Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

quis enim praesente ac uigente iustitia aut de tutela sui, cum nemo insidiaretur, aut de pernicie alterius cogitaret, cum nemo quicquam concupisceret?

  1. malebant tenui contenti uiuere cultu,
ut Cicero in suo narrat: quod est proprium nostrae religionis.
  1. ne signare quidem aut partiri limite campum
  2. fas erat: in medium quaerebant,

quippe cum deus communem omnibus terram dedisset, ut communem degerent uitam, non ut rabida et furens auaritia sibi omnia uindicaret, nec ulli deesset quod omnibus nasceretur.

quod poetae dictum sic accipi oportet, non ut existimemus nihil [*](AUCTORES 3] Germanic. Arat. 112. 5] ibid. 113. 10] Cic. Arat. frgm. 21. 12 s.] Verg. Georg. I 120 s. ) [*](B(G)RHSPV] 1 coloba∗tur (n er.) B ct om. B erarnJt B2 3 uaesanos PV ensus R 4 caeSlarJ* (ar m. 2) S arateo V, arato BH, arat[o] G, arate R, aratisteo S, arati P carrmilne B2 5 non sanguine Bl, rnec1 consanguincis1 B* fuerit Y nata H 6 rne1 B3, nec H omnino ulli P 7 wudarentur V3 praesente] in presente V ac] aut P 8 tfe1 P3 turtells Fl insidianter H 9 cum — concupisceret in inf. mg. add. P2 concupesceret R 10 mallebant (ll in ras. ex x? m. 3) B 11 ut cicero RSP, ut maro B, [utm]aro ut G, ut uergilius H, ut cicero, sed in ras. ex maro ut uideri potest, V 12 partire S limite. (m er.) H 13 medio P 14 communem bis, sed prius mintis certum, G, commune S 15 toou1 B3 [rauida] G, rabida (b ex p m. 2) Y furente BG auari- **tia (ti er.) V 16 uindicarent B ulli] ubi Bl, corr. B3, [ubi] G deesset] datum est B, esset G 17 si G in nihil omnino d-esinit codicis G pag. 98 (53), sequitur pag. 98 (53), cuius in uerss. 1-3 perpauca legi poterant )

415
omnino tum fuisse priuati, sed more poetico figuratum, ut intellegamus tam liberales fuisse homines, ut natas sibi fruges non includerent nec soli absconditis incubarent, sed pauperes ad communionem proprii laboris admitterent.

  1. flumina iam lactis, iam flumina nectaris ibant
    2. .

nec mirum, cum promptuaria iustorum benigne paterent omnibus nec auaritia intercipiens beneficia diuina famem sitimque uulgo faceret, sed omnes aequaliter abundarent, cum habentes non habentibus large copioseque donarent.

sed postquam Saturnus a filio pulsus in Latiumque delatus est

  1. arma Iouis fugiens et regnis exul ademptis,
cum iam populus uel noui regis metu uel sua sponte deprauatus deum colere desisset regemque pro deo habere coepisset, cum ipse propemodum parricida exemplo ceteris esset ad uiolandam pietatem,
  1. deseruit propere terras iustissima uirgo,
sed non, ut ait Cicero,
  1. et Iouis in regno caelique in parte resedit
    2. .

quomodo enim poterat in eius regno residere aut commorari [*](EPITOME 12-16] c. 54, 6. ) [*](AUCTORES 5] Quid. Metam. I 111. 11] Verg. Aen. VIII 320. 16] Germanic. Arat. 137. 18] Arat. frgm. 23. ) [*](li(G)RHSPV] 1 tunc BH, (t)un[e] G priuatum B, priuati S priuati — liberales fuisse in inf. mg. P2 2 natos sibi fructus R 3 non] nec H 4 commuuem Y 6 nec mirum bis, alt. eras. V propria BI, promtuTia sic B3, promptaria R (sed m s. I. Rx) P benigne om. R, benign*e (a er.) H, benigna S, benignae V 7 interficiens BI, CQrr. B3 famemque S 8 facerent B abundarewt (n tn. 1?) P 9 copiosoque H donare S I, donaret 82 10 a om. BPi, s. I. P1 filio* (s er.) S 11 regni P 13 desiisset S 14 cum ipse — ceteris esset in inf. mg. B3 paricida P 16 deserit ut B propere cOrrector codicis S Germanici, propriae f-rie S) BHSV codd. quidam Germanici, proprie RP alii codd. Germ. terra Bx (corr. B3), terrae H 17 non om. P cicero in maro corr. B3 19 regnum H)

416
qui patrem regno expulit, bello persecutus est, exulem toto orbe iactauit?
  1. ille malum uirus serpentibus addidit atris
  2. praedarique lupos iussit,
id est odium et inuidiam et dolum hominibus inseuit, ut tam essent quam serpentes uenenati, tam rapaces quam lupi.