Tusculanae Disputationes
Cicero, Marcus Tullius
Cicero. M. Tulli Ciceronis. Scripta Quae Manserunt Omnia. Pohlenz, M, editor. Leipzig: Teubner, 1918.
Verba graeca, quae in lemmate posita asterisco notata sunt, non nisi latine reddita leguntur.
'Abla/beia (innocentia) 325 17
adesse (parei=nai) 368 18 411 17 al.
adest et urget malum[*](cf. Rabbow, Antike Schriften iiber Seelenheilung und Seelenleitung Leipzig 1914 p. 149.)) 332 1 adfectio (dia/qesis) 302 22 320 23 325 17 368 2 375 16–26 377 25 387 7 19 422 27
(
habitus aut adfectioe(/cis) 375 16
(kata/sthma Metrodori) 417 8 adfectus animi (h)=qos Plato Rep. 400d?) 42524–7
nihil adfirmare (Academicorum) 269 3
adflictatio (a)/sh) 398 1
*a)dia/foron v. interest
nihil admirari 339 9 441 10
adpetere (in universum = e)fi/esqai, diw/kein, o)re/gesqai) 245 26 310 28 326 3 367 24 395 16[*](cf. fin. V44 et Rob. Fischer, de usu vocabulorum apud Ciceronem et Senecam Graecae philosophiae interpretes. Freiburg 1914 p. 18. 82 (de substantivis ab adpetendo derivatis p. 76 sqq.).))
adpetentia (di/wcis) 368 24
adpetitio (o)/recis) 329 18 367 13 378 11
(o(rmh/) 371 22. 23
adpetitus (o(rmh/) 366 24 384 10 391 9 393 10
adsciscere 295 16
adsensio (rugkata/qesis) 368 26 401 16
aegritudo lu/ph (348 15). de aegritudine lenienda est l. III (div. II 2), § 24–75 kri/sis, 7683 i)atrei/a — definitio 329 23 368 5. 12 — species 35917 368 17 369 11–370 11 — iniuria a Peripateticis defenditur 383 5–19 ˜ 389 11–23 — curatio 391 12 39323 — cf. etiam 378 20 380 25 403 1
aegrotatio (a)rrw/sthma) 372 12sqq. 373 15 375 8 377 8
aemulatio (zh=los) 369 18 — iniuria a Peripateticis defenditur 383 17 ˜ 389 12
Platonis qumo\n significat 240 5
* a)h/r aer (regio caeli) 239 8–13
anima (elementum) 227 9–12
aerumna (o)du/nh St. fr. III 412?) 370 6
alacritas v. h(donh/
*ai(rei=sqai v. expetere (petere 445 19)
*a)lupi/a (Hieronymi) dolore vacare 287 16 — vacuitas doloris 442 25
amentia 320 24 379 5 402 26
amicitia 353 29 398 6 432 12 437 10
amor 396 15–399 26
amor sui 353 27
angor (a)/xqos) 370 4 — distinguitur ab anxietate 374 11 389 27
anima v. a)h/r
= yuxh/ 228 10 (
animum vel animam), 236 1 et 289 12 in poetarum versibus
animus quid sit sec. varios philosophos 226 27–229 8 cf. 237 24–239 4 — immortalis I § 26–35 50–71 77–81. — animorum post mortem sedes ac beata sors I § 36–49 72–76. — divinus I § 52 56–70 cf. 436 8. — in capite est 253 7. — animi bestiarum 258 7
tres partes habet sec. Platonem 227 25, duas (logiko\n et a(/logon ) sec. Pythagoram et Platonem 366 12 et Panaetium 305 16sqq.
antiquitas 231 2
a)nti/xqwn 252 13
*a)pa/qeia v. indolentia
(saepius 'vacare perturbatione' sim.)
*a)paqh/s perturbatione omni vacuus, vacare sim. 362 12 424 2 365 1 380 7sqq. 412 10 426 8 al.
* a)poni/a v. dolor
* a)prosdo/khton necopinatum, inopinatum, insperatum, inprovisum, novum 332 6 333 3 343 25–345 18 355 21 380 1 390 8 441 11
* a)rxh/ v. stoixei=on initium, principium
a(rmoni/a intentio 227 18
harmonia 229 23 238 13–16
a)rrw/sthma 372 13 cf. aegrotatio artes 218 29
aspernari oppon. adsciscere 295 16 305 9
aspernari rationem, aspernatio (a)postre/fesqai) v. lo/gos
astra, sidera, stellae 239 29 248 27 252 3 sqq. 435 12
* a)/tomoi atomi (vel atoma) 229 7 247 17 303 25
corpuscula 229 5
corpora individua 238 21
* au)ta/rkhs v. contentus
avaritia 373 5. 24 392 4
avocatio a cogitanda molestia (Epicuri) 334 25 336 3
a)ci/wma, pronuntiatum 224 18
Beatus notio 417 21 — beatus quis sec. Epicureos 288 6 337 18 al., sec. Stoicos 379 19, sec. Peripateticos 443 22 — beatus a)paqh/s 412 4–22 al. — beatus beatior esse non potest 415 2 – beata ˜ beatissima vita 414 20 sqq. 419 29 422 5 425 21 427 20 439 6 442 1 — beata vita in una virute posita 295 3 420 16 421 1423 11
cf. bonus, virtus
bene ˜ beate vivere 409 29 410 5 ac ppassim in l. V, velut 428 4–10
bestiae 421 12–21 448 17 — opp. homo 245 27 258 7 440 12 —
bibliotheca 283 2
bonus = omnibus virtutibus instructus, sapiens 417 17–19 (428 15) — omnes boni beati 41716 ac passim usque ad 4397 (negaverat auditor 410 27)
bonum nihil nisi quod honestum (virtus), malum nihil nisi quod turpe (vitium, culpa) 295 11 336 1 356 18 357 29 413 7sqq. 414 5 417 5 419 23 424 5425 17 (sec. Stoicos), 312 15 (sec. Posidonium), 420 5 (etiam sec. Platonem) — bona omnia quae natura adsciscit, sed cum virtute comparata reliqua perexigua 295 14sqq. cf. 314 22 358 2 458 7(458 7) — bona animi 434 17 437 15 — bona animi, corporis, externa (fortunae) 357 8 414 17 416 11 427 14, = tria genera bonorum sec. Peripateticos 393 6 415 6.21 422 9 438 26 443 3, contra quos disputatur 424 5–425 17 — corporis et externa bona appellantur tantum bona 439 4 cf. 458 5. 11 — summum bonum Epicuri voluptas 338 8 343 12 417 8 al., summum malum dolor v. dolor
de summo bono libri philosophorum 413 12, Epicuri 339 8 cf. finis
bou/lhsis, voluntas 367 13
Caecitas 35817 453 20–456 6
caelum 239 18 247 22
carere 262 2–263 7. 22
cautlo, cavere (eu)la/beia) 367 26 395 21
cerebrum 227 5 229 20 238 7 247 17
xara/v.h(donh/
xrh/simos 325 13
cogitatio = excogitatio 250 17
commentatio (mele/th) 255 12 301 27 335 13 cf. 332 20
commoda (proprie eu)/xrhsta, sed fere = prohlme/na, Fischer p. 56) 458 11
conatus (e)pibolh/) 398 5
congruere v. o(mologoume/nws
conscientia 313 25 383 11
consensus omnium (gentium) 232 20 234 22 235 7
consentaneus, consequens, conveniens (de constantia doctrinae) 304 10 414 5 415 17.18 416 12.16 419 24.27 442 2 cf. 435 7 257 18
consolatio 275 16 335 21 344 22 345 5–348 8 354 5 355 14–357 26
constantia
id est sanitas animi(fere o(mologi/a) 322 8 320 20 326 4 366 15 366 21 = 384 11 (summetri/a? cf. St. fr. III 462) 379 15 380 10–390 7 391 29 401 20
cf. constans 326 12 388 10 389 6 392 19 426 9 439 16 et v. o(mologou/menos
constantia doctrinae 415 2 416 11.16 417 16 419 1–29 438 20
constantia, constanter = eu)pa/qeia eu)paqw=s 368 7 367 12.20
consuetudo = e)qismo/s 298 7 299 11 300 24 301 3. 17.27 306 24 438 11
= sunh/qeia 236 9 273 23 et (sermonis) 319 24 321 15 324 2 327 17
contentio (to/nos), se continere 296 2 307 22 310 23 314 6
contentus (au)ta/rkhs): virtus ad beate vivendum se ipsa con
contractio, contrahi (sustolh/, suste/llesqai) 263 26 368 4.6. 13 395 15.24
contractiuncula 359 8
in contrarias partes disserere 284 3
conturbatio (species metus) 370 19
(latiore sensu) 372 6
conveniens v. consentaneus et o(mologou/menos
cor 226 28 229 20 2386 247 17
corpus v. a)/tomoi, stoixei=on
corpusculum v. a)/tomoi
cupiditas v. e)piqumi/a
cupiditas gloriae (filodoci/a 373 6 401 11 314 4
culpa 336 1 344 8 354 8 402 9
Declamitare, declamatio 220 23
declinatio (e)/kklisis) 367 25
decorum (= honestum) 295 17
dedecus 286 20 287 22 294 9–17 305 12
delectatio (kh/lhsis) 370 23
demntia 320 24 321 7 386 27
depravari (diastre/fesqai) 316 16
desiderium (= po/qos) 371 12 275 15 al.
(= cupiditas) 379 17 al.
desperatio (a)qumi/a) 370 10
deus mens soluta et libera 251 2
moderator mundi 251 18 253 3 — deorum vita 249 25 — deos esse omnes consentiunt, quales sint, ratione discendum est 232 12 235 5 243 9 — pravae vulgi de dis sententiae 232 15 — di olim homines 231 15 233 23, etiam di maiorum gentium 232 1 — deorum iudicia de morte 276 3
* dia/xusis profusa hilaritas 368 23, ecfusio 395 15
dialectica 224 15
dialectics 371 16
dies medetur dolori 336 11 344 9345 4 347 4 354 17 380 22
diffidentia (a)pisti/a) 401 16
dignitas (a)ci/a) 425 2
discordia 371 11
doctrina ap. Romanos 218 7 361 15
dolor a) po/nos (motus asper in corpore alienus a sensibus 297 25) cf. totum libr. II qui est de tolerando dolore (div. II 2) — dist. a labore 297 22 — philosophorum de eo sententiae 287 10sqq. — contra naturam est, sed minus malum quam dedecus 294 29296 3 — tolerabilis 439 8–440 19 — ratio tolerandi 302 12–315 10
summum malum sec. Aristippum 287 12, summum vel solum malum sec. picurum 287 13 294 14 304 6 343 1 416 25 418 26 437 26. — consolatio doloris sec. Epicurum 303 10sqq. 445 2 456 26
b) animi dolor = aegritudo 329 1 348 19,
dolor corporis — animi 348 15–19
c) aegritudinis species 370 7 dolore carere, non(nihil) dolere = a)poni/a 338 9 341 22sqq.
*do/ca plerumque = opinio, sed etiam = opinatio, v. opinio
Eculeus 410 7.18 411 2
cf. rota 415 25 et Phalaridis taurus
* h)donh/ a) Epicuri voluptas 288 23 335–342; eius summum bonum 416 19 437 27 442 24 al. — h(donh\ katasthmatikh/ 338 9 341 22sqq. — singulae voluptates 446 25 447 23
b) Stoicorum pa/qos 329 15 voluptas gestiens, id est praetermodum elata laetitia, 328 27 inmoderata laetitia, quae est voluptas animi elata et gestiens
voluptas 369 8 370 21 sqq., v. gestiens 329 15. 20, v. inanis 412 14 (iactatio voluptas gestiens et se efferens insolentius 371 5)
laetitia 366 28 367 5 368 14 372 26 394 22 395 9–396 13 (395 19 malis alienis voluptatem capere laetitiae), laetitia gestiens 365 15 367 8. 22 (vel nimia) 379 4 395 13 423 26 (cf. 412 2 inani laetitia exultans et temere gestiens), l. futtilis 412 6, l. impotens 412 19
inanis alacritas, id est laetitia gestiens 379 4, cf. alacritate ecferetur 378 15, alacritate futtili (insolenti) gestiens 379 17. 423 20, sine alacritate futtili (ulla W) 426 10
gestire, gestiens (sine subst.) 319 25 (gestire, laetari) 392 22
voluptatis partes 369 8 370 21–371 6
*xara/ (Stoicorum eu)pa/qeia) est gaudium 367 21 395 23 (docendi causa a gaudio laetitiam distinguimus), Epicuri
xara/ = laetitia mentis 338 25 efferri (e)pai/resqai h(donh=), elatio 328 28 329 16 367 24 368 15 378 15 379 21 395 18. 25 411 13 412 2.14. 19 — se efferre 396 13, (de iactatione) 371 5
*ei(marme/nh 436 12
eloquentia 249 13 281 9
e)ndele/xeia 246 16 v. notio
e)ndele/xeia (rectius e)ntele/xeia) 229 1
*e)piqumi/a
a) Epicuri cupiditatum genera 446 15–24
b) cupiditas ap. Platonem pars animae (˜ e)piqumhtiko/n) 228 1.2 240 5 366 16
c) Stoicorum pa/qos cupiditas, quae recte vel libido dici potest 329 17 cf. 378 12 382 16 389 25, libido vel cupiditas effrenata 367 17 — cupiditas nominatur 318 23 373 2 393 4 395 16 431 12 3793 (c. avide semper aliquid expetens) al. (inprimis gloriae, pecuniae cupiditas) plerumque libido (velut 329,20 368 17 382 14)
libidinis partes 369 10 371 6 12 — libido dist. ab indigentia 371 13–18 — iniuria a Peripateticis defenditur 382 15 388 24
*h/qikh/ philosophia quae est de vita et de moribus 32010 cf. 37724 4093, ratio bene vivendi 435 5 436 15–25
eu)la/beiav. cautio
*eu)emptwsi/a v. proclivitas
exanimatio 370 18 (367 28)
excandescentia, qu/mwsis 371 8
excogitatio (cf. cogitatio) 248 13
exempla(in consolatione)346 2348 8 393 22
exercitatio 298 17–301 27 438 11
exercitus unde dictus 298 24
*e)cesthke/nai v. potestas
exhalatio (ai(reto/n) 239 20
exilium 358 15 451 26–453 12
expers rationis v. lo/gos
expetendum ai(reto/n 373 16.25 424 27 435 5 438 21 447 10 450 25
expetere, plerumque de recta adpetitione, sed 379 3.17 de cupiditate dictum (Fischer p. 19)
extremum in bonis 436 19
Facilitas 375 3
fama popularis 274 21 313 8 318 5 425 9
v. gloria
felicitas (successus, non eu)daimoni/a cf. Fischer p. 37) 443 26
fidens 324 1
fidentia, pi/stis 401 14
finis bonorum sec. singulos philosophos 442 22–443 11 444 10, sec. Epicurum 416 19, sec. Stoicos 441 15
fines bonorum et malorum 402 20
Ciceronis liber IV de finibus 419 6 (cf. 458 24)
flabile (a)erw=des) 250 15
foramen (po/ros) 241 18
farmido 370 20
fortis 324 1–23 392 21
fortitudo 303 1 336 20 et (add. magnitude animi, patientia) 296 11 439 14 440 22 — definitiones Sphaeri et Chrysippi 387 6–20 cf. 422 27, Peripateticorum 384 14 — ira non eget (ca. Peripateticos) 381 28–382 15 384 15–387 27 — repugnat aegritudini 324 1–23
fortuna 260 17 261 24 274 2 314 27 342 25 354 7 357 8 380 5 413 21 414 18 415 8 416 8–417 10 418 16 422 16 437 14 438 5 457 18
frugi, frugalitas v. swfrosu/nh
fugere opp. adpetere 245 26, expetere 435 5 373 19, sequi 367 9
furor dist. ab insania 321 24 sqq. (confunduntur 387 2–6 399 28 et 400 14 al.)
Gaudium (xara/) v. h(donh/
genus v. stoixei=on, bonum
geometrae, -tria, -trica 412 27 219 9 454 24 246 4.7
gestire v. h(donh/
gladiatores 301 21 384 20sqq.
gloria virtutis umbra 264 16 274 8 317 25
gloria vera-falsa 274 21 317 18 sqq.
gloria popularis 317 18 450 24 (450 15–451 24)
cupiditas gloriae v. cupiditas
Homo contemplator caeli 252 23 — divina mente praeditus 253 2 421 21 — opp. bestiae v. bestiae
humana condicio lexque vitae sim. 225 2 333 6 335 13 347 11348 8 356 15 379 19 391 29 393 14 — humana humane ferenda 335 24 346 19 321 29
honestum (kalo/n) solum vel summum bonum v. bonum — honesta vita beata 425 23sqq., inprimis 427 4–8 434 23 443 11444 7 — libri de honesto 413 12
honestas (re non discernitur ab honesto, Fischer p. 10) legitur inpr. in enumeratione finium 443 5.6 444 6, cf. honestatem expetere sim. 317 19 310 28 314 26 al.
honor 346 14
humatio 235 11 270 14–273 25
Iactatio 371 5 (v. h(donh/)
ide/a (
species) 246 21 249 25
igniculi (rationis) 316 15
ignis, igneus 227 13 247 18.20 250 6 237 19 250 15 253 10
ignominia 358 25
sibi imperare 305 13 308 19
impetus (fere = o(rmh/, Fischer p. 80) 311 2 411 13
inbecillus, inbecillitas (a)sqenh/s, -eia) 368 26 375 8 381 16 391 27 394 14 323 9
indigentia (spa/nis) 371 12. 17
individuus v. a)/tomoi
indolentia (a)pa/qeia) 323 2
(a)oxlhsi/a Diodori) 443 6
Induclio animi 296 3
inferi 221 10 235 9 242 2sqq.
ingemescere quando liceat 309 14sqq.
ingeniosus 258 12 377 2–5
inhospitalitas 373 12 374 1
inimicitia (ko/tos) 371 10
initlorum indagatio 435 19
innocentia (a)bla/beia) 325 15
inopinatus, inprovisus, insperatus v. a)prosdo/khtos
inpotentia 378 12
insania 318 13 320 6. 12 sqq. 321 24sqq. — dist. a furore v. furor cf. etiam ira
insanitas 320 13 321 7
insipientes insaniunt 318 14 320 18 321 7 387 27 (sed. cf. 376 8)
insipientia 321 6—summum malum 351 20
intemperantia 371 20 381 20 392 3
intentio animi 309 6. 19 314 1
int. = a(rmoni/a 227 17 238 1
nihil interest (a)dia/foron) 295 2
interitus 253 20
interpretari-vertere 338 18 293 21
inventio 248 13 253 4
inveteratus (opp. recens) 331 5 336 9 344 28 373 4 380 22 371 10
inveteratio 402 12
invidentia 327 10 328 2 368 28 369 12 395 19
ira a) qumo/s Platonis 227 27 366 16
b) Stoicorum pa/qos definitur 371 7, brevius (ulciscendi libido) 4014 321 18 — initium insaniae 386 19 399 28 400 28 — iniuria a Peripateticis defenditur 381 28–382 15 384 15388 23 400 27–401 10 — voluntarla 401 9 — elus remedia 399 27–401 10
iracundia (o)rgilo/ths) et ira distinguuntur 374 11 389 26, confunduntur 321 18 ˜ 401 4 cf. 385 19. 25.27
iudicium (kri/sis) 348 14 349 23 359 4 368 9 376 2. 12 —- voluntate et iudicio sim. 351 5 357 20 358 10 399 23 402 17
iustitia 296 6 336 26 437 8
Kaki/a 378 4
*kaqh/kei rectum est, oportet, ad officium pertinet 329 24 348 21 352 24 355 24 357 21 358 3 359 6 368 14sqq. 403 8
*kaqh=kon v. officium
*katalamba/nein v. percipere
kathgo/rhma 371 15
ke/ntron 237 14
*ki/nhsis motus 329 10 362 2 al. motio 229 2 338 24
commotio 366 23 384 9 392 15. 18 423 17
Labor (po/nos) 297 22 sqq. 298 17–19.25–299 6
laetitia v. h9donh/(xara/
lamentatio 370 7 233 3
laudabilis 377 26.27 409 28 424 8–426 16 458 1
lenitas (prao/ths) 382 12
lentitudo (a)orghsi/a?) 382 13
*lhpta/. sumenda 439 4
lessus 309 17
lex vitae (coni. condicio humana) 335 13 393 14 (aliter 285 15)
libra Critolai 427 13
logika/ 377 14
logica pars philosophiae indicatur 435 6 436 24–437 5 (437 2 disserendi ratio = dialektikh/?)
*lo/gos= ratio, oratio, (380 13 392 5) ratio et oratio
*logiko/n—a)/logon th=s yuxh=s =
*a)/logos = rationis expers (de bestiarum animo) 2588, (de animi motibus) 329 11 386 5
= sine ratione 367 23. 27
= a (recta) ratione aversus 366 21 368 1 384 8 392 15
= adversante ratione 368 6 367 16
*eu)/logos, cum ratione 367 15. 20.25
* a)postre/fesqai to\n lo/gon, a)postrofh\ t. lo/gou = aspernari rationem 329 11, aspernatio rationis 376 24 391 8
*a)peiqh\s tw=| lo/gw| = rationi non oboediens, obtemperans 329 11.19
luctus (pe/nqos) 349 24sqq. 351 24 352 16 370 4
lu/ph 348 11 v. aegritudo
Maeror 370 6
magnanimus, magni animi (˜ fortis) 302 16 392 21 324 17
magnitudo animi 218 5 253 25 266 17 249 20 et v. fortitudo
malevolentia, e)pixairekaki/a 370 22 369 8
malitia 378 4
malum v. bonum
summum malum dolor sec. Epicurum v. dolor
mani/a furorem et insaniam amplectitur 321 22
mathematici 219 10 237 12 412 26 434 5
medici 241 3 329 4 358 21
mediocritates (meso/thtes) Peripateticorum 328 14sqq. 354 23 383 25 389 24–390 15
mediocritas officiorum 322 9
meditatio (mele/th) 301 17. 20 — med. futuri, condicionis humanae (˜ praemeditatio) 337 7 334 18 335 12 347 3
melagxoli/a melancholicus 322 1 258 12
memoria 245 27–248 11 249 25 250 16 251 14 253 4
mens = ratio (logiko/n vel lo/gos) 400 16 253 2 258 3 321 21 421 29 (perfecta mens, id est absoluta ratio) 434 15.17 436 14 (ratio mensque, de deo cf. 251 2) — de animo hominis 228 20 — vis animi 250 17 — opp. sensibus 236 8 241 10
metus 329 22 368 15; 367 2. 28 (dist. a cautione); 365 12 368 15 373 10. 14 378 22 sqq. 401 16 427 33 — iniuria a Peripateticis defenditur 383 19 — eius species 369 6 370 12–21 (427 25) — sedatio 394 5
misa/nqrwpos 373 12
misericordia 370 1 327 19 328 1 — iniuria a Peripateticis defenditur 383 15 389 12
miso/gunos 373 10
moderatio, modestia v. swfrosu/nh
modus adhibetur perturbationibus a Peripateticis 380 14sqq. — (moderatae perturbationes etc. 381 18)
molestia 370 8
(praemolestia, de metu 394 8)
morbi animi — corporis 318 17 sqq. 356 6 372 15 374 5–375 23 376 3 405 15
v.pa/qos
Graeci philosophi omnes perturbationes morbos appellant 320 14 321 3 328 24 = nosh/mata yuxh=s sec Stoicos 372 9.22 375 7
morosus 388 14
mors de contemnenda morte est l. I cf. div. II 2 — mors
a)/wros qa/natos ante tempus mori 265 10sqq.
morsus (dhgmo/s) doloris sim. 308 15 348 16 359 8 368 22 (conscientiae) 383 11
moventia (protreptika/) 434 25
mulierositas (filoguni/a) 373 6
multitudinis iudicium 274 19 313 8
v. fama popularis
mundus 251 18–253 1
mysteria 232 4
Natura omnia in suo genere perfecta creat 421 1–422 3 — naturae cognitio 241 28, explicatio 435 4 — naturae prima bona (Fischer p. 97) 442 26
contra naturam 288 19 295 5.6 336 8 366 22 388 8 — alienum natura 314 20 — secundum naturam 401 1
quinta natura Aristotelis 228 19 238 4 250 9
= fu/sis opp. yuxh/ 245 23
natura rei 345 20
naturae opp. opinio 308 6–14 334 10 352 24 354 24 359 5 — opp. ratio 233 6 235 5–8 316 11sqq. 3474 (402 5) — opp. voluntas 352 26 353 9
necessitas 347 22sqq. 436 13
necopinatum v. a)prosdo/khton ne/kuia 235 26
nekuomantei=a 235 27 (cf. psychomantium 277 10)
nequitia (a)kolasi/a) 326 5. 6, (= vitium) 294 29
nervi animi, virtutis 376 15 293 29
nomina rebus imposita 248 17
nosce te 243 16 436 7
no/shma (yuxh=s) 372 10
notio (e)/nnoia) 246 16 387 22 417 22
novus v. a)prosdo/khtos
numerus (ap. Pythagoreos) 227 24 236 20, (ap. Xenocratem) 227 23 238 1
Obtrectatio (zhlotupi/a) 369 23
— iniuria a Peripateticis defenditur 383 17 389 16
odium (mh=nis) 371 9
mulierum (isoguni/a) 373 10 374 3
generis humani (misanqrwpi/a) 374 4
offensio (opp. aegrotationi, cf. kata\ proskoph\n gino/mena St. fr. III 421) 372 11.14. 23
offensio popularis 450 16
officium a) quod profitemur, munus 285 26 324 26 335 20
b) = kaqh=kon 287 23 309 9. 10 353 30 436 21 441 17 447 6 al. (cf. 392 10)
— ad officium pertinet v. kaqh/kei — mediocritas officiorum 322 9
officia consolantium 355 14
officiosus dolor 352 15
*o(mologoumue/nws th=| fu/sei nh=n = congruere naturae cumque ea convenienter vivere 441 15
*o(mologoume/nh dia/qesis = adfectio constans conveniensque 377 25
v. constans, constantia
opinatio v. opinio
opinio do/ca 332 2 (Epicuri), 308 6 ac passim per libr. III. IV. (sec. Stoicos).
perturbatio aut (sec. Antio
opinio mentitur sim. 346 25 347 1 317 8.14 358 2.10, opp. natura (v. natura) vel res 334 10; at scientia quaedam et opinio gravis non temere adsentientis 401 15
in definitionibus aegrotationum et offensionum 373 15374 1 ter opinatio, bis opinio legitur (St. fr. III 421 do/ca, 422 oi)/hsis). — do/ca in definitione vertitur opinatio 368 24
opinabilis 354 25 399 23 401 9 403 7
opinatum bonum (malum) 329 18 347 6 355 6 366 27 368 3 394 27 423 25
oportet v. kaqh/kei
oratores Romani 219 13 282 12 363 16, 'Attici' 281 15
non irascuntur 388 14
orbitas 346 20
o(rmh/v. adpetitus. adpetitio
IIa/qos Latine perturbatio, non morbus 319 23sqq. 320 14 328 22 366 9.22 v. perturbatio
patientia 297 5 313 26 351 6 et v. fortitudo
patria 452 22, (patriae eversio) 344 25 358 16
paupertas 345 21 sqq. 358 14 391 14 445 8–450 14
pavor 370 16
percipere (katalamba/nein) 226 18 241 22 333 8 — sensibus perc. 453 23 al.
perfectus 421 4–29 et v. ratio, mens
perturbatio v. pa/qos. lib. III est de aegritudine lenienda, l. IV de reliquis animi perturbationibus (div. II 2)
definitio Zenonis 366 21 384 8 (cf. 426 7 concitatio animi, quam perturbationem voco) — eius species 329 9sqq. 366 26–371 18 — utiles et naturales sunt sec. Peripateticos IV § 43–6, quod refellitur IV § 47–56 — qerapei/a IV § 58–81
sapiens perturbationibus vacat v. sapiens
*fantasi/a v. species
filoguni/a 373 7
*filo/ponos 297 28
philosophia sapientiae studium 217 7 363 16 408 16
eius laudes 405 27–40616 — vitam hominum excoluit 406 5–10 249 15–23 (mater artium 249 16) — magistra vitae 28527 28722 36328 4069. cultura animi 286 12 — animi medicina 279 23 2851.2 3035 316–3197 329 4 34428 358 21 360 2 390 19–25 403 9 — vitam beatam pollicetur 413 20
eius origo 24014 40411 43517 — antiquissima est, sed nomen a Pythagora inventum 407 1–408 20 — historia 364 1 sqq. 408 21–409 6 — ap. Romanos 21920–22010 282 15 362 16–364 19
tres partes 435 2–437 5
philosophi plebei (qui a Platone et Socrate et ab ea familia dissident, cf. 364 1) 245 4
philosophorum vita discrepat a disciplina 285 10sqq.
philosophorum libri Latini 219 25 283 10, libri de contemnenda gloria 234 20, de inferis 222 17
physicus 241 2 451 11
physica 232 7 242 4 253 15
pars philosophiae (= explicatio naturae) 435 3–436 15
pigritia (o)/knos) 371 12
*piqani/n vertitur a) probabile 226 16 282 22 364 23 419 18
b) veri simile 221 4 226 17 229 9 282 22 284 5 384 3–5 409 10 (cf. 441 27 veritatis specie movet)
*pleona/zousa o(rmh/ adpetitus vehementior 366 24 367 17 384 10 391 9 393 10
poetae Graecorum 218 9, Romanorum 218 6 363 12
non sine caelesti instinctu 249 13 — corrumpunt, molliunt animos 222 16 235 14 293 24 317 9 396 25 — a Platone e re publica eiciuntur 294 1
ponere (qi/sin) 220 25 344 24
*po/nos et laborem et dolorem significat 297 27 v. labor et dolor
populus mall magister 317 13
popularis facultas eloquentia 281 8
v. fama, gloria, offensio
potestas 400 16 in potestate est (e)f' h(mi=n) 350 19–21 368 12 441 17 (extra pot. est = ou)k e)f' h(mi=n 418 18) — exisse ex
potestate = e)cesthke/nai 321 16 400 15
praecipuus 421 21
praemeditatio (cf. Rabbow 155, Pohlenz G. g. A. 1916 p.553) 332 15 334 6–336 2 390 10
praestans 421 23. 24
praesens malum a) simpliciter = paro/n 329 16.23 355 3 367 1.3 368 13. 15 al.
b) = urgens (Antiocho fere = pro/sfatos cf. Rabbow 149, Pohlenz G. g. A. 1916 p. 555) 348 15 344 27
pravitas (diastrofh/) 3174.15
principatus (h(gemoniko/n) 227 16
principium (a)rxh/) 244 10–18 (a)rxh/, stoixei=on) 228 18 239 11
probabile v. piqano/n
proclivitas (eu)emptwsi/a), proclivis 374 7–375 5 402 8. 12
*prohgme/na praecipua vel producta 425 18
v. etiam commoda
pronuntiatum v. a)ci/wma
prudentia (fro/nhsis) 296 5 3371 410 27–411 2 437 7
pudor (ai)sxu/nh) 369 7 370 14
pulchritudo animi 376 11
pulchrum, honestum 434 18
Quinta natura v. natura
Ratio v. lo/gos
= logiko/n 305 23, = nou=s (Platonis) 227 26 — ratio divina 436 14
recta ratio 371 20. 24 378 1 366 22 392 15 — virtus = recta (378 2), absoluta (421 29), perfecta (305 24) ratio
ratio (doctrinaque) opp. natura v. natura — opp. ipsa res 345 2 (354 17) — opp. mos (consuetudo) 297 21 300 24 302 1 — opp. studium 314 8
ratiunculae (conclusiunculae, laquei) Stoicorum 294 22 (cf. 382 1) 302 6 438 26
recens (pro/sfatos)
a) de opinione 329 24 355 4. 11. 12 368 12sqq.
b) de malo (sec. Antiochum,
recordatio (a)na/mnhsis Platonis) 246 1–247 4
rectus v. ratio, kaqh/kei
regiones (cw=nai) terrae v. terra
reiciendum (cf. a)pekle/gesqai) 295 4
religio 231 11 233 25
remedia morborum animi 390 19sqq.
repens, repentinus 332 8 343 29345 18 390 8
res opp. opinio, ratio v. opinio, ratio — opp. verba 419 13 458 13
revocatio ad voluptates (Epicuri) 334 25 336 3–341 8
rhetores 275 28 277 23 284 9 349 5–7 384 14 389 9
rota v. eculeus
Sanguis 2275 229 20 238 7 247 17
sanitas animi 320 19 sqq. 322 8 328 19 372 7 376 2.8 380 11 386 21
sapiens idem qui bonus 417 18 (428 16 al.)
beatus est sec. Stoicos l. V, § 37–54 68–72 (442 16), sec. Epicurum 288 10 342 26 418 22 437 20–438 22 458 2, sec. Antiochum 419 26, sec. Socraticos 458 4sqq. cf. praeterea totum l. V
vacat aegritudine cf. l. III, inprimis p. 324–328,7, ira 326 15sqq., omnibus perturbationibus cf. l. IV, inprimis 379 14–380 11 423 21–424 4 426 7–12
sec. Stoicos omnia recte facit 379 12 441 8, amaturus est 398 5 — omnia ad corpus refert sec. Epicurum 343 20 — in furorem incidere potest 322 13 — nondum visus 307 14
sapientes septem 407 7
sapientia definitur 390 1 407 4 = philosophia 436 24
sapientiae studium v. philosophia
sapientiae 339 5
securitas (vacuitas aegritudinis) 423 5
semina innata virtutum 317 1
initiorum et tamquam seminum 435 19
sensus (ai)/sqhsis t. zw/|ou) 421 13 (ai)sqhth/ria) 241 1 sqq. 371 1 453 18 — opp. mens 236 8 447 16
sensus nullus in mortuo 229 27 259 10–14 263 6.21 267 22 272 25–273 22 279 1 445 1 457 5
sepulcranobilium 224 5, deorum 232 3 — sepulcrorum caerimoniae 231 9
sequi bona (diw/kein) 367 9
servitus 358 17
sidera, stellae v. astra
signa tabulae 450 5
similitudo (parentum cum liberis) 257 27–29 258 7–26
sollicitudo 453 13 (= a)ni/a), latiore sensu 370 8 al.
somnus imago mortis 265 6 267 22 278 18
soni vocis 248 18. 27 362 28
sofoi/ (septem sapientes) 407 8
swfrosu/nh, sw/frwn 325 8. 9 = temperantia, temperans 325 7.9 296 8 336 22 371 23 376 4 378 13 379 6 423 16 426 9 440 22
moderatio, -us 325 10 336 23 378 13 379 6 449 22
modestia, -us 325 11 379 6 cf. 249 20
frugalitas, frugi 325 12 326 5 336 24 379 8
reliquas virtutes complectitur 325 27
ea virtus quam alii ipsam temperantiam dicunt esse, alii obtemperantem temperantiae praeceptis 376 4
species a) = i)de/a 246 21 b) = fantasi/a 302 10 307 24 367 10 (veritatis specie 441 27)
spes 401 17
sphaera 249 4. 8 433 14
spirabilis, id est animalis 237 25 238 23 253 10
status (su/stasis yuxn=s) 372 1 412 9 324 6 — rei publicae 294 2, vitae 404 14
controversiae genus 357 23
*stoixei=on quattuor genera principiorum (a)rxai/), e quibus omnia oriuntur 22818 cf. 239 11 23825 239 3 — quintum genus 228 24
quattuor omnia gignentia corpora 237 15
initiorum et tamquam seminum, unde essent omnia orta 435 19
stulti (a)/frones) 320 16 367 18 368 2 380 21
stultitia 321 25 322 7 325 25 352 14 354 9–15 428 11
subitus v. repentinus
sumenda (lhpta/) 439 4
surditas 4566–23
*sugkata/qesis v. adsensio
Tabulae v. signa
temperantia v. swfrosu/nh
temperatio (kra=sis) 228 14 251 22 3761 (de sonis 248 26) — civitatis 36111 (cf. 217 15)
terrae situs 237 12 240 29 252 6 436 2
regiones, orae (za=nai) 240 29 252 8
terrenum (elementum) 237 16 239 11 247 22 250 14
terror 370 13
qu/mwsis (excandescentia) 371 9
timor 37015, dist. a timiditate 389 27, a cautione 395 22
tranquillitas 320 19 362 23 366 14 406 15 412 7 (galh/nh) 436 1
tumor animi 326 20 331 5 356 4 394 1, cf. 402 14
turpe (ai)sxro/n) solum vel summum malum v. bonum
Ulciscendi libido v. ira
ultimum in malis 436 19
umbratilis vita 293 28 440 5 cf. 298 12
umidum (u(datw=des) 237 17 239 19 250 15
urgere (de malo.Rabbowp.149) 332 1 348 15
vacare, vacuus saepe a) privativum reddit cf. a)paqh/s, a)lupi/a al.
valetudo animi 374 5
vehemens (sfosro/s?) 373 16.19 vehementior v. pleona/cousao(rmh/
velocitas animi 376 17
verbum-res v. res
veri simile v. piqano/n
vertere-interpretari v. interpretari
victus tenuis 342 25 416 17 445 11–450 4
vires animi 376 15
virtus ex viro appellata 302 25
— definitur 305 24 (cf. 302 22) 377 25 378 2 421 29 — amitti non potest 296 20 — bonum mentis 434 17 — summum vel solum bonum v. bonum virtus Epicuri 339 5–343 2
virtus se ipsa contenta ad beate vivendum 337 2, id quod ostenditur libro l. V (div. II 2) sec. Stoicos § 1282, Platonem § 34–6, reliquos philosophos § 83–120, velut Peripateticos (p. 438 22–439 7 443 12–444 7, contra quos 417 11–418 21 disputatur), Antiochum (414 19–26, refellitur 414 16–18 415 5–11), Epicurum (§88–118 73–5, refellitur § 26.27. 31). non placet hoc Theophrasto 415 12–416 15 — non modo beatam vitam efficit sed etiam beatissimam (419 29 422 5 425 21 427 20 439 6; quod contra Antiochum ostenditur cf. 414 20)
virtutes inter se nexae (a)ntakolouqi/a) 296 19 325 28 — chorus virtutum 410 17
Virtus loquens inducitur 304 14 vitiositas (kaki/a ˜ a)nomologi/a) 375 15 378 3
vitium (kaki/a) 375 8sqq. 377 10
voluntas et iudicium (To to\ e(kou/sion) 351 5 402 17 308 4 318 10 352 26 405 30 — voluntarius 358 10 3597 394 26 399 23 401 10 403 7
= bou/lhsis 367 15 cf. voluntates honestae 377 28
voluptarius 288 23 3387 444 17
voluptas v. h(sonh/
Zhlotupi/a (obtrectatio) 369 24
Druck von B. G. Teubner in Leipzig.