Tractatus Undecim

Priscillian, Bishop of Avila

Priscillian, Bishop of Avila. Priscilliani quae supersunt (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 18). Schepps, Georg, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1889.

quoniam inter ista tam diuersa, tam dissona secundum intellegentiam humanae creaturae non conueniret uirginitas partitudini, aeternitati mors, adhortationi diffidentia, trepidatio [*]( 1 cf. I. Cor. 5, 7. 2 Rom. 6,5. 6. 6 Rom. 6,10. 11 Rom. 6, 13. 14 Matth. 26, 38; Marc. 14, 34. ad. u. 16-19 cf. Matth. 26, 64. 39. 29. 19 relictum] cf. Matth. 27, 46. 20 latroni] cf. Luc. 23, 43. ) [*]( 16 Hilarius, de trin. VI, 36: ultra humanam intellegentiam; VI, 37: ultra humanae infirmitatis modum; cf. X, 7; XI, 44; XII, 38. 56. ) [*]( 1 INOaOjlATUS, cf. 71, 18 9 I€RR€»vJAe 14 AbHN€R€TUR, R R∈ lin. et punctis del. 18 ACCEptAm 20 qUAERltUR 23 CAN N€, N (in AN) lin. tenuissima et puncto del. 24 ISYA!tUAffi, A (in A(D) perperam lin. del. 25 URQINJTAS, cf. 83, 6 )

libertati, dum aliud secundum spiritum promptum, aliud secundum carne infirme demonstrat: sic se pro hominibus patientem intellegi deum uoluit in carne, ut, si sensus quaeratur in nobis: unus deus est, si sermo: unus est Christus, si opus: unus Iesus, si natura quaeritur: I filius est, si principium quaeritur: pater dicitur, si creatura: sapientia est, si ministerium: angelus, si potestas: homo, si dignatio: filius hominis, si quod factum est per illum: uita est, si quod extra illum: nihil, — sic uniuersa disponens, ut, cum unus esset in totis unum in se uolens hominem, aliud genus perfecti operis scrutator eius habere non posset, nisi ut unum eum deum crederet, quem omnipotentem in se quod est et quod dicitur inueniret. Nec enim putetis pertinere ad contumeliam uerae diuinitatis,

si commendans caritatem suam in nobis deus et infirmitates nostras pro nobis portans sic terrenae natiuitatis oblationes petit, ut in nullo se secundum mundi aelementa discernens, in quantum terrenae mentis amplexu potestas aeternae infinitatis excederet, conprobaret, sed ut per haec intellegens deum fides constans captiosas mundi et inutiles respuat quaestiones et pecca quod in nostro mortali corpore operatur agnoscat et ipse se homo diuidens, deo in se cuncta monstrante, [*](1 cf. Matth. 26, 41. 13 Rom. 5, 8. 14 infirm.] Matth. 8, 17. 19 cf. Tit. 3, 9; II. Tim. 2, 23. 20 peccatulll] cf. Rom. 6, 12. ) [*]( 16 Hilarius, de trin. 1, 13: (fides constaus) non secundum sensum communis intellegentiae deum retinens neque de Christo secundum mundi elementa decernens, in quo diuinitatis plenitudo corporaliter inhabitat, ut, dum infinitas aeternae in eo est potestatis, omnem terrenae mentis amplexum potestas aeternae infinitatis excedat. 19 Ibid. paulo superius: respuit captiosas et inutiles philosophiae quaestiones fides constans. ) [*]( 1 pROmptUO), p in margine man. I. 2 CARNE] uid. Roensch, It. et Uulg. p. 408 al. abeflDONSTRATj, NS in marg.; totum uocabulum in rasura exstat 4 ESt] nolui mutare in coniunctiuum modum, quamuis ut praecedat (au pro Ut in u. 3 Et scrib. est?) 10 pERFEC TI OOp€RIS, prior 0 in marg. pos. man. I, sed rursus lin. del.; cf. 72, 16 12 omIN\'pOtENł,Ems lin. del. 13 U€R€ 15 OBĮAltlONJS 17 AmpLEiXU] uid. supra 71, 9 INflRODITATIS 18 EXC,bEIRE.t 19 qUESt\'ONE.$ 21 mONStR\'ANltE., AN in margine fuit ANx )

depraehendat, quid ad distruendum opus mundi castigato corpore in crucem figi (oporteat), quid inmaculatum in se deo tribui, quid, quia diuinum habitat in nobis, inpassibile seruari, ut, sicut supra diximus, corpore anima et spiritu triformi in deo opere perfecti adinpleamus quod scribtum est dicente Paulo:

sicut exhibuistis membra uestra seruire inmunditiae ad iniquitatem, ita nunc exhibete membra uestra seruire iustitiae in sanctificationem, quoniam stipendia peccati mors est, gratia autem dei uita aeterna in Christo Iesu domino nostro.

Et ideo intuentes in uobis omnia, quamuis dispensationem mundialium rerum alterutro naturae suae motu speciosa conmendet operatio, tamen, quia totius creaturae sensum longe necesse est ad gloriam praecedat operator, scitote quia nihil in I huiusmodi pro se deus aeguit, sed, quia homine decepto diuinorum operum simplicem dispositionem loco tempore numero die mense ratione diuisam daemoniaca idolorum natura confuderat, dum incertorum deorum familias introducens incommunicabile dei nomen diebus mensibus pecoribus uolucribus lignis et lapidibus adscribit eratque tale fidei bellum, ut relicto tanti muneris deo corporeas creaturae conspicabilesque formas in ae

terrenis et caelestibus adorarent, dicente de his apostolo: euanuerunt in cogitationibus suis et obscuratum est insipiens cor eorum et commutauerunt gloriam incorruptibilis dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis et uolucrum et quadripedum et serpentium, necessario deus noster religiosae sententiae modum temperans, ut [*]( 3 cf. Rom. 8, 9; II. Tim. 1, 14 al. 6 Rom. 6, 19. 23. ad 15-20 cf. Sap. 14, 21. 22. 23 Rom. 1, 21. 23. ) [*]( 27 Hilarius, de trin. lib. I, c. 20: ita totius operis modum temperauimus; arduum hoc intellegentiae iter cliuo quasi molliore leniuimus; cf. infra p. 100, 9. ) [*]( 1 bejmaebeNbAT 2 OpORtEAt deestj post f]Q|\' uersus finitur 9 p€CCATAjA (in TA) lin. et puncto del., cf. 66, 15 12 CONlmEN bem, m (in hEm) ras. del. 16 erat NUillERE 23 €UAN€RUNT 24 INCURRUpTIBlllS 27 b€US scripsi, cod. \'bo, cf. supra 66,3 )

arduum diuinae intellegentiae iter uelut cliuo molliore leniret, primum per I Moysen data lege, prohibens omne idolum quod esset in caelo siue in terra siue in aquis, detestans militiam principatum saeculi quae operatur in cogitationibus nociuis et castificans in his opus carnis, ne quid homo extra unum deum uelut deum uellet, praecepti fine conpescuit et, cum unumquid in sacrificium peteret, occidi non pecorum sanguinem uoluit, sed occidi in nobis ea quae uitiorum natura idolicis in carne formis occupauerat, dicente de huiusmodi apostolo:

non quod idolum sit aliquid, sed quae sacrificant daemoniis sacrificant et non deo, ut his scilicet in homine correctis post ipse bonorum natura facturam uelut perfecti hominis locum uterum uirginalis carnis ingressus idolorum formis in pecoribus occisis suum sanguinem in redemptionem humanae expiationis offerret et conceptione partu uagitibus cunis omnes naturae nostrae transcurrens contumelias mundo in cru fixo saluato in se et per se sibi homine gauderet. Nam quod primus mensis petitur in pascha, non ut adtendatur mensis, cuius numerum constat cum saeculo numerabili esse periturum, sed quia omnium creator in totis est, agnoscatur quod scribtum est: primitiae omnium Christus, et de propiato inimici transitu, ubi primus mensis ad inmolandum petitur, ibi, quia, sicut scribtum est, numerus hominis numerus est bestiae,

opus mundi et na in nobis prima uincatur et deo potius incipientes quam saeculo debere quod nascimur intellegamus [*]( 2 ef. Exod. 20, 4. 9 I. Cor. 10, 19. 20. 16 cf. Gal. 6, 14. 17 cf. Exod. 12, 2. 21 I. Cor. 15, 23. 23 Apoc. 13, 18. ) [*]( 15 Hilarius, de trin. II, 24; uid. supra ad p. 60. ) [*]( 1 LENIRET, E ex I fact. 4 pRINCipATUO) pro pRINCipATUUO), SI cf. 22,7 5 CASTlfICANONbIS, 0 ras. del. 6 UNUfOqUlb, eadem forma occurret p. 105, 1 9 bu\'(lUaS, litterae IUS in margine, IU in ras. 10 qUIAE, I eras. 11 Į-CpRREclns, 16 NOSTRAE U ETI, €T lin. del. SAlATO 20 AQNOSCATUR, 0 (in NOS) ex U corr. 25 NAS\'C)(DUS, S (in (DUS) lin. del. )

hunc esse primum mensem et diem nostrum, non in quo apparemus in saeculum, sed in quo deuicto Aegypto idest repudiato mundo diuina in deum natiuitate reparamur. Adtendi autem lunaris ideo cursus iubetur, non ut in eo obseruatio religionis sit, sed, quia in ea quae uidentur omnis homo uincitur et germana aelementis caro diebus et tem oblegata rectores orbis terrarum deos aestimat, necessario aelementorum circumscribta per deum numeri intellegatur natura et, quod minuitur aut crescit, primum potestatis suae non esse credantur quae uoluntarii operis non habent libertatem, post sapientiae saecularis institutione reiecta corpore anima et spiritu in quibus homo uincitur triformi decalogi in nobis lege reparata mensis fiat domini et natiuitas tempore