris fluctiones, alvum cient, sanguinem excreantibus prosunt, carnes alunt.

[*](Diosc. I 158. Gargil. 197, 9. 10. 197, 11–14 Diosc. I 172. 175.) Siliquae recentes, stomacho inutiles, alvum solvunt . eaedem[*](eadem V.) siccatae sistunt stomachoque utiliores fiunt, urinam cient. Syriacas in dolore stomachi ternas in aquae[*](aqua Vd.) sextariis[*](sextarios d.) decoquunt[*](decoquant V.) quidam ad dimidium eumque sucum[*]((sucum) per dies quinque continuos Gargil.) bibunt.—Sudor virgae corni[*](corni Ev. et (e T) cornu rT.) arboris, lamna[*](lamina dEv.a. S.) candente ferrea exceptus non contingente ligno, inlitaque inde ferrugo [*](perrugo V.) incipientes lichenas sanat.—Arbutus sive unedo[*](unede V. -done d.) fructum fert difficilem concoctioni et stomacho inutilem.

[*](Diosc. I 106.)[*](extr.: Marc. 1, 34.) Laurus excalfactoriam naturam habet et foliis et cortice et bacis; itaque[*](itaque v. cfr. Diosc.(ὅθεν). item- que ll.S.) decoctum ex his maximeque folis [*](maximeque foliis ego. -me foliisque Vd. -me (-me e v) foliis ES. (an excidit cortice ante foliisque?).), prodesse volvis et vesicis[*](uoluisse uesicis V.) convenit. inlita[*](illita v. inlata V. -tis d.) vero vesparum crabronumque et apium, item serpentium venenis resistunt[*](persistunt Vd.), maxime sepos[*](sepos (-pis v) dipsadis dTH. sepo id ips- V. se post ipsE.), dipsadis et viperae[*](uiprae V.). prosunt et mensibus feminarum cum oleo cocta, cum polenta autem, quae tenera sunt, trita ad[*](ad VEG. om.dv.) inflammationes[*](inflationes Ev.a.B.) oculorum, cum ruta[*](cumino dT.) testium, cum rosaceo capitis[*](ad capitis vet. Dal.) dolores[*](an dolori?) aut cum irino. quin et commanducata atque devorata per triduum terna liberant tussi, eadem suspiriis trita cum melle. cortex radicis cavendus[*](cauendis Vd1) gravidis. ipsa radix calculos rumpit, iocineri [*](tribus heminis d.) prodest III obolis in vino odorato pota[*](pota v. -tu ll.D.). folia potu[*](potu VED. -tae d. -ta v.) vomitiones movent. bacae menses trahunt adpositae tritae vel potae. tussim veterem et orthopnoean[*](orthopnoeam dBas. ortonoeant V. -opnoeam v.) sanant binae detracto[*](detractae V.) cortice in vino potae, si et febris sit, ex[*](sit ex dEv. silex V.) aqua

aut ecligmate ex passo aut aqua mulsa[*](passo aut aqua mulsa VdS. aqua (mulsa add.v) aut ex passo Ev.) decoctae. prosunt et phthisicis eodem modo et omnibus thoracis rheumatismis ; nam et concoquunt[*](concoquunt Bas. concuunt V1. coquunt dEBrot.(D). excoq- v. concuciunt V2. -utiunt S.) pituitam et extrahunt. adversus scorpiones quaternae[*](quaterna d.) ex vino bibuntur. epinyctidas ex oleo inlitae et lentigines et ulcera manantia et ulcera oris[*](ulcera oris et om.Vdf.) et furfures, cutis porriginem[*](porriginem VfS. perorri- E. pruri- dv.) sucus bacarum emendat et phthiriasim[*](thiriasim V.) ; aurium dolori aut[*](aut ll. D. et v.) gravitati instillatur cum vino vetere et rosaceo. perunctos eo fugiunt venenata omnia[*](dist. ego.) ; prodest contra ictus et potus.

Maxime autem valet[*](ualet ego. cfr. § 158. et; Vd. ea ES. eius v(D).) aurus, quae[*](quae om.Vd.) tenuissima[*](tenuisse E. -iora v.a.S.) habet folia. bacae cum vino serpentibus et scorpionibus et araneis resistunt; ex oleo et aceto inlinuntur et lieni, iocineri [*](iocineris E.), gangraenis cum melle. et in fatigatione etiam aut perfrictione[*](prictiones V1. fri- V2.) suco eo perungui nitro adiecto prodest[*](prodes V1. prosunt V2.).[*](extr.: Pl. iun. 11, 8–10. Marc. 1, 50. (78).) sunt qui celeritati partus conferre multum[*](multum conferri (-rre v) Ev.a.S.) putent radicem[*](radicem dG. -ce rv.) acetabuli mensura in aqua[*](aqua dv. -uam r.) potam[*](pota v.a.G.), efficacius recentem quarn aridam. quidam[*](quidem V.) adversus scorpionum ictus x bacas[*](decem- ll.v.) dari iubent potui[*](potui dEv. -tu VD.), item et in remedio[*](an in remediū? cfr. XXV 145.) uvae iacentis quadrantem pondo bacarum foliorumve decoqui in aquae sextariis III[*](tribus ll.v.) ad tertias, eam calidam gargarizare et in capitis dolore inpari numero bacas cum oleo conterere et calfacere. [*](extr.: Marc. 27, 86.) —Laurus Delphicae[*](delficae V.) folia trita olfactaque[*](olfactaque Ev. quae r.) subinde pestilentiae contagia prohibent, tanto magis si et[*](si et VEv. si hae d.) urantur. oleum ex Delphica[*](delbica V. certa V.) ad cerata acopumque, ad perfrictiones[*](perfectiones V.)

discutiendas, nervos laxandos, lateris dolores, febres[*](febris VS.) frigidas utile est, item ad aurium dolorem in mali punici cortice tepefactum. folia decocta ad tertias partes aquae uvam cohibent gargarizatione, potu alvi dolores[*](dolores et V.) intestinorumque , tenerrima ex iis[*](iis v. his ll. C.) trita in vino papulas pruritusque inlita noctibus[*](noctibusqueV.).[*](Diosc. IV 145. 146. eupor. I 5.) —Proxime valent cetera laurus[*](laurus ES. -rusque V. -rorum dTBrot. -ri v.) genera . laurus Alexandrina sive Idaea[*](ideae V. -ee d.) partus[*](partuus VD.) celeres facit radice pota III denariorum[*](trium ll.v. (item infra).) pondere in vini dulcis cyathis III, secundas etiam pellit mensesque. eodem modo pota daphnoides[*](dist. H e Diosc.)[*](dapnoides V.) sire iis[*](iis v. his ll. C.) nominibus, quae diximus, silvestris laurus prodest, alvum solvit vel recenti folio vel arido drachmis[*](dist. S.) III cum sale in hydromelite. manducata pituitas extrahit, folium et vomitus, stomacho inutile. sic et bacae quinae denae[*](quinae dinae V. qui in edine dT.) purgationis causa sumuntur.

[*](Diosc. 1 155.)[*](Pl. iun. 38, 27. Seren. 233. Menander: frg. com. Gr. IV p. 204. Pl. iun. 52, 7.) Myrtus sativa candida minus utilis[*](utilis TS. -le E. -lis est v. cfr. Diosc. inutilis Vd.) medicinae quam nigra[*](nigre d.). semen eius medetur sanguinem excreantibus, item contra fungos in vino potum. odorem oris commendat vel pridie commanducatum; ita[*](ita ego. itē ll.v. del. D cum vet. Dal. ideo coni. S.) apud Menandrum Synaristosae hoc edunt[*](aedunt V. edant d.). datur et dysintericis idem[*](item dT.om.Ev. a. S.) denarii pondere in vino. ulcera[*](uel cera V.) difficilia in extremitatibus corporis sanat cum vino subfervefactum.[*](Pl. iun. 92, 21. 48, 3.) inponitur lippitudini cum polenta et cardiacis in mamma sinistra et contra scorpionis ictum in mero et ad[*](meto et ad V. meteta d.) vesicae[*](uuae siccae d.) vitia, capitis dolores[*](dolore Vd.), aegilopas[*](et aegilopas Ev. a. S.), antequam suppurent[*](supurent V.), item tumoribus, exemptisque [*](ex- enntisque Vd.) nucleis in vino vetere tritum eruptionibus[*](eruptionibus Ev. -nis r. -ni S.) pituitae.

sucus seminis[*](feminis S (operarum vitio, ut videtur).) alvum sistit[*](insistit Vd.), urinam ciet. ad eruptiones pusularum pituitaeque cum cerato inlinitur et contra phalangia [*](flangia V.) ; capillum denigrat.[*](cfr. Diosc. V 36. Cato 125. Colum. XII 38. Cels. III 19.) lenius suco oleum est ex eadem myrto, lenius et vinum, quo numquam inebriantur. inveteratum sistit[*](sistunt E.) alvum et stomachum, tormina sanat, fastidium[*](fastigium Vv. a. Par.) abigit. foliorum arentium[*](ar- gentium Vd.) farina sudores cohibet inspersa vel in febri, utilis et coeliacis, procidentiae[*](et prouidentiae (proci- v) Ev. a. S.) vulvarum [*](uulnerum V.), sedis vitiis, ulceribus manantibus, igni sacro fotu, capillis fluentibus, furfuribus, item aliis eruptionibus, ambustis .[*](Cels. V 19, 26. Pl. iun. 52, 8. 95, 20–22.) additur in medicamenta[*](medicamenta VdTfS. -to Ev.), quae[*](quae dTS. quod Ev. ad quod V.) liparas[*](liparas B. lepras VdT. lephras E. alephas v.) vocant, eadem de causa, qua oleum ex iis[*](iis v. his ll. C.), efficacissimum ad ea, quae in umore sunt[*](an sint?), tamquam in ore et vulva. folia ipsa fungis adversantur trita ex vino, cum cera vero articulariis [*](articularis VD. -ribus v. a. H.) morbis et collectionibus. eadem in vino decocta dysintericis et hydropicis potui dantur. siccantur in farinam , quae inspergitur[*](inspergiturque E.) ulceribus aut haemorrhagiae.[*](Diosc. I 155.—Pl. iun. 84, 2. 64, 16–18. cfr. Marc. 32, 20.) purgant et lentigines, pterygia et paronychia[*](paronychia Verc.(S). -nycia dEv. -nscia V. -nychias H cum Dal.) et epinyctidas[*](epinyctida EVen.), condylomata, testes, tetra[*](tera V.) ulcera, item ambusta cum cerato . ad aures purulentas et foliis crematis[*](crementis V.) utuntur et suco et decocto[*](suco decocto VTv. a. G. cfr. Diosc.). comburuntur et in[*](in om.V.) antidota; item cauliculi [*](caliculis V.)in[*](in CFW Mūller p. 22. om. ll.v.) flore[*](fore—et in om.E.) decerpti et[*](et VTfS. om.dv.) in fictili novo operto cremati in furno, dein triti ex vino. et ambustis foliorum cinis medetur . inguen ne[*](inguen ne v. -uem et V1. -uine E. in ungue et d. inguen si V2D.) intumescat ex ulcere[*](ex ulcere Ev. -cerare r.), satis est[*](est om.d.) surculum tantum myrti habere secum nec ferro nec terra contactum[*](myrti—contactum om.E.).

[*](Diosc. I 156. (155).) Myrtidanum diximus quomodo fieret. vulvae prodest adpositu[*](appositum v.a.H. an -itu et?), fotu et inlitu[*](inlito V.), myrto[*](myrto ego e Diosc. multo (ortum e murto) dEv. -tu V.) efficacius et cortice[*](14,104) et folio et semine. exprimitur et foliis sucus, mollissimis in pila tusis, adfuso paulatim vino austero, alias aqua[*](an statim? cfr. Diosc.) caelesti, atque etiam expresso utuntur ad oris, sedis[*](sedis VdS. -isque Ev(D).) ulcera, vulvae et ventris, capillorum nigritiam, alarum[*](alarum VS coll. Diosc. mal- Ev. mamill- dT.) perfusiones , purgationes lentiginum et ubi constringendum aliquid[*](an sit?) est.

[*](Diosc. IV 144.) Myrtus silvestris sive oxymyrsine sive chamaemyrsine bacis rubentibus et brevitate a[*](a om.VS.) sativa distat. radix eius in honore est, decocta vino ad renium dolores pota[*](potu VdD.) et difficili urinae praecipueque crassae et graveolenti[*](graue olentum V.), morbo regio et vulvarum purgationi trita cum vino; cauliculi quoque incipientes asparagorum modo in cibo sumpti[*](sumptis Vd.) et in[*](in om.d.) cinere cocti[*](coctis d.).[*](Seren. 596.) semen cum vino potum aut oleo et aceto calculos frangit, item in aceto et rosaceo tritum capitis dolores[*](dolorem d.) sedat et potum morbum[*](post morbum cetera usque ad XXIV 7 uel sucus decocti desunt inE.) regium. Castor oxymyrsinen[*](lac. ego indicavi; excidit ramulis vel cauliculis.) myrti.... foliisque[*](foliisque Vdxa. -liis v.) acutis[*](cutis a.), ex qua fiunt ruri scopae[*](ruri scopae av. ruris (tu- x) copiae rx.), ruscum vocavit, ad eosdem usus.

Et hactenus habent se medicinae urbanarum arborum; transeamus ad silvestres.