Naturalis Historia

[*](Festus s. v. stroppus. Varro de l. l. VI 64.) Tenuioribus utebantur antiqui, stroppos[*](stropos R. struppos dTBrot. stro- phia v. a. H.) appellantes , unde nata strophiola. quin et vocabulum ipsum tarde[*](tarde dG. tarde de E. tarde inde v. tande de R. tandem r S.) communicatum est, inter sacra tantum et bellicos honores coronis suum nomen vindicantibus. cum vero e[*](uero e dC. uero se E1. uero RE2. uere r.) floribus fierent, serta a serendo serieve[*](serieue Salm. seriue RE. seriua G. seruiae r v. a. Brot. seriuae f. sertiue Lipsius.) appellabantur, quod apud Graecos quoque non adeo antiquitus placuit.

Arborum enim[*](enim om.VGd.) ramis coronari in sacris certaminibus erat primum. postea[*](postea Rv. om. r.) variari[*](uariari dv. -iare rS.) coeptum mixtura versicolori [*](uersicolori GdfBas. -ris V. -res rv.) florum, quae invicem odores coloresque accenderet, Sicyone[*](sicyon ex Rv. a. B. -onii ex B.) ingenio[*](ingeniis T.) Pausiae[*](Pausiae B. pausiae in RE. Pausiani v. paustae dT. paste G. parte V.) pictoris atque Glycerae[*](glycerae REv. lycerae d. licerae r.) coronariae dilectae admodum illi, cum opera eius[*](an eius hic?) pictura[*](picturae RE.) imitaretur , illa[*](et illa v. a. S.) provocans variaret, essetque certamen artis ac naturae, quales etiam nunc extant artificis illius tabellae atque in primis appellata stephaneplocos, qua pinxit ipsam. idque factum est post Olympiada[*](olym- piadem Rdv. a. S.) c. sic coronis e floribus receptis paulo mox subiere[*](subire VG.), quae vocantur Aegyptiae, ac deinde hibernae, cum terra flores negat, ramento[*](nec atramento VG.) e[*](e om.VGd.) cornibus tincto[*](cincto RE.). paulatimque et Romae subrepsit[*](surrexit dT.) appellatio corollis inter initia propter gracilitatem nominatis

Crassus Dives primus argento auroque folia imitatus ludis suis coronas dedit, accesseruntque et lemnisci , quos adici ipsarum coronarum honor[*](honos Vv. a. D.) erat, propter 5 Etruscas[*](etruscos VG.), quibus iungi nisi aurei non debebant. purl diu fuere hi[*](hic d. ii Rv. a. D.); caelare eos primus instituit P. Claudius Pulcher bratteasque[*](bratteasque v et S. bracteasque VC. brattiasque GED. brati- r.) etiam philyrae dedit.

[*](Cic. de leg. II 24, 60.) Semper tamen auctoritas vel ludicro quaesitarum fuit. namque ad certamina in circum per ludos et ipsi descendebant et servos suos equosque[*](equosque S cum Salm. quosque ll.v. quis- que G. quique Hack.) mittebant. inde illa XII tabularum lex: qui coronam parit ipse pecuniave eius, virtutis suae[*](uirtutis suae Turnebus et P. -uti suae T. -utisue ll. J. -utis v. a. S. honoris uirtutisue R Schöll.) ergo[*](ergo om.E.) duitor[*](duitor H cum Gronovio. duitur V1Gd2J. du- uitur T. diuiditur d1f. arguitur rv. arduuitur R Schöll.) ei. quam servi equive meruissent, pecunia[*](pecuniam REv. a. G.) partam[*](partem Gd.) lege[*](lege v. legem ll.) dici nemo dubitavit . quis ergo honos? ut ipsi mortuo parentibusque eius, dum intus[*](intus REv. in rTf.) positus esset forisve ferretur, sine fraude esset inposita[*](inpositas (-tus G) alia VGd.). alias in usu promiscuo ne ludicrae quidem erant[*](er- rant RE.), ingensque et hinc[*](huic T. his (iis) v. a. G. hic H.) severitas. L. Fulvius argentarius bello Punico secundo cum corona rosacea interdiu e[*](e v. om. ll.) pergula sua in forum prospexisse dictus[*](adductus v. a. H. missus dT.) ex auctoritate senatus in carcerem abductus non ante finem belli emissus est. P. Munatius cum demptam Marsuae[*](marsiae V2v. a. Dal.) coronam e floribus capiti suo inposuisset, atque ob id duci eum in[*](eum in dREv. cum r.) vincula triumviri iussissent, appellavit tribunos[*](tribunos VdRv. tr. rD.) plebei[*](plebei ego. cfr. VII 101. XVIII 15. XXVIII 148. XXXIII 17. 18. plebi VdS. -bis Rv. pl. rD.), nec

[*](cfr. Plin. VII 50. Val. Max. IX 14, 3.) Florum quidem populus Romanus honorem Scipioni tantum habuit. Serapio[*](quod se- rapio d. quando serapio T. Suario v. a. G. an qui quidem Se- rapio?) cognominabatur propter similitudinem suarii[*](suarii dv. suari GED. suam V. sua R.) cuiusdam negotiatoris. obierat[*](obierat Freinshem. ad Flor. II 7,14. ob id erat ll. v. a. S.) in tribunatu [*](tri- bunatu ll.v. consulatu D cum U chrest. 212.) plebei[*](plebes Rd. plebi VH.) admodum gratus dignusque Africanorum familia, nec erat in bonis funeris inpensa[*](inpensas V. inmensas Gd.). asses ergo contulit populus ac funus elocavit, quaque praeferebatur[*](praeterfere- batur J. parte ferebatur v. a. G.), flores e prospectu omni sparsit.

[*](Ovid. Fast. V 360. Apicius I 4. Lucan. Phars. X 162. Martial. XIII 51. IX 94. (91). V 65.) Et iam tunc coronae deorum honos erant et larum publicorum privatorumque ac sepulchrorum et manium, summaque auctoritas pactili[*](factili VG. fict- f.) coronae, ut in Saliorum[*](ut in Saliorum coni. Turnebus. utilis aliorum RE. ut his al- V2d1T. ut is al- V1. uti sal- rJ. uti iis Sal- S. sutiles Sal- (al- G)v.) sacris invenimus sollemnes cenae[*](cenae ego. cenas ll. v. coenis B. eas J. fortasse distinguendum est ita: cenae transiere deinde.). transiere deinde ad rosaria[*](rosa- ria v. rosalia VGdE. nos alia R.), eoque[*](eoque Rdv. eo r.) luxuria[*](luxoria V.) processit, ut non esset gratia[*](grata D cum U l.l.) nisi mero folio[*](foliis V. filiu G. fiiius d1.) sutilibus[*](sutilibus v. -ilis Gd2RED. utilis r. sutili S. de mendi ge- nere haud infrequenti cfr. p. 376, 18. 377, 14. 154, 21.) , mox petitis[*](peritis VGd1.) ab India aut ultra Indos[*](indio VGd1.). lautissimum quippe habetur e nardi folio eas dari aut veste

Et apud Graecos quidem de coronis privatim scripserunt[*](scripserunt ego luc. 110 not. 64 (U 447). scripse- rem et R. -sere et rS. -sere v. an potius apud Graecos qui- dam.. scripsere et?) Mnesitheus atque Callimachus medici, quae nocerent capiti, quoniam et[*](et Rv. om. r.) in hoc est aliqua valitudinis portio, in potu atque hilaritate[*](in hilaritate d.) praecipue odorum vi[*](dist. ego.) subrepente fallaciter. scelerata[*](scelerata REG. -ratae VdTf. -rate G. -rata e S. (an -erata erat?).) Cleopatrae[*](cleopathra E. cleosathra R.) sollertia[*](sollertiae (sol-E) RE.). namque in apparatu belli Actiaci gratificationem ipsius reginae Antonio timente nec nisi praegustatos cibos sumente fertur pavore[*](pauorem S. sed cfr. IX 139. XI 123. ab ore REv. a. G.) eius lusisse extremis coronae[*](coronae Rdv. -na et G. -nis E. -nis et V.) floribus veneno inlitis[*](in- lictis R.) ipsaque capiti inposita; mox procedente[*](praecedente V.) hilaritate invitavit Antonium, ut coronas biberent. quis[*](quis REv. om. r.) ita timeret insidias? ergo concerptam[*](concerp- tam ego. -ta ll. v.) in scyphum incipienti haurire opposita manu: en ego sum, inquit illa, Marce Antoni, quam tu nova praegustantium diligentia[*](diligentias R.) caves; adeo mihi, si possim sine te vivere, occasio aut ratio deest[*](adest v. a. G. (saltem nō deest).)! inductam[*](inductum V2v (praemisso inde). eductam d (S).) custodiam[*](custodia G. e cust- v.) bibere[*](uiuere R.) iussit ilico expirantem [*](expirante REG.).

[*](Th. H. VI 6, 7.)De[*](de coronis v. a. G.) floribus[*](lacunam ego indicavi; exci- derunt fortasse generatim et diligentius (vel uberius): cfr. § 61. 64.)..... supra dictis[*](supra dictis VGTfRE. supra dictos d(?)H cum Grono- vio. extra supra dictos v. conieceram super praedictos coll. XXIII 59. XXI 44. XIV 44. XVII 165. VII 98. VI 66, sed cfr. CFW Müller p. 19.) scripsit Theophrastus apud Graecos; ex nostris autem inscripsere aliqui libros anthologicon, flores vero persecutus est nemo, quod equidem

Paucissima nostri genera coronamentorum inter hortensia novere, ac paene violas rosasque tantum. rosa nascitur spina verius quam frutice, in rubo quoque proveniens, illic etiam iucundi odoris, quamvis angusti. germinat omnis primo inclusa granoso cortice, quo mox intumescente et in virides alabastros fastigato[*](fastigiato VC. cfr. ad XIX 70.) paulatim rubescens dehiscit ac sese pandit, in calice[*](calice ego. calices VGRE(S). -icis d(?)v. -icem D.) medio staminis[*](staminis ego. sui stanti ll. sui stan- tis v.) conplexa[*](conplexum D.) luteos apices. usus[*](uisus R.) eius in coronis prope minimus[*](nimius B coll. § 11.) est.[*](Homerus ψ 186.) oleo maceratur[*](maceratur dv. -ceretur VRE. -cetur G.), idque[*](id d.)iam[*](iam v. tam ll.) a Troianis temporibus Homero teste. praeterea in unguenta transit, ut diximus. medicas per se[*](modicas per se d. per se ut diximus medicas per se R.) artes praebet. emplastris atque[*](13, 9) collyriis inseritur[*](inseritur VdBas. insertitur G. inpellitur RE.an inter- ponitur? cfr. XX 163. imponitur v.) mordaci subtilitate, mensarum etiam[*](etiam om.dT.) deliciis perunguendis, minime noxia carie[*](ca- rie ego coll. Pausan. IX 41, 7. Blümneri technol. II 331. contra VdREv. om.GG.).

Genera eius nostri fecere celeberrima[*](celeberrimam VGT.) Praenestinam[*](praenesticam d.) et Campanam; addidere alii Milesiam, cuius[*](cuius ego. cui sit (ortum ex cuisu) ll. H. cuius sit v.) ardentissimus colos, non excedentis[*](excedenti H.) duodena folia, proximam[*](folia proxima G. proxima folia RE.) ei Trachiniam minus rubentem, mox Alabandicam[*](Alabandicam v. alb- ll.) viliorem, albicantibus foliis[*](filiis R.), vilissimam vero plurimis, sed[*](sed VGdH. uel rv.) minutissimis, spiniolam[*](spiniolam S. -neolam G. -nioiam GREv. a. B. spinis iam V. spinosam dVen.). differunt enim multitudine foliorum, asperitate, levore[*](leuiore VGE.), colore, odore.[*](Th. H. VI 6, 4.) paucissima quina folia, ac deinde

Et alias vera quoque plurimum solo praevalet. Cyrenis odoratissima est, ideoque[*](id aeque d.) ibi unguentum pulcherrimum, Carthagine Hispaniae hieme tota praecox. refert et caeli temperies, quibusdam enim annis minus odorata provenit, praeterea omnis siccis quam umidis odoratior.[*](Tb. C. VI 18, 3. 5 extr. 6. Col. arb. 30, 2. (Varro I 35, 1). Pallad. III 21, 1. 3. (XII 11). Geop. XI 18, 5.) seri neque[*](seri naeq: V. seri nec Rv. a. S.) pinguibus vult neque[*](uult nec Rv.a.S.) argillosis locis nec riguis, contenta

[*](Diosc. III 106. (Th. de od. 27).) Lilium rosae nobilitate proximum est et quadam cognatione unguenti oleique, quod lilinum[*](lilinum J. lilium ll. lirinon C. lilion v.) appellatur. interpositum[*](interpositum coni. H. et inpositum (et om.d) ll. v.) etiam maxime rosas decet, medio proventu earum incipiens.[*](Col. X 99. (Th. H. I 13, 2).) nec ulli forum excelsitas maior, interdum cubitorum trium, languido[*](longido R. longitudo V2.) semper collo et non[*](non om.R.) sufficiente capitis oneri. candor eius eximius foris[*](foliis foris v. a. H.) striati[*](stricti dT. striatis V2REv. a. H.) et ab angustiis in latitudinem[*](latitudine R.) paulatim sese laxantis[*](laxantibus v. a. H.) effigie[*](effigie dv. efficiae VG. efficaciae r.) calathi, resupinis per ambitum labris tenuique pilo[*](filo d(?) v. a. S.) et

[*](Diosc. III 106. Th. H. VI 6, 3. 8. 9. Diosc. IV 158.) Sunt et purpurea lilia, aliquando[*](quando VGd.) gemino[*](gemine Gd. gemne V.) caule, carnosiore tantum radice maiorisque bulbi, sed unius; narcissum vocant. huius alterum genus flore candido, calice purpureo. differentia a[*](a om.REv. a. B.) liliis et[*](est et REv.) haec, quod narcissis in radice folia sunt, probatissimis in Lyciae montibus. tertio generi cetera eadem, calix herbaceus. omnes serotini , post arcturum enim florent ac per aequinoctium autumnum.

[*](Geop. XI 20, 1 sqq.) Inventa est in his[*](in his et v. et in his ll. G.) et ratio inserendi[*](inferendi ll. v. infici- endi S cum P. malim serendi monstrifica; cfr. § 24. XXXIII 129. XV 97.) monstrificis hominum ingeniis. colligantur[*](colligantur Schneider (ad Theophr. H. VI 6, 7) e Geop. colliguntur ll. v. a. S.) namque mense Iulio scapi arescentis[*](arescentis T. -tes VGdEv. anascentes R.) lilii atque[*](lili atque D. liliaque (quae V)VGREv. lliiique (qui J)dTJ.) suspenduntur in fumo; dein nudantibus

[*](Col. arb. 30, 1. X 101. Th. H. VI 6, 7. Col. IX 4, 4.) Violis honos proximus, earumque plura genera, purpureae, luteae, albae, plantis[*](satis d.) omnes, ut olus, satae. ex his vero, quae sponte apricis[*](opacis B e Diosc.) et macris locis[*](marinis locis G.) proveniunt, purpureae latiore folio, statim[*](statis R.) ab radice exeunti, carnoso[*](exeunti, carnoso ego coll. Theophr. carnosa (-ora R) exeunti RE. carnoso exeunt VB. carnosa exeunt rv.) solaeque Graeco[*](graeco om.dfS.) nomine a ceteris discernuntur, appellatae ia[*](ia B. ita ll. v.) et ab his ianthina[*](ianthina dB. iantina RE. iacinthina (hyac- v)rfv.) vestis. e[*](e VGdTH. se r. sed v.) sativis maxima auctoritas luteis; genera autem[*](autem VdTfRS. om.GSalm. is ED. iis v.) Tusculana et quae marina appellatur, folio aliquanto latiore, sed minus odorata[*](odorata ego. cfr. § 28 extr. -rato ll. v. (flore pro folio coni. Dal.)); in totum vero sine odore minutoque folio Calatina[*](calatina VGdT. -tiana r Brot. -thiana v.), munus[*](munus VGv. minus dEVen. mus R.) autumni, ceterae veris.

[*](Col. X 97. 307. Diosc. IV 58.) Proxima[*](lac. ego indicavi. exciderunt fortasse flore nec maiore.) ei caltha[*](caltha dC. calth V. cultha G. calta Ev. calta calta R.) est et[*](et om.Rv.) concolori[*](concolori REv. conculari d. conculcari VG. conchulari J. colore (et add. D) U 448. concolor Salm.)... amplitudine [*](amplitudini RE.). vincit numero[*](et numero Salm.) foliorum marinam quina[*](quina ego. quinque ll. v.) non excedentem ; eadem odore superatur. est enim gravi[*](graui ego. grauis ll. v.) caltha[*](caltha C. calta VdREv. culta G. calthae H e marg. Dal.), non leviore[*](leuiore VG. leuior ei d(?)REv.) quam scopam regiam[*](fcopum regium d.an florem regium? cfr. index.) appellant, quamquam[*](quamque VG.) folia eius olent, non flores.

[*](Athenaeus XV 41 p. 690d. Diosc. III 44.) Baccar[*](bacchar d(?)Dal.) quoque radicis tantum odoratae est, a

[*]((cfr. § 19). Th. H. VI 6, 5. C. VI 18, 3. Diosc. I 25. Col. IX 4, 4. Solin. 5, 13. 38, 6.) Crocum[*](crocum—14 ad om.RE.) silvestre optimum. serere in Italia minime expedit, ad scripula usque singula areis decoquentibus . seritur radicis bulbo. sativum latius[*](laetius coni. H.) maiusque et nitidius, sed[*](sed ubique nec RE. sed nec ubique v. a. H.) multo lenius, degenerans ubique nec fecundum etiam Cyrenis[*](quirenis R.), ubi semper flores laudatissimi. prima nobilitas Cilicio et ibi in Coryco monte, dein Lycio e[*](Lycio e S. cfr. Diosc. lyciae VdTREBrot. liciae G. Lycio v.) monte[*](monte REv. om. rJ. (an Lyciae Olympio?).) Olympo, mox Centuripino[*](centumpinos R. centauripinos d.) Siciliae. aliqui Theraeo[*](The- raeo Salm. dhereo RE. hereo rTf. Phlegraeo B. Aegaeo Tur- neb. et P e Diosc. Heraeo Külb coll. IV 20. an et Aegaeo?) secundum locum dedere.[*](Diosc. I 25. Th. H. VI 6, 10. Seneca ep. 90, 15. Lucret. II 416.) adulteratur nihil aeque. probatio sinceri, si[*](sinceri si dBas. -ceris r. -ceri v.) inposita[*](inpositu R. -tum S.) manu crepitet[*](crepitet Salm. crepiti VG. crepit rf. crepat v. a. S. an crepet?) veluti fragile; umidum

Troianis[*](troiani VGd.) temporibus iam erat honos ei[*](ei v. et ll.); hos certe flores Homerus tris laudat[*](laudatur VG.) loton[*](crocon dREv. a. D.), crocum, hyacinthum.

[*](Th. de od. 5. C. VI 16, 6. 7. 9, 4. 14, 5. 16, 5. 1. (18, 9). 17, 1. de od. 12.) Omnium autem odoramentorum atque adeo herbarum

[*](Geop. XI 21. Th. H. IV 5, 2. C. VI 18, 12. H. IX 7, 4. Diosc. I 1. Nicand. ther. 43.) Illa quoque non omittenda differentia est, et odoratorum [*](odoramentorum dRE1v. a. D. cfr. U 453.) multa nihil[*](nihil RE2v. nihi E1. in his rT.) adtinere[*](pertinere Vdv. a. S.) ad coronamenta, ut irim atque saliuncam[*](salluricam R.), quamquam nobilissimi[*](nobilissimis R. -simi sit v. a. G.) odoris utramque[*](utraque dv. a. G.). sed iris radice tantum[*](tantum radice tantum R.) commendatur, unguentis nascens et[*](et VGdBas. ut r. aut v.) medicinae . laudatissima in Illyrico, et ibi quoque non in maritimis , sed[*](sed VGdv. et r.) in silvestribus Drinonis[*](irinonis V. Drilonis B e Nicandri ther. 43. cfr. III 144.) et Naronae, proxima in Macedonia, longissima haec et candicans et exilis[*](exilis dG. ex illis rv.).[*](Diosc. I 1.) tertium locum habet Africana, amplissima inter omnes gustuque amarissima. Illyrica quoque[*](quoque ll.v. an Illyricaque?) duorum generum est: raphanitis [*](dist. ego coll. Diosc.) a similitudine, quae et[*](et quae H.) melior[*](mollior VG.), rhizotomos[*](rhizotomos Rv. rhyzothomos E. rhizotomo rS.). subrufa optima, quae sternumenta[*](sternutamenta dRv. a. H.) tractatu[*](tractatu dTS. -tum VG. tractu r. tactu v.) movet. caulem habet cubitalem, erectum[*](erectum TG. -tis r. et rectum v.); floret versicolori[*](uersicolori Gronov. -ris VdT. -culoris G. diuersi coloris r v. a. S.) specie, sicut arcus

[*](Diosc. I 7.) Saliunca folio[*](folio TH. folia r. foliosa v.) quidem subbrevi[*](subbreui VGdTH. sed breui r. sed breuis v.) et quod[*](quae v. a. H. excidit fortasse post folio adiectivum aliquod, ut lato (quidem, sed breui).) necti non possit, radici numerosae cohaeret, herba verius quam flos, densa veluti manu pressa breviterque caespes sui generis. Pannonia hanc gignit et Norici Alpiumque aprica, urbium Eporedia[*](Eporedia H. (eporre- v). eporidia ll.), tantae suavitatis[*](an feracitatis?), ut metallum[*](mel Atticum Cor- narius.) esse coeperit .[*](Th. H. I 10, 2. IX 19, 2. Diosc. IV 123. III 114.) vestibus interponi eam gratissimum, sicut[*](sic d. sic et v. a. S.) apud Graecos polium herbam[*](herba V.), inclutam[*](inclyta d.) Musaei et Hesiodi laudibus ad omnia utilem praedicantium superque cetera ad famam etiam ac dignitates, prorsusque miram, si modo, ut tradunt, folia eius mane candida, meridie purpurea, sole occidente caerulea aspiciuntur[*](aspiciuntur Vv. -icitur GE. adspicitur r.). duo genera eius: campestre

[*](cfr. Plin. IX 126. 134. 135. (XXXVII 123). Seneca nat. quaest. I 5, 12.) Et de odoratis floribus satis dictum. in quibus unguento vicisse naturam gaudens luxuria vestibus quoque provocavit eos flores, qui colore commendantur. hos animadverto tris esse principales: rubentem[*](rubentem H. ut rubentem VGdTJ. rub- ut S. om. r. unum codd. dett. v. an unum rubentem?) in cocco, qui a rosae nigrantis[*](rosae nigrantis ego Plinian. p. 38. rosis migrante ll. H. in rosis micat v.) gratia[*](gratius v. a. H.) nitido[*](nitido ego ibid. nihil ll. v. idem H. del. S. nonnihil J.) trahitur[*](traditur Rv. a. H.) suspectu et in[*](in om.R.) purpuras Tyrias dibaphasque[*](dibatasque d.) ac[*](ad RE.) Laconicas[*](laconias d.); amethysti- num[*](amethystinum S. -thystum VdR. -thistum r. alium amethyston (in amethysto C)v.), qui a[*](qui a dTRH. quae VG. que E. qui v. qui in C.) viola et ipse in purpureum, quemque ianthinum [*](ianthi- num dB. ianti- E. lanti- R. yacinthinum (iac- f. hyac-v)rv.) appellavimus. genera enim tractamus in[*](tractamus in om.R.) species mul-[*](27) tas sese spargentia. tertius est, qui proprie conchylii intellegitur[*](intellegitis E. -gis R.), multis modis: unus in heliotropio[*](he- liotropio dv. -po r.) et in aliquo exilis[*](exilis ego. ex his ll. v. (et aliquando exilior vet. Dal.).), plerumque saturatior; alius in malva ad purpuram inclinans; alius in viola serotina conchyliorum vegetissimus [*](uegetissimus fH. -ma ll. v.). paria nunc componuntur, et natura atque luxuria depugnant. lutei video honorem antiquissimum, in nuptialibus flammeis totum feminis[*](an tantum feminis?) concessum, et fortassis ideo non numerari inter principales, hoc est communes maribus ac feminis, quoniam societas principatum dedit.

Amaranto[*](amaranthon VGd. -tho v. a. C.) non dubie vincimur. est autem spica purpurea verius quam flos[*](flos VGdv. plus r.) aliquis, et ipse sine odore[*](sine mirum odorem in RE.).

Omnes autem hi flores non fuere[*](fuere Vdv. ficere G. fluere r.) in usu Alexandri Magni aetate, quoniam proximi[*](maximi R.) a morte eius auctores siluere de illis; quo manifestum est postea placuisse. a Graecis tamen repertos quis dubitet, non aliter Italia usurpante nomina illorum? at, Hercules, petellio[*](petillio f. peti- lio v. a. D. cfr. index.) ipsa nomen [*](dist. ego.)inposuit[*](posuit VGf.), autumnali circaque vepres nascenti. ei[*](ei VG. et rv.) tantum color est[*](color est ego. -ores VG. -orem REv. -ore dTB.) commendatus[*](commendatus VGd. -atur TB. -at REv. -ato G.), qui est[*](est VGdv. et r.) rosae silvestris, folia parva, quina; mirumque in eo flore inflecti cacumen et e[*](cacumen et e ego. -mine et REv. -men rB.) nodis[*](no- dis VdTfJ. modis G. nonnisi rv.) intorta[*](intorta ego. intorto VGdTfB. J. retorto rv. an in dorfo?) folia nasci parvolo calice ac versicolori[*](uersicolore Vd.) luteum semen includentia[*](in- cludente v. a. J.). luteo[*](luteus v. a. J. alii B.) et bellio, pastillicantibus quinquagenis [*](dist. ego.) quinis barbulis. coronant[*](coro- nant ego. -antur VGRB. -atur rv.) pratenses[*](pratenses dv. -sis rD.) hi[*](hi dv. hic rD.) flore; at[*](flore at ego. fore et V. flos ac RED. flore G. flores d. flores ac v.) sine usu plerique et ideo sine nominibus, quin et his[*](et his REv. et in et his VG. et metis dT.) ipsis alia alii vocabula inponunt.[*](Diosc. IV 55.) chrysocome sive chrysitis [*](chrysocone siue chrystus VG.) non habet Latinam appellationem. palmi altitudine[*](alti- tudine est Vv. -inem GRE. -ine dT.)

Et fere peractis colorum quoque celeberrimis, transit[*](rasit RE. transeat v. a. S.) ratio[*](oratio D cum U 455. sed cfr. Müller de stilo p. 154 n. 96.) ad eas coronas, quae varietate sola placent. duo earum genera, quando aliae flore constant[*](flores constante alio VG.), aliae folio. florem[*](an forum?) esse[*](enim esse dT.) dixerim genistas[*](genitas V.), namque et his decerpitur lateus; item rhododendron, item[*](rhododendron item om.RE.) zizipha, quae[*](quae D. quia ll. quae et v.) Cappadocia vocantur[*](uocatur RE.); his odoratus similisque[*](similis qui VD. -ilis Dal.) olearum fioribus. in vepribus nascitur cyclaminum, de quo plura alias.[*](25,114 sqq.) flos eius Colossinus in coronas admittitur.

Folio[*](folio VGdJ. folia rv.) coronantium[*](coronantium J coll. § 54. 59. coronamentium (-tum d) ll. in coronamentis G. in coronamentum (vel -ta) se dedere v.) milaces[*](milaces J. -cis RD. miliacis G. -aci d. ///iliacis V. malacis E. smilacis v.) et hederae corymbique[*](coronbusque R. coronaeque v. a. G.) earum optinent principatum, de quibus in fruticum loco abunde diximus. sunt et alia genera nominibus Grae-[*](16,144 sqq.) cis indicanda, quia[*](quia dEv. qui R. que G. quae V.) nostris maiore ex parte huius nomenclaturae defuit cura; et pleraque eorum in exteris terris nascuntur, nobis tamen consectanda, quoniam de natura sermo, non de Italia est.

[*](Th. H. VI 1, 4. Diosc. III 41.) Ergo in coronamenta[*](coronamento Vd.) folio venere melotrum, spiraea [*](spirea VT. spira f. spireon v. a. H.), origanum[*](origanum coni. Dal. e Theophr. thriganum E. -granum R. trigamum dT. thryga- num rf. trygnon B coll. § 177. triganon vel trigonon v. a.H.), cneorum, quod casiam[*](casiam - 20 et quod om.R.) Hyginus vocat, et, quod cunilaginem, conyza, melissophyllum, quod apiastrum , melilotum, quod sertulam Campanam vocamus. est enim[*](enim om.d.) in Campania Italiae[*](italiae cam- pania GdED. sed cfr. § 17.) laudatissima[*](laudatissima Rv. -ma a E. -mum a VG. -mum d.), Graecis in Sunio,

[*](Diosc. III 113. Th. H. VI 1, 4.) Folio[*](folia RE.) coronat[*](coronat et dv. -na et RE. -ne et G. -na te V.) et trifolium. tria eius genera: miny- anthes[*](mi- nyanthes B. miniantes VG. nimiantes d. insantes r.) vocant Graeci, alii asphaltion[*](asphaltion v. sphaltion (-lcion d) ll.), maiore folio, quo utuntur coronarii; alterum acuto oxytriphyllon; tertium ex omnibus minutissimum. inter haec nervosi cauliculi quibusdam [*](dist. D.), ut maratho, hippomaratho, myophono[*](miophono E. myophonio d. myphio VG.);[*](Th. H. VI 2, 2.) utuntur et[*](ei VG. eB.) ferulis[*](ferculis R.), corymbis[*](et corymbis dv.) hederae et[*](hederae et ego. et hederae ll. hederae J.) flore purpureo et in[*](in om.RES.) alio genere earum silvestribus rosis simili[*](similis dv. a. S.). sed in his[*](his dTS. is rD. iis v.) quoque colos tantum delectat, odor autem abest. et cneori[*](ineori VG. neori d.) duo genera, nigri atque candidi; hoc et odoratum, ramosa ambo. florent post aequinoctium autumnum.

totidem et origani in coronamentis species, alterius enim nullum semen; id, cui odor est, Creticum[*](ereticum VG.) vocatur.

[*](Th. H. VI 2, 3. 4.) Totidem et thymi, candidum ac nigricans. floret autem circa solstitia; tum[*](tum ego coll. Theophr. cum ll. v.) et apes decerpunt, ut[*](ut VGRES. aut dT. et v.) augurium mellis sit[*](sit J. est ll. v.); proventum enim sperant apiarii large florescente eo. laeditur imbribus amittitque[*](amittique VGR.) florem. semen thymi[*](thymi dREv. tiui V. tui G.) non potest deprehendi, cum origani, perquam minutum[*](minuam VG. minimum d.), non tamen fallat. sed quid interest occultasse id[*](id VGdv. in r.) naturam?

[*](Th. H. VI 2, 6. cfr. Diosc. III 126 (2).) Et conyzae duo genera in coronamentis, mas ac femina[*](feminas RE.). differentia in folio: tenuius feminae et constrictius angustiusque, imbricatum[*](imbricatus S (puncto sublato).). mas[*](mas dRES. maris Vv. maris mes (mas J) GJ.) et ramosior[*](ramosius v. a. S.). flos quoque magis splendet eius, serotinus utrique post arcturum . mas odore gravior, femina acutior[*](acucior G. auctor RE. acrior v. a. H.) et ideo contra bestiarum morsus aptior. folia feminae mellis odorem habent, masculae radix a quibusdam libanotis appellatur, de qua diximus.

[*](Th. H. VI 1, 1. 6, 2. C. VI 11, 3. Diosc. III 127. I 28.) Etiamnum[*](etiamnum ego. et tantum ll. v. cfr. XVI 146. 149.) folio coronant lovis flos, amaracum, hemerocalles[*](hemerocalles dv. hom- VGR. om- E.), habrotonum, Helenium, sisymbrium, serpullum , omnia[*](omnia om.R.) surculosa rosae modo. colore tantum placet Iovis[*](habet R.) flos, odor abest, sicut et illi, qui Graece phlox[*](flox E. flos VGd.) vocatur . et ramis autem et folio odorata sunt excepto serpull [*](excepto serpullo ll. v. fortasse excepto flore serpullum, helenium, sisym- brium. cfr. Theophr.). Helenium e lacrimis Helenae[*](helene dRH. -nae r. -na v.) dicitur natum, et ideo

[*](Diosc. III 26. Th. C. I 4, 2. H. VI 7, 3. C. IV 3, 2.) Habrotonum odore iucunde gravi floret aestate[*](floret aestate flos est ego. floret VG. floret aestate RES. aestate flos est d. floret aestate flos v. floret est autem flos H. fortasse odore · · graui, flore aurei coloris; an vero floret aestate aurei coloris corymbis? cfr. Diosc.); flos est aurei coloris. vacuum[*](uacuum ll. v. an uagum? cfr. XVII 185.) sponte provenit, cacumine suo se[*](se om.VGT.) propagat[*](propagatur T.). seritur autem semine melius quam radice aut surculo, semine quoque non sine negotio; plantaria [*](plantari VGd.) transferuntur—sic et Adonium—, utrumque aestate. alsiosa enim admodum sunt, ut[*](ut D. et ll. v.) sole tamen nimio laedantur[*](laeduntur dv. a. D.). sed ubi convaluere, rutae[*](rutae uitae RE. ritu uitis v. a. H.) vice fruticant[*](frutificant T. fructif- dR.). habrotono simile odore leucanthemum est, flore albo, foliosum.

[*](Th. H. VI 7, 4. (Diosc. III 41). Athenaeus XV 27 p. 681b. Th. H, VI 7, 6.)

Amaracum Diocles medicus et Sicula gens appellavere, quod Aegyptus et Syria sampsucum[*](samsucum E. -cum dici R.). seritur utroque genere, et seine et ramo, vivacius supra dictis et odore mollius[*](mellius E. melius Rv. a. S.). copiosum amaraco[*](amaro cho VG.) aeque[*](eae quae V. eae G.) quam habrotono semen, sed habrotono radix una et alte[*](una est alte D.) descendens, ceteris[*](tel- lure dT.) in summa terra leviter haerens[*](haerens VdRv. herens r. malim haerent (sc. radi- ces, nam plures ceteris sunt; cfr. Theophr.). haerentibus D; contradixit CFW Müller p. 10, sed non toto Theophr. loco re- specto.). reliquorum satio autumno fere incipiente, nec non et vere quibusdam locis[*](locis REv. in locis rTS.), umbraque[*](umbraque ego. coll. Theophr. quae umbra ll. v. omnia umbra coni. Dal.) gaudent et aqua ac fimo.

Nyctegreton inter pauca miratus est Democritus , coloris hysgini[*](hysgini VP. hisgini G. hygini RE. hysgigni T. hisgigni d. ignei v. a. H.), folio spinae[*](folio hispinae V. folio his spinae G. foliis spinae v. a. H.), nec a[*](ad VGd.) terra[*](terras d.) se adtollentem

Melilotos ubique nascitur, laudatissima tamen in Attica; ubicumque vero recens, nec candicans et croco quam simillima[*](simillimam RE.), quamquam[*](quamquam dv. quam r.) in Italia odoratior candida.

[*](Th. H. VI 8, 1. 2.) Florum prima[*](prima om.dT.) ver nuntiat[*](nuntiat ego. -anti (-nci- G)VGRE. -ant hi dT. -antium v.) viola alba, tepidioribus vero locis etiam hieme emicat; post ea, quae ion[*](ionRSalm. lilia VGdT.om.E v.a.H.) appellatur et[*](et del. v. a. H.) purpurea, proxime flammeum[*](flammeum Salm. -eam ll. -ea v.a. S.) , quod phlox[*](phlox v. phloxsos R. floxos E. phlogion B e Theophr.) vocatur, silvestre dumtaxat. cyclaminum[*](cyclaminum dH. chycl- V. clyclT. clicl- f. coclyaminum R. codiaminon v. (deGEnon constat).) bis anno[*](in anno V.), vere et autumno; aestates hiemesque fugit. seriores supra dictis aliquanto narcissus et lilium trans maria[*](marina dT.), in Italia quidem, ut diximus, post[*](post VC. per rv(S).) rosam. Verum[*](uerum D. uero ll. (in Graecia uero dT). nam v. fortasse ante ueroexciderunt aliqua.) in Graecia tardius etiamnum[*](22) anemone; est autem haec silvestrium bulborum flos, alia quam quae dicetur in medicis[*](medicinis dv. a. S.). sequitur oenanthe [*](164) ac melanium[*](19 melanion B.meliancum RE. melianthum rH. melanthium v (ex indice).) et[*](et om.REv. a. S.) ex silvestribus heliochrysos[*](heliochrysos B. helichrysos dv (S). hely- chrisos VG. -issos r. an eliochrysos? cfr. Theophr. et § 168 (R).), deinde alterum genus anemones, quae limonia[*](limonia dB. tim-rv.) vocatur, post hanc gladiolus comitatus hyacintho[*](hyacinthi RE. -this v. a. S.). novissima[*](nouissime VGTf.) rosa, eademque prima deficit excepta sativa; e ceteris hyacinthus maxime durat et

[*](Th. H. VI 8, 3.) Et verni quidem flores[*](quidem et flores RE.) hi sunt; succedunt illis aestivi[*](aestiui GREv. aestiui. Et uerni quidem flores hii sint V. estiui. Sunt etiam uerni flores d.), lychnis et Iovis flos et alterum genus lilii, item tiphyon[*](tiphyon VdB. tiphon Rv. thiphon E. ipson G. iphyon (B)S. apud Theophr. variat scriptura.) et amaracus, quem Phrygium cognominant. sed[*](sed VGdv. semel r.) maxime spectabilis pothos[*](posthos V.). duo genera huius: unum, cui flos hyacinthi[*](hyacinthus R. iacintha V.) est, alter candidus, qui fere nascitur tumulis[*](tumulis J coll. Theophr. et § 40. in tum- ll. v. ad tumulos B.), quoniam fortius durat. et iris aestate floret. abeunt et hi marcescuntque. alii rursus subeunt autumno: tertium genus lilii[*](illi R.) et crocum et orsini[*](orsiniS e coni. J. (ὀρειϝόςTheophr.). orsim R. orsin in VGE. orsini in T. orsinum d. orisin in v. in C.) utraque genera[*](utroque genere Tv.a.S.), unum hebes, alterum odoratum, primis omnia imbribus emicantia. coronarii quidem et spinae flore utuntur, quippe cum spinae albae cauliculi inter oblectamenta quoque gulae condiantur. hic est trans maria ordo florum. in Italia

[*](Th. H. VI 8, 5) Vita[*](uita dv. ita r.) longissima violae albae[*](alba et RE.albae est v. a. Brot.) trimatu. ab eo tenpore degenerat. rosa[*](rosam RE.) et quinquennium perfert non recisa nec adusta[*](adufta v. adulta ll.). illo enim modo iuvenescit. diximus et terram [*](19) referre plurimum. nam[*](nam et in RG.) in Aegypto sine odore haec omnia, tantumque myrtis odor praecipuus; alioqui[*](alioqui ego (cfr. XXII 76). ali- qui RE. aliquis r. atqui D. alicubi v.) etiam binis mensibus antecedit germinatio omnium. rosaria a[*](a omVd.) favonio fossa oportet[*](opoeriet R. opponi et E.) esse iterumque solstitio, et id agendum, ut intra id tempus purgata ac pura sint.

[*](cfr. Varro III 16, 13. Col. IX 4, 2. 5. 6. 8, 13. Pallad. I 37,, 2.) Verum hortis coronamentisque maxime alvaria et apes conveniunt, res praecipui quaestus conpendiique [*](compendio VdTf.), cum favet[*](fauet VdTf. fauit rv.). harum ergo causa oportet serere thymum , apiastrum, rosam, violas, lilium, cytisum, fabam, erviliam[*](eruiliam dH. -lium Rv. -illamVTf. -illium E.), cunilam[*](cuniculam V.), papaver, conyzam, casiam, melilotum, melissophyllum, cerinthen[*](cerinthen ea S. -then v.thea RE.s -tha d. cyrintha V.). ea est autem[*](autem cerinthe v. a. S.) folio candido[*](candidoom.d.), incurvo, cubitalis, capite concavo mellis sucum habente[*](habente dv.-tem r.). horum[*](florum dT v. a. G.) floris avidissimae sunt atque etiam sinapis,[*](cfr. Plin. XI 18.) quod miremur, cum olivae florem ab his non attingi constet[*](constat RE.); ideo[*](ideoque d v. a. S.) hanc arborem procul esse melius sit, cum aliquas quam proxime seri conveniat, quae et[*](et om.Vd.) evolantium examina invitent nec longius abire patiantur.

Cornum quoque arborem caveri oporteat[*](oportet d(?)v.). flore eius degustato alvo cita moriuntur. remedium sorba contusa e melle praebere[*](praebere om.Vd.) his vel urinam[*](urina d.) hominis[*](hominum dv.a.S.) vel boum aut grana punici mali Ammineo[*](amineo Vv. a. H. sed cfr. XX 153.) vino conspersa. at genistas circumseri[*](conseriVdTf.) alvariis gratissimum.

Mirum est dignumque memoratu[*](memorato V1R.) de alimentis quod conperi. Hostilia vicus adluitur Pado. huius inquilini pabulo circa deficiente inponunt navibus alvos noctibusque ad[*](noctibusque ad v. -bus quia RE. -busque rG.) quina milia passuum contrario amne[*](amne S e cod. Divion. mane ll.amne naues v.) subvehunt. egressae luce apes pastaeque ad naves cotidie remeant[*](remanent VR.) mutantes locum, donec pondere ipso pressis navibus plenae alvi intellegantur revectisque eximantur[*](existimantur RE.) mella.[*](Diosc. II 103. de fac. par. II 138.)

et in[*](in om.VR.) Hispania mulis[*](multis V.) provehunt simili de causa. tantumque [*](cantumque R. canum que E.) pabulum refert, ut mella[*](melle R.) quoque venenata fiant. Heracliae [*](heracleae dC.) in Ponto quibusdam annis perniciosissima[*](perniciosissimam R.) existunt ab iisdem apibus facta, nec dixere auctores, e quibus floribus ea fierent! nos trademus quae conperimus. herba est ab exitio et iumentorum quidem, sed praecipue caprarum appellata aegolethron[*](aegolethron dv. egolaethron V. -lephron r.). huius flore concipiunt noxium virus aquoso vere marcescentis. ita fit, ut non omnibus annis sentiatur[*](sentiantur VRE.) malum.[*](Diosc. II 103.) venenati signa sunt, quod omnino non densatur[*](densantur RE.), quod color magis rutilus est, odor alienus, sternumenta protinus movens, quod ponderosius innoxio. qui edere, abiciunt se[*](se dv.quae se VR. que se E.) humi refrigerationem quaerentes, nam et sudore diffluunt. remedia sunt multa, quae suis locis dicemus; sed quoniam statim[*](se statim V.) repraesentari aliqua in[*](29,97,32,43) tantis insidiis oportet, mulsum vetus e melle optimo et

Aliud genus in eodem Ponti[*](ponti VdTfv. potu r. Ponto (del. situ) G.) situ, gente Sannorum [*](sannonum RE. (uiget ex) annona v. a. G. Suanorum Gronov. (cfr. XXXIII 52).), mellis, quod ab insania, quam[*](quam Vdv. que E. quod R.) gignit, maenomenon vocant. id existimatur contrahi flore rhododendri, quo[*](qua RE.) scatent silvae. gensque ea, cum ceram[*](ceramdv. cera r.) in tributa Romanis praestet[*](praestet v. -ent ll.), mel, quoniam exitiale est, non vendit[*](pendit S cum Gronovio.). et in Perside et in Mauretaniae Caesariensis Gaetulia, contermina Massaesylis[*](Massaesulis G. massasyllis RE. masyllis rTv.), venenati favi gignuntur, quidamque a[*](a VREv.ad (partem) dTJ. ex coni. S. an aliqua? 13 leuiore V.) parte, quo nihil esse fallacius potest, nisi quod livore deprehenduntur [*](deprenduntur R.).[*](malvae: Geop. XV 6, 1. 5, 6. Plin. XX 223.) quid sibi voluisse naturam his arbitremur insidiis, ut ab iisdem apibus nec[*](nec - 20 apibus om.d.) omnibus annis fierent aut non totis favis? parum enim erat[*](parum erat enim V. parum erat H. an parumne ei erat?) genuisse rem, in qua venenum facillime daretur? etiamne hoc ipsa in melle tot animalibus dedit? quid sibi voluit, nisi ut cautiorem minusque avidum faceret hominem? non enim et ipsis apibus iam cuspides dederat et quidem venenatas, remedio [*](remedium... differendum v. a. G.) adversus has utique non differendo? ergo malvae[*](malbae R.) suco aut foliorum hederae[*](hederis d.) perungui salutare est vel percussos eas[*](ea TED.) bibere. mirum tamen est venena portantes ore fingentesque ipsas non mori[*](moris R.), nisi quod illa domina rerum

Aliud in Creta miraculum mellis[*](mollis R.): mons est Carina[*](carma REBrot. Carnia coni. H. Camara U 461.)VIIII passuum ambitu, intra quod spatium muscae non reperiuntur, natumque ibi mel nusquam attingunt. hoc experimento singulare medicamentis eligitur[*](exigiturVdTfS. sed cfr. XXIII 79.).

[*](Col. IX 7, 5. Geop. XV 2, 1. (Plin. XVIII 338). Varro III 16, 15. 16. Col. IX 6, 1. Pallad. I 38, 1.) Alvaria[*](albaria R. aluearia v. a. J.) orientem aequinoctialem spectare convenit . aquilonem evitent, nec favonium minus. alvus[*](aluus T. aluos rS. aluearia v.) optima[*](optima e v. -imeVdT. -ume r. -imas e S cum Gronovio (secundas... tertias).) e cortice, secunda ferula, tertia vimine; multi et e[*](et e VdTS. estis et i R. estis et E. eas et H. eaet v.) speculari lapide fecere[*](facere RE.), ut operantes[*](operantes v. sperantis ll.) intus spectarent. circumlini alvos fimo bubulo utilissimum, operculum a tergo esse ambulatorium, ut proferatur[*](pro feratur G. properatur VRE. prospiciatur dT.) intus, si magna sit alvus aut sterilis operatio, ne desperatione curam abiciant; id paulatim reduci fallente operis incremento. alvos hieme stramento operiri, crebro suffiri, maxime fimo bubulo.[*](Col. IX 14, 1. 2. 8. 9. Pallad. V 8, 7.) cognatum hoc iis innascentes bestiolas necat[*](necant V.), araneos, papiliones, teredines[*](papilione redines R.), apesque ipsas excitat. et araneorum quidem exitium facilius est; papilio, pestis maior[*](dist. S.), lucernis tollitur vere[*](uere RH. uero rTv.), cum maturescat[*](maturescit d v. a. S.) malva, noctu interlunio caelo sereno accensis ante alvos. in eam flammam sese ingerunt.

[*](Varro II 16, 28. Col. IX 14, 15. Geop. XV 4, 4.) Si cibus sentiatur[*](sentiatur VGEv(S). -iantur R.censeatur dC.) deesse apibus, uvas passas siccasve ficos[*](ficus V2dT.) tusas ad fores earum posuisse conveniat, item[*](item conueniat R.) lanas[*](laneas D. an lanae?) tractas madentes passo aut defruto[*](defruto V2dv. defrito r.) aut aqua

[*](Col. IX 6, 1. Diosc. II 105.) Cera fit[*](fit etR. fit ex v. a. C.) expressis favis, sed ante purificatis aqua[*](aqua—9 siccatis om.RE.) ac triduo in tenebris[*](tenebris v.terebris VGd.) siccatis, quarto[*](a quarto RE.) die liquatis igni in novo fictili, aqua favos tegente, tunc sporta colatis. rursus in eadem olla coquitur cera cum eadem aqua excipiturque alia frigida, vasis melle circumlitis. optima quae Punica vocatur, proxima quam maxime fulva odorisque mellei, pura, natione autem Pontica, quod[*](quod ll. S. quam v.) constare[*](constaret RE.) equidem [*](et quidem VG.) miror inter venenata mella[*](uenena mel G.), dein Cretica, plurimum enim ex propoli[*](tropoli V.) habet, de qua diximus in natura apium. [*](11,16) post has Corsica[*](corsicam VGd.), quoniam ex buxo fit, habere quandam[*](quandam G. quantam ll. aliquantam v.) vim medicaminis putatur.[*](Diosc. II 105. Th. H. VII 9, 3.) Punica fit hoc modo: ventilatur sub diu[*](diuo Vv. a. J. diual R. dio Dal.) saepius cera fulva, dein[*](deinde Rv. a. D.) fervet[*](fruet R. feruent VG. -enti d.) in aqua marina ex alto petita addito nitro. inde lingulis hauriunt florem, id est candidissima quaeque, transfunduntque in vas, quod exiguum frigidae habeat, et rursus marina decocunt separatim , dein vas[*](uase d.) ipsum[*](ipsumREV. ipsu V2. ipso r.) aut aquam[*](aut aquam ego. antequam ll. S. aqua J. del. cfr. Diosc. an lente aqua?) refrigerant. et cum hoc ter fecere, iuncea crate[*](grate G. gratae E.gnatae R.) sub diu siccant sole lunaque. haec enim candorem facit, sol siccat[*](sol siccat et VGdTH. sic siccat et r. siccantes G. si sic siccatur v.), et, ne liquefaciat[*](liquefaciat TH. -iant ll. v.),

Et hortorum quidem omnis fere peracta ratio est[*](ratio peractadv. a. S.);