Res Rustica

Tertio deinde cum pratum solidius ac durius erit, poterit etiam maiores recipere pecudes. Sed in totum curandum est, ut secundum Favonii exortum mense Februario circa Idus immixtis seminibus faeni macriora loca et utique celsiora stercorentur. Nam editior divus praebet etiam subiectis alimentum, cum superveniens imber aut manu rivus [*]()perductus sucum stercoris in inferiorem partem secum trahit. Atque ideo fere prudentes agricolae etiam in aratis collem magis quam vallem stercorant, quoniam, ut dixi, pluviae semper omnem pinguiorem materiam in ima deducunt.

Faenum autem demetitur optime ante [*](fuerit om. SA, edd. ante Lundström. ) [*](sic Lundström:conspissatum et herbis colligatum sit solum vulgo. ) [*](herbarum om. SA. ) [*](conducio S: conductio A. ) [*](rivos SA et R plerique, Lundström. )

Tunc demum convertemus et utrimque [*]()siccatum coartabimus in strigam atque ita manipulos vinciemus. Nec omnino cunctabimur, quo minus sub tectum congeratur, vel si non competet, ut aut [*]()in villam faenum portetur aut in manipulum colligatur, [*]()certe quicquid ad eum modum, quem [*]()debet, siccatum erit, in metas exstrui conveniet easque ipsas in angustissimos vertices exacui.

Sic enim commodissime faenum defendetur [*]()a pluviis, quae etiam si non sint, non alienum tamen est praedictas metas facere, ut si quis umor herbis inest, exsudet atque [*]()excoquatur in acervis. Propter quod prudentes agricolae quamvis iam inlatum tecto non ante componunt, quam per paucos dies temere congestum in se concoqui et defervescere patiantur. Sed iam faenisicia insequitur cura messis, quam ut recte possimus percipere, prius instrumenta praeparanda sunt, quibus fruges coguntur. [*](arescat SA. ) [*](caluit SAc. ) [*](siccari utrimqueom.SA:utrimqueUrsinus: utrunque R. ) [*](aut om. Schn. ) [*](manipulos colligatum Schn. ) [*](quo Ald., Gesn., Schn. ) [*](defenditur R, edd. ante Lundstr¯m. ) [*]( exsudet atque om. SA. )

Area quoque si terrena erit, ut sit ad trituram satis habilis, primum radatur, deinde confodiatur,1 permixtis paleis cum amurca, quae salem non accepit, et rigetur; 2 nam ea res a populatione murum formicarumque frumenta defendit. Tum aequata paviculis vel molarilapide condensetur et rursus superiectis paleis inculcetur atque ita solibus siccanda relinquatur.

Sunt tamen, qui prati subiacentem Favonio [*]()partem triturae destinant areamque demessa faba et iniecta [*]()expoliunt; nam dum a pecudibus legumina proculcantur, etiam herbae ungulis atteruntur, atque ita glabrescit et fit idonea frumentis [*]()area.

Sed cum matura fuerit seges, ante quam torreatur vaporibus aestivi sideris, qui sunt vastissimi per exortum 6 Caniculae, celeriter demetatur; 7 nam dispendiosa est cunctatio, primum quod avibus praedam ceterisque animalibus praebet, deinde quod grana et ipsae spicae culmis arentibus et aristis celeriter decidunt.

Si vero procellae ventorum aut turbines incesserunt,[*]()maior pars ad terram defluit; propter [*]()quae recrastinari non debet, sed aequaliter flaventibus iam satis, ante quam ex toto grana indurescant, cum rubicundum colorem traxerunt, [*](conficiatur SA. ) [*](et rigetur SA et R aliquot: extricetur Lundstrōm: extringetur R plerique, vett. edd.: aspergatur Ursinus: irrigetur Schoettgen, et maluit Gesn.: extergatur vulgo. ) [*](prati subiacentem Favonio Lundström, praeeunte Schn. in not.: pratis obiacentem fabonio (b in v mut. S) SA: pratis obiacentem favonio R: potius adiacentium fabalium vulgo. ) [*](lecta R, et vulgo ante Schn. ) [*](trituris Ald., Gesn., Schn. ) [*](ortum R, et vulgo ante Luivdström. ) [*](demetur SA. ) [*](incesserint R, edd. ante Lundström. ) [*](propter om. SA. )

Sunt autem metendi genera complura. Multi falcibus veruculatis atque iis vel rostratis [*]()vel denticulatis medium culmum secant, multi mergis, alii pectinibus spicam ipsam legunt, idque in rara segete facillimum, in densa difficillimum est. Quod si falcibus seges cum parte culmi demessa sit, protinus in acervum vel in nubilar [*]()congeritur et subinde opportunius solibus[*]()torrefacta proteritur.

Sin autem spicae tantummodo recisae sunt, possunt in horreum conferri et deinde per hiemem vel baculis excuti vel exteri pecudibus. At si competit ut in area teratur frumentum, nihil dubium est quin equis melius quam bubus ea res conficiatur et, si pauca iuga sunt, adicere tribulam et traheam[*]()possis, quae res utraque culmos facillime comminuit. Ipsaeautemspicaemeliusfustibuscuduntur [*]()

vannisque expurgantur. At ubi paleis immixta sunt frumenta, vento separantur. Ad eam rem Favonius habetur eximius, qui levis aequalisque aestivis mensibus perflat; quem tamen opperiri lenti est agricolae, [*](rostratis ac: nostratibus SAR, vett. edd. ) [*](nubilarium Ald., Gesn., Schn. ) [*](solidibus SA. ) [*](traheam Lundström: trahere SAR: traham vulgo. ) [*](cuduntur SA, Schn.: tunduntur R, Lundström, et vulgo. a Cf. Columella on olives (XII. 52. 18): Plerique agricolae crediderunt, si sub tecto baca deponatur, oleum in tabulato grandescere; quod tam falsum est quam in area frumenta crescere. b Commentators are uncertain as to the nature and use of these implements. Festus (111 L) defines mergae as forks for lifting grain; so called because in the hands of the reaper they plunge into the grain just as diving birds (mergi) dive )

Itaque in area detrita frumenta sic sunt aggeranda ut omni flatu possint cxcerni. At si compluribus diebus undique silebit aura, vannis [*]()expurgentur, ne post nimiam ventorum segnitiem vasta tempestas inritum faciat totius anni laborem. Pura deinde frumenta, si in annos reconduntur, reteri [*]()debent, nam quanto sunt expolitiora, minus a curculionibus exeduntur; sin protinus usui destinantur, nihil attinet repoliri, satisque est in umbra refrigerari et ita granario inferri. Leguminum quoque non alia cura est quam reliquorum frumentorum, nam ea quoque vel [*]()statim absumuntur vel conduntur. Atque hoc supremum est aratoris emolumentum percipiendorum seminum quae terrae crediderit. [*]()