Divinarum Institutionum

Discant igitur homines et intellegant quare deus summus cum legatum ac nuntium suum mitteret ad erudiendam praeceptis iustitiae mortalitatem, uoluerit eum carne indui et cruciatu adfici et morte multari.

nam cum iustitia nulla esset in terra, doctorem misit quasi uiuam legem, ut nomen ac [*](EPITOME 18-21] c. 45, 5. ) [*](B(G)RHSPVJ 1 mortali[s] R2, mortali non V quam inmortalis iY non potest om. R 4 [Per] hominem 82 perfecta (sic corr. m. 2) R perfecta doctrina (duo - m. 2) S posse om. P aut (exp. m. 3) P 5 auctoritati H hinc fere incepit codicis G pag. 89 (124), cuius in uerss. 1-9 pauca legi poterant; uersuum 1-4 maior pars cum margine super. abscissa est 6 deum om. SI, per deum s. I. S2 10 et] ac H habeatque] habeat B, nisi habeat P 11 ac] et H 12 uirtutem R 13 doctor est] doctoris P doceat et uerbis H 14 et (post quoniam) om. V 15 uersatur H 16 debet — perferri] debeat ut doceat ipse perferri posse H 17 real posse S1 19 ac om. R, 8. I. id ẽ. R2 erudienda* (m er.) B, erudiendum R, eruendam (pr. e ex c) V 20 praecepttaj (a in ras. ex is) B1 iustitiae suae H mortalitatem Bl (rat inlmortalitatis B7) RS, inmortalitatem (imm- V) HV, om. P uoluerit] mortali uoluerit BP 21 mortem (exp. m. 3) P iniustitia R3 nulla] multa R 22 terrA C er.) B ut] et Bt, in ras. corr. B2, )

sed tamen ut certum esset a deo missum, non ita illum nasci oportuit, sicut homo nascitur ex mortali utroque concretus, sed ut appareret etiam in homine illum esse caelestem, creatus est sine opera genitoris.

habebat enim spiritalem patrem deum et sicut pater spiritus eius deus sine matre, ita mater corporis eius uirgo sine patre.

fuit igitur et deus et homo, inter deum atque hominem medius constitutus, unde illum Graeci μεσίτην uocant, ut hominem perducere ad deum posset id est ad inmortalitatem: quia si deus tantum fuisset, ut supra dictum est, exempla uirtutis homini praebere non posset, si homo tantum, non posset homines ad iustitiam cogere, nisi auctoritas ac uirtus homine maior accederet.

etenim cum constet homo ex carne ac spiritu et oporteat spiritum iustitiae operibus emereri ut fiat aeternus, caro quoniam terrena est ideoque mortalis, copulatum sibi spiritum trahit secum et ab inmortalitate inducit ad mortem.

ergo spiritus carnis expers dux esse homini ad inmortalitatem nullo pacto poterat, quoniam caro inpedit spiritum [*]( 11 supra] c. 24, 11 ss. ) [*](EPITOME 2-8] c. 38,9. ) [*](AUCTORES 2-10] cf. Cyprian. pag. 74,15 s. ) [*](EXPILATOBES 6-8] cf. Isidor. orig. VII 2, 12. 8-10] ibid. § 29. ) [*](B(G)BHSPV] 1 con*deret S ut uerum] uterum H 2 et om. BP uerbo B et om. P seminare H sed om. H 3 esset] est et HP0* missus V 4 ut*roque (e er.) B cowcretus H2 illum etiam in homine P 5 in homine] hominem BH hinc fere incepit codicis G pag. 90 (123) paene tota lecta; uersuum 1-4 maior pars cum super. margine abscissa est opere R 6 spiritale (~ m. 2) S et om. H \'pater1 S* 7 sps (exp. m. 2) S spiritus eius F et - er.) B matre] mater Bl corpori H 8 igitur et] miscetur H irnlter H1 9 constitutus] constituitur xps H μεσίτην edd., mesiten BGRSPV, mestine H 11 quia si] quasi HVac ta(nt)um B dictuqi (exp. m. 3) P 12 possit G tantummodo H 13 co*gere** (n et re er.) B ac] aut S, et V 14 antecederet P enim H rcum\' S2 ac] et P spiritum V 15 et oporteat spiritum om. HV <m)[e]reri G, emendari P, et mereri V *ut S 16 aeternis V 17 spiritum] ipm H ducit BP 18 [s]p̃s (isj m. 2) eI- 0 pers carnis V 19 paterit (a del. et corr. m. 3) sic P quoniam] quia V )

itaque idcirco mediator aduenit id est deus in carne, ut caro eum sequi posset, et eriperet hominem morti cuius est dominatio in carnem. ideo carne se induit, ut desideriis carnis edomitis doceret non necessitatis esse peccare, sed propositi ac uoluntatis.

una enim nobis et magna et praecipua cum carne luctatio est, cuius infinitae cupiditates premunt animam nec dominium retinere patiuntur, sed eam uoluptatibus et inlecebris suauibus mancipatam morte adficiunt sempiterna.

quibus ut repugnare possemus, deus nobis uiam superandae carnis et aperuit et ostendit. quae uirtus perfecta et omnibus numeris absoluta coronam uincentibus et mercedem inmortalitatis inpertit.

Dixi de humilitate et fragilitate et passione, cur haec deus subire maluerit: nunc ipsius crucis ratio reddenda est et uis enarranda.

quid summus pater a principio disposuerit et quemadmodum cuncta quae gesta sunt ordinarit, non tantum diuinatio prophetarum, quae in Christum uera praecessit, sed etiam ratio ipsius passionis docet.

quaecumque enim passus est, non fuerunt inania, sed habuerunt figuram et significantiam magnam sicut etiam diuina illa opera quae fecit: quorum uis et potentia ualebat quidem in praesens, sed declarabat aliquid in futurum. aperuit caecorum lumina.

caelestis uirtus, [*](EPITOME 15 s.] c. 46, 1. ) [*](AUCTORES 15 s.] cf. Cyprian. pag. 89,1. ) [*](B(G)RHSPV] 2 mortalis H1, in ras. corr. H1 est om. G 3 id est] idem S in om. H 4 in carnem RV, in carne BGHS, om. P ideo om. P 5 carne] in carne B1 (et carne B2) G, carne V induit se V 6 in uoluntati[su]n(a) desinit codicis G pag. 90 (123) enim] igitur H 7 alt. ref P3 est om. H infinitate V 8 dñm SV 9 uoluntatibus B1, corr. B3 et om. V mancipata V 10 morte adficiunt sempiterna H possimus V 12 caronam H 13 T\'mortalitatis B 15 cruci H uis ex bis B 16 quid] quae V sumus Cx m. 2) S 17 ordinarit (alt. i ex e m. 2) H 18 in om. R processit BHV 19 miratio V passionis ipsius R 20 et significantiam magnam in inf. mg. add. B* 21 opera illa H uis et om. H 23 lumina (1 ex e m. 2) H post uirtus hoc et RSP (idem edd. distinctionem post lumina non pomntes), sed cf. reddidit sed (et) HSP pag. 378,1 )

uere enim caeci sunt qui caelestia non uidentes et tenebris ignorantiae circumfusi terrena et fragilia uenerantur.

patefecit aures surdorum. non utique hactenus uis illa caelestis operata est: sed declarabat breui fore ut qui erant ueritatis expertes, et audirent et intellegerent diuinas dei uoces. uere enim surdos dixeris qui caelestia et uera et facienda non audiunt.

mutorum linguas in eloquium soluit. admirabilis, etiam cum (hoc tantum) fieret, potentia: sed inerat huic uirtuti alia significatio, quae ostenderet mox futurum ut rerum caelestium nuper ignari percepta sapientiae disciplina de deo et ueritate dissererent.

nam qui rationem diuinitatis ignorat, is uere elinguis et mutus est, licet sit omnium disertissimus. lingua enim cum uerum loqui coeperit id est uirtutem maiestatemque dei singularis interpretari, tum demum officio naturae suae fungitur, quamdiu autem falsa loquitur, in usu suo non est: et ideo infans sit necesse est qui diuina proloqui non potest.

pedes quoque claudorum ad officium gradiendi reformauit. laudabilis diuini operis fortitudo: sed figura id continebat, quod cohibitis erroribus uitae saecularis ac deuiae iter ueritatis aperiretur, per quod graderentur homines ad dei gratiam consequendam.