Divinarum Institutionum

idem in opere ualde serio, in quo pritecepta uitae deprompta ex philosophia filio dabat, magnam inquit esse fortunae uim in utramque partem quis nescit? nam et cum prospero flatu eius utimur, ad exitus peruenimus optatos, et cum reflauit, adfligimur.

primum, qui negat sciri posse quicquam, sic hoc dixit, tamquam et ipse et omnes sciant. deinde, qui etiam quae clara sunt, dubia conatur efficere, hoc putauit esse clarum quod illi esse debuit uel maxime dubium: nam sapienti omnino falsum est.

quis inquit nescit? ego uero nescio. doceat me, si potest, quae sit illa uis, qui flatus iste et qui reflatus. turpe igitur, hominem ingeniosum id dicere, quod si neges probare non possit.

postremo, quod is qui dicit adsensus esse retinendos, quod stulti sit hominis rebus incognitis temere assentire, is plane uulgi et inperitorum opinionibus credidit, qui fortunam [*](AUCTORES 1] Acad. post. I 7, 29. 6] de off. II 6, 19. 17] cf. Acad. post. I 12, 45; de nat. deor. I 1, 1. ) [*](B(G)RSHPVJ 1 naturam interdum om. P 2 a Multa inquit incipit codicis G pag. 67 (43) paene tota lecta quod efficiat multa inprouisa et (uel baec) necopinata nobis codd. Cic. 4 propter — ignorent om. R propterrl P3 post et s. 1. id B3 qui in mg. 272 5 ignoret G ualde serio] uel desliderioJ H1 ualde serio in om. P 6 magnam — partem] magnam uim esse in fortuna in utramque partem, uel secundas ad res uel aduersas codd. Gic. 7 utraque (ra ex ro m. 2) S nescit scripsi, nesciat C, sed cf. 14; ignorat codd. Cie. 8 peruenimus] peruehimur codd. Cic. 9 optat[oet] G et BP cum codd. Cic., om. RSHV reflauit codd. Cic., respirauit C, nisi quod u (sic) del. nł. 2 S; cf. infra 15 qui reflatus 10 qui] quidem B, qui[d] I sed post d per spatium e fuisse potest, G quiicjquam V2 si S, sic om. H et (ante ipse) Onł. H 11 clara] uera P conatur edd., conetur C 12 pntaui S, putauerit P 14 nescit] cf. 7 uero otti. G 15 et om. BG turpem H hom[i]ne G 16 it B, id om. H 17 quod is SHPV, recepi coni. deinde quod IV13, 26; quid (om. is) Bl, quod in ras. corr. B3, quid hi[s] G, is (om. quod) R Heumunnus 18 sdti B3 hominis ex hominibus ut uid. B3, homini V adsentiri (ass- S) SH 19 his GH, iis R, \'i\'s V2 opinionem H credit SH )

cui opinioni et Vergilius adsentit, qui fortunam omnipotentem uocat, et historicus, qui ait: sed profecto fortuna in omni re dominatur. quid ergo ceteris diis loci superest?

cur non aut ipsa regnare dicitur, si plus potest, aut sola colitur, si omnia? uel si tantum mala immittit, aliquid causae proferant cur, si dea sit, inuideat hominibus eosque perditos cupiat, cum ab iis religiose colatur, cur aequior sit malis, iniquior autem bonis, cur insidietur adfligat decipiat exterminet,

quis illam generi hominum uexatricem perpetuam constituerit, cur denique tam malam sortita sit potestatem, ut res cunctas ex libidine magis quam ex uero celebret obscuretque.

haec, inquam, philosophos inquirere oportuit potius quam temere innocentem accusare fortunam: quae etiamsi sit aliqua, nihil tamen adferri ab iis potest, cur hominibus tam inimica sit quam putatur.

itaque illae omnes orationes quibus iniquitatem fortunae lacerant suasque uirtutes contra fortunam superbissime iactant, nihil sunt aliut quam deliramenta inconsideratae leuitatis.

quare non inuideant nobis, quibus aperuit ueritatem [*](AUCTORES 4] Aen. VIII 334. 5] Sallust. Cat. 8, 1. 13] ibid. ) [*](B(G)RSIIPV} 1 tribuit II 2 fingunt] piugitur fingunt R 3 rerum om. P cui] cuius S, ad cuius H 4 opinionem H et] adest et P uirgilius SV adsensit RV, om. P 5 storrlicus B3, stoi II Gi in hoc de- eiu sinit codicis G pag. 67 (43), sequitur pag. 68 (44) incipiens ab [A](i)[t] (om. qui), cuius in uerss. 1-25 pauca legebantur 6 qui P diis ceteris SH locis ex locu P 7 aut rcurl sola R2 8 immo Bl, immittat sic cotr. B* profert S, prolerat 11, proferent yt 9 cur om. G 10 iis R, his BGSHV, *iis (b er.) P religio sola colatur II cur* (a er.) S, cum V fit (uix sit) S malis] in malis H malis — bonis] malis rebus bonis iniquior (om. autem) P 11 illam om. 11 12 generis H hominem V1 13 multam BI, malam corr. B3 14 libidinem P1, m del. P3 15 philosophi H, filosofis V oportuit] fuit H timere Bx, corr. B3 16 innocentem his pac, pr. del. m. al.? etiamrsil P3 17 iis R, *iis (h er.) P, his rell. potest] tamen R 18 iniquitates B 19 suarSlque S2?, se suasque P superbissima P 20 qm (i. e. quoniam) in ras. V ex qua 82 deliramentą (alt. a ex e m. 3) P, deliramen V 21 uideat (v i. e. ur Mt. 2 ?) S, inuideat H, indeant V )