Divinarum Institutionum

sed tamen docent uos sanctae litterae quemadmodum poenas impii sint daturi. nam quia peccata in corporibus contraxerunt, rursus carne induentur, ut in corporibus piaculum soluant: et tamen non erit caro illa, quam deus homini superiecerit, huic terrenae similis, sed insolubilis ac permanens in aeternum, ut sufficere possit cruciatibus et igni sempiterno, cuius natura diuersa est ab hoc nostro, quo ad uitae necessaria utimur, qui nisi alicuius materiae fomite alatur, extinguitur.

at ille diuinus per se ipsum semper uiuit ac uiget sine ullis alimentis nec admixtum habet fumum, sed est purus ac liquidus et in aquae modum fluidus: non enim ui aliqua sursum uersus urguetur sicut noster, quem labes, terreni corporis quo tenetur et fumus intermixtus exsilire cogit et ad caelestem naturam cum trepidatione mobili subuolare.

idem igitur diuinus ignis una eademque ui ac potentia et cremabit inpios et recreabit et quantum e corporibus absumet, tantum reponet ac sibi ipse aeternum pabulum sumministrabit: quod poetae in uulturem Tityi transtulerunt. ita sine ullo [*](EXPILATORES § 5 s. (— eiaminabit)] Pacianus, paraen. ad paenitent. c. 11, tom. 13 pag. 1088 D Migne:. post animarum tempestiua supplicia rediuiuis quoque perpetua corporibus poena seruatur. nemo Tityi iecur credat et uulturem poetarum: ipso sibi materiam recrescentiuin corporum reparat ignis aeternus. ) [*](BHSPj 3 soli\'di\'s B3 spiritibus] partibus B 6 sunt P laturi edd. qui HP 7 traxerunt H rursum B induerentur (exp. m. 2) H in om. H 8 post tamen eras. et ut uid. B eri*t (n er.) B 9 subiecerit P insolu*bilis (i er.) B 11 natural P3 quo ad] quod H, quod ad P 13 per se ipsum om. P 15 est B2 fluuidus HP 16 susum H urgetur HSP 17 exsilire] & illi re pax, part. ras. corr. 18 molli H, om. S 19 ignis] ignis in his B eademqu*tej (post u er. a) B cremauit Bt, corr. B2 20 et antc recreabit] ac H recreauit B\', corr. B3 quantum B\', corr. B1 *e (m er.) B absumit B1, ■ corr. B2, adsumet H 21 repone**t (ne er.) B, resumet P 22 uulturum H tityi H, titui B\', titoni B2, tytin B3, tytii S, ticii in ras. pH trastulerunt P )

sed et iustos cum iudicauerit deus, etiam igni eos examinabit. tum quorum peccata uel pondere uel numero praeualuerint, perstringentur igni atque amburentur, quos autem plena iustitia et maturitas uirtutis incoxerit, ignem illum non sentient: habent enim aliquid in se dei, quod uim flammae repellat ac respuat.

tanta est uis innocentiae, ut ab ea ignis ille refugiat innoxius, quia accepit a deo hanc potentiam, ut impios urat, iustis temperet. nec tamen quisquam putet animas post mortem protinus iudicari: omnes in una communique custodia detinentur, donec tempus adueniat quo maximus iudex meritorum faciat examen.

tum quorum fuerit probata iustitia, hi praemium immortalitatis accipient, quorum autem peccata et scelera detecta, non resurgent, sed cum inpiis in easdem tenebras recondentur ad certa supplicia destinati.

Figmenta haec esse poetarum quidam putant ignorantes unde illa poetae acceperint, ac negant haec fieri posse: nec mirum est ita illis uideri.

aliter enim quam res habet traditur a poetis: qui licet sint multo antiquiores quam historici et oratores et cetera genera scriptorum, tamen quia mysterium diuini sacramenti nesciebant et ad eos mentio resurrectionis futurae obscuro rumore peruenerat, eam uero temere ac leuiter auditam in modum commenticiae fabulae prodiderunt.

et [*](AUCTORES 3-9] cf. Orac. Sibyll. II 253-255; VIII 410 s. ) [*](BHSP] 1 uirescentium S; recresceutium Pacianus adureat P1, alt. a del. ln tantu (~ m. 2) B sensum H 2 deus om. S etiam] et S, et in P 3 exanimauit ut uicl. Bx, in ms. corr. B2 tunc B, tu* P 4 restringentur B comburentur SP; cf. ad conburet pag. 638, 12 6 sentieWt B2 habent. B2 in se aliquid B 7 uis] uirtus S 8 **noxius (in er.) B qui BHS accipit BH 9 obtemperet (op- S) SP 10 animam H omnes] nam omnes P 11 destinentur H 12 tunc B 13 hii SP°r 14 detecta om. H 18 acciperint H nercl B1 19 res se habet edd. traditur1 P2 20 qui] qui sit H sirnlt B2 multo bis, pro expunct., B stovici B2 22 et om. B moutiores surrectiores H 23 obsculorum more H eam (a in ras. ex u ? m. 2) B )

1. sit mihi fas audita loqui
.

quamuis igitur ueritatis arcana in parte corruperint, tamen ipsa res eo uerior inuenitur, quod cum prophetis in parte consentiunt: quod nobis ad probationem rei satis est.

errori tamen eorum subest ratio non nulla. nam cum prophetae adsiduis contionibus praedicarent iudicaturum esse de mortuis filium dei et haec adnuntiatio non lateret, quoniam rectorem caeli deum non alium putabant esse quam Iouem, iudicare aput inferos Iouis filium tradiderunt, sed tamen non Apollinem aut Liberum aut Mercurium, qui caelestes putantur, sed eum, qui et mortalis fuerit et iustus, uel Minoem uel Aeacum uel Rhadamanthum.

corruperunt igitur poetica licentia quod acceperant, uel opinio ueritatem per diuersa ora sermonesque uarios dissipatam mutauit.

nam quod peractis ad inferos mille annis rursus ad uitam restitui cecinerunt, Marone ita dicente:

1. has omnis, ubi mille rotam uoluere per annos,
2. Lethaeum ad fluuium deus euocat agmine magno,
3. scilicet inmemores supera ut conuexa reuisant
4. rursus et incipiant in corpora uelle reuerti,

haec eos ratio fefellit, quod resurgent defuncti non post mille annos mortis suae, sed ut restituti rursus in uitam mille annis cum deo regnent. deus enim ueniet, ut orbe hoc ab omni labe purgato rediuiuas iustorum animas corporibus innouatis ad sempiternam beatitudinem suscitet.

itaque praeter aquam obliuionis uera sunt cetera; quam idcirco finxerunt, ne quis illis opponeret: \'cur ergo non meminerint se aliquando uixisse aut qui fuerint aut quae gesserint?\' sed nihilominus tamen ueri simile non putatur et res tota uelut licenter ac fabulose ficta respuitur.