Divinarum Institutionum

Quid ergo superest nisi ut omissis litigatoribus furiosis ac pertinacibus ueniamus ad iudicem, illum scilicet datorem simplicis et quietae sapientiae, quae non tantum formare nos et inducere in uiam possit, uerum etiam de controuersiis istorum ferre sententiam?

haec nos docet quod sit hominis uerum ac summum bonum. de quo priusquam dicere incipiam, illae. omnes sententiae refellendae sunt, ut appareat neminem illorum fuisse sapientem.

Cum de officio hominis agatur, oportet summum summi animalis bonum in eo constitui, quod commune cum ceteris animalibus esse non possit.

sed ut feris dentes, armentis cornua, uolucribus pinnae propria sunt, sic homini aliquid suum debet adscribi sine quo rationem suae condicionis amittat. nam quod uiuendi aut generandi causa datum est omnibus, est quidem bonum naturale, summum tamen non est, nisi quod est uni cuique generi proprium.

sapiens ergo non fuit [*](EPITOME 14-16] c. 28, 1 cum de - pertineat. 21-193, 2] c. 28, 6 (Epicurus). ) [*](AUCTORES § 5] cf. ad frg. 452 Epicuri (pag. 294,16). ) [*](B(G)RHPVJ 1 iudicamus H, iudicemur F1 discenda1# B3 2 supra qui add. t quomodo m. post. R, quid V coeperimus sapere B coepimus P l netat 3 adsit Academicus om. P 4 ac uetet] acuet et (corr. m. 2) V quid H 6 ut om. P omissis] obuias his B furiosis om. H 7 ueniamus] manus demus ueniamus B 8 quae C, qui edd., sed cf. ad 10 9 et] ac R controuersis eorum efferre H 10 haec C, hic edd., sed cf. c. 11, 3 quid H O edd. (sed cf. c. 12,14), quid V 11 de om. H dicere om. H incipiam B, am orom incipio (corr. m. al.) R, incipio HPV, recte? illa (sic corr. m. 3) P 12 appareant V 13 fuisfce1 Stapientem V 14 agatur om. V1, in mg. I agitur F1 17 pennae (pr. e ex i) R2 propriae H iMmini B1, hominis R, foomini (b add. et ni in ras. m. 3) P summum B suum alio t quid H 18 quo om. V mittam (sic corr. 3) P hinc fere incepit codicis G pag. 48 (155) ter scripta, in qua nihil agnosci poterat )

Aristippo ne respondendum quidem duco, quem semper in corporis uoluptates ruentem nihilque aliut quam uentri et Veneri seruientem nemini dubium est hominem non fuisse. sic enim uixit, ut nihil inter eum pecudemque distaret nisi unum, quod loquebatur.

quodsi asino aut sui aut cani facultas loquendi tribuatur quaerasque ab iis quid sibi uelint, cum feminas tam rabide consectantur, ut uix diuelli queant, cibos etiam potumque neglegant, cur aut alios mares uiolenter abigant aut ne uicti quidem absistant, sed a fortioribus saepe contriti eo magis insectentur, cur nec imbres nec frigora pertimescant, laborem suscipiant, periculum non recusent, quid aliut respondebunt nisi summum bonum esse corporis uoluptatem? eam se adpetere, ut adficiantur suauissimis sensibus eosque esse tanti, ut adsequendorum causa nec laborem sibi ullum nec uulnera nec mortem ipsam recusandam putent.

ab hisne igitur praecepta uiuendi petemus, qui hoc idem sentiunt quod animae rationis expertes?

aiunt Cyrenaici uirtutem ipsam ex eo esse laudandam, quod sit efficiens uoluptatis. \'uero\' inquit obscenus canis aut sus ille lutulentus; \'nam ideo cum aduersario [*](EPITOME 2-194, 4] c. 28, 3. ) [*](AUCTORES 20 s. obscenus — lutulentus] cf. Verg. Georg. I 470 et Hor. ep. II 2, 75. ) [*](BRHPVJ 2 illas V commune B efct B 3 ni ex ne (sic) B2 in om. V 4 tuentem (pr. t in ras. ex r) V1 nihil BV 6 uixirtl Fl a 7 sui. (s er.) V 8 quaeres (corr. m. 2) quae Viis R, his cett. aellint P 9 rapide H 10 neclegant HP cura ut (w m. 2) V alt. aut (a add. m. 3) P 11 contriti] coneo P 12 cur om. V imbres (i ras. ex u) V 14 bonum om. B\', s. 1. post summum add. B2, tum exters. et post esse s.l. iterum add. eadem man. letereapparet (corr. m.2) V 15 saeuissime ut trid. Bl, suauissimis in ras. corr. Bs, suauissimirsl V2 tanti esse B 17 iisne R fort. recte, hiisne P praecepta] praecepta dari B 18 putemas V1 idem] quidem H an animantes ? 19 aiunt] dicunt VI, s. I. d ras. corr. V2 cyrenei H ipsam P2 20 sit om. R, post uoluptatis 8. l. add. R* effigies P ante uero s. I. non P3 uerum H, uero (corr. m. 2) V inquid B, sic saepius 21 aut] et H sHS B ) [*]( XVDIJ. Lact. 1. ) [*]( 13 )

ab his ergo sapere discamus, quos a pecudibus ac beluis non sententia, sed lingua discernit? priuationem doloris summum bonum putare non plane Peripateticorum aut Stoicorum, sed clinicorum philosophorum est.