Brutus

Cicero, Marcus Tullius

Cicero. M. Tulli Ciceronis. Rhetorica, Vol. II. Wilkins, A. S., editor. Oxford: Clarendon Press, 1902.

tum Brutus: De isto postea; sed tu, inquit me intuens, orationes nobis veteres explicabis? Vero, inquam, Brute; sed in Cumano aut in Tusculano aliquando, si modo licebit, quoniam utroque in loco vicini sumus. Sed iam ad id unde digressi sumus revertamur.

hortensius igitur cum admodum adulescens orsus esset in foro dicere, celeriter ad maiores causas adhiberi coeptus est: et [*](et add. Ellendt ) quamquam inciderat in Cottae et Sulpici aetatem, qui annis decem maiores erant, [*](erant add. Rau ) excellente tum Crasso et Antonio, dein Philippo, post Iulio, cum his ipsis dicendi gloria comparabatur. Primnum memoria tanta quantam in nullo[*](in nullo vulg.: in nullo viro O2 al: in viro G1M3: invito C ) cognovisse me arbitror, ut quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis eisdem redderet quibus cogitavisset. Hoc adiumento ille tanto sic utebatur ut sua et commentata et scripta et nullo referente omnia omnium [*](omnia omnium Stangl: omnia omnia FBHM: omnia C ) adversariorum dicta meminisset.

ardebat autem cupiditate[*](cupiditate dicendi maluit Kayser ) sic ut in nullo umquam flagrantius studium viderim. Nullum enim patiebatur esse diem quin aut in foro diceret aut meditaretur extra forum. Saepissime autem eodem die utrumque faciebat. Attuleratque minime vulgare genus dicendi; duas quidem res quas nemo alius: partitiones quibus de rebus dicturus esset et conlectiones[*](collectiones vuig.: coniectiones L ), memor et quae[*](eorum quae Orelli: memor et quae L ) essent dicta contra quaeque ipse dixisset.

erat in

p.1092

verborum splendore elegans, compositione aptus, facultate copiosus; eaque erat cum summo ingenio tum exercitationibus maximis consecutus. Rem complectebatur memoriter, dividebat acute, nec praetermittebat fere quicquam quod esset in causa aut ad confirmandum aut ad refellendum. Vox canora et suavis, motus et gestus etiam plus artis habebat quam erat oratori satis. Hoc igitur florescente Crassus est mortuus, Cotta pulsus, iudicia intermissa bello, nos in forum venimus.

Erat Hortensius in bello primo anno miles, altero tribunus militum, Sulpicius legatus; aberat[*](aberat, aberat maluit Wex. ) etiam[*](M. secl. Ellendt ) M. Antonius; exercebatur una lege iudicium Varia, ceteris propter bellum intermissis; cui[*](cui vulg.: qui L ) frequens aderam, quamquam[*](quamquam L: cum vulg.: quoque Madvig ) pro se ipsi dicebant oratores non illi quidem principes, L. Memmius et Q. Pompeius, sed oratores tamen teste diserto utique[*](utique Jahn: uterque L: utentes uterque Buttmann ) Philippo, cuius in testimonio[*](in testimonio secl. Weidner ) contentio et vim accusatoris habebat et copiam.

reliqui qui tum principes numerabantur in magistratibus erant cottidieque fere a nobis in contionibus audiebantur. Erat enim tribunus plebis tum C. Curio, quamquam is quidem silebat, ut erat semel a contione universa relictus; Q. Metellus Celer non ille quidem orator, sed tamen non infans; diserti autem Q. Varius C. Carbo Cn. Pomponius, et hi quidem habitabant in rostris; C. etiam Iulius aedilis curulis cottidie fere accuratas[*](accuratas om. BHM ) contiones habebat. Sed me cupidissimum audiendi primus dolor percussit, Cotta cum est expulsus. Reliquos frequenter audiens acerrimo studio tenebar cottidieque et scribens et legens et commentans oratoriis[*](oratoriis Corradus: oratoris L ) tantum[*](tantum L: tamen Corradus ) exercitationibus contentus non eram. Iam consequente anno Q. Varius sua lege damnatus excesserat;

ego autem in [*](in add. Müller ) iuris civilis studio multum operae dabam

p.1093

Q. Scaevolae Q. F.[*](Q. F. Fabricius: p. f. L ), qui quamquam nemini se [*](se add. vulg. ) ad docendum dabat, tamen[*](quod tamen Madvig: sed tamen L ) consulentibus respondendo studiosos audiendi docebat[*](docebat se G2 ). Atque huic anno proximus Sulla consule et Pompeio fuit. Tum P. Sulpici in tribunatu cottidie contionantis totum genus dicendi penitus cognovimus; eo demque tempore, cum princeps Academiae Philo cum Atheniensium optimatibus Mithridatico bello domo profugisset Romamque venisset, totum ei me tradidi admirabili quodam ad philosophiam studio concitatus, in quo hoc etiam commorabar attentius—etsi rerum ipsarum varietas et magnitudo summa me delectatione retinebat—quod tamen sublata iam esse in perpetuum ratio iudiciorum videbatur.

occiderat Sulpicius illo anno tresque proximo trium aetatum oratores erant crudelissime interfecti, Q. Catulus M. Antonius C. Iulius. [Eodem anno etiam Moloni Rhodio Romae dedimus operam et actori summo causarum et magistro[*](eodem... magistro secl. Bake: in §312 audacius transtulit Martha ).] haec etsi videntur esse a proposita oratione[*](proposita oratione Lambinus: proposita ratione O: proposito ratione C ) diversa, tamen idcirco a me proferuntur ut nostrum cursum perspicere, quoniam voluisti, Brute, possis—nam Attico haec nota sunt—et videre quem ad modum simus in spatio Q. Hortensium ipsius vestigiis persecuti. Triennium fere fuit urbs sine armis, sed oratorum aut interitu aut discessu aut fuga—nam aberant etiam adulescentes M. Crassus et Lentuli duo—primas in causis agebat Hortensius, magis magisque cottidie probabatur Antistius, Piso saepe dicebat, minus saepe Pomponius, raro Carbo, semel aut iterum Philippus. At vero ego hoc tempore omni noctes et dies in omnium doctrinarum meditatione versabar.

eram cum Stoico Diodoto[*](diodoto F: diodoro B2M: dioto C ), qui cum habitavisset apud me mecumque[*](me alterum add. vulg. ) vixisset, nuper est domi meae mortuus. A quo cum in

p.1094

aliis rebus tum studiosissime in dialectica exercebar, quae quasi[*](quake quasi MG1B2: qua quasi C ) contracta et astricta eloquentia putanda est; sine qua etiam tu, Brute, iudicavisti te illam iustam eloquentiam, quam dialecticam esse dilatatam putant[*](quam ... putant secl. Eberhard ), consequi non posse. Huic ego doctori et eius artibus variis atque multis ita eram tamen deditus ut ab exercitationibus oratoriis nullus dies vacuus esset.

commentabar declamitans—sic enim nunc loquuntur—saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cottidie, idque faciebam multum etiam Latine, sed Graece saepius, vel quod Graeca oratio plura ornamenta suppeditans consuetudinem similiter Latine dicendi adferebat, vel quod a Graecis summis doctoribus, nisi Graece dicerem, neque corrigi possem[*](possein vulg.: possim L ) neque doceri.

tumultus interim in [*](in add. Orelli re p. G Eberhard: res p. L ) recuperanda re publica et crudelis interitus oratorum trium Scaevolae Carbonis Antisti, reditus Cottae Curionis Crassi Lentulorum Pompei, leges et iudicia constituta, recuperata res publica; ex numero autem oratorum Pomponius Censorinus Murena sublati. Tum primum nos ad causas et privatas et publicas adire coepimus, non ut in foro disceremus, quod plerique fecerunt, sed ut, quantum nos efficere potuissemus, docti in forum veniremus.

eodem tempore Moloni dedimus operam; dictatore enim Sulla legatus ad senatum de Rhodiorum praemiis venerat. Itaque prima causa publica pro Sex. Roscio dicta tantum commendationis habuit[*](habuit vulg.: habui L non nulla Madvig cum codd. det. ) ut non ulla esset quae non digna nostro patrocinio videretur. Deinceps inde multae, quas nos diligenter elaboratas et tamquam[*](et tanquam Rivius codd. det.: etiam quam L ) elucubratas adferebamus.

nunc quoniam totum me non naevo aliquo aut crepundiis, sed corpore omni videris velle cognoscere, com-

p.1095

plectar non nulla etiam quae fortasse videantur minus necessaria. Erat eo tempore in nobis summa gracilitas et infirmitas corporis, procerum et tenue collum: qui habitus et quae figura non procul abesse putatur a vitae periculo, si accedit[*](accedit F2: accidit L ) labor et laterum magna contentio. Eoque magis hoc eos quibus eram carus, commovebat, quod omnia sine remissione, sine varietate, vi summa vocis et totius corporis contentione dicebam.

itaque cum me et amici et medici hortarentur ut causas agere desisterem, quodvis potius periculum mihi adeundum quam a sperata dicendi gloria discedendum[*](desciscendum maluit Ernesti ) putavi. Sed cum censerem remissione et moderatione vocis et commutato genere dicendi me et periculum vitare posse et temperatius dicere, ut consuetudinem dicendi[*](et... dicendi secl. Weidner ) mutarem[*](mutarim FBHM: ut . . mutarem secl. Eberhard ), ea causa mihi in Asiam proficiscendi fuit. Itaque cum essem biennium versatus in causis et iam[*](et iam F: etiam C ) in foro celebratum meum nomen esset, Roma sum profectus.

cum venissem Athenas, sex mensis cum Antiocho veteris Academiae nobilissimo et prudentissimo philosopho fui studiumque philosophiae numquam intermissum a primaque adulescentia cultum et semper auctum hoc rursus summo auctore et doctore renovavi. Eodem tamen tempore Athenis apud Demetrium Syrum veterem et non ignobilem dicendi magistrum studiose exerceri solebam. Post a me Asia tota peragrata est †tum[*](cum L: et cum vulg.: dum s. studeo Eberhard: fuique cum Kayser: et summis quidem or. usus sum Piderit: referta tum Friedrich ) summis quidem oratoribus, quibuscum exercebar ipsis libentibus; quorum 25 erat princeps Menippus Stratonicensis meo iudicio tota Asia illis temporibus disertissimus; et, si nihil habere molestiarum nec[*](nec FOG: et C ) ineptiarum Atticorum est, hic orator in illis numerari recte potest.

adsiduissime autem mecum

p.1096

fuit Dionysius Magnes; erat etiam Aeschylus[*](Aeschilus F: esculus G cnidius O2 vetus: gnidius F: enidius C ) Cnidius, Adramyttenus Xenocles. Hi tum in Asia rhetorum principes numerabantur. Quibus non contentus Rhodum veni meque ad eundem, quem Romae audiveram Molonem applicavi cum actorem in veris causis scriptoremque praestantem tum in[*](in add. Eberhard) notandis animadvertendisque vitiis et in instituendo docendoque prudentissimum. Is dedit operam, si modo id consequi potuit, ut nimis redundantis nos et supra fluentis[*](supra fluentes FG: suprafluentes C ) iuvenili quadam dicendi impunitate et[*](et s. secl. Schütz ) licentia reprimeret et quasi extra ripas diffluentis[*](diffluentes vulg.: diffluenti F: diffluentem C ) coerceret. Ita recepi me biennio post non modo exercitatior sed prope mutatus. Nam et contentio nimia vocis resederat et quasi deferverat[*](resederat... deferverat vulg.: reciderat ... referverat L ) oratio lateribusque vires et corpori[*](corpori codd. det.: corporis L ) mediocris habitus accesserat.

duo tum excellebant oratores qui me imitandi cupiditate incitarent, Cotta et Hortensius; quorum alter remissus et lenis et propriis verbis comprendens solute et facile sententiam, alter ornatus, acer et non[*](et non L: certe non Weidner: id est non Stangl: et secl. Bake ) talis qualem tu eum, Brute, iam deflorescentem cognovisti, sed verborum et actionis genere commotior. Itaque cum Hortensio mihi magis arbitrabar rem esse, quod[*](quod L: cui Jahn ) et dicendi ardore eram propior et aetate coniunctior. Etenim videram in isdem causis, ut pro M. Canuleio, pro Cn. Dolabella consulari, cum Cotta princeps adhibitus esset[*](esset L: erat maluit Stangl ), priores tamen agere partis Hortensium. Acrem enim oratorem, et [*](et add. Bake ) incensum et agentem et canorum concursus hominum forique strepitus desiderat.

vnum igitur annum, cum redissemus ex Asia, causas nobilis egimus, cum quaesturam nos, consulatum Cotta,

p.1097

aedilitatem peteret Hortensius. Interim me quaestorem Siciliensis excepit annus, Cotta ex consulatu est profectus in Galliam, princeps et erat et habebatur Hortensius. Cum autem anno post ex Sicilia me recepissem, iam videbatur illud in me, quicquid esset, esse perfectum et habere maturitatem quandam suam. Nimis multa videor de me, ipse praesertim; sed omni huic sermoni propositum est non ut ingenium et eloquentiam meam perspicias, unde longe absum, sed ut laborem et industriam.

cum igitur essem in plurimis causis et in principibus patronis quinquennium fere versatus, tum in patrocinio Siciliensi maximum[*](maximum Rau: maxime L ) in certamen veni designatus aedilis cum designato consule Hortensio. sed quoniam omnis hic sermo noster non solum enumerationem oratorum[*](oratorum Lambinus: oratoriam L ) verum etiam praecepta quaedam desiderat, quid tamquam notandum et animadvertendum sit in Hortensio breviter licet dicere.

nam is post consulatum—credo quod videret[*](videret G2: viderit L ) ex consularibus neminem esse secum comparandum, neglegeret autem eos qui consules non fuissent—summum illud suum studium remisit quo a puero fuerat incensus, atque in omnium rerum abundantia voluit beatius, ut ipse putabat, remissius certe vivere. Primus et secundus annus et tertius tantum quasi de picturae veteris colore detraxerat, quantum non quivis unus ex populo, sed existimator[*](existimator codd. det.: aestumator F1B2M2G: exstumator C ) doctus et intellegens posset cognoscere[*](cognoscere F3: agnoscere Orelli: vix agnoscere Martha: magnum scelus L: ut M: cum Lambinus ). Longius autem procedens ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime in celeritate et continuatione verborum adhaerescens, sui dissimilior videbatur fieri cottidie.