Opus Paschale

Sedulius

Sedulius. Sedulii Opera omnia (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 10). Huemer, Johann, editor. Vienna: Gerold, 1885.

si accepisti, quid gloriaris quasi non acceperis? Synagogam deinde Dominus cum fuisset ingressus, cernit inualidum stupore dimensi corporis mancum, membris seminecem sauciatis, totum nec uiuere nec obire, cuius arentem [*]( 11 of. I Cor. 4, 1. 2 15 cf. ib. 7 ) [*]( 1 sicut- tractibue om. HBx (sicut coni. Gall.) paradid B leguntur 8. h R2 amnes aues (corr. m. 2) P 2 diriuata (e a m. 2) P, diriuata B 3 inmunera B 4 traditione 8.1. P1 5 puri numuneris (corr. m. 2) P gratiam-muneris om. B ∘sit P, om. H, fit Par. 6 dispensat- P 7 pnuntiat P 8 adfuturae] ad s. I. R2, affuturae HBv qui. (a eras.) H, om. Bv negotiationes Bx 8 potentiaf P 10 habere famulis Hv, famulis B minister P donantis∗tribuat (s eras.) P, d. distribuet HB 14 hic HBv post dispensatores ras. 1 litt. B queritur PH in H 16 quodsi accepisti s. I. p2, om. B (in mg. m. al. cepisti) 17 gloriaturis (ris a m. 2) P quasi qui Bx non om. H operis P 18 de EO QVI HABBATMANVM ARIDAMR, de manu arida in sinagoga ilioo restituta H, Aridam homini dexteram Dominus reddit c deinde] de, s. I. B* 19 demersi H 20 obedire (corr. m. 2) H )

245
dextram pigri torporis glacies amputarat, desperatis usibus iam positam. tunc imperioso potenter auxilio palmam neruis cessantibus alienam in calorem sanguinis uenarum motibus animari non arte praestitit, sed iubendo concessit dicens: extende manum tuam, et extendit manum suam, et restituta est ei sicut et altera. uere Dei munus istud est singulare, quod incessanter exercet qui humanae saluti nihil adimit et semper uniuersa restituit.

En iterum lubricus adest ille chelydrus et noxius instaurator ad dolos artium uetustarum, qui liuido ueneno fellis uberrimus, tabo pinguescere gaudet humano, quodque per multos alternis passionibus occupatos saepe uirus effudit, in unius totum membra saeuiendo congessit, cui mentem rapuit, uocem clausit, lumen extinxit, triplicesque simul clades innectens mutum caecumque conpulit insanire. huic misericors totius mundi Saluator, lux nostra, sermo genitoris, obsceno spiritu proturbato nisum reddidit, os mutauit; perque uerbum uerba proficiunt, per lumen lumina reuiuiscunt. \'

Mulier quoque uenerat sospitanda, ueteri magis contracta morbo quam senio, gestu tremula, gemitibus anhela, scapulis [*]( 5 cf. Matth. 12, 13 ) [*]( 1 dexter P corporis torporis glaties (c am. 2) P amputaret (t a m. 2) P, amputaret H, amputauerat v 2 Bopitam Bv palmam] ma in ras. m. 2 P neruis] meruit v 3 aliena P, alienum v 4 animali P, amari H 6 t est restitua ei (t, est a m. 2) P ei om. H et om. B v 7 est istud v salutis H 8 nil B v destituit P, restituet H 9 DE MVTO CAECO ET SVRDO R, de ceci ac muti sanatione lunatici H, mutum & caecum factum a daemone Christus sanat v ille om. B chelidrus P, cqlydrus B r corr. in B 10 ad — uetustarum om. Bv ad dolosa... uetus ..... H liuidi B 11 uberrimis B 12 occupatis B 14 clausit (sit ex dit m. 2) B eitinit P innectens (ens in ras.) P 16 obscino (deinde ras. 5 uel 6 litt.) B 17 pturbato P, turbato v reddit B nouauit HBv perquae H, perqS B 19 DE MVLIERE QTAM INCVRVATERAT SATANAS ANNIS DECEM ET OCTO R, de erectione mulieris XVIIIno curatae (XVIII anno in cap.) H, Mulier incuruata sanatur uel erecta v 20 anela B scapulis (a corr.) B )

246
curua, uultibus inclinata, semperque despiciens humilem cernua depressione tellurem. quae Domini uirtutibus alleuata post octo iuges annos ac decem membris erecta suspensis caelum tuetur ac sidera globumque solis ardentem aliquando reminiscitur se uidisse. quid differat idola colentes aduertite inter Deum, quem fugitis, et daemonem, quem placatis, si placari tamen is possit, qui laedere non desistit. omnes enim quos ille possidet opprimuntur, quos Christus iugo suauissimae leuitatis onerat alleuantur.

Inde com populum in deserta sese prosecutum ut Moyses typicus et propheta uerus aspiceret antiqua uictus sterilitate deficere, maxime mirandis antiqua solatia reparauit augmentis. tunc siquidem repentinam multae uolucris carnem, duorum modo piscium redundare fecit quantitatem; tunc uberrimum caelo manna diffudit, modo quinque panibus distributis totidem uirorum milibus epulas abundare concessit. ceterae modus turbae delituit mulierum paruulorumque multitudine numerum non habente. quodque magis amplius admireris quisquis ista perlegeris, si necdum tibi nota didiceris, post expulsam saturatae plebis esuriem cophinos ablata duodecim fragmentorum moles impleuit. nec tanta fuit copia cum daretur, quanta fuit in reliquiis iam fastidita cum tollitur. [*]( 1 despectans Bv 3 uices P 4 ac] ex hoc B 5 differet H auertite H 7 ledere libri 8 oppmantur P 9 leaitatis P honerat P 10 DB QVINQVEPANIBVSBT DYOBTB PIB- CIBVSR, de duobaa piscib: et qainq: panib: tarbis pas- H, In deserto duobuB piscibus et panibus turbas pascit v 11 uerunt P aspiret Par. antiquae b fort. uictum sterelitate B 12 maxime mirandis antiqua scripsi, mazimus antiqua P, maxime miranti I qua R, maxime miranti antiqua H, maximis antiqua Bx solatio P aitmentis B 13 fori. carnem dedit cf. Carm. v. 211 14 modo duorum BHv fecerit PRH 15 magno P 16 habundare PHB modo H, motus v 17 delicti ut P, dilituit H paruullorum quae P, parumolorumque HB multitudiuem HB 18 habentem PHB iam mireris P, ammireris RHB ita H Col. 19 perlegerit P expulsa P saturate P, saturitatẽ H 20 exuriem P, esurientem H quofinos P fracmentorum PH 21 condaretur P, c. daret Hv 22 reliquis PH fastidiata Bv (except. Ârev.) )

247

Interea sub caerulosa aestuantis undae feruores oceano diem suscipiente praecipitem, cum stellatae noctis proximum uesper pallidus nuntiaret aduentum, terris magistro residente discipuli marinum soli petiuere nauigium furebatque pontus expositam flabris aduersantibus in carinam. tunc umbrosae noctis quarta fere uigilia calcatas Dominus super undas obambulans. tumidos spumosi gurgitis fluctus placido comprimebat incessu, sacraque Christi uestigia miti pelagus alluuione lambebat. mirantur nonam subito periclitantes aspectum, pedestri sub calle uias patuisse nauigeras. cunctisque nutantibus, utrum uere Dominus appareret, an oculos metu discriminis obumbratos incerta caliginis simulacra deciperent, Petrus fidei socius et amicus, cui familiaris gratia Christum semper agnoscere concedebat, ut ad eum pergeret postulauit. uocatusque nil trepidans in marina descendit, nulla refluentis undae rapacitate submersus, qui Dominicae manus auxilio subleuatus potentis dexterae tutissimum confugisset ad portum, perque uitreos salsi marmoris campos callem secuit, contra mentem pelagi uiator existens. o fidei crescentis augmentum! pridem retia pauperis contempsit, uitae solatium; nunc ipsam rennuit uitam, quatenus ueniret ad Christum. [*]( 1 VBI VENIT AD DISCIPVLOS ABVLANS STPEA MARE B, de ambalatione dni super aquas et de dexteram petri porrectione H, Super undas ambulanti Petro dextram Christus porrigit v caerulosa PHB v, cęrulosę B estuantiscinde P feruoris Bv, fort. feruore; caerula aeetuantis unda feruoris v 2 suscipientem P 2 praecipitem um. B stellatae] si illa te noctis P 3 per p. Bv pallidumv 5 imbrosq B 6 n undas P 7 v m spondosi P fluctibus P cumprimebat P 8 abltuione Hv lambebant P 9 periclitantis P aspectus P, aspectu B 10 nauicetas P 12 simulata B 13 potius P, saucius n 14 semper Christum v 15 descendens H 16 inde P Bummersus B, submersis H dominice P 17 confuisset P 18 falsi H maris Hv, marmoris ex marinogis B contra mentem PBlv, contrementem BHB* 21 quatinus B )

248

Genesar igitur terram coetu comitante discipulorum relicta Dominus naui calcabat, cuius incolae gratum suscipientes aduentum, suos diuersis languoribus impeditos ad diuinam sanandos praesentiam congregabant, ut fimbria saltim uestimenti eius adtacta morbis mederetur asperrimis. et quisquis meruit hoc potiri, compos factus est mox salutis. quam pretiosa fuit haec uestis! uel pretium magis ista non habuit, quae nullo uenundata commercio parui fili muneribus ipsa redimebat uniuersos.

Hinc Tyri Sidonisque praetereuntem regionis itinera mulier Chananaea pro filiae uitio anxiata, quam spiritus ater insederat, suppliciter obsecrabat se canibus postulans exaequandam, qui dominorum mensas sagaciter non relinquunt, ut reliquias delambentes excussas cadentium micarum exiguitate pascantur. uox humillima, sed fides excelsa, quae filia sospite canem transtulit mox in ouem, inque sentibus suae gentis exortam Hebraei graminis fecit introire per pascua.

Alta dehinc iuga montis ascendens populo comitatus innnmero milia claudorum pariter et caecorum, surdos etiam leprososque conuentus ac manibus inbecilles et quicquid aegrum uulgi confluxerat, usum reformauit in pristinum suisque [*]( 1 VBI DBSIDERANT TANGERE FIAM VESTIMENTI ERVS (mbri a m. 2) R, de cunctis in genesar infirmis curatis H, de miraculis factis in terra Genesar v terram-comitantem H discipulo P; post discipulorum lacuna 6 litt. in B 2 nau1 B 3 diuersos H sanandas P congegabant (g, ex b) P flmbriam P saltem B fj attacta R ad taceam orbis P 6 campos P 7 magistra non P nulla P 8 comertio libri 10 DE MYLIERE CHANANEA. R, de cananee filia a demone liberata H, Cbananeae filiam a uexante spiritu liberatam v pter eandem P itincre P, itenera H 11 filia P, filio H1 corr. m. 2 anxiata scripsi, sautiata PR(?), sauciatae Hv, saucitatae B, sollicitata coni. Hartel quum P uter P, a∗ter (u eras.) H 12 exsequandam H 13 reliquid P, relinquent RH 14 delabentes P excusas P pascuntur P 15 sospitae R 16 scnsibus P 17 pascuam B 18 DE DIVERSIS LANGVORIBVS RH, millia aegrotorum a morbis liberata v comitatur P in miro P, innumera R, -ro s. 1. m. al. B 20 et leprosos v manus B )

249
nernis et motibus organa debilium statuit temperata membrorum.

Dumque mirabilis operatione uirtutis agmen refouet sauciatum, dies tertius decurrebat, et in locis arida siccitate ieiunis nullam uictus attigerat plebs defatigata substantiam, geminisque laboribus excitandum languens inedia nutriebat incommodum, si per callem redituris gressibus ingeminantem longam penuriae sarcinam populus sustineret exhaustus. qua miseratione flexus Omnipotens, qui semper largus panis est indigentum ibique cibos impertit, ubi fruges sterilis necessitas abnegarit, paucis admodum modicisque pisciculis et septem panibus comminutis quattuor uirorum milia saturauit praeter feminarum agmen inmensum et paruulorum examen apibus coaequandum. utque magis aliud plus mireris, auctae sunt epulae, dum uorantur, et cibos morsibus enutritos fecunda mensis detrimenta generarunt. expauit proprias fames fugitiua reliquias septem sportarum cumulis adgregatas, ubi tanti fragminis ubertate collecta uidit paruo de semine messem redundare multiplicem.

Quamuis autem humani corporis Christus a maternae generationis occasu membra uideretur ferre mortalia, latere tamen Deus esse non potuit, quia nec ciuitas in capite montis absconditur constituta, nec ardens cauo ponitur lucerna sub modio, sed altius eleuata uiuacis flammae substantia lumen [*]( 1 statnit] 8. l. R teppera tam̃brorũ P tempera»*ta m. B 3 DB SEPTEM PANTBYS ET PISCIBVS PAVCIS RH, septem panibus et paucis piscibus pasta multa hominum millia v sauci∗∗tũ B 4 arida] da corr. in la B ieiuniis P 5 atigerat P, adti»gerat H\', attiegerat B plebs] s. l. B 6 gemmisq; H langues H 7 calem P ingeminantem] Hartel, inminentem libri 8 penuriam H sustentaret P exaut\' P, exausus H, exhausus I 9 largus ^ P 10 indientum P, indigentium R cibus R ibique] ubi t steriles JS, sterelis H 11 abnegaret PR, abnegarat B ammodum HB1 et septem panibus om. P 12 cumminutis P milia uirorum Hv 14 apic\' P mirens P 15 morantur H contritos coni. Hartel fecundae P 16 generant P, generarQ B fugitiuas P 2a DE TRANSFIGVRATIONE IN MONTE RH, in monte Dominus transformatur v humani] ras. in H 24 set H1, corr. m. 2 flam͠∗e (m eras.) H )

250
omnibus administrat. tribus namque discipulis secum testibus in excelsa montis abductis speciem suae gloriae transfiguratus ostendit et uelut igneus solis radiauit aspectus, niuis candorem uestibus imitatus. cur uero diuinae maiestatis splendidissimam claritatem, quam nullius aspectus potest acies intueri, solis et niuium figurae uisibili prudentissimus euangelista contulerit, ratio manifestior edocebit. nihil est in hoc mundo siquidem sole clarius, niue candidius, et ob hoc illud specimen summae diuinitati ratus est conferendum, quia nihil ultra mortalibus oculis probatur esse concessum. in tantum namque Domini fulgor ille praecipuus et solem superabat et niues, ut solem quidem niuesque conspicere facile cuilibet obtutus subpeditet, Christum uero propriae lucis claritate fulgentem cum nequirent apostoli cernere, pronis in terram uultibus concidissent. s o sublimium meritorum grande fastigium, quibus data sunt haec in mundo cognoscere, quae mundus non merebatur aduertere! quid quod et Heliam nihilominus ac Moysen corporalibus ignotos aspectibus oculis interioribus cognouerunt, [*](1 amministrat PB, amministrat (am a m. S) B post tribus, n eras. uid. in B 3 uelud P igne|is JB, fort. ignei 4 immi- tatas B mageBtatis B di splendissimam (di a m. 2) P 5 cari- I tatem B nullus B, nullus PB 7 manifestatiore P docebit HBv nobis est P 8 siquidem in hoc HBv carios I B candidas P, candidus B speci∗e∗ H, spec∗m̃ (e eras.) B illius speciem — conferendam Ool., ilhtd speciem conferendum Par. Gall. cum adnotatione: Legendum uidetur illud speciei (scilicet tum solis, tum niuu) - conferendam 9 diainitatis Arev. supme P diunitatis P Arev. quia PB mortalibus ultra HBv 10 probatum B concessum] c, ex i B 12 facite P, facere H, facili B optutua P, obtutu H Par. Arev. suppetit et P, suppeditet Bv 13 lucis] a. I. B* claritatem B, *. -te C eras.) H 14 pnQS P terra B coDciderunt Par. B Gall. Arev. 15 Bublimam H grade (n am. 2) B favtidium P 16 cuius date P merebat Hv 17 quicquid P, d.ẽ. qui (corr. m. al.) B Moysem v 18 ignitos (0 m. al.) B )
251
at maioris fidei ueritas innotescens ilium a et ωιd \'est initium esse finemque monstraret ? ad quem tales prophetae uisi sunt conuenisse, quorum alter adhuc uiuaci senio perfruatur, alterius finalis luminis metam nullus humanae sortis cursus excedat, sidereique sermonis oraculo caelitus prorogato, cum dicit: hic est Filius meus dilectus, in quo bene conplacui, uerbo docuit Christum uox paterna progenitum.

At postquam corporeum Dominus resumpsit aspectum carnisque uelamine rursus aetheriam praetexit effigiem seque palam populis demonstrauit, quidam repente uir humilis, genibus inclinatus, maerore deiectus, supplicans sic orabat: unicus mihi, Domine, superest filius, si superesse dicendus est in confinio mortis uitaeque suspensus, quem spiritus nimium debellat inmundus eumque dilacerans aut flammis exurere aut in aquis nititur molestis frequenter extinguere, multisque fatigato periculis terminum machinatur extremum. hunc, oro, depulsa mentis insania mihi redde uel sibi, ne potestas inimica luci et caeca misero uitam subtrahat desperatam. haec adhuc fletibus ille gemituque fundebat et Dominus pio iam pectore puerum sospitabat. tunc praedo furibundus et turbidus, qui male tractatam iuris alieni fabricam diu uexauerat, peruasae [*]( 6 cf. Matth. 17, 5 ) [*](1 maiorir B innotescens (ns m. al. in ras.) B a ω P, a 8. l. H, a et ω in ras. B 3 uici (ua a m. al.) B 4 finalem v o sortia] o ex e B excedatur sus (o a m. 2) H, excedat cursus Bv 5 prorogata P, p ex p B 6 filius om. P quo mihi B 7 UOX 8. I. B\' 8 DE VNICO FILIO A QTO DAEMONIVM EIECIT BH (at B post demonstrauit inscribit), fugatum dacmonem a corpore paeri v a4 P dfis corporeum P 9 protexit v neque BH (cf. Matth. 17, 14 et cum nenisset ad tnrbam) 12 super H superesse] superest B 13 ante mortis raa. 1 litt. in B ni∗mium (1 eras.) B 14 debellanit RH dilacerans om. H fiamis sexurere P 15 in om. B quis H molcstis om. B, freh quater molestis P 16 ore I 18 subtrabam P, subtraat B 19 fletibus (t ex b) B gemitumque B fudebat P 20 torridus P 21 mala P tractam PBH, fort. tactam auxerat H, uexarat v (uexerat Col.) peruersae v )

252
domus habitaculo migraturus, in iram stimulatur accensam correptaque membra discerpere Domino uetante non praeualens in inferna puero peruolauit inlaeso.

Rex etiam qui solus est regum et dominus probatur esse dominantium, tributum non dedignatus inferre caesareum, de marinis fluctibus piscantem Petrum iubet erigere natantem didragmatis aurei portitorem. tunc mobilium uelox habitator undarum uorauit tremulas hami decipientis insidias, a genuinisque aequoribus calamo flagellante suspensus piscisque uilissimus diuitem deferens pensionem pluris ualuit honore ponderis alieni quam proprii. quantum hoc nihilominus facto suae nos Christus imitatores esse uoluit doctrinae, qui cum rennuere posset indignam huius praebitionis iniuriam (utpote cui nihil erat sociale cum plebe, nisi ut salutaribus cunctos beneficiis adiuuaret), maluit superfluum munus exsoluere, quam petenti cuilibet aliquid abnegare, ut iustitiae conditor et magister, qui dixit: omni petenti te tribue, primus instituta suae legis impleret.

[*](27 )Cumque simpliciter, ut solebant, eum perconta.rentur [*]( 17 cf. Luc. 6, 30 )[*]( 1 habitaculum R, sed cf, v. 309 2 uitante P paolens P 3 infena B 4 DE TRIBYTO PRO SE ET PETRO RH, tributum soluere Caesari Christus Petrum iubet v dominus et B 5 cen- aureum P 6 ni maris (ni a m. 2) B erigerere B 7 dragmatis H2v, GaR: Legendum didrachmatiB ex ipso Sed. 111 316 aureq; P potitorem P mobilior PIPB Par. Arev. 8 uorauit] 8. 1. R2, uorami P tremulus P, tremula B ami P, fami B decipientes B a gieiunis P, genuinisque B, genuinis∗∗ (et ?) H 10 uMissimus (ci eras.) H 11 pprio P factos P 12 immitatores B uoluit esse Hv 13 possit BH1 (corr. m. 2) ututpote P, utputa R 14 faciale P con H 16 negare HBv iustitia P 17 te] s. I. R\', om. Hv (exc. Gall.) 18 institutas i legis P 19 VBI INTEBROGATVR A DISCIPVLIS QTIS (QVI H) SIT MAIOR IN REGNO CAELORV RH interrogato Domino quis in regno caelorum maior sit, respondit esse humilem v eum om. B percunctarentur RHB ν )

253
apostoli qui maior in caelorum posset regno censeri, tamquam Deus doctorque mirabilis omnibus humilem respondit esse potiorem, cunctosque praecellere qui cunctis sese nouissimum praestitisset, uelut puer infantulus, quem spiritalis exempli gratia tenebat in medio constitutum, aeui scilicet pusilli uel teneri, sectandum praecipiens ingenium, non aetatem, quoniam anni uidelicet infantiles exiguae paruitatis nec mundanae pompae quid diligunt, nec honoris ambitione tanguntur, nec tumore superbi fastus inflantur. ideoque uitae simplicitas inclinatae, quantum uicina fit solo, tantum uicina fit caelo: mens enim uergens erigitur, erecta diuergitur; inferiorque cordis incessus, quo descendere nititur, sublimatur. humilem namque Deus et pauperem de stercoribus erigit et potentum societati coniungit: ceruicem diabolicae uero superbiae de caelesti dignitate praecipitem in squaloris tartarei profunda deiecit. ita namque lectio diuina proloquitur: humilibus Deus dat gratiam, superbis autem resistit. et iterum similiter memorans dicit: suscitans a terra inopem et de stercore erigens pauperem, ut collocet eum cum principibus populi sui. omnis enim paupertas humilitatis est socia. audi Salomonem dicentem: paupertas humiliat [*](16 cf. Iac. 4, 6 18 Psal. 112, 7. 8 2i cf. Prov. 10, 4 ) [*](1 quia HBv regnum posset B 2 qui P omni B esse] a. I. Bl 3 esse HB 5 silicet pulsilli P cumque—pusilli in ras. m. 1 B 6 teneris B ingniQ B aetate P 7 an∗∗∗ H infantil.. H, infantilis B eiigui PI, exigu∗ H 8 qui PHI Col. tumore. (s eras.) H 9 snperni PB1 (corr. bi m. 2) B 10 tantum tantum P tam fit uicina v 11 uergit P diuergitur M, deuergitur HBv, deuertitur P 12 quod P descenderent P 13 sordibuB HBv potentem P societate (in ti corr. m. al.) B 14 uere v de] eras. H, om. Migne .15 squalore H aqualorestantarei P 17 similiter memorans dicit s. I. Bl 18 de stercorem P, de∗∗∗ stercore B 19 cum princib: cum princib: H 20 nim paupertas humilitas in ras. B est] om. Bv 21 paupatas B )
254
uirum. sed parua nimis exiguaque referimus, si per singula. diuinitatis facta currentes specialiter reuoluamus, quae nullis explicanda sermonibus generaliter innotescant. [*]( 11 que] om. P, quae H 2 cnrrentee om. P reuoluamurq; P 3 explicande P innoteecunt H EXPLICIT TIBER. TERTIVS. INCIPIVNT, CAPITVLA. LIBRI QYARTI sequuntur capitula. f. 568 EXPLICIVNT CAPITVLA. DTCIPIT LIBER QVARTVS P, EXPLICIT LIBER TBB- TIYS. INCIPIVNT CAPITYLA LIBRI QYARTI. post Capitula BXPLICIT DE CAPITVLIS, INCIPIT LIBER QVARTVS DB MIBABILIBVS QYAE FECIT TEANS IORDANEM B, EXPL LIB. n. INCIP CAP. LIBRI ∙III∙ post cap. f. 55* EXPLICIVNT CAPITYLA H, om. B )
255

Iam cum Iordanis denuo fluenta transgrediens Iudaeae semitam praeteriret, passim uulgus inmensum, et cateruas ab omni uarietate languoris sine nomine curauit innumeras, inflrmos accipiens et incolomes remeare concedens. nil igitur summo conferre difficile est de se sperantibus Deo, cui facultas. prona subpeditat ardua planare, curua dirigere, quod est superbos ad humiliora deponere, errantibus semitam demonstrare. Esaias namque propheta magnificus ita noscitur elocutus, Christi cum denuntiaret aduentum: et erunt, inquit, praua in directa, et aspera in uias planas. numquid de saxis aut sentibus aut inflexis uiarum prophetauit anfractibus, cum Christus ad saluandum uenerit mundum non in siluis et montibus, sed humanis gentibus constitutum? hoc est illud etiam uox clamantis in deserto, quod ammonet: parate uiam Domino, rectas facite semitas [*]( 9 Is. 4Q, 4, 14 ib. 40, 3 15 cf. ib. ) [*]( 1 Nam libri eum P denuo Iordanis v iudeam pteriret — P 8 langoris P Par., langeris (u a m. 2) H, -ia ex ea B i incolomes PREP, colomea B, columes v 5 domino Hv. 6 prona] om. B ardua] odnotat Iuretus; existimo ita emendari oportsre, pro quo habebat v. c. curua dirigere: quae postrema lectio, quamuis ferri possit, minus tamen apta est. nam curuum directo hic opponere woluit. non apparet quid uoluerit. 8 besaias P, Isaias v et agnoscitur P 9 Chriati] Hebrei P erunttB 10 inquid P, om. HBv 11 aat] au P inflezibuB P uiarum} rum pro in ras. H1 12 mundum] dum P ∘nan∗∗o (corr. m. 2} H 13 in ow, b 14 que B, quae r ammonet PR, am eras. in H, moaet B, monet « 15 parare HBv pararefacere Par. Gall. Arev. )

256
eius, uiam scilicet cogitationum et semitas uoluntatum, qua Dominus ad mundi cordis habitaculum recto gradiatur ingressu. cogitationes etenim et uoluntates uiae sunt operum, quae bonum cuiuspiam siue malum praecedere uidentur effectum. quicquid ergo uis denegat naturalis, diuinae facillimum subiacet potestati.

namque belua camelus inmensa sicut foramen acus exiguum pro tanti corporis mole non potest transmeare, sic opulentus diues et tumidus nequiret ad regna caelestia tenuem angusti callis introire per portam, nisi rerum prouidus gubernator, qui totum lege continet nec tenetur ipse sub lege, quem nulla umquam facies aspicit, sed ipse cuncta semper intendit, motos hac condicione discipulos talibus fouisset alloquiis consolator: apud homines hoc inpossibile est, apud Deum autem omnia possibilia sunt; non omnibus quippe diuitibus patrimonium sui census est oneri, sed qui propriae malus est rector ubertatis. nam cum dicit Dominus per prophetam: aurum et argentum meum est, ostendit malum non esse quod eius est, si operarius illud bonus habuerit; nihil etenim differt, utrum bonis quis operibus nil dependat, an plurima malignis effundat. ille siquidem [*]( 18 Matth. 19, 26 17 cf. Ioel 3, 6 ) [*]( 1 scilicet cognitionum n uolamptatum (m exp. m. 8) H, uolumtatam B 2 graditor v 3 uolumptates (m exp. m. 2) H uie P, lacuna in B 4 bonam P 5 naturaliter uis d. v 6 potestati om. B DE COMPARATIONE DIYITIS BT CAHBLI B (P in cap.), om. rdl. camelis B, camel H inmense P 7 aquus P 8 si° (c a m. aZ.) B opulentur P timidus B nequiret PBB, nequi..t H, nequit v 10 legem P 11 facias P apicit H ipse** (ae eras.) BH 12 motus H ac P fouiset P 13 soconsolator B corr. m. 1 15 quoq; P succensus est meri P oneris Hv, honeria B 16 qui 8. I. R, illi qui v ppria P, proprie B rector est Hv, et>t om. B cum/II (quod eras.) H 17 p pphetam B 18 non esse malum HBv ei P eius** (ei* eras.) B operarius si B 19 bonum B nil B 20 nihil H )

257
suas tuto seruat opes et collocat, caeloque thesauros occulit ac recondit, ubi non edacis tineae, non aeruginis scabrae quicquam morsus absumit nec furibus ad furandum aditus reseratur effossus, qui ieiunis cibum, sitientibus potum, peregrinis ministrat hospitium, maestos solatur in carcere, fouet aegros in corpore, cunctisque largissimus sibi tantum pauper est et egenus. nec dubitare quia debet illam prorsus in caelum substantiam peruenire, quae sub uilissima pauperis forma Christo probatur impensa, quae detrimentis augetur, spargendo seruatur, perit ut maneat, uitam mortua repraesentat.

Interea dum populo Dominus comitante uallatus Hiericho fuisset egressus, duos oculis captos aspicit considentes in aggere, reddi sibi lumina postulantes. petebant itaque considentes, quia gressuum mobilitati confidere tenebrae reluctantur aduersae. nec cunctata uel paululum uirtus illa pietati nil abnuens, quae salutem consueuit inferre, qua fidem sentit ardere, diuturno lumina somno compressa uigili repente tactu perexcitat claustraque latentium sub fronte reserans fenestrarum intrante protinus die noctem reppulit caligantem.

Hinc sacra templi per moenia rursus obambulans caecis [*]( 1 tuto (n ex o) B qui coelo v tesauros P cooaltat Bv 2 recundit P edaces BH, . aedates B nec H(?)v aerngini B 3 absnmmit P 4 effossis H quiq;iunis P, ieionus B 5 ospitio meatos P consolatur B foues P 7 praas (r ex p m. al.) B 8 quod P 10 seniatar P mortui propsentat B 11 DB DVOBVS CAECIS B, de duobus cecis H, duorum caecorum curatdo b commitante P uallatux P hierichu B, hieri//// lacuna 8 litt. B 12 ingressus PH ef. Matth. 20, 29 s. cspicit B consedentes PBB 13 petebat P ita v, ras. in H confidentes Bv, /////fidentes H 14 quia] eras. H, q. B, om. v gressil B, gress∗∗∗ H mobilitate H, cum mobilitate conridere sed v, ras, in H reluctantur H (re eras.) Bv 15 cuncta P 16 abluens PH qua B, fort. quae cf. Carm. 17 conpraessa H reponte P, repaente B 18 perezitat P fenestri U P 19 pepnlit HBv cagants B 20 nr TEMPLO CAECOS ET CLAYDOS CTRAVIT BH, De ficu quae aruit Domini iussione b ) [*]( X. ) [*]( 17 )

258
dedit aspectum, claudis reformauit incessum.

post haec nobilium monumenta uirtutum, Dauiticam deserens ciuitatem, uenerat in loca Bethaniae, dieque remeans subsequente ad eius urbis denuo tecta pergebat. ficus haud procul a semita conexis frondium uelamentis umbrosa, cuius in robore cum nullum penitus pomum Dominus carnaliter esuriens inuenisset, iuhumanos arboris ramos non maledicto sauciat, sed praecepto condemnat increpans sic ineam: numquam ex te fructus nascatur in sempiternum. confestimque ficulnea sucis uiduata subtractis, infecunda protinus et deformis comarum posita dignitate peraruit. non tamen haec accipiamus ad litteram, licet manifesto credantur impleta, quoniam spiritalibus causis conuenit lex diuina. quid enim materies sine sensu peccauerat? praesertim quae fructum, sicut Marcus euangelista commemorat, incongrui ratione temporis non habebat: nisi ad instructionem Dominus nostrae utilitatis hoc ageret, qui factorum sermonumque parabolis uitale nobis iter ostendit. omnis igitur humanae conuersationis industria, quae Deo nil studet nutrire quod placeat, tamquam pigri stipitis arbor inutilis, plena fronde, non germine, lignis aequabitur concremandis, quemadmodum et illa ficus infructuosa consistens, quam dominus uineae qui eam plantauerat praecipiens amputari sub unius anni dimisit indutiis, ut, si fructum uel [*]( 8 Matth. 21, 19 14 cf. Marc. 11, 13 21 cf. Luc. 13, 6 s. ) [*]( 1 glaudis P reformare H cecir B incenaum conso r. (sic) P DE ARBORE PICI B 2 monimenta RH, -ni tx nu in B uir dauiticam (ctI a m. 2) P 3 uenerat om. B subseqaent. H ad euar urbis P 4 ficua] Bicut P a H1, haud corr. m. 2 8 in om. B ex] in Hv te] s. l. m. al. B 9 nascetur HBv aeternum v qui B 10 Bubtractus H 11 pera- 1 runt H 12 manifeste H (e, ex ae) Bx 13 diuina cognosci Bv qui* B 14 praesertimq; H 16 incongrae H, incongrue ex incongruBB B natione H 18 ostedit R 21 quem ammodum H ficus] sicut P 22 eum P 23 dimisit ut si fructum i industriis sero P )

259
sero redderet, permaneret; alioquin merito iam periret. at uero iuxta canticum psalmi dicentis: iustus sicut palma florebit et sicut cedrus, quae in Libano est, multiplicabitur.

Exin oblatus est ei quidam cum furoris incommodo sermonis quoque subiacens detrimento, cui praeclusis faucium spiramentis nulla labiorum cymbalis uox sonabat, nihilque penitus ore denuntians tacendo mutam publicabat insaniam. sed conditor ille sidereus, infirma roborare consuetus, latronem angustiis anhelantibus inminentem a faucis obsidione decutiens, per aperta uocis itinera resolutae uinculis linguae plena reddidit loquaci libertate commercia.