Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

Pythagoras ita definiuit quid esset deus: animus per uniuersas mundi partes omnemque naturam commeans atque diffusus, ex quo omnia quae nascuntur animalia uitam capiunt.

Anaxagoras deum esse dicit infinitam mentem quae per se ipsam moueatur: Antisthenes multos quidem esse populares deos, unum tamen naturalem id est summae totius artificem.

Cleanthes et Anaximenes aethera esse dicunt summum deum, cui opinioni poeta noster adsensit:

  1. tum pater omnipotens fecundis imbribus aether
  2. coniugis in gremium laetae descendit et omnis
  3. magnus alit magno permixtus corpore fetus.
[*](EPITOME 3—5] c. 4. 1. 5-17, 2 Thales-Zenon] c. 4, 3. ) [*](AUCTORES § 15-23] Minuc. Fel. c. 19, 3—10. § 16] Cic. de nat. deor. I 10, 25. §. 17] ibid. 11,27. § 18 Anaxagoras] ibid. 11, 26. Antisthenes] ibid. 13, 32. § 19 Cleanthes] ibid. 14, 37. Anaximelws] ibid. 10,26. 19 ss.] Georg. II 325 ss. ) [*](EXPILATORES § 17] Saluian. ibid. I 1, 2. ) [*](BRSMpPVJ 4 grauiorem SI, grauionest S1 au⌞ctor⌟itas B2 cert⌞i⌟usque B2 qui M cο̃m̃⌞t⌟aticiis (t ex er. d m. 2) S uoritatis M credentur S 6 e numero septem sapientium R ex SM quoque R, quia M 8 sunt S dm ex dei ut uid., B3 qui M 9 ⌞h⌟tunorem B3, humore (h s. 1. R7) RS 10 in deo] ideo BI, idem (sic) B3 phytagoras B 11 diffinit P quis B animusH (em ? er.) B, animus qui SM uniuersats mojdi B2 12 parte⌞s⌟B\' quo] que S1 13 anaxoras R 14 ipsa BRP1 (~ add. P7) V mou⌞e⌟turi⌟ P1 15 anthistenes BRSM 16 id est om. M cleantes BRM anaximenes (i in ras. ex a ? m. 3) B 17 dicunt (un ex i ? m.2) B 18 adsentit. B 19 tunc P imbrius M 20 coniungis B laete RS omnes BM 21 magnos B alit (1 in ras. ex b ? m. 3) B permixtos BI, corr. B3, permixius Rl, commixtus Yerg. )
17

Chrysippus naturalem uim diuina ratione praeditam, interdum diuinam necessitatem deum nuncupat, item Zenon naturalem diuinamque legem.

horum omnium sententia quamuis sit incerta, eodem tamen spectat, ut prouidentiam unam esse consentiant. siue enim natura siue aether siue ratio siue mens siue fatalis necessitas siue diuina lex siue quid aliut dixeris, idem est quod a nobis dicitur deus. nec obstat appellationum diuersitas, cum ipsa significatione ad unum omnia reuoluantur.

Anstoteles quamuis secum lpse dissideat ac repugnantia sibi et dicat et sentiat, in summum tamen unam mentem mundo praeesse testatur.

Plato, qui omnium sapientissimus iudicatur, monarchian plane aperteque defendit nec aethera aut rationem aut naturam, sed ut est deum nominat: ah eo mundum hunc perfectum atque mirabilem esse fabricatum.

quem Cicero secutus atque imitatus in plurimis frequenter deum confitetur ac supremum uocat in iis libris quos de legibus scripsit; ab eoque regi mundum argumentatur, cum disputat de natura deorum, hoc modo: nihil est praestantius deo. ab eo igitur mundum regi necesse est. nulli igitur est naturae oboediens aut subiectus deus. omnem ergo regit ipse naturam.