De Republica

Non. 497M

sed tamen ut bono patri familias colendi, aedificandi, ratiocinandi quidam usus opus est.

---radicum seminumque cognoscere num te offendet? [*](M.) Nihil, si modo opus extabit. [*](S.) Num id studium censes esse vilici? [*](M.) Minime; quippe cum agri culturam saepissime opera deficiat. [*](S.) Ergo, ut vilicus naturam agri novit, dispensator litteras scit, uterque autem se a scientiae delectatione ad efficiendi utilitatem refert, sic noster hic rector studuerit sane iuri et legibus cognoscendis, fontis quidem earum utique perspexerit, sed se responsitando et lectitando et scriptitando ne impediat, ut quasi dispensare rem publicam et in ea quodam modo vilicare possit, summi iuris peritissimus, sine quo iustus esse nemo potest, civilis non inperitus, sed ita, ut astrorum gubernator, physicorum medicus; uterque enim illis ad artem suam utitur, sed se a suo munere non inpedit. Illud autem videbit hic vir ---

---civitatibus, in quibus expetunt laudem optumi et decus, ignominiam fugiunt ac dedecus. Nec vero tam metu poenaque terrentur, quae est

Ad vitam autem usumque vivendi ea discripta ratio est iustis nuptiis, legitimis liberis, sanctis penatium deorum Larumque familiarium sedibus, ut omnes et communibus commodis et suis uterentur, nec bene vivi sine bona re publica posset nec esse quicquam civitate bene constituta beatius. Quocirca permirum mihi videri solet, quae sit tanta doc---

Cic. Att. 8.11.1

Ut enim gubernatori cursus secundus, medico salus, imperatori victoria, sic huic moderatori rei publicae beata civium vita proposita est, ut opibus firma, copiis locuples, gloria ampla, virtute honesta sit; huius enim operis maximi inter homines atque optimi illum esse perfectorem volo.

Et ubi est, quod et vestrae litterae illum laudant patriae rectorem, qui populi utilitati magis consulat quam voluntati?

August. C.D. 5.13

alendum esse gloria --- maiores suos multa mira atque praeclara gloriae cupiditate fecisse.

principem civitatis gloria esse alendum, et tam diu stare

p.364

rem publicam, quam diu ab omnibus honor principi exhiberetur.

Tum virtute, labore, industria tueretur summi viri indolem, nisi nimis animose ferox natura illum nescio quo ---

quae virtus fortitudo vocatur, in qua est magnitudo animi, mortis dolorisque magna contemptio.

Non. 337M

Marcellus ut acer et pugnax, Maximus ut consideratus et lentus.

orbi terrarum comprehensos ---

quod molestiis senectutis suae vestras familias impertire posset.

Gel. N.A. 12.2.6sq.

ut Menelao Laconi quaedam fuit suaviloquens iucunditas --- breviloquentiam in dicendo colat.

Cumque nihil tam incorruptum esse debeat in re publica quam suffragium, quam sententia, non intellego, cur, qui ea pecunia corruperit, poena dignus sit, qui eloquentia, laudem etiam ferat. Mihi quidem hoc plus

p.365

mali facere videtur, qui oratione, quam qui pretio iudicem corrumpit, quod pecunia corrumpere pudentem nemo potest, dicendo potest.

Quae cum Scipio dixisset, admodum probans Mummius; erat enim odio †quorum rhetorum inbutus ---

tum in optimam segetem praeclara essent sparsa semina.

Non. 42M

Totam igitur expectas prudentiam huius rectoris, quae ipsum nomen hoc nacta est ex providendo.

Quam ob rem se comparet hic civis ita necesse est, ut sit contra haec, quae statum civitatis permovent, semper armatus.

Eaque dissensio civium, quod seorsum eunt alii ad alios, seditio dicitur.

Et vero in dissensione civili, cum boni plus quam multi valent, expendendos civis, non numerandos puto.

Graves enim dominae cogitationum lubidines infinita quaedam cogunt atque imperant, quae quia nec expleri nec satiari ullo modo possunt, ad omne facinus inpellunt eos, quos inlecebris suis incenderunt.

qui contuderit eius vim et ecfrenatam illam ferociam.

Gel. N.A. 7.16.11,Non. 290M

Quod quidem eo fuit maius, quia, cum causa pari collegae essent, non modo invidia pari non erant, sed etiam Claudii invidiam Gracchi caritas deprecabatur.

Qui †numero optumatum et principum optulit is vocibus et gravitatis suae liquit illum tristem et plenum dignitatis sonum.

ut, quem ad modum scribit ille, cotidiano in forum mille hominum cum palliis conchylio tinctis descenderent.

in his, ut meministis, concursu levissimae multitudinis et aere congesto funus desubito esset ornatum.

Firmiter enim maiores nostri stabilita matrimonia esse voluerunt.

Oratio Laelii, quam omnes habemus in manibus, quam simpuvia pontificum dis immortalibus grata sint Samiaeque, ut is scribit, capudines.

Eulog. somn. Scip. 401Or.

--- qui rogo impositus revixisset multaque de inferis secreta narrasset --- haec, quae de animae immortalitate dicerentur caeloque, non

p.368

somniantium philosophorum esse commenta nec fabulas incredibiles, quas Epicurei derident, sed prudentium coniecturas.

August. C.D. 22.28

ut eum lusisse potius quam †quod id verum esse adfirmet dicere voluisse.

Macr. Sat. 1.4.2sq.

Sed quamquam sapientibus conscientia ipsa factorum egregiorum amplissimum virtutis est praemium, tamen illa divina virtus non statuas plumbo inhaerentes nec triumphos arescentibus laureis, sed stabiliora quaedam et viridiora praemiorum genera desiderat. Quae tandem ista sunt, inquit Laelius? Tum Scipio: Patimini me, quoniam tertium diem iam feriati sumus ---

OMNIUM

Cum in Africam venissem M'. Manilio consuli ad quartam legionem tribunus, ut scitis, militum, nihil mihi fuit potius, quam ut Masinissam convenirem regem, familiae nostrae iustis de causis amicissimum. Ad quem ut veni, conplexus me senex conlacrimavit aliquantoque post suspexit ad caelum et: Grates, inquit, tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, quod, ante quam ex hac vita migro, conspicio in meo regno et his tectis P. Cornelium Scipionem, cuius ego nomine ipso recreor; itaque numquam ex animo meo discedit illius optimi atque invictissimi viri memoria. Deinde ego illum de suo regno, ille me de nostra re