Divinarum Institutionum

Inpletis igitur temporibus quae deus morti statuit terminabitur ipsa mors. et quia temporalem uitam temporalis mors sequitur, consequens est ut resurgant animae ad uitam perennem, quia finem mors temporalis accepit.

rursus sicut uita animi sempiterna est, in qua diuinos et ineloquibiles inmortalitatis suae fructus capit, ita et mors eius perpetua sit necesse est, in qua perennes poenas et infinita tormenta pro peccatis suis pendit.

ergo in ea condicione res posita est, ut qui beati sunt in hac uita corporali atque terrena, semper miseri sint futuri, quia iam bonis quae maluerunt potiti sunt,

quod iis euenit qui deos adorant ac deum neglegunt, deinde qui iustitiam sequentes in hac uita miseri fuerint et contempti et inopes et ob ipsam iustitiam contumeliis et iniuriis saepe [*](AUCTORES 1] ibid. I 30, 72. § 10] Lactantium respicere seu potius emendare locum Cic. de rep. VI 25, 29 existimat Maius (ed. 1822, pag. 328). ) [*](BHSPJ 2 ac] aut S 3 aeterna H iuet penam1 P2 poena H 4 secundum II, secundam (a ex al. litt. tn. 2) S 5 nam om. P sicut B 6 animi B altora] altera est S 8 quae H, qu*a (i er.) P cunctas S 9 scelere (e fin. ex a m. 2) H 10 an (et) ut ? ut uita om. P 12 attigit II 13 Conpletis H 15 rosurgant Slf 16 perhennem S quia finem om. P rursus H, rursum cett.. 17 anime (e ex i) 82 18 capiat H ita om. H 20 pendet H reposita, om. res, S 22 bonte P3 quae del. P3 maluerunt om. P 23 iis B, his H, tois S*, hiis P )

opera corporis atque animi nonne indicant esse animam mortis expertem? nam corpus quia ipsum fragile est atque mortale, quaecumque opera molitur, aeque caduca sunt. nihil enim Tullius ait esse quod sit manibus humanis laboratum, quod non aliquando ad interitum redigatur uel iniuria hominum uel ipsa confectrice rerum omnium uetustate.

at uero animi opera uidemus aeterna. nam quicumque contemptu praesentium studentes in memoriam monumenta ingeniorum factorumque magnorum reliquerunt, hi plane mentis ac uirtutis suae nomen indelebile quaesierunt. ergo si opera corporis ideo mortalia sunt, quia ipsum mortale est, sequitur ut anima ex eo inmortalis appareat, quia uidemus opera eius non esse mortalia.

eodem modo desideria quoque corporis animique decarant alterum esse mortale, alterum sempiternum. corpus enim nihil nisi temporale desiderat id est cibum potum indumentum quietem uoluptatem, et tamen haec ipsa sine nutu et adminiculo animi nec cupere nec adsequi potest: animus autem per se multa desiderat quae ad officium fructumue corporis non redundent, eaque non fragilia, sed aeterna sunt, ut fama [*](AUGTOBES 8] p. Marcello 4,11. ) [*](BHSPj 1 nec aliter i. e. uel sic tantum; uix nec in non corrigendum est aut alterum membrum a nec incipiens supplendum semper] cum semper P 2 iam om. H bonirs\' F1 3 iis edd., tois B3S2, his HP 4 sequuntur dei SP secuntur B, sequuntur cett. 6 animam esse H 7 fragile ex facile P2* 8 aeque] eaque H 10 iniuria] in iurgia S 11 an P 12 an (esse) aeterna ? cf. 17 contemptu P; contemptui edd., \'sed studentes in memoriam (an nominis uel posteritatis addendum?) coniungendum est, cf. Quintil. X 2, 6; XII6, 6x Thilo 13 studentis Bl, corr. B1 14 malignorum S hii P 15 indelibile BP1, corr. P3 17 iumortalis] mortalis non P 19 mortalem BP sempiternum] esse inmortalem ralterum temporalel (s. I. m. 3) alterum scmpiternum P 20 enim om. P nihil om. H, non S temporalia S 22 snimi et adminiculo B 23 fructumque f-que S) SP 24 redeunt S eaquae BarH )

nam cultum dei, qui constat abstinentia cupiditatum ac libidinum, patientia doloris, contemptu mortis, etiam contra corpus anima concupiscit. unde credibile est non interire animam, sed dissociari a corpore, quia corpus sine animo nihil potest, animus uero potest multa et magna sine corpore.

quid quod ea quae uisibilia sunt oculis et tangibilia manu, quia externam uim pati possunt, aeterna esse non possunt, ea uero quae neque sub tactum neque sub uisum ueniunt, sed tantummodo uis eorum et ratio et effectus apparet, aeterna sunt, quia nullam uim patiuntur extrinsecus?

corpus autem si ideo mortale est, quia uism pariter et tactui subiacet, ergo et anima idcirco inmortalis est, quia nec tangi potest nec uideri.

Nunc argumenta eorum qui contra disserunt refellamus: quae Lucretius tertio libro executus est. quoniam cum corpore inquit anima nascitur, cum corpore intereat necesse est.