Divinarum Institutionum

Transeamus nunc uicissim ad ea quae uirtuti repugnant, ut etiam ex his inmortalitas animae colligatur.

uitia omnia temporalia sunt: ad praesens enim commouentur. irae impetus recepta ultione sedatur, libidinis uoluptas corporis finis est, cupiditatem aut satietas earum rerum quas expetit aut aliorum affectuum commotiones interimunt, ambitio postquam honores quos uoluit adepta est, consenescit; item cetera uitia consistere ac permanere non possunt, sed ipso fructu quem expetunt finiuntur.

recedunt ergo et redeunt. uirtus autem sine ulla intermissione perpetua est nec discedere ab eo potest qui eam semel cepit. nam si habeat interuallum, si aliquando carere ea [*](BHSPj 1 q: P1, q: P3 3 iudicare S 4 effugiendo, om. et, H e 5 aeque] que H, eacp (e s. I. m. 2) S malulr (i. e. mus s. I add. m. 2) S si n (i. e. non) S 6 \'sensu\' B3 7 uidemur H humilitate B in (ante egestate) om. B contejntu B7 8 aut] an ac ? dolere BH 9 emori S, mori cett., sed cf. V 13, 2. 15 rex\' B adsequemur B 10 onuissa (n ? er.) B 11 uoluptates (e ex i m. 2) S contemnet B 12 for*titer (0 ex u m. 1 ?, i er.) P 13 adsequamur H 14 illi H spernimus H a*t (u ? er.) B, aut II 15 aeternitatis S 17 colli- 11 gatur (i ex e m. 2) H 19 sedartl (i. e. tur s. I. add. m. 2) S, sedantur P fort. finis post libidinis traiciendum 21 intermittunt P 25 nec] ac H potest] non potest H qui* Ca er.) B 26 capit P ea carere SP )

non est igitur conprehensa, si deserit, si aliquando secedit: cum uero sibi domicilium stabile conlocauit, in omni actu uersari eam necesse est nec potest fideliter depellere uitia et fugare, nisi pectus quod insedit perpetua statione munierit.

ipsa ergo uirtutis perpetuitas indicat humanum animum, si uirtutem ceperit, permanere, quia et uirtus perpetua est et solus animus humanus uirtutem capit.

quoniam igitur contraria sunt uitia uirtuti, omnis ratio diuersa et contraria sit necesse est. quia uitia commotiones et perturbationes animi sunt, uirtus e contrario lenitudo et tranquillitas animi est; quia uitia temporalia et breuia sunt, uirtus perpetua et constans et par sibi semper; quia uitiorum fructus id est uoluptates aeque ut ipsa breues temporalesque sunt, uirtutis ergo fructus ac praemium sempiternum est;

quia uitiorum commodum in praesenti est, uirtutis igitur in futuro. ita fit ut in hac uita uirtutis praemium nullum sit, quia uirtus adhuc ipsa est.

nam sicut uitia cum in actu suo finiuntur, uoluptas et praemia eorum secuntur, ita uirtus cum finita est, merces eius insequitur. uirtus autem numquam nisi morte finitur, quoniam et in morte suscipienda summum eius officium est. ergo praemium uirtutis post mortem est.

denique Cicero in Tusculanis quamuis dubitanter tamen sensit summum homini bonum non nisi post mortem contingere. fidenti animo, inquit si ita res feret, gradietur ad mortem, in qua aut summum bonum aut nullum malum esse cognouimus. mors igitur non * [*](AUCTORES 24] Tusc. I 46, 110. ) [*](BHSPJ 1 redeunt S 2 aliquando si SP 3 sicedit P 5 statione* (m er.) H 7 pepetua P 8 humauus* (t er.) P uirtutem] uirtute H 9 ***** I diuersa (diuer er., a ex ic) P 10 uitia] in uitiis H 12 uirtus - semper] \'uersus est, et furtmse Lucilii uel ueteris poetae hodie ignoti Hettsingerus, Emendat. pag. 120 14 temporalesqiue (n er.) H uirtutis (alt. i ex e ua. 2) P ad SP 16 supra igitur add. autem S1 \'in\' hac P3 17 ipsa] imperfecta Heumannus 18 cum om. P 19 sequuntur HSP infinita B 20 et om. P 21 summo P1, corr. P3 24 fidentia (exp. nr. 1 ?) P 25 feret\' B, ferret S 26 malum om. H )

qui i autem se, ut ait idem, uitiis ac sceleribus contaminauerit uoluptatique seruierit, is uero damnatus aeternam luet poenam), quam diuinae litterae secundam mortem nominant: quae est et perpetua et grauissimis cruciatibus plena.

nam sicuti duae uitae propositae sunt homini, quarum altera est animae, altera corporis, ita et mortes duae propositae sunt, una pertinens ad corpus, qua cunctos secundum naturam fungi necesse est, altera pertinens ad animam, quae scelere adquiritur, uirtute uitatur. ut uita haec temporalis est certosque terminos habet. quia corporis est, sic et mors aeque temporalis est certumque habet finem, quia corpus attingit.