Naturalis Historia

Piperitis[*](piperitis v. piperiatis GF2E. -ratis d. peperiatis F1.), quam et siliquastrum appellavimus,[*](19, 189)

contra morbos comitiales bibitur. Castor et aliter[*](castor et aliter ll. G. Castore taliter v. Castor taliter S.) demonstrabat [*](demonstrabant GF. -trante v. a. G.): caule rubro et longo, densis geniculis, foliis lauri, semine albo, tenui, gustu piperis, utilem gingivis, dentibus, oris suavitati et ructibus.

[*](Diosc. III 30. 29. Gargil. p. 174, 13. 175, 2. 174, 17 sqq. 175, 4. (Marc. Emp. 20, 24).) Origanum, quod vi saporem[*](ui saporem ego. in sapore ll.v.) cunilae[*](cunilae dTG. cunelae F. cunaele G. cu- nilam Ev.) aemulatur, ut diximus, plura genera in medicina habet. onitin[*](19, 165) alii[*](onitin ali J. conitin (-tim d) phalis Gd. coni- palis F1. -phalis r. et onitin uel B. (et del. G)) prasion[*](phrasion d. pharasion E.) appellant, non dissimile hysopo. privatim[*](priuatim Ev. -atis GF1. -atus r (an recte?).) eius usus contra rosiones stomachi in tepida aqua et contra cruditates[*](cruditates, contra v. a. S. sed cfr. Gargil.), araneos[*](araneos v. -neas dTG. -nea r.) scorpionesque in vino albo, luxata[*](laxata E.) et incussa in aceto et oleo et lana.

[*](Diosc. III 32. Gargil. p. 174, 11.) Tragoriganum similius est serpyllo silvestri. urinam ciet, tumores discutit, contra viscum potum viperaeque ictum efficacissimum, stomacho[*](an item stomacho?) acida ructanti[*](ruc- tanti v. ruptanti (-ati F1 )ll.) et praecordiis . tussientibus quoque cum melle datur et[*](datur et dEv. datur r.) pleuriticis et peripneumonicis[*](peripneumonicis v e Diosc. peripleu- TJ. peripleumeticis r.).

[*](Gargil. ibid.) Heraclium quoque tria genera habet: nigrius latioribus foliis, glutinosum, alterum exilioribus, mollius, sampsucho[*](sambuco d.) non dissimile, quod aliqui prasion[*](praesion GF. presion d.) vocare malunt . tertium est[*](tertium est FdEv. tertium GD.) inter[*](inter dv. in r.) haec medium, set[*](set ego(Plinian. p. 35). est GFD. om. rv.) minus quam cetera efficax. optimum autem[*](autem om.ES.) Creticum, nam et iucunde olet, proximum Zmyrnaeum durius[*](durius ego (l. l. 34). dorius GF. odorius rTH. deinde v. inodorius U 440.), Heracleoticum ad potum utilius, quod[*](eo quod vel quam quod coni. H.) onitin[*](onitin B. otinin ll.) vocant.[*](Diosc. III 29. cfr. Col. VI 13, 1. Scribon. 182. Marc. Emp. 19, 54.) communis autem usus serpentes

fugare, percussis esui[*](estu d. aesuis GF.) dari[*](dari ego. dare ll. v.) et[*](et ego. cfr. Diosc. eo GF.om. rv.) decoctum potui[*](potui GF. eo potu rS. potu v. dist. ego.), urinam ciere[*](ciere dv. uere GF. uel e E.), ruptis, convolsis mederi[*](medere GF.) cum panacis radice, hydropicis cum fico aut cum hysopo acetabuli mensuris decoctum ad[*](ad G. om. ll. v. an lenit (pro item)?) sextam; item ad scabiem, pruriginem, psoras in descensione[*](descensione anonymi ap. B. disc- GF2. -nes F1. discessi- (desc- v) Ev. discenti- d. diste- T.) balinearum. sucus auribus infunditur cum lacte mulieris[*](mulieris F2dTv. -eres GF1. om.EG.). tonsillis[*](tonsillis Tv. toxillis r.) quoque et uvis[*](et uuis B. fluuis GFd. fluuiis Ev.) medetur, capitis ulceribus. venena opii et gypsi extinguit decoctum, si cum[*](si cum dEv. sucum r.) cinere e[*](e ego. et GFdv. in EG.) vino bibatur. alvum mollit acetabuli mensura, suggillatis inlinitur, item dentium dolori, quibus et[*](quibus etiam et Ev. a. S.) candorem facit, cum melle et nitro. sanguinem[*](sanguinis E.) narium sistit. ad parotidas decoquitur cum hordeacia farina, ad arterias asperas cum galla et melle teritur, ad lienem folia cum melle et sale. crassiores pituitas et nigras extenuat coctum cum aceto et sale sumptum paulatim[*](paulatium GF.). regio morbo tritum cum oleo in nares infunditur[*](fun- ditur Ev. a. Verc.). lassi perunguuntur ex eo ita[*](ita om.E.), ne[*](ne ego. ut GFd. et E. ut ne v.) venter[*](uenter v. neuter ll.) attingatur. epinyctidas cum pice sanat , furunculos aperit cum fico tosta[*](tosta dTS. totas r. trita v.), strumas cum oleo et aceto et farina hordeacia, lateris dolores cum fico inlitum , fluctiones sanguinis in genitalibus tusum[*](tusus GF.) ex aceto inlitum, reliquias purgationum a partu.

[*](Diosc. II 205.) Lepidium[*](lepidum dEv. a. B.) inter urentia intellegitur. sic et in facie cutem emendat exulcerando, ut tamen cera et rosaceo facile sanetur. sic et lepras et psoras tollit semper facile et cicatricum[*](ad cicatricem GF.) ulcera. tradunt in dolore dentium adalligatum bracchio, qua doleat, convertere[*](compescere v. a. H.) dolorem.

[*](Diosc. III 83.) Git[*](gyth d. gith v. a. S.) ex Graecis alii melanthium, alii melaspermon vocant. optimum[*](olumum E.) quam excitatissimi odoris et quam nigerrimum . medetur serpentium plagis et scorpionum; inlini ex aceto ac melle reperio incensoque serpentes fugari. bibitur drachma una et contra araneos. destillationem narium discutit tusum in linteolo olefactum[*](olofactum GF.), capitis dolores [*](dist. ego coll. Diosc.) inlitum ex aceto, et infusum[*](infusus GFd.) naribus cum irino[*](cum mirino d.) oculorum epiphoras et tumores, dentium dolores coctum cum aceto, ulcera oris tritum aut commanducatum; item lepras et lentigines ex aceto, difficultates spirandi addito nitro potum, duritias[*](duritia GF.) tumoresque veteres et suppurationes inlitum . lacte[*](lacte dTfEH. lactum F1. lactem r. lac v.) mulierum auget aliquot[*](aliquot ego. (Plinian. p. 36). om. ll. v.) continuis diebus sumptur . colligitur sucus eius ut hyoscyami similiterque largior venenum est, quod miremur, cum semen gratissime panes etiam condiat[*](condat d.). oculos quoque purgat, urinam et menses ciet. quin immo linteolo deligatis[*](deligatis TEH. dilig- r. illig- v. allig- C.) tantum granis xxx secundas trahi reperio. aiunt et clavis in pedibus mederi tritum in urina, culices suffitu necare, item muscas.

[*](Diosc. III 58. (cfr. 60).) Et anesum adversus[*](ad- uersum ES.) scorpiones ex vino habetur[*](habetur ll. S. bibitur v. fortasse inter remedia habetur, ut XXII 56. (an potius eximium, ut XXVII 127, vel efficacissimum, ut XXI 116?).), Pythagorae inter pauca laudatum sive crudum sive decoctum [*](coctum dT.); item viride aridumve omnibus, quae condiuntur quaeque intinguntur[*](tinguntur dT.) , desideratum, panis[*](panes d.) etiam crustis[*](crusti GF. rustici d.) inferioribus subditum. saccis[*](sagis GFdv. a. B.) quoque additum[*](additum TS. -tur rv.) cum amaris[*](maris GF.) nucibus vina commendat. quin ipsum oris halitum iucundiorem facit faetoremque tollit manducatum matutinis cum zmyrnio et melle exiguo, mox vino collutum. vultum

iuniorem[*](iuueniorem dTS.) praestat. insomnia levat suspensum[*](leua eius pensum F. laeuatur pensum V.) in pulvino[*](ut puluino dE.), ut dormientes olefaciant[*](olfaciant Ev. a. S.). adpetentiam ciborum praestat, quando id quoque inter artificia deliciae fecere, ex quo labor desiit[*](desit VF.) cibos poscere. ob has causas quidam anicetum id vocavere.

[*](Diosc. III 58.) Laudatissimum est Creticum, proximum Aegyptium. hoc ligustici vicem praestat in condimentis. dolores capitis [*](capitis om.VF.) levat suffitum naribus. epiphoris oculorum Euenor[*](Euenor H cum P. euenenor V1Tf. eue- neror FdE. et uenena V2. e uino G. om. v.) radicem eius tusam inponit, Iollas[*](lollas d.) ipsum cum croco pari modo et vino, et per[*](et per v. et cum per ll.) se[*](se tritum cum v. a. D.) cum polenta ad magnas fluctiones extrahendisque si qua in oculos inciderint. narium quoque carcinodes[*](car- dines VFv. a. C. carnes T.) consumit inlitum[*](illitum dEv. in litem F. in- lia V1. illia V2.) ex aqua. sedat anginas cum hysopo ac melle[*](melle et hyssopo Ev. a. S.) ex aceto gargarizatum, auribus infunditur cum rosaceo, thoracis pituitas purgat tostum cum[*](dist. ego.) melle sumptum. melius cum acetabulo anesi[*](anesi Brot. annisi ll. anisi v.) nuces amaras L purgatas terere[*](tere Ev.) in melle ad tussim; facillime vero anesi[*](anisi dEv. a. Brot.) drachmae[*](drachmas E.) tres, papaveris duae miscentur melle ad fabae magnitudinem et ternae[*](ternis Ev. a. S.) diebus[*](an die vel diebus singulis?) sumuntur. praecipuum autem est ad ructus; ideo stomachi inflationibus[*](infiationibus stomachi Vv. a. D.) et intestinorum torminibus et coeliacis medetur. singultus et olfactum potumque decoctum inhibet. foliis decoctis digerit cruditates. sucus decocti[*](decocti ipsum cum Vv. a. Verc.) cum apio olfactus sternumenta inhibet. potum somnos[*](somnos dTS. -nus r. -num v.) conciliat[*](conciliat vet. Dal. concitat ll. v. cfr. XIV 117. XXI 142. XXIII 38. XXXII 28. (alias leguntur adlicere, ut IX 42. XXVI 14. 48, vel facere, rarius gignere, parere, nusquam con- citare).), calculos pellit, vomitiones cohibet et[*](et (post cohibet) om.E.) praecordiorum tumores, et pectorum

vitiis, nervis quoque, quibus succinctum est corpus, utilissimum .[*](Pl. inn. p. 10, 15.) prodest et capitis doloribus instillari sucum cum oleo decocti. non aliud utilius ventri et intestinis putant; ideo dysintericis et in tenesmo[*](tenesmo TG (ut § 122). -mos VFdS. -mus E. -mis v.) datur tostum. aliqui addunt et opium, pilulis in die ternis lupini magnitudine in vini cyatho dilutis.[*](Diosc. III 58.) Dieuches et ad lumborum dolores suco usus est, semen hydropicis et coeliacis dedit tritum cum menta, Euenor[*](euenor VFEH. et uenor dT. e uino G. uerum et v.) radicem et[*](et om.Ev. a. S.) ad renes. Dalion[*](dallon dE.) herbarius parturientibus ex eo cataplasma inposuit cum apio, item vulvarum dolori deditque[*](an deditque et?) bibendum cum aneto parturientibus . phreneticis quoque inlinunt[*](inliniuit TH.) vel recens cum polenta; sic et infantibus comitiale vitium aut contractiones [*](confractiones VF.) sentientibus.[*](Pl. iun. p. 93, 16.) Pythagoras quidem negat[*](negat VG. om. r. non v.) corripi[*](corrigi V.) vitio comitiali in manu habentes, ideo quam plurimum domi serendum; parere quoque facilius olfactantes, et statim a partu dandum potui polenta aspersa. Sosimenescontra omnes duritias ex aceto usus est eo et contra lassitudines in oleo decoquens addito nitro. semine eius poto lassitudinis auxilium viatoribus spopondit. Heraclides ad inflationes stomachi semen tribus digitis cum castorei obolis duobus ex mulso dedit, similiter ad ventris aut intestinorum inflationes et orthopnoicis quod ternis digitis prender et[*](prenderet U 440. prenderit FdS. praenderit V. prehenderit Ev.) seminis, tantundem hyoscyami cum lacte asinino. multi vomituris acetabula eius et folia lauri decem trita in aqua bibenda inter cenam suadent.[*](Pl. iun. p. 89, 9.) strangulatus vulvae , si manducetur et linatur calidum vel si bibatur cum castoreo in aceto et melle, sedat; vertigines a partu cum semine[*](semine cum dE.) cucumeris et lini pari mensura ternum digitorum, vini albi tribus cyathis discutit. Tlepolemus ad quartanas ternis digitis seminis anesi et feniculi[*](funiculi E.) usus est in aceto et mellis cyatho uno.[*](Diosc. III 58.) lenit articularios[*](articularios ego. -aris ll. S. -ares v.) morbos cum amaris nucibus inlitum. sunt qui et aspidum venenis adversari naturam eius putent. urinam ciet, sitim cohibet, venerem stimulat, cum vino sudorem leniter praestat , vestes quoque a tineis defendit. efficacius semper recens et quo nigrius, stomacho tamen inutile est[*](inutile est Ev. -ilem VF. -ile dTS.) praeterquam inflato.

[*](Diosc. III 60. Pl. iun. p. 21, 12. 29, 4. Gargil. p. 163, 9–11. 14. 15. 19. Geop. XII 34.) Anetum quoque ructus movet[*](uomet V.) et tormina sedat, alvum sistit. epiphoris radices inlinuntur ex aqua vel vino. singultus cohibet[*](cohibet Ev. -bet et r.) semen fervens olfactu[*](olfactus V. -tum Ev.a. S.); sumptum ex aqua sedat cruditates. cinis eius uvam in faucibus levat, oculos et genituram hebetat.

[*](Diosc. III 85.) Sacopenium, quod apud nos gignitur, in totum[*](toto VF.) transmarino alienatur. illud[*](aliud E.) enim hammoniaci lacrimae simile sagapenon[*](sagapenon C. -emon ll.D. -enion v. cfr. index.) vocatur. prodest laterum et pectoris doloribus , convolsis, tussibus vetustis excreationibusque, praecordiorum tumoribus. sanat et vertigines, tremulos, opisthotonicos , lienes[*](lienis VFD.), lumbos, perfrictiones. datur olfactandum ex aceto in strangulatu vulvae; ceteris et potui datur et cum oleo infricatur. prodest et contra mala medicamenta.

[*](Diosc. IV 65. Th. H. IX 8, 2.) Papaveris sativi tria[*](tria VTH. ita Fd.om.Ev.) diximus genera, et sponte[*](19, 168) nascentis alia promisimus[*](proximus E.). e sativis albi calix[*](calix VF (ut plerumque) v. calyx r(?) C.) ipse teritur et e vino bibitur somni causa. semen elephantiasi medetur .[*](capite coni. Dal.) e nigro papavere sopor[*](sapor v. a. H.) gignitur scapo inciso, ut Diagoras suadet, cum turgescit, ut lollas[*](ut iollas Ev. uti olla d. uitiollas F. urtiollas V.), cum deflorescit [*](defloruerit T.), hora sereni[*](serena T.) diei tertia[*](tertia V2S. om. rv.), hoc est cum ros in eo exaruerit

. incidi iubent sub capite et calice, nec in alio genere ipsum inciditur caput.[*](Diosc. IV 65.) sucus et hic et herbae cuiuscumque lana excipitur aut, si exiguus sit[*](sit ego. est ll. v.), ungue pollicis , ut lactucis, et postero die magis, quod inaruit, [papaveris [*](uncos ego posui; glossema pertinet ad verba ut lactucis.) vero largus] densatus[*](densatus dT. -tur rv.) et in pastillos tritus in umbra siccatur[*](siccatur om.VF.), non vi[*](ui Vv. om. r.) soporifera modo, verum, si copiosior hauriatur , etiam mortifera per somnos[*](somnum Ev. a. H.). opium[*](sopium E.) vocant. sic scimus interemptum P[*](P. FH. post rT.del. v. postumii ed. princ.). Licini Caecinae praetorii viri patrem in Hispania Bavili[*](bauili ll. G. baiuli v. Bilbili coni. Dal. nomina adhuc corrupta viden- tur.), cum valetudo inpetibilis[*](inputibilis V2. impat- v. a. S.) odium vitae fecisset; item plerosque alios. qua de causa magna concertatio[*](concertatio Ev. con (cum d) centauro r.) extitit. Diagoras[*](diagoras d. -orae VES. -ore F. -oras et v.), Erasistratus[*](rasistratus F. -tos VE. et Erasistrato S.) in totum damnavere ut mortiferum, infundi vetantes praeterea, quoniam visui noceret. addidit[*](andidit F. ra//didit V.) Andreas, ideo non protinus excaecari eo, quoniam adulteraretur Alexandriae. sed postea usus eius non inprobatus[*](ut probatus VF.) est medicamento nobili , quod διὰ κωδυῶν[*](diacodion B. dacy- dion F. ac- rv.) vocant.[*](Diosc. IV 65. Pl. iun. p. 92, 8. Gargil. p. 152, 3. (Marc. Emp. 9, 52).) semine quoque eius trito in pastillos[*](pastillos v. -llo ll.) e lacte[*](e lacte dEv. electe V. electo F.) utuntur[*](utantur VF.) ad somnum[*](somnium f.), item ad capitis dolores cum rosaceo; cum hoc et[*](hoc et G. haec ll. his v.) aurium dolori instillatur[*](instillatur EG. -tum rv.). podagris inlinitur cum lacte mulierum—sic et foliis ipsis utuntur—, item ad ignes sacros et vulnera ex aceto. ego tamen damnaverim collyriis addi, multoque magis quas vocant[*](uocant E(?)v. om. r.)ληξιπυρέτους quasque pepticas[*](pepticas v. peticas ll. cfr. index.) et coeliacas[*](caeliacas V.).[*](Diosc. IV 65. Gargil. p. 152, 6. 1.) nigrum tamen coeliacis[*](caeliacis V.) in vino datur[*](an detur?). sativum omne maius. rotunda ei[*](ei Gronov. et ll. (magis rotundat v. a. H).) capita, at[*](at Ev. ac VF. et dT.) silvestri longa ac[*](ac VFdTv. at E.) pusilla, sed[*](sed dTS. set VF. et Ev.) ad omnes effectus valentiora. decoquitur et bibitur contra vigilias, eademque aqua fovent ora. optimum in siccis et ubi raro pluat. cum capita ipsa et folia decocuntur, sucus meconium [*](meconium v. menotium E. De meconio V. De mochonio (moco- F2) F.indras.) vocatur, multum opio[*](opinio VF. opinione dT.) ignavior[*](grauior dT.).[*](Diosc. IV 65.) experimentum opii est primum in odore—sincerum enim perpeti non est—, mox[*](mox est E.) in lucernis, ut pura luceat flamma et ut extinctum[*](extinctū v. -cto ll. S. extincta coni. J.) demum oleat, quae in fucato non eveniunt. accenditur quoque difficilius et crebro extinguitur. est sinceri[*](sincere VF. -rum d.) experimentum et in aqua, quoniam ut nubecula[*](ut nubecula (nubic- F) VFS. cfr. XXVIII 68. in nubila rH. nebula v.) innatat, fictum in pusulas[*](pulsas E.) coit. sed maxime mirum est aestivo sole deprehendi; sincerum enim sudat et se diluit, done suco recenti[*](recentis VF.) simile fiat. Mnesides optime servari putat hyoscyami semine adiecto, alii in faba.

[*](Diosc. IV 64. Th. H. IX 12, 4.) Inter sativa et[*](et EG. est r. est et v.) silvestria medium genus, quoniam in arvis[*](in aruis VFEB. rarius d.), sed sponte[*](spondia E.) nasceretur, rhoeam[*](rhoeam C. rhiam ll. v.) vocavimus et erraticum[*](erraticum B. emrat- d. emprat- r. empract- v.). quidam id[*](id dEv. ad r.) decerptum protinus cum[*](19,169) toto calice mandunt. alvum exinanit. capita quinque decocta in vini tribus heminis pota et[*](et om.dv. a. G.) somnum faciunt.

[*](Diosc. IV 66. Th. H. IX 12, 3.) Silvestrium unum genus ceratitim[*](ceratitin VB. ceraticum Ev.) vocant, nigrum, cubitali altitudine, radice crassa et corticosa, calyculo inflexo ut corniculo[*](corniculo S. -la ll.v.). folia minora et tenuiora[*](an et densiora? cfr. Diosc.) quam ceteris silvestribus. semen exile tempestivum est messibus; alvum purgat dimidio acetabulo in[*](in dEv. bi F. bi. V.) mulso. folia trita cum oleo

argema iumentorum sanant. radix acetabuli mensura cocta in duobus sextariis ad dimidias datur ad lumborum vitia et iocineris. carbunculis medentur ex melle folia. quidam hoc genus glaucion vocant, alii paralium[*](paralium S (-lion v). pharalium Vd. -alii F. far alium E.). nascitur enim in adflatu maris aut nitroso loco[*](aut nitroso solo dT.an ac petroso loco? cfr. Theophr. et Diosc.).

[*](Diosc. IV 67. Th. H. IX 12, 4. (cfr. Plin. XXVII 119. XIX 21). Gargil. p. 152, 15.) Alterum e[*](e G. est ll. est in v.) silvestribus[*](siluestrium d.) genus heraclium vocatur[*](uocantur F. uocant V.), ab aliis aphrodes[*](aphrodes coni. H coll. XXVII 119. U 441 e Diosc. aphro VFd. aphron Ev.), foliis, si procul intuearis[*](intueare v. a. B.), speciem passerum praebentibus[*](prae- bentibus EH. praesentibus F. prae senibus V (erasis septem fere litteris). praesentantibus dv.), radice in summa terrae cute, semine spumeo.[*](dist. U 441, seqq. ego.) ex hoc lina splendorem trahunt. aestate tunditur[*](fortasse aestate conditur et siccatum tunditur. cfr. Diosc.) in pila. comitialibus morbis acetabulo seminis[*](acetabulo seminis ego. -buli semine ll. -buli mensura G. -buli mensura seminis (semen C) v.) in vino albo —vomitionem enim facit—, item[*](item ego. om. ll. v. an et vel medicamentoque?) medicamento[*](medicamentum d.), quod διὰ κωδυῶν[*](dia- codion B. dacodyon V. dagodion F. dam godion E. decadion dT.) et arteriace[*](asteriace FEv. a. Verc.) vocatur, utilissimum.[*](cfr. Marc. Emp. 14, 5.) fit autem huius papaveris aut cuiuscumque silvestris capitibus cxx in aquae[*](aqua Fd.) caelestis[*](caelesti Vd.) sextariis tribus biduo maceratis in eademque discoctis[*](decotis T. -octis v. a. G.), deinde suco siccato[*](suco siccato ego. cfr. § 199. sic- cato ll. S. -tis v. saccatis G.) iterumque[*](iterumque Ev. iterum rT.) cum melle decocto[*](decocto ll.TJ. -ctis v. decoquito S.) ad dimidias partes vapore tenui. addidere postea drachmas[*](postea drach- mas v. postea dracmis V. dragmis postea F1dE. dragmis postea dragmis F2.) senas croci, hypocisthidis, turis, acaciae et passi Cretici sextarium[*](sextarium Ev. -ario Vd. -erio F.). haec[*](hac dv. a. G.) ostentatione, simplex quidem[*](quiddam d.) et antiqua illa salubritas papavere et melle constat.

[*](Diosc. IV 162 (sect. 3). Th. H. IX 11, 7. (cfr. Plin. XXVI 68). Pl. iun. p. 21, 13.)Tertium genus est[*](est Vv. om. r.) tithymalon[*](tithymalon C. tiethym- V. tiethim- Fd. et him- E.)—mecona[*](meconia d.) vocant, lii paralion[*](paralion C. arthalion FdE. arch- Tv. asth- V.)—folio lini[*](leni dT. leui v. a. H.), flore[*](flore U 442. folio VFdT.om.Ev. a. D. an fuco? cfr. Diosc. (XXVI 28 femine albo e Theophr.).) albo, capite magnitudinis fabae. colligitur uva florente, siccatur in umbra. semen potum purgat alvum dimidio acetabulo in mulso. cuiuscumque autem papaveris caput viride vel siccum inlitum epiphoras oculorum[*](oculum VFd.) lenit. opium ex vino meraculo si protinus detur, scorpionum ictibus resistit[*](restit V.). aliqui hoc tantum nigro tribuunt, si capita eius vel folia terantur.

[*](Diosc. IV 166. (cfr. Plin. XXVII 119). Diosc. II 150.) Est et porcillaca[*](procillaca V. portulaca B.), quam peplin[*](peplin TH. peplilin VF. pephlin r. peplion v. sed cfr. index.) vocant, non multum sativa efficacior, cuius memorabiles usus traduntur : sagittarum venena et serpentium haemorrhoidum et presterum[*](presterum B. presigrum VdTv. praesi- F. presigarum E.) restingui[*](restringi Tv. a. C.) pro cibo sumpta et plagis inposita extrahi, item hyoscyami pota e[*](pota e dEG. potae e T. pote e V. pote F. poto e v.) passo expresso suco. cum ipsa non est, semen[*](semen v. semine ll.) eius simili effectu prodest. resistit et aquarum vitiis, capitis dolori ulceribusque in vino tusa et inposita, reliqua ulcera commanducata cum melle sanat. [*](Diosc. II 150. cfr. [Gargil.] p. 177, 8. Celsus VI 6, 8 extr. IV 11.)sic et infantium cerebro inponitur umbilicoque prociduo[*](prociduo VFdv. procul dubio cibo duo E.), in epiphoris vero omnium fronti temporibusque cum polenta , sed ipsis oculis e lacte et melle; eadem, si proci- dant[*](procidant H e Celso. -cedant VFdT. -cedens E. -cident v.) oculi[*](oculi TH. -lis r. prodest oculis v. prodest Verc.), foliis tritis cum corticibus fabae, pusulis[*](pusulis S. pusullis V. pusillis r. pustulis v.) cum polenta et sale et aceto. ulcera[*](ulcera dG. ut cera VF. ut ulcera E.) oris tumoremque gingivarum commanducata cruda sedat, item dentium dolores,

tonsillarum ulcera sucus decoctae;[*](Marc. Emp. 12, 44. Geop. XII 40. Marc. Emp.20, 39.) quidam adiecere paulum murrae. nam[*](nam ll.v. an etiam?) mobiles dentes stabilit conmanducata[*](manducata dTf.) [cruda sedat[*](uncos posuit Müller emend. IV 8. cruditates sedat v. a. S.)] vocemque firmat et sitim arcet. cervicis dolores cum galla et lini semine et melle pari mensura sedat, mammarum vitia cum melle aut Cimolia crela, salutaris et[*](et VFdv. est EH.) suspiriosis semine cum melle hausto.[*](Diosc. II 150. Celsus IV 22. [Gargil.] p. 177, 9. Geop. XII 40.) stomachum in acetariis sumpta corroborat. ardenti febribus inponitur cum polenta, et alias manducata refrigerat etiam intestina. vomitiones sistit. dysinteriae et vomicis estur[*](estur VFdG. detur E. datur v.) ex aceto vel bibitur cum cumino, tenesmis autem cocta. comitialibus cibo vel potu prodest, purgationibus mulierum acetabuli mensura in sapa, podagris calidis cum sale inlita et sacro igni. sucus eius potus renes iuvat ac vesicas, ventris animalia pellit. ad vulnerum dolores ex oleo cum polenta inponitur. nervorum duritias emollit[*](mollit d.). Metrodorus , qui ἐπιτομὴν ῥιζοτομουμένων[*](rhegotomumenon V.) scripsit, purgationibus a partu dandam censuit. venerem inhibet venerisque somnia. praetorii[*](praestori VF.) viri pater est, Hispaniae princeps[*](Hispaniae princeps om.T. (cfr. XXII 120).), quem scio propter inpetibiles[*](impatibiles VEv. a. S.) uvae morbos radicem eius filo[*](filo F(?)Ev. filio Vd1. folio d2.) suspensam e collo gerere praeterquam in balineis, ita[*](ita - 21 omni om.T.) liberatum incommodo omni[*](omni Ev. omnia VF.om.d.). quin etiam inveni[*](an inuenio?) apud auctores caput inlitum ea destillationem anno toto non sentire[*](sentiri VF.). oculos tamen hebetare putatur[*](putant V.).

[*](Diosc. III 64. Gargil. p. 138, 12.) Coriandrum inter silvestria non invenitur. praecipuum [*](praecipuum tamen v. a. S.) esse constat[*](constat G. constat statim ll. v. an constat iam?) Aegyptium. valet contra serpentium genus unum, quod amphisbaenas[*](amphisbaenas v. amfis (amfis E) uenas ll.) vocant, potum inpositumque

. sanat et alia vulnera, epinyctidas pusulas tritum[*](trita d.); sic et omnes tumores collectionesque cum melle aut uva passa, panos vero ex aceto tritum. seminis grana tria in tertianis devorari iubent aliqui ante[*](antea VF.) accessionem vel plura inlini fronti.[*](Gargil. p. 138, 14. 1. 8. Diosc. III 64.) sunt qui et ante solis ortum cervicalibus subici efficaciter putent. vis magna ad[*](ad v. om. ll.) refrigerandos[*](refrige- rando/// d.) ardores viridi. ulcera quoque, quae serpunt, sanat cum melle vel uva passa, item testes, ambusta, carbunculos, aures, cum lacte mulieris epiphoras oculorum, ventris et[*](et Ev. om. r.) intestinorum fluctiones semen ex aqua potum. bibitur[*](bibitur potum d.) et[*](et EG. at Fd. at et V.del. v.) in choleris cum ruta.[*](Gargil. p. 138, 9. Diosc. III 64. Gargil. p. 138, 16–18.) pellit animalia interaneorum cum mali punici suco et oleo semen potum. Xenocrates tradit rem miram, si vera est, menstrua contineri uno die, si unum granum biberint feminae, biduo, si duo[*](si duo EQv. om. r.), et totidem[*](toditam Q.an totidem iam, ut ap. Gargil.?) diebus quot[*](quod VQD.) grana sumpserint[*](sumpserunt Q.), M.[*](Marcus autem QS.) Varro[*](uuarro VQ.) coriandro subtrito et cumino[*](et cumino (com- Q) acetoque dTQS. et cum (cum in V) aceto quae r. cum aceto v.) acetoque carnem omnem[*](omnem TQS. om. rv.) incorruptam aestate servari putat.

[*](Diosc. II 145. Gargil. p. 142, 5. 8. 7. 8.) Atriplex et silvestre est[*](est G. et VFE. et satiuum dT. est et satiuum v e codd. dett. et satiuum est H.), accusatum[*](acusatom F1.) Pythagorae[*](Pythagorae U 442. -ora S (add. a v). -oras H. phytagora d. ypit- E. ipytagina F. pytagma V.), tamquam faceret hydropicos morbosque regios[*](regio sed V. regios sed d.) et pallorem, concoqueretur[*](concoqueretur H. conqueretur VFTE. -ritur d. coqueretur G. coquitur v.) difficillime; ac ne in hortis quidem iuxta[*](iuxta v. iuste ll.) id nasci quicquam nisi languidum culpavit. addidere Dionysius et Diodes plurimos gigni ex eo morbos, nec[*](nec dEv. nunc r.) nisi mutata[*](mutate VF.) saepe aqua coquendum, stomacho contrarium

esse, lentigines et papulas gignere. miror quare difficulter in Italia nasci tradiderit id Solo[*](solo VS. solon FEv. solu d.cfr. § 235.) Smyrnaeus[*](Smyrnaeus C. smyrneus dEv. myr- r.). Hippocrates vulvarum vitiis infundit[*](id infundit EG. -di v.) id cum beta. Lycus Neapolitanus contra cantharidas bibendum dedit, panos, furunculos incipientes,duritias omnes vel cocto vel crudo utiliter inlini putavit,item ignem sacrum cum melle, aceto, nitro[*](nitro QS. -roque v. nigro ll.), similiter podagras[*](podagris VFv. a. G.). ungues scabros detrahere dicitur sine ulcere. sunt qui et morbo regio dent semen eius cum melle, arterias et tonsillas nitro addito perfricent , alvum moveant cocto vel per se vel cum[*](aut cum T.) malva aut lenticula.[*](dist. ego.) concitant[*](concitant et ego. -tantes ll. v.) et vomitiones. silvestri capillos tingunt et ad[*](ad dEv. om. r.) supra scripta[*](dicta Qv. a. H.) utuntur.

[*](Gargil. p. 139, 3. Diosc. II 144. III 153. (cfr. Athe- naeus II 52 p. 58d).)

E contrario in magnis laudibus malva est utraque et sativa et silvestris. duo genera earum amplitudine folii discernuntur[*](discernentur VF.). maiorem Graeci malopen[*](malopen v.σττενQ. lopen Vdf. lopem r. molochen coni. Dal. ex Athen. II 52.) vocant in sativis, alteram ab emolliendo[*](emoliendo F.... liendum Q.) ventre[*](uentre dEv. -trem r. -trē Q.an recte? cfr. Cic. Tusc. III 9, 20.) dictam putant malachen[*](malachen v. malacen Vd. -lecen r. (alace dicta Q).). at e[*](at e S. a te Q. ae VF. e rv.) silvestribus, cui[*](cui dEv. qui VF. quo Q.) grande folium et radices albae, althaea vocatur, ab excellentia effectus a[*](a Qv. om. ll. S.) quibusdam plistolochia[*](plistolochia S cum P. -locia dTBrot. plisthol- Q. plitolicia r. plistolycia H. aristalthaea v.).[*](Diosc. II 144. Geop. XII 12, 4. Scribon. 184. 186. Pl. iun. p. 108, 15.) omne solum[*](omnis olum V.), in quo seruntur[*](seruntur dTQv. serantur.rH.), pinguius[*](pinguius Ev. -guis VQ. -quis F. -guissimum dT.) faciunt. contra[*](contra dTQS. in contra r. huic contra v. an item contra?) omnes aculeatos ictus efficaces[*](efficacior uis Ev. -cax uis fH.), praecipue scorpionum, vesparum similiumque et muris aranei. quin et trita cum oleo qualibet earum peruncti ante vel habentes

eas non feriuntur. folium inpositum scorpionibus torporem adfert. valent et contra psimithi[*](psimithi P. -miti Q. psitim dT. phsitim V. phystim r. del. v. a.S.) venena. aculeos omnes extrahunt inlitae crudae cum aphronitro[*](aphronitro S. a fronitro Q. a nitro VFd. nitro EG. aut cum aneto v.), potae vero decoctae cum radice sua[*](sua dEv. suco rT.) leporis marini venenum[*](uenena Vv. a. S.) restingunt, ut[*](restingunt ut S. (-guunt et ut H cum vet. Dal.). -guntur E. -guitur dTf. restringuntur V. -guitur F. -gunt et ut v.) quidam dicunt, si vomatur.[*](Pl. iun. p. 14, 2. Diosc. II 144. Gargil. p. 139, 9.) de iisdem mira et alia traduntur, sed maxime, si quis cotidie[*](quis cottidie Q. cotidie quis Tv. a. S.) suci ex qualibet earum sorbeat cyathum dimidium, omnibus morbis cariturum. ulcera manantia in capite sanant in urina putrefactae, lichenas et ulcera oris cum melle; radix decocta furfures capitis[*](in capite Q.) et dentium mobilitates[*](mobilitatē QD.). eius[*](eius qui d. eiusque uero Q.), quae unum caulem habet, radice circa dentem, qui doleat, pungunt[*](pungunt QH. -git ll. pungito coni. Dal. punge C. perunge v.), donec desinat dolor[*](dolor Ev. dolore VFQ. a dolore dT. dolere S.);[*](Gargil. p. 139, 11. 12. Diosc. II 144.) eadem strumas et parotidas, panos addita hominis saliva purgat[*](purgat dEv. pungit V. pungunt FT.) citra vulnus. semen in vino nigro potum pituita et[*](et Vv. ex r.) nauseis liberat. radix mammarum vitiis occurrit adalligata in lana nigra, tussim in lacte cocta et sorbitionis[*](sorbitiones V.) modo sumpta quinis diebus emendat. stomacho inutiles Sextius Niger dicit, Olympias Thebana abortivas esse cum adipe anseris, aliqui purgari feminas foliis earum manus plenae mensura in oleo et vino sumptis. utique[*](uotique d.) constat parturientes[*](parturientem Q.) foliis substratis celerius solvi[*](solui sed vet. Dal.); protinus a[*](ad Q.) partu revocanda[*](reuocanda Verc. -dam VTQS. -dum r G.), ne vulva sequatur.[*](Geop. XII 12, 7. Gargil. p. 139, 10.) dant et sucum bibendum parturientibus ieiunis in vino decoctae[*](decocta v. a. H. an recte? cfr. XXI 26. XXVI 88.) hemina. quin et semen adalligant racchio genitale non continentium, adeoque[*](adeo quae V.) veneri[*](ueneri v. uenere ll.) nascuntur , ut[*](ut dv. et rS.) semen unicaulis adspersum curationi[*](curationi J. curationis (car- F1) ll. cubili ed. princ. cubitali v. a. C. genitali anonymi ap. B. cubationi vel subationi coni. S. locus nondum restitutus videtur.) feminarum aviditates augere ad[*](augere ad v. augeri et ll.) infinitum Xenocrates tradat[*](tradit VFS.) itemque tres[*](ut tres d.) radices iuxta adalligatas[*](iuxta aligata Q. (femori alli- gata Gargil.).). tenesmo[*](tenesmo D. -mo et v. -mos VFd. -mos sint E.an tenesmo sucum et?), dysintericis utilissime infundi, item sedis vitiis, vel si foveantur. melancholicis quoque sucus datur cyathis[*](cyathis VFdv. quartis E.) ternis tepidus et insanientibus quaternis[*](quaternis om.E.), decoctae comitialibus heminae[*](an hemina?) suci.[*](Geop. XII 12, 6. Diosc. II 144. Gargil. p. 139, 3. 4.) hic[*](his EG.) et calculosis et inflatione et torminibus aut opisthotonico[*](opistonico V. opisthotono S cum vet. Dal.) laborantibus tepidus inlinitur. et sacris ignibus et ambustis[*](ambustis v. -sta ll.) decocta in oleo[*](oleo vet. Dal. oleum ll. v.) folia inponuntur, et ad vulnerum[*](uulneram V. -era d.) impetus cruda cum pane. sucus decoctae nervis prodest et vesicae et intestinorum rosionibus, vulvas et cibo[*](dist. ego.) et infusione[*](infusium dT.) emollit. alvo[*](aluo ego (an ilium?) oleum ll. J. in oleum S. in oleo v. cfr. Gargil. et Diosc.) sucus decoctae permeatus[*](permixtus dT. pori meatus v. a. Brot.) suaves[*](suaues Ev. suauius (suuius F1) r.) facit.

[*]((cfr. XX 29). Gargil. p. 139, 19. Th. H. IX 18, 1. Diosc. III 153.) Althaeae in omnibus supra dictis efficacior radix, praecipue convulsis ruptisque. cocta in aqua alvum sistit, ex vino albo strumas et parotidas et mammarum inflammationes [*](inflationes Tfv. a. B.);[*](dist.ego.) et panos[*](an set panos?) in vino folia decocta et inlita tollunt; eadem arida in lacte decocta quamlibet perniciosae tussi citissime[*](tussi citissime v. tusa cit- d. tutissime r.) medentur[*](dentur VF.).[*](Th. H. IX 18, 1. Geop. XII 12, 2. Diosc. III 153. (cfr. Marc. Emp. 27, 109).) Hippocrates vulneratis sitientibusque defectu sanguinis radicis decoctae sucum bibendum

dedit et ipsam vulneribus cum melle et resina, item contusis , luxatis, tumentibus; et musculis, nervis, articulis inposuit ut supra; spasticis[*](ut supra spasticis ll. J. et asmaticis (asthm- Dal.) v.), dysintericis in vino bibendam[*](bibendam QS. -dum ll. v.) dedit. mirum aquam radice ea addita addensari[*](an densari?) sub diu[*](diu QJ. diuo ll. v. dio Bas.) atque[*](atque ll. v. it Q.) glaciescere[*](glaciescere TQS. clacte- F. lacte- rG. elacte- v.). efficacior autem quo recentior.

[*](Diosc. II 140. 141.) Nec lapathum dissimiles effectus habet. est autem et[*](et om. v. a. G.)[*](dist. ego.) silvestre. quod alii[*](an aliqui?) oxalida[*](oxalida S. -dem v. oxallida Q. oxalli id d. osea alli id E. CXVII. id r.) appellant, *nostri[*](nostri - 8 canterinum cumQhuc transposui; in ll. v leguntur post radice minima. transposita quoque deleri voluit U 443. sed cfr. index.) vero rumicem , alii lapathum canterinum*, sapore sativo[*](sapore satiuo D. saporem autem satiuū Q. sapore ll. H. satiuo v. (J conferri iussit XXII 148. 154. adde XX 259).) proximum, foliis acutis, colore betae candidae, radice minima, * ad strumas[*](dist. ego.)[*](aliud Q.) cum axungia efficacissimum est[*](est om.Q.); et alterum genus fere[*](uncos ego posui. item VFdTG. om.Q. idem Ev. id quidem S e marg. Dal. id est J cum vet. Dal. id D.) oxylapathum[*](oxilapatum Vd.... lapatū Q.) vocant, sativo[*](sitiuum Q.) [item] similius[*](dissimilius U 443 e Diosc.) et[*](sed S cum vet. Dal.) acutiore[*](acutiore D e coni. S. -ora ll. v. acutio Q.) folio[*](folio D e coni. S. folia ll. S. habet folia v. deest inQ.) ac rubriore[*](rubriore VFD. -ora rv. rudiore Q.malim duriore (σκληράDiosc.).), non nisi in palustribus nascens. sunt qui[*](sunt qui dTv. qui sunt r. om.Q.) et[*](et QS. om. ll. v.) hydrolapathum[*](thyrdolapadum Q.) tradant[*](tradunt Ev. a. S. om.Q.), in aqua natum, et[*](et ll. J. ex Q. Est et v.) aliud[*](aliud E(?)v. alium r. om.G.an delendum?) hippolapathum, maius sativo candidiusque ac spissius[*](ac spissius om.Q.). [*](Diosc. II 140. Gargil. p. 142, 17. 13. 143, 4. 2. Geop. XII 38, 2. 1.)silvestria[*](sed omnia si.... a Q.fortasse recte.) scorpionum ictibus medentur et feriri[*](feriri QS. -ire ll. v.) prohibent habentes. radix aceto decocta, si colluatur[*](colluatur Brot. coluatur dTD. cola- tur FE. coletur VC. colletur v.) sucus[*](sucus om.T.), dentibus auxiliatur, si vero bibatur, morbo regio. semen

stomachi inextricabilia vitia sanat. hippolapathi radix et[*](radix et ego. radix D. -ices ll. v.) privatim ungues scabros[*](scabrose VF.) detrahit[*](detrahunt v. a. D.); dysintericos semen duabus drachmis in vino potum[*](potum EQv. optimum rT.) liberat. oxylapathi semen lotum in aqua caelesti sanguinem reicientibus adiecta[*](adiecta dv. aiecta VF. iecta E.) acacia[*](acacia dEv. acia r.) lentis magnitudine prodest[*](prodest dEv. om. r.). praestantissimos pastillos faciunt ex foliis et radice addito nitro et ture[*](ture H cum Cornario. iure dEB. iurc F. iur V.) exiguo[*](exiguo dB. enguo r.). in usu aceto diluunt.

[*](Diosc. II 140. Geop. XII 38, 2. Gargil. p. 143, 3. 142, 14.) Sed sativum in epiphoris oculorum inlinunt frontibus. radice[*](radici VF. radice eius Q.) lichenas[*](lichenas TH. licenas Q. licherias r. melicerias B. an fic liche- nas?) et lepras[*](lepnas V. libras Q.) curant, in vino vero decocta strumas et parotidas, set[*](set ego. et ll. v.) calculos pota e[*](pota e ego et dist. e Diosc. et Garg. pota EH. poto rv.) vino et lienes inlita[*](inlita ll. H.om. v. an inlita ex aceto, coeliacos seine et?), coeliacos aeque et dysintericos et tenesmos; ex[*](ex VdEv. et F. ad C.) eademque ad omnia[*](ad omnia ego. omnia ll. v. cfr. sect;258.) efficacious ius lapathi et ructus facit et urinam ciet et[*](ciet et dEv. om. r.) caliginem oculorum discutit, item pruritum corporis in solia balinearum additum aut prius ipsum inlitum sine oleo. firmat et commanducata radix dentes; eadem decocta cum vino sistit alvum, folia solvunt . adiecit Solo, ne quid[*](ne quid Bas. e codd. dett. neque ut ll. v.) omittamus, bulapathum, radicis tantum altitudine differens et egregio ad[*](egregio ad ego. cfr. XXIV 138. erga ll. v.) dysintericos effectu[*](effectu ll. J. efficaci (-cis v) effectu (-tus v) G.) potae[*](potae Gronov. pota ll. potu G. -tum v.) ex vino.

[*](Gargil. p. 164,1. 15. 16. 10. Diosc. II 183.) Sinapi, cuius in sativis tria genera diximus, Pythagoras principatum habere ex his, quorum in[*](in CFW Müller p. 21. om. ll. v.) sublime[*](19,171) vis feratur, iudicavit, quoniam non aliud magis in nares

et cerebrum penetret. ad serpentium ictus et scorpionum tritum cum aceto inlinitur; fungorum venena discutit. contra pituitam tenetur in ore, donec liquescat, aut gargarizatur cum aqua mulsa.[*](Gargil. p. 164, 12. (p. 165, 3). 13. 8. 10. 9. 165, 7. Diosc. II 183. Pl. iun. p. 95, 15.) ad dentium dolores manditur , ad uvam gargarizatur cum aceto et melle, stomacho utilissimum contra omnia vitia, pulmonibus excreationes faciles facit in cibo sumptum; et suspiriosis datur[*](datur et suspiriosis Ev. a. S.), item comitialibus ter die[*](ter die ego. tedis ll. taediis Gronov. tepidum v. a. H.) cum suco cucumerum. sensus[*](acuit Val. Rose Hermae VIII 27 n. e Gargil.) atque sternutamentis caput purgat, alvum mollit[*](mollit Ev. purgat mollit r.), menstrua et urinam ciet. et hydropicis[*](hydropicis (ytro- Q) dTQv. -pici r. -pisi S.) inponitur cum fico et cumino tusum ternis partibus.[*](Diosc. II 183. (III 56). Gargil. p. 165, 8. 4. 164, 17. 19.) comitiali morbo aut vulvarum conversione suffocatas[*](suffocatas G. -tos ll. exanimes Q.) excitat odore[*](odore v. o dolore Q. odores (-ris F1) ll.) aceto mixto; item lethargicos : adicitur tordylon[*](tordilon F. topaion Q. tordylion B.)—est autem hoc[*](hoc om.E. id v. a. S.) semen ex seseli[*](ex seseli C e Diosc. III 56. esseli Q. ex esse F1. ex sese rv. ex sili B.) —et, si[*](et si Ev. et siue r. si Q.) vehementior lethargus[*](lethargus S. i et largus Q. lethargicos ll. (add. somnus) v.) premat, cruribus aut etiam capiti inlinitur cum fico[*](ficu Q.) ex aceto[*](et aceto dTQv. a. G.). veteres dolores thoracis, lumborum, coxendicum, umerorum[*](ume... m Q. humerum v. a. B. deleri voluit B et substitui lienum e Diosc. an iocinerum e Gargil.?) et in quacumque parte ex alto corporis vitia extrahenda sint[*](sint ego. sunt ll. v. cfr. Frobeen p. 40) inlitum caustica vi emendat pusulas faciendo, at in[*](at in dEv. ad in Q. ad r.) magna duritia sine fico inpositum aut[*](aut QS. ut VF. uel rv.), si vehementior ustio timeatur[*](timetur Q.), per duplices pannos.[*](Diosc. II 183. Gargil. p. 165, 2. 13. 14.) utuntur eo[*](eo TQS. om. rv.) ad alopecias cum rubrica[*](lubrica d. luprica V.), psoras[*](psoriis V.), lepras, phthiriases, tetanicos[*](tetanicos G (cum Cornar. ad Diosc. II 140). litanicos VdEv. latinioos F. lichenas H.), opisthotonicos. inungunt quoque scabras genas aut caligantes[*](caligantes B e Diosc. cum gallicam ter VF. -ca inter r.) oculos suco[*](suco Müller emend. IV 9. om. ll. v.) cum melle, sucusque[*](sucusque Ev. sucoque rT.) tribus modis exprimitur in fictili calescitque in eo sole modice. exit et e[*](exit et e Ev. exit et VF. excitet d.) cauliculo sucus lacteus[*](lactens VFdS.); eius gutta[*](eius gutta ego e Gargil. eiuce ui ita VF. ei uetui ita d. qui ita E(?)v. lactucae uice. ita Müller l. l. 10.), cum induruit[*](duruit F. inaruerit Gargil.), dentium dolori medetur.[*](Gargil. p. 165, 16. 17. 18. 164, 9. Pl. iun. p. 102, 1. Diosc. II 183. I 47. Gargil. p. 166, 1. 2.) semen ac radix, cum inmaduere[*](inmaduere Ev. -eri F. -erit r. -erint S.) musto, conteruntur manusque[*](cum teruntur munusque V.) plenae mensura sorbentur ad confirmandas[*](firmandas Ev. a. S.) fauces, stomachum , oculos, caput sensusque omnes, mulierum etiam lassitudines, saluberrimo[*](saluberrimo dv. -mae rH.) genere medicinae. calculos quoque discutit potum in aceto. inlinitur[*](inlinitur C. -nitum VFE. illi- tum d.) et livoribus[*](liboribus V. laboribus d.) suggillatisque [*](singillatisque Vd.) cum melle et adipe anserino aut cera Cypria. fit et oleum ex eo[*](eo om. v. a. H. ipso T.) semine madefacto in oleo[*](oleo dEv. ulco rT.) expressoque, quo[*](expressoque quo FEv. -esso quoque V. -essoque d.) utuntur ad nervorum rigores lumborumque et coxendicum et perfrictiones.

[*](Diosc. III 109. Pl. iun. p. 38, 19. 80, 13. Marc. Emp. 15, 78.) Sinapis naturae[*](naturae VdE. -re F. -ra J. -am v.)esse[*](effe coni. J. om. ll. v.) effectusque eosdem habere traditur[*](traditur v exd (traditur habere). auditur r.) adarca[*](adarca v. at- Q. adarcam ll.) inter silvestria dicta[*](siluestria dicta QS. siluas tacta (intacta v) VFEB. siluas tecta (-tam d) dT.), in[*](in om.dTv. a.B.) cortice calamorum[*](16,167) sub ipsa coma nascens.

Marrubium plerique inter primas herbas commendavere , quod Graeci prasion[*](prasion v. parsion FdE. pa.sion V. iippacconium Q. prasion, alii eupatorium coni. S e Diosc.) vocant, alii linostrophon, nonnulli philopaeda[*](philopheda VF....padam Q..) aut philochares[*](philophares B e Diosc.), notius quam ut indicandum

sit. huius folia semenque contrita prosunt contra serpentes, pectorum et lateris dolores, tussim veterem. et iis, qui sanguinem reiecerint, eximie utile, scopis eius cum panico aqua decoctis, ut asperitas suci mitigetur. inponitur strumis cum adipe.[*](Marc. Emp. 16, 20. 21.) sunt qui viride[*](uiride U 445. -dem Q. -dis ll. v. a. D.) semen, quantum duobus digitis capiant[*](capiat VF.), cum farris pugillo decoctum addito exiguo olei et salis sorberi[*](sorbere v. a. Brot.) ieiunis[*](ia iunus Q. ieiunos v. a. Brot.) ad tussim iubeant. alii nihil conparant in eadem causa marrubii et feniculi sucis ad sextarios ternos expressis decoctisque ad sextarios duos, tum addito mellis sextario, rursus decocto ad sextarios duos, si coclearii[*](codiarii V.) mensura in die sorbeatur in aquae[*](in aqua d.) cyatho[*](quieto V.).[*](Diosc. III 109. Marc. Emp. 17, 33. Pl. iun. 86, 6.) virilium[*](et uirilium dEv. a. S.) vitiis tusum cum melle mire prodest. lichenas purgat ex aceto, ruptis, convulsis , spasticis[*](sparsicis V.), nervis salutare. potum alvum solvit cum sale et aceto, item menstrua[*](menstruas d.) et secundas mulierum. arida farina cum melle ad tussim siccam efficacissima est, item ad gangraenas[*](gangraenas C. cancrianas (camc- F) ll. cancrenas v.) et pterygia[*](pterugia d. -gias V.). sucus vero auriculis, ex[*](ex ego coll. Diosc. et ll. v. et e (deleto altero et) B.) naribus et morbo regio minuendaeque bili[*](bile V.) cum melle prodest, item contra venena inter pauca potens. ipsa herba stomachum et excreationes pectoris purgat cum iride et melle, urinam ciet, cavenda[*](cauendo VF.) tamen exulceratae vesicae et renium vitiis. dicitur sucus et claritatem oculorum adiuvare . Castor marrubii duo genera tradit, nigrum et, quod magis probat, candidum. in ovum inane[*](inanem VF.) sucum addit is ipsumque ovum infundit cum[*](cum ego. om. ll. v.) melle[*](melle Ev. mell F. mel rJ.) aequis portionibus, tepefactum vomicas rumpere, purgare, persanare promittens . inlinit[*](inlinit vet. Dal. inlitis ll. v.) etiam vulneribus a cane factis tusum[*](tusum f. tusam VFd. tuso EG. tusa v.) cum axungia vetere[*](ueteri dE(?)v. a. D.).

[*](Diosc. III: 40. Th. H. VI 7, 5. (cfr. Plin. XIX 172). Gargil. p. 176, 1. 175, 14. Pl. iun. p. 11, 2. Gargil. p. 176, 6. 7. 8.) Serpyllum[*](serpillum VQv. a. C.) a serpendo putant dictum, quod in silvestri evenit, in petris maxime; nam[*](nam QD. om. ll. v.) sativum non serpit, sed ad palmum[*](pal- mae EH. palmi v.) altitudine[*](altitudinine Q. -dinem VEv. a. S.) increscit. pinguius voluntarium et candidioribus foliis ramisque. adversus serpentes efficax , maxime cenchrim[*](cen- chrim v. cencharim ll.) et scolopendras terrestres ac marinas et scorpiones, decotis ex vino ramis foliisque. fugat et odore[*](odorem VFQ.) omnes[*](omnis ll. G. oc.... Q. cominus v. an recte?), si uratur[*](uratur Qv. uretur ll.), et contra marinorum venena praecipue valet. capitis doloribus decoctum in aceto inlinitur temporibus ac fronti cum rosaceo, item phreneticis, lethargicis. contra tormina et urinae difficultates, anginas, vomitiones drachmis quattuor ex aqua bibitur; ad iocinerum [*](dist. ego. coll. Gargil.) desideria[*](desideria dG. -rium rTS. dolores v.cfr. XXII 108. XXIII 61. XXVII 136.) folia obolis quattuor dantur, ad lienem ex aceto. ad cruentas excreationes teritur in cyathis duobus aceti et mellis.

[*](Diosc. II 155. 154. [Gargil.] p. 177, 5. 4.) Sisymbrium silvestre, quibusdam thymbraeum appellatum, pedali non amplius[*](plus VF.) altitudine. quod in riguis nascitur, simile nasturtio[*](nasturcio Q(ναστούρκιουμDiosc. II 184).) est, tritumque[*](tritumque ego coll. Diosc. utrumque ll. v.) efficax adversus aculeata animalia, ut crabrones et similia; quod in sicco, odoratum est et inseritur coronis, angustiore folio. sedant utraque[*](sedantur aquae V.) capitis dolorem, item epiphoras, ut Philinus[*](Philinus H cum vet. Dal. cfr. index. plinius ll. ut—tra- dit del. Verc. pilinus v.) tradit .[*](Diosc. II 155. 154. [Gargil.] p. 177, 6. 2. Pl. iun. p. 91, 10.) alii panem addunt, alii per se decocunt in vino. sanat et epinyctidas cutisque vitia in facie mulierum intra quartum diem noctibus inpositum diebusque detractum[*](dractum VF.). vomitiones , singultus, tormina, stomachi dissolutiones cohibet,

sive in cibo[*](in suco v. a. G.) sumptum sive suco poto[*](poto ego. potum ll. v.). non edendum gravidis [*](ignauidis V.) nisi mortuo conceptu, quippe etiam inpositum eicit. movet urinas[*](urinas Q.cfr. § 253 extr. urinam ll. v.) cum vino potum, silvestre vero[*](uero S. ..ro Q.om. ll. v.) et calculos[*](calculos Qv. calchos ll.). quos vigilare opus sit, excitat infusum capiti cum aceto.

[*](Diosc. II 125. Pl. iun. p. 21, 15. 20, 9. 31, 7–9. Marc. Emp. 15, 31. (Pl. iun. p. 30, 14. 15).) Lini semen cum aliis quidem in usu est, sed[*](sed QS. om. ll. v.) et per se mulierum[*](muliebris Q.) cutis vitia emendat in facie, oculorum aciem suco adiuvat. epiphoras cum ture et aqua aut cum murra[*](murra S. myrrha Vv. myrta Fd. mu.. ta Q. misto E.) ac vino sedat, parotidas[*](parotidas dv.paroidas r.) cum melle aut adipe aut cera[*](et cera dT.), stomachi solutiones[*](dissolutiones coni. Dal. sed cfr. XXIII 112. XXVII 88.) inspersum polentae[*](polenta VFd.) modo, angina s[*](anginas v. anguinae ll.) in aqua et oleo decoctum et cum aneso[*](aneto coni. Brot. e Marc. Emp. et Plin. iun.) inlitum[*](inlinitum E.)[*](post inli- tum excidisse videntur sic et tonsillas ex aceto gargarizatum: cfr. Plin. iun. p. 30, 14.).[*](Marc. Emp. 18,12. Pl. iun. p. 34, 20. 88, 2.) torretur [*](torpetur E. torreretur. aut cum murt... Q. an torretur ac cum murra, ut aluum sistat, coeliacis - aceto?), ut alvum sistat. coeliacis et dysintericis inponitur ex aceto. ad iocineris dolores estur cum uva passa; ad phthisim utilissime e[*](utilissime e G. -mae V. -me. rv.) semine[*](seminae V.) fiunt ecligmata[*](et ligmata V.). musculorum, nervorum, articulorum, cervicium[*](ceruitium E. ceruicum dv. a. D. -icis V.) duritias, cerebri membranas mitigat farina seminis nitro aut sale aut cinere additis . eadem[*](lacunam ego indicavi. et idem ll. idem G. item v. parotidem J. ephelidem S (dubitanter) e Diosc.) cum fico... etidem concoquit ac maturat; cum radice vero cucumeris silvestris extrahit quaecumque corpori inhaereant; sic et fracta[*](et Ev. effracta rT.) ossa.[*](Diosc. II 125. Pl. iun. p. 76, 9–11. 63, 18. 44, 2.) serpere ulcus in vino decocta prohibet, eruptiones[*](eruptiones dv. eruiti- ones VE. ueruitiones F.) pituitae cum melle.

emendat[*](emendat Ev. -dan r.) ungues scabros cum pari modo[*](paro modi V.) nasturtii[*](nasturci V.), testium vitia et ramices cum resina et murra et gangraenas[*](cancraenas V (v. a. C).) ex aqua, stomachi dolores cum feno[*](faeno V.) Graeco sextariis utriusque [*](utrisque Ev. a. G.) decoctis in aqua mulsa, intestinorum, thoracis perniciosa vitia clystere in oleo aut melle.

[*]((Diosc. II 143). Gargil. p. 143, 8. 9. 13. 11. 10.) Blitum iners videtur ac[*](ac Vv. hac Q. aut r.) sine sapore aut acrimonia ulla, unde convicium feminis apud Menandrum faciunt mariti. stomacho inutile est.[*](inutile est v. -ilem ll.) ventrem adeo turbat, ut choleram[*](cholera V. ulcera Q.) faciat aliquis. dicitur[*](icitur Ev. -cetur r.) tamen adversus scorpiones potum e vino prodesse, clavis pedum inlini, item lienibus et temporum dolori[*](tempori- bus doloribus d.) ex oleo. Hippocrates menstrua sisti eo cibo putat.

[*](Diosc. I 3.) Meum[*](meu v. a. H. milium Q.) in Italia non nisi a medicis seritur et his[*](iis Ev. a. S.) admodum paucis. duo genera eius: nobilius Athamanticum [*](Athamanticum v. adam- ll. adamant. hic cum Q.) vel Athamanicum[*](uel Athamanicum U 444. uelata manichum Q.om. ll. v. a. D.) vocant, illi tamquam ab Athamante inventum, hi quoniam laudatissimum in Athamania[*](Athamania U l. l. -manta FQ. -mante rv. a. D.) reperiatur[*](dist. ego.), foliis aneto[*](aneto S cum B e Diosc. aneso ll.Q. aniso v.) simile et caule, aliquando bipedale[*](bipedale ego coll. Diosc. uipedale Q. bipedali ll. v. bicubitali B.), radicibus multis obliquis[*](obliquis VTBrot. oliuis Q. oblis Fd. obolis E. ob- nigris v.) nigris[*](nigris om. v. a. Brot.), quibusdam et[*](et QS. om. ll. v.) altis[*](altis VFdTJ. albis QS. altissimis E(?) v. an rectis? cfr. Diosc.), minus rufum quam illud[*](illud Qv. illum ll.) alterum. urinam[*](urinam ciet J. murinam et ll. ciet urinam v.)ciet in aqua[*](qua VF.) pota[*](potum dE(?)v. om.F1.) radice trita vel decocta, inflationes stomachi mire discutit, item[*](dist. U 444.) tormina et vesicae vitia vulvarumque. articulis cum melle[*](lacunam ego indicavi. exciderunt fortasse itemque thoracis fluc- tionibus utile cfr. Diosc.)..... infantibus cum apio inlitum imo ventri urinas movet.

[*](Diosc. III 74. Gargil. p. 159, 5. 6. 10.) Feniculum nobilitavere serpentes gustatu, ut diximus, senectam exuendo[*](exuendo v. -dum Q. -dam VE. execuendam r.) oculorumque[*](oculorumque Qv. oc.lo.umque V2. c.lo.umque V1. colonumque F. colonorumque r.) aciem suco eius[*](sucu eius acuend... Q.)[*](8, 98) reficiendo, unde intellectum[*](intellectum est v. a. S.), hominum[*](hominem V1fv. a. Verc.) quoque caliginem praecipue eo levari. colligitur hic caule turgescente et in sole[*](uncos posuit D cum U 445.) siccatur inunguiturque ex melle. [ubique hoc est] laudatissimus[*](dist. ego coll. Diosc.) in Hiberia lacrimis fit. et e[*](e lacrimis FEv.) semine recenti[*](re- cente E.om.dT.) fit[*](fit ll.Tv.om.QD.) et e[*](et e dTEQBrot. et ex Vv. et F.) radicibus prima germinatione incisis.

[*](Diosc. III 75.) Est in hoc genere et silvestre, quod hippomarathum [*](hippomara- thum (ippo- Q) S. -thron v. hippomatum E. hyppo- d. ippho- r.), alii myrsineum[*](myrsineum dQC. -seneum rv. smyrneum coni. H.) vocant, foliis maioribus, gustu acriore, procerius, baculi[*](baculi S. uacculi Q. bracili F1. bracioli V1F2. brachioli V2. bracchioli r. -iali v.) crassitudine, radice candida. nascitur in calidis et saxosis. Diocles et[*](et VdTD. set F. sed Ev.) aliud hippomarathi genus tradidit, longo et angusto folio, semine coriandri.

[*](Diosc. III 74. Gargil. p. 160, 1. 159, 11.12. 160, 5. 3. 4. Pl. iun. p. 58, 18. Gargil. p. 159, 13. 14. 16. 160, 2. 159, 14. 16. 160, 7.)Medicinae in sativo[*](in satiuo dEv. insitiuo r.) ad scorpionum ictus et serpentium semine in vino poto. sucus et auribus instillatur vermiculosque in his necat[*](necat dQv. -atis r.). ipsum condimentis prope omnibus inseritur, oxyporis etiam aptissime. quin et panis crustis subditur. semen stomachum dissolutum adstringit vel in febribus[*](febris VF.) sumptum, nausiam ex[*](ex dEv. ea VF2. in ea F1.) aqua tritum sedat, pulmonibus et iocineribus laudatissimum. ventrem sistit, cum modice[*](dist. ego.) sumitur, urinam ciet[*](ciet et dtBrot. et ciet r. ciet J. exciet et G. excitat et v.) et ad[*](ad om. v. a. S) tormina potu[*](potu U 445. totu Q. totum ll. potum S. mitigat v.). decoctum

in[*](in S. et in QD. om. ll. v.) lactis[*](lactisque v. a. S.) defectu potum mammas replet[*](inplet Q.). radix cum tisana sumpta[*](cuncti sanat sumpta eadem (om. renes - suco) Q.) renes purgat sive decoctae[*](decoctae (=== -cte) ego coll. Plin. iun. -cti VFdTJ. -cto Ev.) suco ex vino[*](ex uino sumto Q. siue semine sumpto ll. v. de siue semel posito cfr. XVI 1. XVII 159. XXVI 95. XXXII 53. XXXVII 149.) sumpto. prodest et hydropicis radix ex vino[*](e uino d. cum uino T.) pota[*](pota QD. cocta ll. v.), item convulsis. inlinuntur folia tumoribus ardentibus[*](ardentibus Verc. -tes ll. v (ad calculos relatum). -te J. sed cfr.Gargil. fortasse exciderunt aliqua: tumoribus et quae ictu uel repentinis suggillationibus (vel caloribus) ardent.) ex aceto, calculos vesicae pellunt, venerem stimulant[*](uenerem stimulant QS. om. ll. v. cfr. Gargil.). geniturae abundantiam quoquo[*](quo EQ.) modo haustum facit, verendis amicissimum sive ad fovendum radice[*](radice v. -cem ll.) cum[*](cum F1Ev. cum in r.) vino decocta[*](decocta S. cocta v. decoctam Vd. -tum r.) sive contrita[*](contrita v. cfr. Gargil. -itum ll. S.) in oleo inlita[*](inlita ego. -itum ll. v.). multi[*](multum E.) et suggillatis[*](tumoribus et sugillatis v. a. J.) cum cera inlinunt[*](uncos ego posui.)[*](dist. ego.) [et] radicem[*](radicem VFd. -ice Ev.). seminis suco[*](semi- nis suco ego coll. Diosc. et Gargil. in suco ll. v.) vel radice[*](radice ego. -icem VFd.om.Ev.) cum melle contra canis morsum utuntur et contra multipedam[*](multipedem VFdv. a. G.) ex vino.

[*](Diosc. III 75. Nicand. ther. 596.)Hippomarathum[*](hippomarathum V2S (-thron v). -tum r. ippo- Q.) ad omnia vehementius calculos praecipue pellit[*](tollit dT.), prodest vesicae cum vino leni et feminarum menstruis haerentibus[*](haerentibus (her- Q)EQG. haerentes (her- F)r. om. v.). efficacius[*](sed efficatius Q.) in eo semen quam radix. modus[*](modus Qv. modis VFE. om.d.) in[*](in om.E.) utroque[*](utraque EQ.) quod duobus digitis tritum[*](tritum C. trito ll. v. om.Q.) addatur[*](addatur QS. ad- ditur ll. v.) in potionem[*](potione Q.an recte?). Petrichus, qui ophiaca scripsit, et Micion[*](Micion Brunn p. 36. miccon ll. Miccion G. Miction Dal. Micton H. micon v.), qui rhizotomumena, adversus serpentes nihil efficacius

hippomaratho[*](hippomaratho S. -thon ll. -thro v. (yppomaradrum Q).) putavere; sane et Nicander non in novissimis posuit.

[*](Diosc. III 155. 156.) Cannabis[*](cannauisiluestris Q.) in silvis primum nata est, nigrior[*](nigriore VFv. a. H (folio et aspe- riore).) foliis et asperior. semen eius extinguere genituram virorum dicitur. sucus ex eo vermiculos aurium et quodcumque animal intraverit eicit, sed cum dolore capitis, tantaque vis ei est, ut aquae infusus[*](infusus QS. -sum FdE. -sa Vv.) coagulare eam dicatur; et ideo iumentorum[*](lamentorum V.) alvo succurrit potus[*](poti' d. pota v. a. S.) in aqua. radix articulos contractos emollit in aqua cocta, item podagras et similes impetus. ambustis cruda inlinitur, sed[*](sed dE(?)v. et r. an recte?) saepius mutatur , priusquam arescat.

[*](Diosc. III 81. Pl. iun. p. 110, 11. 92, 18.) Ferula semen aneto simile habet. quae ab uno caule dividitur in cacumine[*](an cacumina? cfr. XVI 158. XII 42.), femina putatur. caules eduntur decocti commendanturque muria[*](muria Verc. cfr. Diosc. murta F1dT. musta VF2. musto v. a. S. amurca E.) ac melle, stomacho utiles[*](utilis ll.). sin[*](sin Ev. in VF. hi dT.facile conicias utilissimi. plures; sed vide ne scribendum sit utiles, ni plures...fa- cerent; cfr. XXIV 17. XXVII 29, alii loci multi.) plures sumpti, capitis dolorem faciunt. radix denarii pondere in vini cyathis duobus bibitur adversus serpentes, et ipsa radix inponitur. sic et torminibus medetur , ex oleo autem et aceto contra sudores inmodicos vel in febribus proficit.[*](Diosc. III 81.) sucus ferulae alvum[*](aluum sistit v. a. G.) solvit fabae magnitudine devoratus. e viridi[*](uiride dTf.) medulla[*](medulla VEE (Verc.) H. merulla f. ferula dTv.) vulvis[*](uuluis H cum Gronovio. uultuis VEf. uultui rT. ramusculus v. musculus B. del. Verc. for- tasse recte; an uel illitu.. est?) utilis[*](utilis Vv. utile r.) et[*](et fDal.)[*](et H. est ll. v. est et fVerc.) ad. omnia ea vitia. ad sanguinem sistendum decem grana seminis bibuntur in vino trita vel medulla[*](cum medulla V2S.). sunt qui comitialibus

[*](p. 378,1 comitialibus ego. -alibus bis VF. -alibus morbis dE(?)v. cfr. XXI 156. XXVII 29, al. (an bis die dandum? cfr. § 237).) dandum putent luna IIII usque VII[*](IIII us VII F1. quarta sexta septima dE(?)v. a. S.) lingulae mensura . natura ferularum murenis infestissima est, tactae siquidem ea moriuntur. Castor radicis sucum et oculorum claritati conferre multum putavit.

[*](Th. H. VI 4, 3. cfr. Plin. XXII 86. XXI 94.) Et de carduorum satu inter hortensia diximus,[*](19, 152) quapropter et medicinam ex his non differamus. silvestrium genera sunt duo, unum fruticosius a terra statim, alterum unicaule crassius. utrique folia pauca, spinosa, muricatis cacuminibus, sed alter florem purpureum emittit[*](emittit d. mittit rQv.) inter medios aculeos celeriter canescentem et abeuntem cum aura; σκόλυμον Graeci vocant.[*](Gargil. p. 149, 11. 13. 11. 12. 14. 150, 1. 2. Th. H. VI 4, 9.) hic, antequam floreat, contusus atque expressus inlito suco alopecias replet. radix cuiuscumque ex aqua decocta potoribus[*](potioribus Vf. potatoribus TGargil. v. a. G.) sitim facere narratur. stomachum[*](lacunam ego indicavi. excidisse videntur in cibo utilis est. cfr. Gargil.) corroborat[*](corroborat ad uenerem confert Q.) et vulvis.... si credimus, etiam conferre aliquid traditur, ut mares gignantur. ita certe[*](certe D cum U 446. et cereae FdT. et cerea E. enim ce- reae V(?). enim S. cherias (Chaereas G) atheniensis scripsit et v. an ita et serio? cfr. XVII 267. XXX 137. XXXVII 41.) Glaucias[*](glatias E.) scripsit[*](scripsit S. adscripsit ll. J. scribit Gargil. del. v.), qui[*](qui dTv. quid r.) circa carduos diligentissimus videtur . mastiche[*](mastiche e S. -tice QGargil. -teche V. -tethe FE. -tet haec dT. mastiche H. manducatus v.)e carduis odorem[*](carduorum Gargil. cardui H. -duus Verc. -duus hi v.) commendat[*](commendoris VE. (oris odorem commendat Q).) oris.

[*](Gargil. p. 176, 10 sqq. Pl. iun. p. 111, 13–24. 112, 1–4.) Et[*](sed v. a. D.) discessuri[*](discessuri G. -ssum ll. ante discessum v. om.f.) ab hortensiis unam conpositionem ex his clarissimam subteximus adversus venenata animalia incisam[*](incisa dQ.) in[*](in dQS. om. rv.) lapide versibus Coi in aede[*](Coi in aede S cumQ (coiinę de).(cfr. coii Plin. iun.) et linede ll. in limine aedis v.) Aesculapi: serpylli duum[*](serpullidium V.) denariorum pondus, opopanacis[*](opoponaces VE. -panicis d.) et mei[*](mei coni. Cagnatus et Dal. e Galeni antidot. II 14. mii Q. mili ll. milii v.a.H.) tantundem

singulorum, trifolii seminis[*](seminis dTQ. om.Ev. a. S. seminis—2 feniculi om.VF.) pondus denarii[*](denari unius S ex Plin. iun.), anesi[*](anesi dEH. a.si Q. aneti v. a. H ex Plin. iun.) et feniculi seminis et ammi et apii denarium senum[*](fenum V.) e[*](e QS. et ll. del. C. ex v.) singulis generibus, ervi farinae denarium[*](denarium QPlin. iun. S. om. ll. v.) XII. haec tusa[*](hae tusa Q. extusa dT.) cribrataque vino quam possit[*](possunt dQS. potest Gargil.) excellenti digeruntur in pastillos victoriati ponderum[*](pondere Ev. a. S.). ex his singuli[*](singuli QPlin. iun. Gargil. v. -lis ll.) dantur ex vini[*](uino Plin. iun. Gargil. cfr. § 204 extr. 260.). mixti cyathis ternis. hac[*](hac QGargil. Verc. haec ll. v.) theriace[*](the- riache Q. -reace V. -riaca Gargil. v. a. S.) Magnus[*](magus d.) Antiochus rex adversus omnia venenata usus traditur aspide excepta[*](aspide excepta QS. om. ll. v. praeter aspidem Plin. iun.).

[*](Cato 8, 2.) In hortis[*](in hortis—Cato om.R.) seri et coronamenta iussit Cato, inenarrabili florum maxime subtilitate, quando nulli potest facilius esse loqui quam rerum naturae pingere, lascivienti praesertim et in magno gaudio fertilitatis tam varie[*](uarie v. uariae ll. G. cfr. IX 102.XI 123.) ludenti[*](ludenti v. -tis d. iubenti V. uiuenti R. inuenti E.). quippe reliqua usus alimentique gratia genuit, ideoque saecula annosque tribuit iis[*](his VGETD.), flores vero odoresque in diem gignit, magna, ut[*](magna ut Gdv. -na aut RE. -nam ut V.) palam est, admonitione[*](et monitione V.) hominum, quae spectatissime floreant, celerrime[*](celerius VdTfS.) marcescere. sed ne pictura

quidem sufficiet[*](sufficiet ego. sufficienti VGdC. -nte rv. -ns Gronov. suf- ficit vet. Dal.) imagini colorum reddendae[*](reddenda et Vd. -dae est Gronov.) mixturarumque [*](mixturarum quaque dT. -rarum C.) varietati, sive alteruni atque multiplices inter se nectantur[*](nectuntur D e coni. J.), sive privatis[*](priuati VG.) generum[*](generis G.) ftniculis in orbem, in oblicum, in ambitum quaedam[*](ambitum. Quaedam v. a. J.) coronae per coronas currant[*](cur- rant ego. currunt ll.v.).

[*](Festus s. v. stroppus. Varro de l. l. VI 64.) Tenuioribus utebantur antiqui, stroppos[*](stropos R. struppos dTBrot. stro- phia v. a. H.) appellantes , unde nata strophiola. quin et vocabulum ipsum tarde[*](tarde dG. tarde de E. tarde inde v. tande de R. tandem r S.) communicatum est, inter sacra tantum et bellicos honores coronis suum nomen vindicantibus. cum vero e[*](uero e dC. uero se E1. uero RE2. uere r.) floribus fierent, serta a serendo serieve[*](serieue Salm. seriue RE. seriua G. seruiae r v. a. Brot. seriuae f. sertiue Lipsius.) appellabantur, quod apud Graecos quoque non adeo antiquitus placuit.

Arborum enim[*](enim om.VGd.) ramis coronari in sacris certaminibus erat primum. postea[*](postea Rv. om. r.) variari[*](uariari dv. -iare rS.) coeptum mixtura versicolori [*](uersicolori GdfBas. -ris V. -res rv.) florum, quae invicem odores coloresque accenderet, Sicyone[*](sicyon ex Rv. a. B. -onii ex B.) ingenio[*](ingeniis T.) Pausiae[*](Pausiae B. pausiae in RE. Pausiani v. paustae dT. paste G. parte V.) pictoris atque Glycerae[*](glycerae REv. lycerae d. licerae r.) coronariae dilectae admodum illi, cum opera eius[*](an eius hic?) pictura[*](picturae RE.) imitaretur , illa[*](et illa v. a. S.) provocans variaret, essetque certamen artis ac naturae, quales etiam nunc extant artificis illius tabellae atque in primis appellata stephaneplocos, qua pinxit ipsam. idque factum est post Olympiada[*](olym- piadem Rdv. a. S.) c. sic coronis e floribus receptis paulo mox subiere[*](subire VG.), quae vocantur Aegyptiae, ac deinde hibernae, cum terra flores negat, ramento[*](nec atramento VG.) e[*](e om.VGd.) cornibus tincto[*](cincto RE.). paulatimque et Romae subrepsit[*](surrexit dT.) appellatio corollis inter initia propter gracilitatem nominatis

, mox et corollariis, postquam e lamina[*](lamna VfS.) tenui aerea[*](tenui aerea tenui R. aerea tenui v. a. S.) inaurata aut inargentata dabantur.

Crassus Dives primus argento auroque folia imitatus ludis suis coronas dedit, accesseruntque et lemnisci , quos adici ipsarum coronarum honor[*](honos Vv. a. D.) erat, propter 5 Etruscas[*](etruscos VG.), quibus iungi nisi aurei non debebant. purl diu fuere hi[*](hic d. ii Rv. a. D.); caelare eos primus instituit P. Claudius Pulcher bratteasque[*](bratteasque v et S. bracteasque VC. brattiasque GED. brati- r.) etiam philyrae dedit.

[*](Cic. de leg. II 24, 60.) Semper tamen auctoritas vel ludicro quaesitarum fuit. namque ad certamina in circum per ludos et ipsi descendebant et servos suos equosque[*](equosque S cum Salm. quosque ll.v. quis- que G. quique Hack.) mittebant. inde illa XII tabularum lex: qui coronam parit ipse pecuniave eius, virtutis suae[*](uirtutis suae Turnebus et P. -uti suae T. -utisue ll. J. -utis v. a. S. honoris uirtutisue R Schöll.) ergo[*](ergo om.E.) duitor[*](duitor H cum Gronovio. duitur V1Gd2J. du- uitur T. diuiditur d1f. arguitur rv. arduuitur R Schöll.) ei. quam servi equive meruissent, pecunia[*](pecuniam REv. a. G.) partam[*](partem Gd.) lege[*](lege v. legem ll.) dici nemo dubitavit . quis ergo honos? ut ipsi mortuo parentibusque eius, dum intus[*](intus REv. in rTf.) positus esset forisve ferretur, sine fraude esset inposita[*](inpositas (-tus G) alia VGd.). alias in usu promiscuo ne ludicrae quidem erant[*](er- rant RE.), ingensque et hinc[*](huic T. his (iis) v. a. G. hic H.) severitas. L. Fulvius argentarius bello Punico secundo cum corona rosacea interdiu e[*](e v. om. ll.) pergula sua in forum prospexisse dictus[*](adductus v. a. H. missus dT.) ex auctoritate senatus in carcerem abductus non ante finem belli emissus est. P. Munatius cum demptam Marsuae[*](marsiae V2v. a. Dal.) coronam e floribus capiti suo inposuisset, atque ob id duci eum in[*](eum in dREv. cum r.) vincula triumviri iussissent, appellavit tribunos[*](tribunos VdRv. tr. rD.) plebei[*](plebei ego. cfr. VII 101. XVIII 15. XXVIII 148. XXXIII 17. 18. plebi VdS. -bis Rv. pl. rD.), nec

intercessere illi, aliter quam Athenis, ubi comissabundi[*](comissabundi RfS. commiss- rD. comess- v.) iuvenes ante meridiem conventus[*](an conuentus post doctrinae ponendum?) sapientium quoque doctrinae frequentabant[*](frequentabantur Rd.). apud nos exemplum licentiae huius non est aliud quam filia divi Augusti, cuius luxuria[*](luxoria V1R.) noctibus coronatum Marsuam[*](marsua R.) litterae illius dei gemunt[*](diei gemunt U chrest. 211. degemunt D. describunt v. a. G. cfr. VII 150.).

[*](cfr. Plin. VII 50. Val. Max. IX 14, 3.) Florum quidem populus Romanus honorem Scipioni tantum habuit. Serapio[*](quod se- rapio d. quando serapio T. Suario v. a. G. an qui quidem Se- rapio?) cognominabatur propter similitudinem suarii[*](suarii dv. suari GED. suam V. sua R.) cuiusdam negotiatoris. obierat[*](obierat Freinshem. ad Flor. II 7,14. ob id erat ll. v. a. S.) in tribunatu [*](tri- bunatu ll.v. consulatu D cum U chrest. 212.) plebei[*](plebes Rd. plebi VH.) admodum gratus dignusque Africanorum familia, nec erat in bonis funeris inpensa[*](inpensas V. inmensas Gd.). asses ergo contulit populus ac funus elocavit, quaque praeferebatur[*](praeterfere- batur J. parte ferebatur v. a. G.), flores e prospectu omni sparsit.

[*](Ovid. Fast. V 360. Apicius I 4. Lucan. Phars. X 162. Martial. XIII 51. IX 94. (91). V 65.) Et iam tunc coronae deorum honos erant et larum publicorum privatorumque ac sepulchrorum et manium, summaque auctoritas pactili[*](factili VG. fict- f.) coronae, ut in Saliorum[*](ut in Saliorum coni. Turnebus. utilis aliorum RE. ut his al- V2d1T. ut is al- V1. uti sal- rJ. uti iis Sal- S. sutiles Sal- (al- G)v.) sacris invenimus sollemnes cenae[*](cenae ego. cenas ll. v. coenis B. eas J. fortasse distinguendum est ita: cenae transiere deinde.). transiere deinde ad rosaria[*](rosa- ria v. rosalia VGdE. nos alia R.), eoque[*](eoque Rdv. eo r.) luxuria[*](luxoria V.) processit, ut non esset gratia[*](grata D cum U l.l.) nisi mero folio[*](foliis V. filiu G. fiiius d1.) sutilibus[*](sutilibus v. -ilis Gd2RED. utilis r. sutili S. de mendi ge- nere haud infrequenti cfr. p. 376, 18. 377, 14. 154, 21.) , mox petitis[*](peritis VGd1.) ab India aut ultra Indos[*](indio VGd1.). lautissimum quippe habetur e nardi folio eas dari aut veste

Serica versicolori[*](uersicoloris REJ. -ores v. a. S.), unguentis[*](unguenti VGd.) madida[*](ma- didas dv. a. S.). hunc habet novissime exitum luxuria[*](luxuriaque RE.an exciderunt uoluptas diuitum?) feminarum.

Et apud Graecos quidem de coronis privatim scripserunt[*](scripserunt ego luc. 110 not. 64 (U 447). scripse- rem et R. -sere et rS. -sere v. an potius apud Graecos qui- dam.. scripsere et?) Mnesitheus atque Callimachus medici, quae nocerent capiti, quoniam et[*](et Rv. om. r.) in hoc est aliqua valitudinis portio, in potu atque hilaritate[*](in hilaritate d.) praecipue odorum vi[*](dist. ego.) subrepente fallaciter. scelerata[*](scelerata REG. -ratae VdTf. -rate G. -rata e S. (an -erata erat?).) Cleopatrae[*](cleopathra E. cleosathra R.) sollertia[*](sollertiae (sol-E) RE.). namque in apparatu belli Actiaci gratificationem ipsius reginae Antonio timente nec nisi praegustatos cibos sumente fertur pavore[*](pauorem S. sed cfr. IX 139. XI 123. ab ore REv. a. G.) eius lusisse extremis coronae[*](coronae Rdv. -na et G. -nis E. -nis et V.) floribus veneno inlitis[*](in- lictis R.) ipsaque capiti inposita; mox procedente[*](praecedente V.) hilaritate invitavit Antonium, ut coronas biberent. quis[*](quis REv. om. r.) ita timeret insidias? ergo concerptam[*](concerp- tam ego. -ta ll. v.) in scyphum incipienti haurire opposita manu: en ego sum, inquit illa, Marce Antoni, quam tu nova praegustantium diligentia[*](diligentias R.) caves; adeo mihi, si possim sine te vivere, occasio aut ratio deest[*](adest v. a. G. (saltem nō deest).)! inductam[*](inductum V2v (praemisso inde). eductam d (S).) custodiam[*](custodia G. e cust- v.) bibere[*](uiuere R.) iussit ilico expirantem [*](expirante REG.).

[*](Th. H. VI 6, 7.)De[*](de coronis v. a. G.) floribus[*](lacunam ego indicavi; exci- derunt fortasse generatim et diligentius (vel uberius): cfr. § 61. 64.)..... supra dictis[*](supra dictis VGTfRE. supra dictos d(?)H cum Grono- vio. extra supra dictos v. conieceram super praedictos coll. XXIII 59. XXI 44. XIV 44. XVII 165. VII 98. VI 66, sed cfr. CFW Müller p. 19.) scripsit Theophrastus apud Graecos; ex nostris autem inscripsere aliqui libros anthologicon, flores vero persecutus est nemo, quod equidem

inveniam. nec nos nunc scilicet coronas nectemus —id enim frivolum est—, sed de floribus[*](nec floribus R.) quae videbuntur digna memorabimus[*](memorauimus R.).

Paucissima nostri genera coronamentorum inter hortensia novere, ac paene violas rosasque tantum. rosa nascitur spina verius quam frutice, in rubo quoque proveniens, illic etiam iucundi odoris, quamvis angusti. germinat omnis primo inclusa granoso cortice, quo mox intumescente et in virides alabastros fastigato[*](fastigiato VC. cfr. ad XIX 70.) paulatim rubescens dehiscit ac sese pandit, in calice[*](calice ego. calices VGRE(S). -icis d(?)v. -icem D.) medio staminis[*](staminis ego. sui stanti ll. sui stan- tis v.) conplexa[*](conplexum D.) luteos apices. usus[*](uisus R.) eius in coronis prope minimus[*](nimius B coll. § 11.) est.[*](Homerus ψ 186.) oleo maceratur[*](maceratur dv. -ceretur VRE. -cetur G.), idque[*](id d.)iam[*](iam v. tam ll.) a Troianis temporibus Homero teste. praeterea in unguenta transit, ut diximus. medicas per se[*](modicas per se d. per se ut diximus medicas per se R.) artes praebet. emplastris atque[*](13, 9) collyriis inseritur[*](inseritur VdBas. insertitur G. inpellitur RE.an inter- ponitur? cfr. XX 163. imponitur v.) mordaci subtilitate, mensarum etiam[*](etiam om.dT.) deliciis perunguendis, minime noxia carie[*](ca- rie ego coll. Pausan. IX 41, 7. Blümneri technol. II 331. contra VdREv. om.GG.).

Genera eius nostri fecere celeberrima[*](celeberrimam VGT.) Praenestinam[*](praenesticam d.) et Campanam; addidere alii Milesiam, cuius[*](cuius ego. cui sit (ortum ex cuisu) ll. H. cuius sit v.) ardentissimus colos, non excedentis[*](excedenti H.) duodena folia, proximam[*](folia proxima G. proxima folia RE.) ei Trachiniam minus rubentem, mox Alabandicam[*](Alabandicam v. alb- ll.) viliorem, albicantibus foliis[*](filiis R.), vilissimam vero plurimis, sed[*](sed VGdH. uel rv.) minutissimis, spiniolam[*](spiniolam S. -neolam G. -nioiam GREv. a. B. spinis iam V. spinosam dVen.). differunt enim multitudine foliorum, asperitate, levore[*](leuiore VGE.), colore, odore.[*](Th. H. VI 6, 4.) paucissima quina folia, ac deinde

numerosiora, cum sit genus eius, quam centifoliam vocant, quae est in Campania Italiae, Graeciae vero circa Philippos , sed ibi non suae terrae[*](sine terrae d.) proventu: Pangaeus mons in vicino fert[*](fert dG. fere r. fere est v.) numerosis foliis ac parvis[*](an at paruis? cfr. Theophr.); accolae[*](unde accolae d(?)v. a. S.) transferentes conserunt[*](consen- serunt R.), ipsaque plantatione proficiunt. non autem talis odoratissima[*](odoratissima est R(?)v.) nec cui latissimum maximumve folium, breviterque indicium est odoris scabritia[*](scabritiae RE.) corticis.[*](Diosc. III 104.) Caepio Tiberii Caesaris principatu negavit centifoliam in coronas addi, praeterquam extremas velut ad cardines, nec odore nec specie probabilem. est et quae Graeca appellatur a nostris, a Graecis lychnis[*](lycinis VG.), non nisi in umidis locis proveniens nec umquam excedens quina[*](quina ego. cfr. § 16. quinque ll. v.) folia violaeque magnitudine , odore nullo. est et alia Graecula appellata, convolutis foliorum paniculis nec dehiscens nisi manu coacta semperque nascenti similis, latissimis foliis;[*](Th. H. VI 6, 5. C. VI 18, 3. Geop. XI 18, 3.) alia[*](alii RE.) funditur e[*](e om.VG.) caule malvaceo[*](maluaceo dREv. -atio r. -acio S.) folia oleae[*](oleae VdTv. olea RE. oleo G.) habente[*](habens v. a. G.)—mucetum[*](mucetum GdD (non apte coll. Theophr. H. IV 14, 3, qui locus a Plinio exscriptus est XVII 223). ucetum V. macetum RES. aceton codd. B. mosceuton vel moscheuton B. musceton v. no- men restitui vix poterit.) vocant—, atque inter has media magnitudine autumnalis, quam coroniolam [*](coroneolam Vv. a. S. (item v. 18).) appellant, omnes sine odore praeter coroniolam et in rubo natam. tot modis adulteratur.

Et alias vera quoque plurimum solo praevalet. Cyrenis odoratissima est, ideoque[*](id aeque d.) ibi unguentum pulcherrimum, Carthagine Hispaniae hieme tota praecox. refert et caeli temperies, quibusdam enim annis minus odorata provenit, praeterea omnis siccis quam umidis odoratior.[*](Tb. C. VI 18, 3. 5 extr. 6. Col. arb. 30, 2. (Varro I 35, 1). Pallad. III 21, 1. 3. (XII 11). Geop. XI 18, 5.) seri neque[*](seri naeq: V. seri nec Rv. a. S.) pinguibus vult neque[*](uult nec Rv.a.S.) argillosis locis nec riguis, contenta

roribus[*](roribus ego. cfr. Pliniana p. 33. ruribus VB. locis ruri- bus G. raribus RE. ribus dT. raris v. ruderibus D cum P.), proprieque ruderatum[*](ruderaceum VGdT.) agrum amat. praecox Campana est, sera[*](serra R.) Milesia, novissima[*](nouissima VGdT.cfr. XI 92. XVI 83. 102. XVIII 135. -sime rv.) tamen[*](tamen om.VGd.) desinit Praenestina. fodiuntur altius quam fruges, levius quam vites. tardissime proveniunt semine, quod in ipso cortice est, sub ipso[*](cortice—ipso om.VG.) flore, opertum lanugine. ob id[*](obit R.) potius caule conciso[*](inciso d.) inseruntur [*](inferuntur dv. ut feruntur (ferunt R)r.). et ocellis radicis[*](radicis om.RE.), ut harundo, unum genus inseritur pallidae, spinosae, longissimis virgis, quinquefoliae, quae Graecis altera est. omnis autem recisione atque ustione proficit; tralatione quoque, ut vites, optime[*](optime dv. optima (-tuma E)r.) ocissimeque provenit surculis[*](singulis R.) quaternum digitorum longitudine aut ampliore post vergiliarum occasum sata, dein per favonium translata pedalibus intervallis crebroque[*](crebro GRED.) circum- fossa[*](circumfossa v. circafossa d. circa fossam r.). qui[*](qui om.dT.) praecocem faciunt, pedali circa radicem scrobe aquam calidam infundunt germinare incipiente calice.

[*](Diosc. III 106. (Th. de od. 27).) Lilium rosae nobilitate proximum est et quadam cognatione unguenti oleique, quod lilinum[*](lilinum J. lilium ll. lirinon C. lilion v.) appellatur. interpositum[*](interpositum coni. H. et inpositum (et om.d) ll. v.) etiam maxime rosas decet, medio proventu earum incipiens.[*](Col. X 99. (Th. H. I 13, 2).) nec ulli forum excelsitas maior, interdum cubitorum trium, languido[*](longido R. longitudo V2.) semper collo et non[*](non om.R.) sufficiente capitis oneri. candor eius eximius foris[*](foliis foris v. a. H.) striati[*](stricti dT. striatis V2REv. a. H.) et ab angustiis in latitudinem[*](latitudine R.) paulatim sese laxantis[*](laxantibus v. a. H.) effigie[*](effigie dv. efficiae VG. efficaciae r.) calathi, resupinis per ambitum labris tenuique pilo[*](filo d(?) v. a. S.) et

staminis[*](staminis vet. Dal. semine ll. v. staminum S e marg. Dal. stamine J cum P.) stantibus in medio crocis. ita odor colorque duplex , et[*](et dREG. ut rv.) alius calicis[*](calicis alius om.RE.), alius staminis[*](stamines RE.), differentia[*](differentias E.) angusta[*](angusta ll. v. etiam gustu D (saltem et in gustu). an manifesta?). in unguenti vero oleique usu et folia non spernuntur. est flos non dissimilis illi in herba, quam convolvolum[*](conuoluulum dv. conuoluorum r.) vocant, nascens per frutecta, nullo odore nec crocis intus, candorem tantum referens ac veluti naturae rudimentum lilia facere condiscentis.[*](Th. H. II 2, 1. VI 6, 8.) alba lilia iisdem omnibus modis seruntur , quibus rosa, et hoc amplius lacrima sua, ut[*](sua et (pro ut) V.) hipposelinum , nihilque est fecundius una radice quinquagenos saepe emittente bulbos. est et rubens lilium, quod Graeci [*](appellant dT.)crinon[*](crimon E. crim R.) vocant, alii florem eius cynorrhodon[*](cinorodon V2. quin- V1.). laudatissimum in Antiochia ac Laudicea Syriae, mox in Phaselide. quartum locum optinet in Italia nascens.

[*](Diosc. III 106. Th. H. VI 6, 3. 8. 9. Diosc. IV 158.) Sunt et purpurea lilia, aliquando[*](quando VGd.) gemino[*](gemine Gd. gemne V.) caule, carnosiore tantum radice maiorisque bulbi, sed unius; narcissum vocant. huius alterum genus flore candido, calice purpureo. differentia a[*](a om.REv. a. B.) liliis et[*](est et REv.) haec, quod narcissis in radice folia sunt, probatissimis in Lyciae montibus. tertio generi cetera eadem, calix herbaceus. omnes serotini , post arcturum enim florent ac per aequinoctium autumnum.

[*](Geop. XI 20, 1 sqq.) Inventa est in his[*](in his et v. et in his ll. G.) et ratio inserendi[*](inferendi ll. v. infici- endi S cum P. malim serendi monstrifica; cfr. § 24. XXXIII 129. XV 97.) monstrificis hominum ingeniis. colligantur[*](colligantur Schneider (ad Theophr. H. VI 6, 7) e Geop. colliguntur ll. v. a. S.) namque mense Iulio scapi arescentis[*](arescentis T. -tes VGdEv. anascentes R.) lilii atque[*](lili atque D. liliaque (quae V)VGREv. lliiique (qui J)dTJ.) suspenduntur in fumo; dein nudantibus

se nodulis in faece nigri vini vel Graeci mense Martio macerantur, ut colorem percipiant, atque ita in scrobiculis seruntur heminis faecis circumfusis[*](circumseruntur fusis R.). sic fiunt purpurea lilia, mirumque tingui aliquid, ut nascatur infectum .

[*](Col. arb. 30, 1. X 101. Th. H. VI 6, 7. Col. IX 4, 4.) Violis honos proximus, earumque plura genera, purpureae, luteae, albae, plantis[*](satis d.) omnes, ut olus, satae. ex his vero, quae sponte apricis[*](opacis B e Diosc.) et macris locis[*](marinis locis G.) proveniunt, purpureae latiore folio, statim[*](statis R.) ab radice exeunti, carnoso[*](exeunti, carnoso ego coll. Theophr. carnosa (-ora R) exeunti RE. carnoso exeunt VB. carnosa exeunt rv.) solaeque Graeco[*](graeco om.dfS.) nomine a ceteris discernuntur, appellatae ia[*](ia B. ita ll. v.) et ab his ianthina[*](ianthina dB. iantina RE. iacinthina (hyac- v)rfv.) vestis. e[*](e VGdTH. se r. sed v.) sativis maxima auctoritas luteis; genera autem[*](autem VdTfRS. om.GSalm. is ED. iis v.) Tusculana et quae marina appellatur, folio aliquanto latiore, sed minus odorata[*](odorata ego. cfr. § 28 extr. -rato ll. v. (flore pro folio coni. Dal.)); in totum vero sine odore minutoque folio Calatina[*](calatina VGdT. -tiana r Brot. -thiana v.), munus[*](munus VGv. minus dEVen. mus R.) autumni, ceterae veris.

[*](Col. X 97. 307. Diosc. IV 58.) Proxima[*](lac. ego indicavi. exciderunt fortasse flore nec maiore.) ei caltha[*](caltha dC. calth V. cultha G. calta Ev. calta calta R.) est et[*](et om.Rv.) concolori[*](concolori REv. conculari d. conculcari VG. conchulari J. colore (et add. D) U 448. concolor Salm.)... amplitudine [*](amplitudini RE.). vincit numero[*](et numero Salm.) foliorum marinam quina[*](quina ego. quinque ll. v.) non excedentem ; eadem odore superatur. est enim gravi[*](graui ego. grauis ll. v.) caltha[*](caltha C. calta VdREv. culta G. calthae H e marg. Dal.), non leviore[*](leuiore VG. leuior ei d(?)REv.) quam scopam regiam[*](fcopum regium d.an florem regium? cfr. index.) appellant, quamquam[*](quamque VG.) folia eius olent, non flores.

[*](Athenaeus XV 41 p. 690d. Diosc. III 44.) Baccar[*](bacchar d(?)Dal.) quoque radicis tantum odoratae est, a

quibusdam nardum[*](nandum R.) rusticum appellatum. unguenta ex ea radice fieri solita apud antiquos Aristophanes, priscae comoediae poeta, testis est; unde quidam[*](quidam dRv. quidem r.) errore falso barbaricam [*](barbaricam ll. v. baccarida Salm. D. baccharicam U 449.) eam[*](ea Salm. illam T.) appellabant. odor est cinnamomo proximus. gracili solo nec umido provenit.[*](Diosc. I 9.) simillimum ei[*](ei v. et ll.) combretum[*](cobretum R. brentum U 450 coll. Athe- naeo; sed cfr. § 133 et index.) appellatur, foliorum exilitate usque in fila adtenuata et procerius quam baccar[*](baccara E. bacchar VGdDal.). haec sutilia[*](haec sutilia ego. haec sunt ll. S. nec haec sunt v. lacunam ante haec indic. J, tantum ad seqq. referens. nexui Salm. haec sunt unguenta D cum U 451; sed cfr. infra v. 12.) tantum. eorum[*](sed eorum REv. a. S.) quoque error corrigendus[*](regendus VGdTfcodd. Salm.) est, qui baccar[*](baccara R.) rusticum nardum appellavere. est enim alia herba sic cognominata, quam Graeci asaron vocant, cuius speciem figuramque diximus[*](12, 47) in nardi[*](nardis R.) generibus. quin immo asaron[*](assaron V.) invenio vocitari, quoniam in coronas non addatur.

[*]((cfr. § 19). Th. H. VI 6, 5. C. VI 18, 3. Diosc. I 25. Col. IX 4, 4. Solin. 5, 13. 38, 6.) Crocum[*](crocum—14 ad om.RE.) silvestre optimum. serere in Italia minime expedit, ad scripula usque singula areis decoquentibus . seritur radicis bulbo. sativum latius[*](laetius coni. H.) maiusque et nitidius, sed[*](sed ubique nec RE. sed nec ubique v. a. H.) multo lenius, degenerans ubique nec fecundum etiam Cyrenis[*](quirenis R.), ubi semper flores laudatissimi. prima nobilitas Cilicio et ibi in Coryco monte, dein Lycio e[*](Lycio e S. cfr. Diosc. lyciae VdTREBrot. liciae G. Lycio v.) monte[*](monte REv. om. rJ. (an Lyciae Olympio?).) Olympo, mox Centuripino[*](centumpinos R. centauripinos d.) Siciliae. aliqui Theraeo[*](The- raeo Salm. dhereo RE. hereo rTf. Phlegraeo B. Aegaeo Tur- neb. et P e Diosc. Heraeo Külb coll. IV 20. an et Aegaeo?) secundum locum dedere.[*](Diosc. I 25. Th. H. VI 6, 10. Seneca ep. 90, 15. Lucret. II 416.) adulteratur nihil aeque. probatio sinceri, si[*](sinceri si dBas. -ceris r. -ceri v.) inposita[*](inpositu R. -tum S.) manu crepitet[*](crepitet Salm. crepiti VG. crepit rf. crepat v. a. S. an crepet?) veluti fragile; umidum

[*](ceu umidum (.. cedit) Müller emend. IV 11.) enim, quod event adulteratione, sentit[*](sentit ego.cfr. 42. 134. XII 28. 129. XXII 63. XXXIV 143. XXXVII 176. sedit ll. cedit C. sedet v. silet S cum Turnebo. sidit Salm. sed est et coni. J.). altera probatio , si[*](post si inVerrore iterata sunt imposita manueripui eluti fragile—sedit) manu[*](manu om.VGdT.) relata[*](praelata RE. prolata v. a. S.) ad ora[*](odore Scaliger.) leniter faciem oculosque mordeat. est per se genus sativi blandissimum volgo[*](quod uulgo dT.), cum sit mediocre[*](medio candidum B.), dialeucon[*](dileacon RE2. (deli- v. a. B.) dilea E1.) vocant. contra Cyrenaico vitium, quod omni croco nigrius est et celerrime marcescit. optimum ubicumque quod pinguissimum et brevis capilli, pessimum vero quod situm redolet. Mucianus auctor est, in Lycia anno septimo aut octavo transferri in locum subactum atque ita degenerans renovari. usus eius in coronis nusquam; herba enim est folio angusto paene in capillamenti [*](capillamentis RE.) modum. sed vino mire congruit, praecipue dulci[*](dulce R. dulcae E.), tritum ad theatra replenda[*](an odore replenda?).[*](Th. H. VI 6, 10. (Varro I 35, 1. Pallad. III 21, 3). Geop. XI 26, 3. Homerus ξ 348.) floret[*](foret R.) vergiliarum[*](uergiliarum—13 florem om.R.) occasu paucis diebus folioque[*](folio qui V.) florem[*](floret Vd.) expellit. viret bruma et[*](et dRv. om. r.) colligitur ; siccatur umbra, melius etiam hiberna. carnosa et illi[*](est illi S e marg. Dal. sed respicitur fortasse ad § 25. conici possit et numerosa illi; cfr. Theophr. (πολλή) et § 43.) radix vivaciorque quam ceteris. gaudet calcari et atteri[*](adteri GD. alterri RE.) pereundoque[*](paedoque E1. paeudoque E2. pede quo Brot. e marg. Dal. pede pereundoque v. a. G.) melius provenit; ideo iuxta semitas ac fontes [*](fontesque (om. ac) dT.) laetissimum.