Tractatus Undecim

Priscillian, Bishop of Avila

Priscillian, Bishop of Avila. Priscilliani quae supersunt (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 18). Schepps, Georg, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1889.

spiritus palpitantes, dum fidem daemonibus dant, moritura post momentum animalium uiscera futura praenuntiare confirmant et de uita mortuos rogant dicentes lapidi \'surge\' et ligno \'uigila,\' sicque sacrilegium ab his studium dicitur, inperitia sapientia nuncupatur nescientibus his non deo se sacrificare sed daemoni: in quo si talibus apud se gloria est, quomodo nos diuinas sanctorum respuimus profetationes et, dum oboedimus uoluntatibus nostris, his qui deum profetauerint inuidemus relinquentes apostolica praecepta dicentia: spiritus nolite extinguere, I profetias nolite repudiare? Et ideo, quia [*]( 3 Philipp. 2,11. 7 cf. Luc. 19,37—39; Matth.21,9. 11 Luc. 19,40. 22 Habac. 2, 19. 24 cf. I. Cor. 10, 20. 28 I. Thess. 5, 19. 20. ) [*]( 1 pATU ISSeetlAOD, e linea et puncto, I in IAOO lineis del. Sltl.. pUfft . 0. LRlljlS 2 UtquAeNoN\', qUAE lineis del. 6 qutb, t lin. del. 10 UlbeANT 15 SUApTAe 23 S\'CqUE] nolui mutare in SlqUE )

ubi libertas ibi Christus, libet me unum clamare pro totis, quia et ego spiritum domini habeo: cesset inuidia diaboli! ab omnibus adnuntiatus est dominus, ab omnibus profetatus est Christus, (ab) Adam Sed Noe Abraham Isaclacob et a ceteris qui ab initio saeculi profetauerunt, et intrepidus dico quod inuidet diabolus: uenturum in carne deum omnis homo sciuit, non dicam hii quos in dispositione generationis suae in euangelio deus posuit et diuinae naturae fidem et numerum canoni praestaturos. Quod sicut scientibus et negantibus maior poena est,

sic et perfecta gloria est non solum corde credere, sed et ore confessionis gloriam non negare, dicente Dauid: credidi, propter quod locutus sum. In quo et apostolus Petrus sciens conscientiam in libris canonicis numeri rationem et relaxans legendi ea quae de Christo scripta sunt libertatem, cum ad Colosenses epistulam daret, dixit: cum lecta fuerit apud uos epistula haec, facite, ut et in Laodicensium eclesia legatur, et eam quae Laodicensium est uos legatis. Aut numquid damnabilis apud uos apostolus fuit, qui epistulam quae in canone non erat discipulos suos legere I permisit aut nobis maior cura pro Christo est sicque uoluntates uestras agitis, ut iniustum iudicium etiam in ea quae ante uos sunt decreta tendatis? Omnibus enim nobis qui deum Christum credimus plenitudo fidei dies domini est et lex uitae apostolici forma praecepti est, quoniam, si fides ex auditu, auditus autem per fidem constat, qualiter nobis futurorum spes [*]( 1 cf. II. Cor. 3, 17. 2 I. Cor. 7, 40. 4 Tob. 4, 13. 10 cf. Rom. 10, 10. 11 credidi] Ps. 115, 10. 15 Col. 4, 16. 23 cf. Hebr. 10, 22. 24 Rom. 10, 17; cf. Hil., de trin. V, 32, ubi recte legitur: aud. autem per uerbum. ) [*]( 2 Hilarius, contra Const. imp. c. 6: cesset itaque maledictorum opinio et mendacii suspicio; cf. de trin. II, 9; VII, 24; XII, 35. ) [*]( 4 AB deest 6 CARNE] uid. supra p. 7,18; 21,22 al. 13 CON SCIENTIA-=-] cf. supra p. 5, 4; 30, 3 al. exempla abundantis litterae M ) [*]( 20 slque] cf. 54, 23 22 TeNhATIS, b ras. del. CRCbjCDUS pLJEINITUho, eratne CREhEmUS? 23 locus fsJITUbo — bl€S scriptura coartata exaratur LEsTEtlex\'uITAEAJPOSTOLJL(l1 24 flblS )

ponitur, si quae ante docentur scribta uel dicta de Christo et in memoriam reseruata nec umquam ab apostolis repudiata sed lecta, non solum respuantur a nobis, sed tamquam sacrilega damnentur, cum in euangelio scribtum sit:

quicumque fecerit in nomine meo uirtutem, non potest de me male* loqui? In quo illud tamen non recuso nec respuo inperitis haec non committenda auribus, ne, quia ab hereticis pleraque falsata sunt, dum praetitulato nomine prophetarum in uerbis sanctorum diuinum opus quaerunt, haereticae falsitatis inruant foueam, dum apostolici sermonis non ad plenum retinent disciplinam. Sed nec propter nequitias pessimorum prophetia dam sanctorum est; nam in omnibus heresibus cunet arum scribturarum interpraetatione peruersa infelicium sectarum instituta de persuasione fecerunt omnesque se Christum deum credere et Christianos esse confirmant. Nec ideo diuina seribtura damnanda est aut repudianda fides Christi est aut nomen refugiendum est Christianum, si, dum adserere sacrilegia sua uolunt, catholici nominis audent usurpare consortium.

Si enim omnia quae legunt damnare uolumus, certe quae etiam in canone sunt relata damnamus, unde melius est interpraetationem funestam et institutionem sacrilegam quam scribturam damnare diuinam, quoniam scribtum est: uobis datum est scire mysterium regni dei, ceteris autem in parabolis loquar, ut uidentes non uideant et audientes non audiant. Mihi certe seruo domini consideranti haec unus hic sensus est quoniam qui non amat Christum anathema maranata. [*]( 4 Marc. 9, 38. 22 Luc. 8,10; Marc. 4, 11. 12. 26 I. Cor. 16, 22. ) [*]( 6 NEC ex Ne\'que corr., qu€ lineis del., litt. C addita in marg. 7 rxje(|UHA(D, I linea et puncto, O) lin del. 10 pO€U€A(T) 12 erat €ST65T, prius EST ras. del. 17 Sl, erat el 19 CERTA 27 (DA b. RANATA- | flNltlNCipiT TRACTAtUS\'PAScbAE leQCpellxJ)1 ^aligCUODTUISaIN-XpO-lbu-bNO-NOST- Erasum est ante cum nomen AffiANTIA, de quo cf. praef. cap. II, ubi etiam de nota Tironiana h. 9 disputatur. )

Etsi ipsa natura nos docet inter inexploratas humanae uitae conuersationes et indignas deo saeculi mensurabiles pugnas nihil utilius esse homini quam per omnes dies ea quae saeculi sunt amica respuere et diuinae institutionis praecepta seruare, dicente apostolo: omnis amicitia mundi inimica est dei, et iterum profeta dicente: non tardes conuerti ad dominum et ne differas de die in die, tamen mortalium sensuus rerum saecularium familiaritate captiui intra humanae inbecilli clauduntur errorem et semper diuina miseratio inter tot inconsulta naufragio uelut fine periclitantibus statio et optabilis portus occurrit. Unicum diuinae sententiae modum profeticis uocibus adpraehendens gloriosum pascharum diem deus posuit, ut, quamuis per omnes dies seruire sibi homines suos deus uellet, tamen, quia omnis mundus in maligno positus est et dum nullus infinitis est finis fixo in lubricis gressu modum non constituimus incertis, [*](Wirceb. fol. 75 ) [*]( 7 Iac. 4, 4; cf. Prisco can. XXIX. 8 Sirac. 5, 8. 16 I. Io. 5, 19. ) [*]( 10 Cf. Hil., de trin. I,19 (infra p. 69, 11). 11 id., I, 7: cum religiosa mens intra imbecillitatis suae concluderetur errorem; cf. infra p. 104,1. ) [*]( 2 Uid. subscriptionem tractatus tertii. 3 uerba: EtSS-CONUERSA\' tres complentia uersus rubro colore exarata sunt 4 fuisse uidetur U JtAEUtCON UERSAltlON ES, Ut (? cf. supra 53, 25) ras. del. 6 SA€( CUlalj, erat SAE.ICULO, 0 deletum et 8 in ras. positum 9 INÖ\'E] uid. quae in praef. cap. II de oppressa littera M congessi 11 humANe blaUINjlACDaIjSaRATIO, I (in IA) lin. del. 13 blUINC 14 pRO plTl\'ciS QlORIOSUS, S (in US) lin. del. 15 OmNES, E ex J fact. 16 hOmINES, E ex l fact. )

in commemorationem inpensae pro nobis passionis exhortans uel anniuersaria uice ad obaudiendum nos fidei cogeret, quos omne quod uiuimus sibi soli debere meminisset, dicente apostolo: siue mors siue uita siue praesentia siue futura, omnia uestra sunt, uos autem Christi, Christus autem dei.

Et ideo, dilectissimi in deo, quia in hoc positi sumus, ut sensuus uestros intra angustias humanae inbecillitatis obsessos tamquam in nouam lucem religiosa docendi exhortatione laxemus, neccessario inchoantibus in praeparationem susci-I piendae paschae diebus quadragensimarum, sicut scribtum est, tamquam boni procuratores multiformis gratiae dei aliut ne fiat secundum imperium praecipimus, aliud secundum ueniam depraecamur, quoniam in hoc tempore et qui iam se a malis abstinet adsuescens bonis debet uelle meliora et qui adhuc indisciplinato mundi errore constringitur reuocari ab alienis uel solemnium dierum obseruatione suadetur, ut adueniente pascha domini et qui fidelis est custodisse se acceptam semel mandatorum fidem

gaudeat et paenitens salutem repetat et catecuminus futurae remissionis confidentiam non amittat, ut adinpleatur quod scribtum est: ecce dies domini et salutare eius! aperite portas, ut intret populum custodiens iustitiam et ueritatem, quia amplectentes intellectum perceperunt pacem sperantes in domino. Propter quod, dilectissimi, caelestis uocationis participes castificate animas uestras deo et, sicut scribtum est, abstinentes a corporalibus desideriis quae militant [*]( 2 I. Petr. 1, 22. 4 I. Cor. 3,22; cf. Laodic. u. 8. 11 I. Petr. 4,10. 12 I. Cor. 7,6; I. Tim. 1,1. 19 Hebr. 10, 35. 20 Es. 26, 2-4. 24 Propter] Hebr. 3, 1. 25 castificate] I. Petro I, 22. 26 abstinentes] I. Petro 2, 11; Iac. 4, 1. ) [*]( 7 liilarius, de trin. 1,18: meminisse oportet terrenarum mentium iufirmas atque imbecillas opiniones esse abiciendas et omnes imperfectae sententiae angustias religiosa discendi exspectatione laxandas; cf. infra p. 94,22. ) [*]( 2 flhEm 3 ex hlCERltE atramento pallidiore correctum est hlCENtE 4 SlfflJC (ubi primum occurrit) eratSIIUe PRAESEN{A 5 UCaSTRA, 7 erat UOSTROS 20 qutb, * lin del. 26 qUAaC )

aduersus uos in mem uestris ieiunantes deo non in turpibus lucris neque in incerto auaritiae aut in regis et contentionibus ieiunetis, quoniam, etsi abstinentiam diliciarum et occallationem corporis diuinum in his diebus opus quaerit, tale tamen ieiunium non requirit, sed, sicud scribtum est, castificati corpore et spiritu caritatem in dilectione simplicem ex corde uero et diuites uos in operibus bonis diuinis gloriis exhibete et, sicut profeta ait, soluite omnem conligationem iniustitiae et respuite oblegatio inpotentium commerciorum,

eripite iniuriam accipientem, iudicate pupillum, iustificate uiduam, demittite confractos in remissionem et omnem conscribtionem iniquam disrumpite, frangite panem uestrum esurientibus, aegenos et non habentes tectum inducite in domos uestras; si uideritis nudos operite et laborantes ne dispexeritis; sic enim scribtum est: si dederis esurienti panem tuum ex animo et humiliatam satiaueris animam, orietur in tenebris I lumen tuum et erit deus tuus tecum et satiaberis omnibus bonis in omnia quae desiderat anima tua. Considerate enim, quid sit pascha domini, dicente apostolo: pascha nostrum immolatus est Christus, ostendens rerum praesentium tolerantiam ad praemium beatae inmortalitatis proficientem, in quo uirginis partus et in adsumptionem corporis omnipotens [*]( 2 cf. I. Tim. 3, 8; Tit. 1, 7. 11. in inc.] cf. I. Tim. 6, 17., 5 Es. 58, 5. 6. 6 castificati] I. Petro 1, 22. 7 et diuites] I. Tim. 6, 18. 9 Es. 58, 6. 7; cf. Barnabae epist. c. 3. 16 Es. 58, 10. 11. 21 I. Cor. 5, 7. ) [*]( 2 IiEXiS] opp. p. 21, 4; 63, 17 3 l€IUN€T€S, € (in T€S) lin. del. 6 IN, erat UN 11 pupiU€KJSTIflCAT€, UO) man. II superscr., sed € non del. 12 CON\'fRACtOS, 0 (in tOS) ex U corr. 16 blS I p€X€Rl\'T€S, € (in T€S) lin. del. 18 (DORI€TUR, til lin. del. 19 SATIAUCRIS, U lin. del. 20 CONSlb€RATA€€NI(D 22 pRA€ s€nt€~\'tiu(d tOLERANtJUm. )

deus pudorem humani exordii non recusans, dum multimoda ueritatis in se sustinens argumenta humanae natiuitatis uitia castigat,

conceptione partu uagitibus cunis omnes naturae nostrae contumelias transcurrerit, ut, ueniens in carnem constitutionem decreti anterioris euerteret (et) in patibulum gloriosae crucis maledicta terrenae dominationis adfigens inmortalis ipse neque morte uincendus pro morientum aeternitate moreretur. Cum quo (si) alteri consepulti in mortem in baptismum sumus, alteri ut commoriamur et consepeliamur optamus, sic in diem paschae uenire debemus, ut, quia I contumelia illius honor noster est, quadragenta dierum erimum domini in euuangelio ieiunantis imitati ambulantes in carne non secundum carnem uiuamus, ut, si uicti ad modicum sumus, tamen in conpaginationem corporis Christi diuina praeceptorum luce reparemur, quoniam tamquam misericordiam consecutus ego consiliator, ego testis sum quod liberi a peccatis esse non possumus, nisi remissione baptismatis et diuinae crucis redemptione saluemur.

Hii sunt enim dies quos Moyses quadragensimo nummero ieiunans ad accipiendam legem diuini sermonis meruit eloquium, cum adnuntiatum pascha domini mare timuit et potentissimum in terris aelementum cui ipsa pro tempestate natura est diuisis aquis puluereum populo [*]( 8 Rom. 6, 4. 12 II. Cor. 10, 3. 15 I. Cor. 7, 25; I. Petr. 5,1. ) [*]( 1 Hilarius, de trin. II, 24: dei igitur imago inuisibilis pudorem humani exordii non recusauit et per conceptionem partum uagitum cunas omnes naturae nostrae contumelias transcurrit (cf. IX, 51 al.; inf. 77,15). 6 inmort.-moreretur = Hil., trin. 1,13. 10 cont. — nost. est = id., 11,25. ) [*]( 4 tRANSCURRERlt] nolui mutare in indicat. modum. 5 €U€R T R €T€TIN, t (in EtE) lin. del.; quam facile Et intercidere potuerit apparet 6 tER\'RAENAE, A (in RA€) lin. del. ININmORTAllS] de syllaba IN multorum fonte uitiorum uid. praef. cap. II 7 mORIENtU-:-] nolui mutare in mORIENtlUm, cf. 63, 10 8 qUOSAltERI IN BApt.] corrigendum esse puto peR BApt. 11 Eltlmurn, fuisse uidetur ERltmUm 12 IEIUNANltES 21 €le\'ro€NTUa) 22 po\'pulo, 0 (in po) ei U corr. )

iter praestitit et contra solitos usuus saeculo datura miraculum herbarum pastuus sterilis herena produxit. Hii sunt dies quos Iesus Naue similiter in ieiuniis agens terram promissionis ingressus cum induto fidei armis dei po stante in medio aquarum arca domini plenus in omnes crepidines Iordanis siccum populo iter praebuit et in priora decurrens uel in posteriora sua reluens ne diuinae iussioni natura contrairet expauit. Hii sunt dies quos adueniens in carnem deus post locuplitatum baptismatis fontem constitutus in eremo ieiunans diebus et noctibus uicit et temptatus a zabulo est nunc neccessitate ieiunii, nunc ambitione mortalium, nunc timore; in quo et(si) temptari non potuit deus,

tamen saluationis nostrae praeparans passionem et adinplens in se pascharum decreta, non soluens, in eo quod temptari uoluit quae in diebus hiis repudiari a nobis oporteret ostendit, et quod illum temptanti diabolo respondisse ad fidem legimus nos ad distructionem diabolicae temptationis utamur. [*]( 4 ef. Rom. 13, 12; Eph. 6, 11 4 sqq. cf. los. 3, 15-17. ) [*]( 1 INSOllTUS, U ras. del.; cf. 60, 6 (DIRACUlAO), A (in lAOD) ras. del. 2 bERENA] nolui mutare in bAR€NA bllSUNT etc.] uid. quae de hac periodo dixi in Archiv f. lat. Lex. III, 322 5 erat CR€piblN £ (D, m ras. del. et Spositum uerbaaORbANIs\'— pRA€ft\' scriptura contracta et ardua, sed man. I exarata sunt; cf. 55, 23; 64, 14 6 DRA€B in uersus fine erasum et in proximo uersu denuo scriptum 7 N€C, litt. C leui ras. corrodi coepta esse uidetur\' 11 €T\', deficiente Sl 16 l€Q€ODUS blSTRIc\'TION€a), I (in RIC) lin. del. blABU llCAC fuisse uidetur UTA(DUR-\'flNIT| )