Res Rustica

Tabulatis insistere dormientem avem non expedit, ne suo laedatur stercore; quod cum pedibus uncis adhaesit, podagram creat. Ea pernicies ut evitetur, perticae dolantur in quadrum, ne teres levitas earum supersilientem volucrem non recipiat. Conquadratae [*](superponant a: -ent SA: -at c. ) [*](qualis c: qualem SA: qualos a. ) [*](vimineis c: -os SAa. ) [*](que SAac. ) [*](inbolare SA. ) [*](praedictis SAac. ) [*](et extrinsecus ac: om. SA. ) [*](ne a: neque SAc. ) [*](ad om. A. )

Haec erit cohortalis officinae dispositio. Ceterum cohors ipsa, per quam vagantur, non tam stercore, quam uligine careat. Nam plurimum refert aquam non esse in ea nisi uno loco, quam bibant, eamque mundissimam: nam stercorosa pituitam concitat. Puram tamen servare non possis, nisi clausam vasis [*]()in hunc usum fabricatis. Sunt autem, qui aut aqua replentur aut cibo plumbei canales, quos magis utiles esse ligneis aut fictilibus [*]()compertum est.

Hi superpositis opereulis clauduntur, et a lateribus super mediam partem altitudinis per spatia palmaria modicis forantur cavis, ita ut avium capita possint admittere. Nam nisi opereulis muniantur, quantulumcunque aquae[*]()vel ciborum inest, pedibus everritur. Sunt qui a superiore parte foramina ipsis opereulis imponant; quod fieri non oportet. Nam [*]()supersiliens avis proluvie ventris cibos et aquam conspurcat.

Cibaria gallinis praebentur optima pinsitum hordeum et vinacea 6 nec minus cicercula, tum etiam milium, aut panicum: sed haec ubi vilitas annonae permittit. Ubi vero ea est carior, excreta tritici minuta commode dantur. Nam per se id frumentum, etiam quibus locis vilissimum est, non utiliter praebetur, quia obest avibus. Potest etiam lolium [*](induuntur a: induunt SAc. ) [*](vasi a: vasis c: basis SA. ) [*](ligneis et (aut A) fictilibus S: ligneos aut fictiles ac. ) [*](aquae om. A. ) [*](quam SA: nam a: tam c. ) [*](vinacia SA: vicia ac. a I.e. chaff. )

nec tantum appetuntur iciunis. Cytisi folia semina-que maxime probantur, et sunt huic generi gratissima: neque est ulla regio, in qua non possit [*]()huius arbusculae copia esse vel maxima. Vinacea quamvis tolerabiliter pascant, dari non debent, nisi quibus anni temporibus avis fetum non edit: nam et partus raros, et ova faciunt exigua.

Sed cum plane post autumnum cessant a fetu, possunt[*]()hoc cibo sustineri. Attamen quaecunque dabitur esca per cohortem vagantibus, die incipiente, et iam in vesperum declinato,[*]()bis dividenda est, ut et mane non protinus a cubili latius evagentur, et ante crepusculum propter cibi spem temporius ad officinam redeant, possitque [*]()numerus capitum saepius recognosci. Nam volatile pecus facile custodiam pastoris decipit.

Siccus etiam pulvis et cinis, ubicunque cohortem porticus vel tectum protegit, iuxta parietes re-ponendus est, ut sit quo aves se perfundant. Nam his rebus plumam pinnasque emundant: si modo credimus Ephesio Heraclito, qui ait sues caeno,

cohortales aves pulvere vel cinere [*]()lavari. Gallina post primam emitti, et ante horam diei undecimam claudi debet: cuius vagae cultus hic, quem diximus, [*](possit ac: possint SA. ) [*](possunt edd: potest SAac. ) [*](declinato SAac: declinante edd. ) [*](possitque ac: possintque SA. ) [*](cinere om. SA. a The well-known Ionian philosopher of the late 6th century B.C. )

Habeat tamen etiam clausa oportet amplum vestibulum, quo prodeat, et ubi apricctur: idque sit retibus munitum, ne [*]()aquila vel accipiter involet. Quas impensas et curas, nisi locis,[*]()quibus harum rerum vigent pretia, non expedit adhiberi. Antiquissima est autem cum in omnibus pecoribus tum in hoc fides pastoris; qui nisi [*]()eam domino servat, nullus ornithonis quaestus vincet [*]()impensas. De tutela satis dictum est: nunc reliquum ordinem prosequemur.

Confecta bruma parere 6 fere id genus avium consuevit. Atque earum quae sunt fecundissimae, locis tepidioribus circa calendas Ianuarias ova edere incipiunt; frigidis autem regionibus eodem mense post idus.

Sed cibis idoneis fecunditas earum elicienda est, quo maturius partum edant. Optime praebetur ad satietatem hordeum semicoctum: nam et maius facit ovorum incrementum, et frequentiores partus. Sed is [*]()cibus quasi condiendus est interiectis cytisi foliis ac semine eiusdem, quae [*]()maxime putantur augere fecunditatem avium. Modus autem cibariorum sit, ut dixi, vagis binorum cyathorum hordei. Aliquid tamen admiscendum erit [*](post vagis add. terni vel c. ) [*](ne om. A. ) [*](post locis add. et SAa. ) [*](qui nisi Aac: quin si S. ) [*](vincet c: vigit A: vingit a: vineit S. ) [*](parare c: om. SAa. ) [*](sed is ac: et his SA. ) [*](post quae add. utraque ac. )

cytisi, vel si id non fuerit, viciae aut mihi. Curae autem debebit esse custodi, cum parturient aves, ut habeant quam mundissimis paleis constrata cubilia, eaque [*]()subinde converrat, et alia stramenta quam recentissima reponat.[*]()Nam pulicibus, atque aliis similibus [*]()replentur, quae [*]()secum affert avis, cum ad idem cubile revertitur. Assiduus autem debet esse custos et speculari parientes,[*]()quod se facere gallinae testantur crebris singultibus interiecta voce acuta.

Observare itaque dum edant ova, et [*]()confestim circumire oportebit cubilia, ut quae nata sunt recolligantur, notenturque quae quoque die sint edita, et quam recentissima supponantur glucientibus: sic enim appellant rustici aves eas quae volunt incubare; cetera vel reponantur, vel aere mutentur. Aptissima porro sunt ad excludendum recentissima quaeque. Possunt tamen etiam requieta supponi,

dum ne vetustiora sint quam dierum decem. Fere autem cum primum partum consummaverunt gallinae, incubare cupiunt ab idibus Ianuariis, quod facere non omnibus permittendum est; quoniam quidem novellae magis edendis, quam excludendis ovis utiliores sunt: inhibeturque cupiditas incubandi [*]()pinnula per nares traiecta.[*]()Veteranas igitur aves ad hanc rem eligi oportebit, quae iam saepius id fecerint;

moresque earum maxime pernosci, quoniam aliae melius [*](eaque ac: que S: quae A. ) [*](reponat ac: reponant SA. ) [*](post similibus add. animalibus ac. ) [*](quae om. SA. ) [*](speculari parientes ac: specularientes SA. ) [*](observare itaque dum edant ova et ac: observare dum edant ova itaque dum et S: observare idum edant ova itaque dum et A. ) [*](incubandi ac: incubando SA. ) [*]( per nares traiecta ac: per nasi et a S: per nasia et a A. )

Pulli autem duarum aut trium avium exclusi,[*]()dum adhuc teneri sunt, ad unam, quae sit melior nutrix, transferri debent, sed primo quoque die, dum mater suos et alienos propter similitudinem dignoscere non potest. Verumtamen servare oportet modum. Neque enim debet maior esse quam triginta capitum. Negant [*]()enim hoc ampliorem gregem posse ab una nutriri.