Res Rustica

Iam illud a principio nihil referre censent, quem locum conserant; immo etiam seligunt [*]()deterrimam partem agrorum, tamquam sola sit huic stirpi maxime terra idonea, quae nihil aliud ferre possit. Sed ne ponendi quidem rationem aut perspiciunt, aut perspectam exsequuntur. Tum etiam dotem, id est instrumentum, raro vineis praeparant; cum ea res, si omissa sit, plurimas operas nec minus arcam patris familiae semper exhauriat.

Fructum vero plerique quam uberrimum praesentem consectantur, nec provident futuro tempori, sed quasi plane in diem vivant, sic imperant vitibus, et eas ita multis palmitibus onerant, ut posteritati non consulant. Haec omnia vel certe plurima ex his cum commiserunt, quidvis malunt quam suam culpam confiteri; querunturque non respondere sibi vineta, quae vel per avaritiam vel inscientiam [*]()vel per neglegentiam perdiderunt.

At si qui [*]()cum scientia sociaverint [*]()diligentiam, non, ut ego existimo, quadragenas vel certe tricenas,[*]()sed ut Graecinus, minimum computans licet, inquit, amphoras vicenas percipient [*]() [*](sedeligunt S, Sobel. ) [*](inscientiam cM, vett. edd.: inscientia a: inscientia quae perdiderunt SA1: inscitia vulgo. ) [*](quis SAac: om. M. ) [*](sociaverit SAcM, vett. edd. ) [*](sic Gesn., Schn.: tricenas vel quadragenas certe ante Gesn.: tricenas v. c. ducenas SA: tricenas vel ducenas (decenas cM) certe acM. ) [*](percipiant SA1: percipiunt a: percipiet M. )

Nam ut amplissimas impensas vineae poscant, non tamen excedunt septem iugera unius operam vinitoris, quem vulgus quidem parvi aeris, vel de lapide noxium posse comparari putat; sed ego plurimorum opinioni dissentiens pretiosum vinitorem in primis esse censeo. Isque licet sit [*]()emptus sex, vel potius sestertiis octo milibus, cum ipsum solum septem [*]()iugerum totidem milibus nummorum partum, vineasque cum sua dote, id est cum pedamentis et viminibus, binis milibus in singula iugera positas duco, fit tamen[*]()in assem consummatum pretium sestertiorum viginti novem milium.

Huc accedunt semisses usurarum sestertia tria milia et quadringenti octoginta nummi biennii temporis, quo velut infantia vinearum cessat a fructu. Fit in assem summa sortis et usurarum triginta duorum milium quadringentorum octoginta nummorum. Quod quasi nomen si ut faenerator cum debitore ita rusticus cum vineis suis fecerit, eius summae ut in perpetuum praedictam usuram semissium dominus constituat, percipere [*]()debet in annos singulos mille nongentos [*]()quinquaginta sestertios nummos; qua computatione vincit tamen reditus septem iugerum, secundum opinionem Graecini, usuram triginta duorum milium quadringentorum [*](diligenter ratiocinatior SA1: diligenter ratiocinatio Sobel. ) [*](videre et id SA1: videt et id c. ) [*](sit licet SAa. ) [*](septem edd.: octo SAacM, vett. edd. ) [*](tamen SAacM, vett. edd.: tum vulgo. ) [*](praecipere c. ) [*](noningentos ac. )