Naturalis Historia

Namque et chamaeplatani vocantur coactae brevitatis

Peregrinae et cerasi[*](ce- rasi F2v. cetera siRs. cerase DF1. -sae Ea) Persicaeque[*](persici (-si//// F1) quae F) et omnes quarum Graeca nomina aut aliena, sed quae ex iis[*](its Rs. his r C) incolarum numero[*](numero Rsv. nomine rz) esse coepere, dicentur inter frugiferas. in praesentia externas[*](externas RsF2. G. -na rv) persequemur a salutari maxime orsi.

[*](Th. IV 4, 2. 3. (Athen. III 26). Diosc. I 166. Verg. G II 127. Isid. XVII 7, 8. (cfr. Pl. XXIII 105). Sol. 46, 4 5.)Malus Assyria[*](assuria FE), quam alii[*](alias Eaz. al//// F1) Medicam vocant, venenis[*](uenenis RsF2v. ueneris (-ri D2z) r) medetur . folium eius[*](eiusRs(?)v. om. r) est unedonis intercurrentibus spinis. pomum ipsum alias[*](alius Rs) non manditur, odore praecellit[*](praecellit F2E2v. -llet r) foliorum quoque, qui transit in vestes una conditus[*](conditas D) arcetque animalium noxia. arbor ipsa omnibus horis pomifera est, aliis cadentibus, aliis maturescentibus, aliis vero subnascentibus. [*](Th. IV 4, 3. cfr. Pallad. IV 10, 16. 18. Sol. 46, 6.— Th. ib. 2 extr. Verg. G II 134.)temptavere gentes transferre ad sese[*](se Rsva.G) propter remedii praestantiam fictilibus in vasis, dato per cavernas radicibus[*](radicibus MRsv. -citus rz) spiramento, qualiter omnia[*](omni F1E2. -nis E1. om. a) transitura longius seri aptissime[*](aptissime Rs. art- rv) transferrique meminisse[*](emisisse F1E. -sset a) conveniet, ut[*](ut MRsv.del.F2. et r) semel quaeque[*](que quę Rsva.Bas. quem F1Ea) dicantur [*](dicantur MRsv. dicta- r). sed nisi apud Medos et in Perside nasci noluit. haec[*](haec zv. hoc ll) est[*](est autem cuius Rs (?)C)[*](et culentis F1E1. (a lac.) cuius grana Parthorum proceres incoquere diximus esculentis[*](11, 278)

[*](Verg. G II 121. 117. Herod. III 97. Th. IV 4, 6. Diosc. I 129. (Isid. XVII 7, 36).— (14) Herod. III 115.) Lanigeras[*](lanigeris M) Serum in mentione gentis eius narravimus , item Indiae arborum magnitudinem[*](magnitudine Rs). unam e peculiaribus[*](6,54) Indiae Vergilius celebravit hebenum, nusquam alibi nasci[*](enasci Rs) professus. Herodotus eam[*](ea Rs) Aethiopiae intellegi maluit[*](uice zva.G. om.Rs) in[*](in MRsFaG (J). om.Ezv (S)) tributi vicem regibus Persidis[*](p???sidis Rs) e materia[*](materia MRsS. -riae F2. -rie v. mariae r) eius centenas [*](ducentenas Herod.) phalangas tertio quoque anno pensitasse Aethiopas cum auro et ebore prodendo. non omittendum id[*](id—19 fuerit om. a) quoque, vicenos[*](uicenos Mv (J). uige-RsF2S. -gens r) dentes elephantorum grandes, quoniam ita significavit [*](eadem Rsva. Brot. (S)), Aethiopas ea de causa pendere solitos. tanta[*](tanta ebori MF2v. -ria F1. -rea Ez. iam. Tebori Rs) ebori auctoritas erat urbis nostrae CCCX anno; tune enim auctor ille historiarum[*](historiarum M. -iam (sto- Rs) eam rv) condidit Thuriis[*](thuriis F1B. -ris MD. -rius Ev. turis Rs. tyris F2superscr. Thurios Dittrich (prob. Fleckeisen) ann. phil. CXL p. 559. sed de condidit absolute po- sito cfr. XIII 88. XXV 5) in Italia, quo magis mirum est quod eidem[*](idem F1E) credimus, qui Padum amnem vidisset[*](nidisset F. n??? uid- E) neminem [*](nemine Rs. -ini Mva.Bas.)[*](dist. ego) ad id tempus Asiae Graeciaeque[*](graeciaeque (-quae M) MRsF2v. quae D1F1. que r) visum[*](uisum M1. -su M2. ut sibi Rs. aut (haud E) sibi DFEv). cognita[*](cognita M. -tum rv) Aethiopiae forma — ut diximus, nuper allata[*](allatam Mva. Bas.) Neroni principi[*](6, 181) —raram arborem Meroen[*](meraen M. a Meroe va. G) usque a[*](a sueneRsFE. ad Syenē va.G) Syene fine[*](fine MRsF2G. -nem rv) imperii per[*](per om.M)DCCCCLXXXXVI[*](DCCCC. MRsF2v (J). dCCC. EH. aCCC. F1d. ///CCC. D) p. nullamque nisi palmarum generis esse docuit. ideo fortassis in tributi[*](tribut//// F1. -tum E. -torum va. H) auctoritate tertia res fuerit hebenus.

[*](Sol. 52, 52.— Diosc. I 129. Th. IV 4, 6.) Romae[*](ea Fa) eam Magnus Pompeius triumpho[*](in triumfo (-pho v) Eva.S) Mithridatico ostendit. accendi Fabianus negat, uritur tamen odore iucundo . duo genera eius: rarum id quod melius, arboreum[*](arboreum MF2v. -rem r), purae[*](purae Madvig adv. crit. II p. 527. iure ll. mire (Salm.) S. tereti D coll. § 57. trunco v) et enodis[*](et enodis M. -di F2D. et nodi r. enodi v) materiae[*](materiae FEav. -ri M. -rie RsC) nigri splendoris ac vel[*](uel om.Rs) sine arte protinus iucundi, alterum fruticosum cytisi modo et tota India dispersum.

Est ibi et spina similis, sed deprehensa vel lucernis igni protinus transiliente.

Nunc[*](non FEa) eas exponemus[*](exponemus MRsS. -nam rv), quas mirata est Alexandri Magni victoria orbe eo patefacto.

[*](Th. IV 4, 4. (I 7, 3). cfr. Pl. VII 21. Strabo XV 694. Curt. IX 1, 10. Diod. XVII 90, 5. Arrian. h. Ind. 11, 7.— (18–20. 384, 3) Sol. 52, 47.— (cfr. Th. C II 10, 2).) Ficus ibi eximia[*](eximia MRsD2F2D. exilia rv. -ili J) pomo[*](pomo MRsJ. -ma F2E2zS (add. habet v). pimo r), se[*](sui MMadvig l. l.) ipsa semper serens[*](ferens RsFv (Bas.). ferens EzC. (a lac.). heret M2. eret M1. heres Madvig). vastis diffunditur ramis, quorum imi[*](imi MRsF2G.om r. r. pondera zv) in terram[*](terra Rs) adeo curvantur , ut annuo[*](ann////o F1. a nouo E) spatio infigantur novamque sibi progeniem[*](progeniem M. propaginem rv) faciant circa parentem in orbem[*](orbem RsF2G. -be M. -bes Ev. -bis DF1) quodam opere topiario. intra saepem eam aestivant pastores, opacam pariter et munitam [*](munitam MRsF2v. -tas r) vallo arboris, decora specie subter intuenti[*](/////uenti F1. id ue- E) proculve fornicato ambitu. superiores eiusdem rami in excelsum emicant[*](euocant Rs. -olant S errore)[*](sexaginta (pro -genos) ll.v. an XL? c fr. Th.) silvosa multitudine, vasto[*](uasto—20 latitudo om.Rs) matris corpore, ut LX passus pleraeque[*](pleraeque Mv (S). -rique r H) orbe colligant, umbra vero bina[*](bino E.spat. vac. inM) stadia[*](stadio periant (par- E2) F1E) operiant. foliorum latitudo peltae effigiem[*](effigie F2) Amazonicae habet;

[*]((5–7. 10–12) Th. IV 4, 5.) Maior alia pomo et suavitate praecellentior, 5 quo sapientes Indorum vivunt. folium alas avium imitatur, longitudine[*](longitu- dinem MRs) triun cubitorum, latitudine[*](latitudine MEav. -nem r) duum. fructum cortice emittit[*](emittit G. mi- ll. v (H)) admirabilem suci[*](sicut Rs) dulcedine[*](dulcedine MF2v. -nem r. add. et tanta ma- gnitudine J), ut uno quaternos satiet[*](satiet MRsF2v. -ient D2E2a. -ien r). arbori nomen palae, pomo arierae[*](arierae Mone. -ere M. -ene DFEa. -enae v. aritate Rs. cfr. index). plurima est in Sydracis[*](sidracis F. Syndracis C coll. VI 92), expeditionum Alexandri termino. est et alia simi- 10 lis huic, dulcior pomo[*](poma F1Ea) , sed interaneorum[*](inter- aneorum F2v. inter (om.Rs) arane- r) valetudini[*](ualetudini v. -ne (-nē Ea) ll) infesta[*](infesta edixerat F 2B. -sta dix- D2v. -ste dix- r). edixerat Alexander ne quis[*](ne quid ac minus Rs) agminis sui id pomum attingeret.

[*](Th. IV 4, 7. 8.— ) Genera arborum Macedones narravere maiore ex parte sine nominibus. est et terebintho similis cetera, pomo amygdalis, minore tantum magnitudine, praecipuae suavitatis, 15 in Bactris utique. hanc aliqui terebinthon[*](terebinthum Eava.S) esse proprii generis potius quam similem ei putaverunt. sed unde vestes lineas faciunt, foliis moro[*](moro D2F2v. odore Rs. mollo D1F1. -lli E. -llis a) similis, calyce[*](calice FEava.C) pomi[*](pomy FE. -mpi a) cynorrhodo[*](cinorhodo F2E. cino////F1. cy- norcho a) . serunt eam in campis, neque[*](nec va.s (J)) est gratior vinearum[*](uinearum P coll. Th. ullarum D2F2 (D). uilla- r H) prospectus . 20

[*](Th. IV 4, 11. Diosc. 11 188. Sol. 52, 50. 51. Isid. XVII 8, 8.) Oliva Indiae sterilis praeterquam oleastri fructus

Piperis arborem iam et Italia[*](italiam Rs) habet[*](habet RsF2v.om. r), maiorem myrto nec absimilem. amaritudo[*](amaritudine Ea. -nem z) grano[*](grano—10 simi- litudo om.Rs) eadem quae piperi musteo[*](musteo aB. -theo DFE. myrteo v. mur- D. cfr. n. luc. p. 22) credatur esse: deest tosta[*](costa F1E1a) illa maturitas ideoque et rugarum colorisque similitudo. adulteratur iunipiri[*](iunipiri RsJ. -peri rv (D)) bacis mire vim trahentibus; in pondere quidem multis modis[*](in - modis RsF2v.om. r).

[*](cfr. Diosc. I 171.)[*]((16) Diosc. I 132.) Est etiamnum in India piperis granis[*](granis ll. v. -ni Ven. cfr. n. luc. p. 23) simile quod vocatur caryophyllon[*](caryophyllon (Min ind.) S. gar- G. caro- phillon Rs 1. garioph- Rs 2. -phylon v. -fyllon F. -fillon E1. -filon E2. -filū a), grandius fragiliusque. tradunt in Indica loto[*](Indica loto (Oudendorp) J. -ca toto d2. -co loco RsD2F2. -cato r. -co luco v) id gigni. advehitur odoris gratia. fert et spina[*](spina RsF2G. in spinis rv(H). in spina J) piperis similitudinem praecipua amaritudine, foliis[*](magnitudine folii Rs) parvis densisque cypri modo, ramis trium cubitorum, cortice pallido , radice lata lignosaque, buxei coloris. hac[*](hanc Rs. haec C) in aqua cum semine excocta[*](excocta RsS.cfr. Diosc. -cepta rv) in aereo -vase medicamentum fit, quod vocatur lycion[*](lycion ea spina F2B. -one (licyone Rs) aspina rv).[*]((3) Pl. XXIV 125) ea spina et in Pelio monte nascitur adulteratque [*](adulteraque F1E1a) medicamentum, item asphodeli[*](asphodeli v. -dyli M. espodileno Rs. apodeli r) radix aut fel bubulum aut apsinthium[*](ab- sintium FE. absen- Rs) vel rhus[*](rus FEa) vel amurca. aptissimum[*](abtissimum F. absinthium Ea. -thium (Lycium B) aptissimum va.s) medicinae

[*](Diosc. I 111. Ps-Arrian. per. M. Erythr. 8.— (8) Diosc. II 104. Strabo XV 694 init. Ps-Arrian. ib. 14. Varro ap. Isid. XVII 7, 58. Sol. 52, 48. cfr. Sen. ep. 84, 4. Lucan. III 237.) Et macir[*](machir Rsva.) ex India advehitur, cortex rubens radicis magnae, nomine arboris suae. qualis sit ea incompertum habeo. corticis melle decocti usus in medicina ad dysintericos[*](dysen- tericos FEava.S) praecipuus habetur.

Saccaron[*](sccaron Mv. saccha- H. sactra- Rs. sacta- r) et Arabia fert, sed laudatius India. est autem mel in harundinibus collectum, cummium[*](commium F1E1a. gumm- E2va.S (passim)) modo candidum , dentibus fragile, amplissimum nucis abellanae magnitudine [*](magnitudinem F1Ea), ad medicinae tantum usum.

[*](34: Th. IV 4, 12.13. Strabo XV 722 extr. 723. (Aristobul. ap. Arr. anab. VI 22, 4. 7. 8).) Contermina Indis gens Ariana[*](ariane MJ. arriana EaDal.) appellatur, cui spina[*](cuius pina F1Ea. -us spina F2va.S) lacrima[*](lacrima MRsJ. -arum rv) pretiosa murrae[*](myrrae FEava.S) simili[*](similia Rs. -lis va. D. om.M), difficili[*](difficili MD.om. rvaccessus Rs) accessu propter aculeos [*](lac. coni. J coll. Th.; exciderunt fere magnitu- dinem non excedens (cfr. § 23)) adnexos[*](adnexos (Fels p. 56) D. -nixos M. anxio rv). ibi et frutex pestilens, . . . raphani, folio lauri, odore equos invitans[*](inuitans M. -ante (uita- E2) rv), qui[*](quae M) paene equitatu orbavit Alexandrum primo[*](dist. va. Bas. cfr. Th.) introitu. quod et in Gedrosis accidit item laureo[*](laureo MRsS. lario F1Ea. lauri F2. -rino v) folio.[*]((1) Onesicr. fr. 3 Mü.) et ibi spina tradita est, cuius liquor adspersus oculis caecitatem inferret[*](inferret (Chiffl.) S. -feret Rs 1D1F1. -fer M. -fert rv) omnibus animalibus, nec non et herba praecipui odoris, referta minutis[*](reperta minutas M) serpentibus, quarum ictu

[*](Diosc. I 80. Isid. XVII 8, 6.— (10) Ps-Arrian. per. m. Erythr. 37 extr.) Vicina est Bactriana[*](bactriana Mv (D). -nae Fa. -ne ES), in qua[*](uicina—qua b (post duab.) om. Rs) bdellium[*](bdelium M. bidell- F) laudatissimum [*](laudatissimum (-ma Rs) MRsJ. nominat- rv). arbor nigra[*](nigra M. -ra est RsVen. (S). est nigra rv (HD)), magnitudine oleae, folio roboris, fructu caprifici[*](caprificis FEa). ipsi[*](ipsa M1. -sis F.om.Eava.S) natura quae[*](naturaque RsFva.S) cummi. alii brochon appellant[*](brochon appellant alii om.M)[*](brochon Rs 2v. -cchon Rs 1. -con F. prochon a. -con Ez. (blochon Diosc.)), alii malacham[*](malachan Rs. -chram va. H) , alii maldacon[*](madelcon Diosc.), nigrum vero et in offas convolutum[*](conuo- luto M) hadrobolon[*](adrobolo Rs. hadrobolum Eva.Bas.). esse autem debet tralucidae[*](translucidae E2. -dum va.s) simile cerae, odoratum et, cum frietur[*](frietur MRsS. -ictur D1F1. -icetur F2. -icatur rv), pingue, gustu amarum citra acorem. in sacris vino perfusum odoratius. nascitur et in Arabia Indiaque et Media ac Babylone. aliqui peraticum vocant ex Media[*](per (. . r M) media MRs. per Mediam SJ) advectum. fragilius[*](fra- gilius MRsS. facil- rv (alac.)) hoc et crustosius amariusque[*](que-13 umidius om.F1Eva.G), at Indicum umidius et cumminosum[*](gumminosum MF2Brot. -narum Rs. -mmosum v). adulteratur amygdala nuce, cetera eius genera cortice et scordasti[*](scordasti MRsv. scorti r)—ita vocatur arbor aemulo[*](emula F2va.G(S)) cummi[*](& F2 commi F1E1 (alac.) .um. M. gummi E2va.S. gommis F2) —, sed deprehenduntur[*](de- prehendunt RsS. depraenduntur FE) semel quod[*](semel quot M. quod (et add.F2) semel RsF2v. quod esse mel r) dixisse et in ceteros[*](ceteras Ea) odores satis[*](satis est MD. sed cfr. XIII 31. VII 32. XVIII 36. (XXIII 39)) sit, odore, colore, pondere, gustu, igne[*](igni Rs). Bactrio[*](bractrio F1. Bactriano va.s) nitor siccus[*](sucus Rs. sicus F1. secus F2. suus P) multique candidi ungues, praeterea

[*](Th. IV 7, 5. 6. C II 5, 2. Aristobul. ap. Arr. anab. VI 22, 6. 7. (Megasth. ap. Antig. Car. 132 (147). Plut. qu. nat. I 911d).) Gentes[*](dist. ego) supra dictas Persis attingit. Rubro mari, quod ibi Persicum[*](an Persicum sinum? cfr. 13) vocavimus, longe in terrain[*](terrain MJ. -rra rv) aestus[*](aestuus FaD. -tiiuus E) agente[*](agents F2),[*](6,108) mira arborum natura. namque erosae[*](aerosae F2Dal. (errore). -ssae F1Ea) sale, invectis[*](inuictisque (om. ectis derel) M) derelictisque similes, sicco litore radicibus nudis polyporum modo amplexae steriles arenas spectantur. eaedem[*](aeaedem M1F. ead- Ea) mari adveniente fluctibus pulsatae resistunt inmobiles; quin et pleno aestu operiuntur totae, adparetque rerum argumentis asperitate aquarum illas ali[*](illas ali MD2av. milla salus Rs. illa soli r). magnitudo miranda est, species similis unedoni[*](unedonlis Fva.H. unde donis Ea), pomum amygdalis extra, intus contortis nucleis.

[*](Th. IV 7, 7. Herod. III 106 extr. Strabo XV 694 med. Nearch. ap. Arrian. h. Ind. 16, 1. (cfr. Pollux VII 75).) Tylos[*](tylo Rs. Hylos F1Ea) insula in eodem sinu est, repleta silvis qua spectat orientem quaque et ipsa aestu[*](quae. . . quaeque. . . aestuariis M) maris perfunditur [*](pro- funditur FEa). magnitudo singulis arboribus fici, flos suavitate[*](suauibatem (om. sqq. -16 asperitatem) Rs) inenarrabili , pomum lupino simile, propter asperitatem intactum omnibus animalibus, eiusdem insulae[*](an in insulae?) excelsiore[*](excelsiore v. -res Rs. -effiore r) suggestu lanigerae arbores, alio modo quam Serum: his folia infecunda, quae ni minora[*](quae nimiora Ea) essent, vitium poterant[*](pouerat Rs) videri. ferunt mali cotonei amplitudine cucurbitas, quae maturitate ruptae ostendunt lanuginis pilas, ex quibus vestes pretioso linteo faciunt.[*](cfr. Pl. XIX 14.)[*](Iuba fr. 58 Mü.—(4) Th. IV 7,8.)