Ab urbe condita

pergit ire sequentibus paucis in Metelli, et cum concilium ibi iuvenum, de quibus erat, invenisset, stricto super capita gladio “ mei animi sententia” inquit,

“ut ego rem publicam populi Romani non deseram neque civem Romanum deserere patiar;

si sciens fallo, me Iuppiter optimus maximus, domum, familiam remque meam pessimo leto adficiat.

in haec verba, Cacili, iures postulo ceterique, qui adestis; qui non iuraverit, in se hunc gladium strictum esse sciat.”

haud secie pavidi, quam si victorem Hannibalem cernerent, iurant omnes custodiendosque semet ipsos Scipioni tradunt

eo tempore, quo haec Canusii agebantur Venusiam ad consulem ad quattuor milia et quingenti pedites equitesque, qui sparsi fuga per agros fuerant pervenere.

eos omnes Venusini per familias accipiendos curandosque cum divisissent, in equites togas et tunicas et quadrigatos nummos quinos vicenos et pediti denos et arma, quibus deerant, dederunt,

ceteraque publice ac privatim hospitaliter certatumque, ne a muliere Canusina populus officiis vinceretur.