De Senectute

Cicero, Marcus Tullius

Cicero. Cicero, Marcus Tullius. De senectute; De amicitia; De divinatione. Falconer, W. A., editor. Cambridge, MA. Harvard University Press. London. William Heinemann Ltd. 1923.

At memoria minuitur. credo, nisi eam exerceas, aut etiam si sis natura tardior. Themistocles omnium civium perceperat nomina; num igitur

p.30
censetis eum, cum aetate processisset, qui Aristides esset Lysimachum salutare solitum? equidem non modo eos novi qui sunt, sed eorum patres etiam et avos, nec sepulcra legens vereor, quod aiunt, ne memoriam perdam; his enim ipsis legendis in memoriam redeo mortuorum. nec vero quemquam senem audivi oblitum, quo loco thesaurum obruisset. omnia quae curant meminerunt, vadimonia constituta, quis sibi, cui ipsi debeant.

quid iuris consulti, quid pontifices, quid augures, quid philosophi senes? quam multa meminerunt! manent ingenia senibus, modo permaneat studium et industria, neque ea solum claris et honoratis viris, sed in vita etiam privata et quieta. Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit; quod propter studium cum rem neglegere familiarem videretur, a filiis in iudicium vocatus est, ut, quem ad modum nostro more male rem gerentibus patribus bonis interdici solet, sic illum quasi desipientem a re familiari removerent iudices. tum senex dicitur eam fabulam quam in manibus habebat et proxime scripserat, Oedipum Coloneum, recitasse iudicibus quaesisseque num illud carmen desipientis videretur,

quo recitato sententiis iudicum est liberatus. num igitur hunc, num Homerum Hesiodum Simo-

p.32
niden Stesichorum, num quos ante dixi Isocraten Gorgian, num philosophorum principes, Pythagoram Democritum, num Platonem Xenocraten, num postea Zenonem Cleanthem, aut eum, quem vos etiam vidistis Romae, Diogenem Stoicum coegit in suis studiis obmutescere senectus? An in omnibus studiorum agitatio vitae aequalis fuit?

Age, ut ista divina studia omittamus, possum nominare ex agro Sabino rusticos Romanos, vicinos et familiaris meos, quibus absentibus numquam fere ulla in agro maiora opera fiunt, non serendis, non percipiendis, non condendis fructibus. quamquam in aliis minus hoc mirum est, nemo enim est tam senex qui se annum non putet posse vivere; sed idem in eis elaborant, quae sciunt nihil ad se omnino pertinere:

  1. serit arbores, quae alteri saeclo prosint,
ut ait Statius noster in Synephebis.

nec vero dubitat agricola, quamvis sit senex, quaerenti cui serat respondere:

dis immortalibus, qui me non accipere modo haec a maioribus voluerunt, sed etiam posteris prodere.

et melius Caecilius de sene alteri saeculo prospiciente, quam illud idem:

  1. edepol, senectus, si nil quicquam aliud viti
  2. adportes tecum, cum advenis, unum id sat est,
  3. quod diu vivendo multa quae non volt videt.
p.34
Et multa fortasse quae volt, atque in ea, quae non volt, saepe etiam adulescentia incurrit. illud vero idem Caecilius vitiosius:
  1. tum equidem in senecta hoc deputo miserrimum,
  2. sentire ea aetate eumpse esse odiosum alteri.
iucundum potius quam odiosum!