Tractatus Undecim

Priscillian, Bishop of Avila

Priscillian, Bishop of Avila. Priscilliani quae supersunt (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 18). Schepps, Georg, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1889.

[*](Wirceb. fol. 118 ) \'Domine, quid multiplicati sunt qui tribulant me? multi insurgunt aduersus me\' et reliqua. Licet psalmi titulus gestorum ordinem teneat, cur Dauid sanctus animi a facie Abessalon fili declinauerit, nobis tamen caelestia opera dicentibus non rerum carnalium perscrutanda sunt, ut inuenta in secretum inquisitionis indagine inuenti praemia operis adsequamur, sicut scribtum est: quaerite, inquid, et inuenietis, pulsate et aperietur uobis, et alibi: I omnia possibilia cre denti. Acta itaque per speciem per fidem colligere debemus et uisibilia opera inuisibili mentis indagare secreto. Omnia enim in figura gesta apostolus adseuerat et nostri typum anteacta monstrare, ut opus laboris per scientiam legis inluminet, quos ignorantia tenebris ante uelabat, ut apostoli ad Efesios [*]( 3 Ps. 3, 2. 1. 9 Matth. 7,7; Luc. 11,9. 10 Marc. 9,22. 11 cf. II. Cor. 5, 7. 13 I. Cor. 10, 6; cf. Prisco can. LXVIII et Bachiarii fid., Mig. 20, 1019 C. ) [*]( 4 Hilarius, prolog. in cantica quindecim grad., 2: In plerisque psalmis multa secundum historiae ordinem in superscriptionibus eorum esse legimus, ut \'cum fugit Dauid a facie filii sui Abessalon\' etc.; — ibid., ad psalm. eXIT, 1: Propheticus sermo licet communi usu humani sermonis utatur, tamen non eandem quae communi sensui adiacet significantiam continet. Namque quamuis, prout possemus intellegere, rerum caelestium enuntiationem temptarit, uirtutem tamen significantiae suae moderata licet uerborum electione seruauit. ) [*]( 2 Uid. subscriptionem tractatus septimi 3 uerba bomINE-IN SURQUR tres uersus complentia rubro colore exarata sunt 4 INSUR QUr\'qUNT, syll. QUR nigra lin. del. \'EtREP, in marg. 7 p€R SCRUTANbA6 15 EffESJOS, prior p linea et puncto del. )

dictum est: eratis enim aliquando tenebrae, nunc autem lux in domino; ut fili lucis ambulate. Agere ergo nos oportet excubias,

qui iunctus est, qui si temporis mutatione corrumpitur, sed in dies ille renouatur, ut non quae in oculos sed quae in mentem ueniunt magnifica ducamus, non studentes corporalibus sed spiritalibus, laborantes, ut apostolus Paulus, electum uas Christi, gentium doctor, ponit et dicit: lex, inquid, spiritalis est, ego uero carnalis, et beatissimus Petrus: omnis, ait, profetia uel scribtura interpraetationem indiget. Hinc nobis nocte ac die in dominica le meditatio, hinc in eam, quantum meriti est, curiosae mentis intentio, hinc nostri agnitio, hinc fiducia gloriandi repudiare quae carnis sunt et elegere quae spiritus, argutiam cordis in agnitionem ueritatis intendere, praeceptorum caelestium secreta cognoscere, utilitati animae, dum tempus sufficit, prouidere. Unde mihi, fratres, sacrae lectionis prouidentiam curiosius intuenti non (in)merito per profetam ordo psalmorum digestus uidetur nec incondite quae spiritus dei dictauit exposita,

cum rudem hominis natiuitatem simplici innocentiae puritate formatam [*]( 1 Eph. 5, 8; Prisco can. VI. 3 cf. Exod. 12, 4. 6 Act. 9, 15. 7 I. Tim. 2, 7. lex] Rom. 7,14. 9 II. Petr. 1, 20. 10 nocte] cf. Ps. 1, 2; I. Thess. 2, 9; II. Thess. 3, 8 et Prisco can. XXXIX. in dom.] cf. Ps. 118, 97. 15 cf. I. Petro 4, 3. ) [*]( 7 Hilarius, de trin. V, 32: ab apostolo et doctore gentium; — melius ... electione uase docuisti, — VI, 20 uas electionis; — VI, 44 electionis est uas ... magister gentium; — VIII, 1 doctor hic gentium; — VIII, 21 electionis est uas et gentium doctor; VIII, 27. 48; IX, 62; XI, 23; — Saluiani, epist. ed. Pauly p. 205, 4: Paulus electionis uas, magister fidei; al. Cypr., ed. Hartel. I, 301, 1: ponit et dicit; aZ. ) [*]( 3 erat tEmpERIS, cf. 84,25 4 llleNOUATUR1 8 EGO 9 IN tERlpRAetAtloNEm] cf. 69,10; 9,27. 11 (D€R|\'TI] conicias (nEitITA Nlb.IA. INTCTIO 16 mfRA tRES SACRC 17 0D€RIT0\', deficiente syll. INJ ORtSpSAltaoRUm 19 bOfWaNJSjfD, (D lin. et puncto del. uerba SlfDpllCI— pAR€acoartatis litteris exarantur, cf. 61,5 )

parem beatis, si in his maneat, ostendit dicens: beatus uir, qui non abiit in consilio inpiorum et in uia peccatorum non stetit; secundo incorporatum inuidiae uirus exspauit, cum ait: quare fremuerunt gentes et populi meditati sunt inania? hoc in tertio odium fili in patrem docet a nobis nasci, quae nos persequantur ostendens. Tum et illud, I carissimi: sensum legentis admonuit et sollicitam mentem ueri inquisitione tardauit, cum in principiis posuit, quae regni sui fine perpessus est, profetiam credo uitae hominis aptando et saecularis mali circumscribendo naturam. Formae uel aetatis ignorantiae iactata turbinibus peccatis acerba sunt, tranquillo aeui fiunt scientiae emendatione matura, pro quibus idem praecatur: peccata, inquid, iuuentutis meae et ignorantiae ne memineris, deus;

et apostolus ad libertatem iustitiae nos excitans peccati in nobis redarguens seruitutem sic ait: cum enim serui essetis peccati, liberi fuistis a iustitia; quem ergo fructum habuistis tunc in his in quibus nunc erubescitis? Tertius enim hic psalmus est, utAbessa.lon tertius filius inpius crudelis iniustus, qui occiso fratre ueniam consecutus religiosum et indulgentissimum patrem bello persequi, regno exuere, uita priuare conatus est. Quae omnia ad nos formam arbitror esse referenda nobisque contraria, quae a nobis generantur, existere. Hinc prima inlecebra nutrit [*]( 1 Ps. 1, 1. 4 Ps. 2, 1. 13 Ps. 24, 7. 15 Rom. 6, 20. 21. 21 cf. I. Cor. 10, 6; Prisco canon. LXVrn. ) [*](t I 1 OST€N\'blbblC€NS, b posterior in blb lin. del. 2 ABIT pECcAtoRUm, 0 ex U corr. 3 EXSPAUlt] ita cod., cf. 81, 1 4 erat pupull 5 bOCEREtl 7 ĮEIC;ENtJS, E (in tES) lin. del. mENtEl, cf. supra 5, 9; 20, 13; 71, 9 al. Uliu, cf. 33, 12 IN qUISltIONEmtARbAUlt, m lin. del. 8 REGNIS, S lin. del. 17 blis, I (ante S) lin. et puncto del. 18 €RUBLEjS\'ciTIS, E (in 6€) eras., deinde I in ras. posit., sed iterum conuers. in E 19 fRA tRES UE\'NIAM, S lin. et puncto del. 21 €XU€!RO, 0 lin. del., cf. 85, 8 28 INĮtf)RA )

reatum et apparentiae malum occasionem praestat inimico; tum in decliue scelerum inpulsu uoluntatis urguetur et homo idest filius perditionis ostenditur. Prima enim concupiscentiae culpa est, secunda uoluntatis adiectio, tertia desiderati operis inpletio. Quae e contrario in operibus bonis lectione cognoui|| muscognoui|| mus||(cognoui|| musmuscognoui|| mus) ... [*]( 1 cf. Rom. 7, 8. 11. 3 cf. Io. 17, 12; II. Thess. 2, 3. Prima] cf. Iac. 1, 14. 15. ) [*]( 1 ODAlUCT)] nolui mutare in (T)AlA(D 2 bECIUE, E (in dE) lin. del. 6 supplendum esse \'cognouimus\' puto; \'cognouistis1 enim aliter fuit distinguendum (COGNOUISltis). Quaternionem hic excidisse docui in praef. c. II).

[*](Wirceb. fol).

....... facere non posse monstraret, sicut profeta ait: quis sapiens et percipiet haec et intelleget et sciet ea? quia rectae sunt uiae domini et iusti ibunt in illas, inpii autem languiscent in eis. Propter quod et uos induti fidei armis castificate animas uestras ad obaudiendum per spiritum et aedificantes uos in templum domini caritatem in fraternitate simplicem in gloriam diuinae dilectionis adhibete, quoniam sic scribtum est: omnis caro ut faenum et omnis gloria hominis ut I flos faeni; aruit faenum et flos decidit, uerbum autem domini manet in aeternum, ut in euuangelio ait dominus: intrate per angustum ostium, quia dico uobis multi quaerunt introire et non poterunt. In quo non quod angustus sanctorum constituatur ingressus, sed quia omnis amicitia mundi inimica est dei et humana natura facilius oblectatione quam labore suadetur, nos intellegamus quod, ubi rerum praesentium uoluntas quaeritur, futurae uitae promissio non habetur.

Sic [*]( 3 Hos. 14, 10. 6 Propter] cf. supra p. 80, 1. induti] cf. Rom. 13, 12; Ephes. 6,11 sqq. 7 castificate] I. Petro 1, 22. 8 aedificantes] I. Petro 2, 5. caritatem] I. Petro 1, 22. 10 omnis] Es. 40, 6-8; I. Petro 1, 24. 13 intrate] Luc. 13, 24. 16 Iac. 4, 4; cf. Damasi epist. apud Mig. 13, 366 B. ) [*](2 Cf. subscript. huius tractatus 3 ante hoc folium complura excidisse docuimus in praef. c. II 4 bAaCj 5 lɭɭAS seruaui; facile cogites de lɭɭlS 6 INɭANÇUESCENTEIS, E ex I corr. 7 OBAUδl∈NṠδUm, S lin. et puncto del. 12 ℇτpɭOS, cf. 84, 16 14 ANQ. OST.] coartatis litteris script., cf. 61,5; 87, 19 19 UOlUNTAS] nolui mutare in UolupTAS )

denique in euuangelio gratior est dracma pauperis; requietio Abrahae sinus dicitur et Finees; inmisericordis diuitis gehennae ignis habitaculum repperitur, non quod absolute diuitibus poena ponatur et reuertendi ad dominum desperatio constituta locupletibus sit, sed quia nihil in principiis statutum est nec ullus per praerupta conscensus est, sicut apostolus ait: diuitibus huius saeculi praecipe I non superbe sapere neque sperare in incerto diuitiarum, sed diuites esse in operibus bonis, ut, dum per elemosynas et bonam uitam tendendi ad dominum iter facimus, tamquam subtractis paulatim gradibus ad ea quae sunt summa ueniamus. [*]( 1 dracma] cf. Marc. 12, 43; Luc. 21, 3. requietio-ignis] cf. Luc. 16, 22. 2 Finees] cf. Num. 25, 11; Ps. 105, 30. G I. Tim. 6, 17. 18. ) [*]( 5 Hilarius, de trin. I, 20: sed quia nullus per praerupta conscensus est, nisi sub stratis paulatim gradibus feratur gressus ad summa e. q. s. ) [*]( 2 SflNℇℇT, t lin. del. 3 BUblUITIIS, I ras. del. 4 CONSTITUTA . TI . ɭo A cup leΒι.isιτ, A (in lOA) eras., II lin. et puncto del.; punctum quod post priorem litt. I exstat, debuit poni post B (= 6US); supra (CU\' litt. (locu\' oblitae sunt 5 UsτΑτι.̃τοτum, I et 0 lin. del. 6 CON SE7\'SUS 11 UℇNIAMUSℇXPɭlC-TRACTAT-ΑδΡΟΡULUMINCIPIT ElUSδΕΜ|| )