Epitome Divinarum Institutionum

Sed haec facere se dicunt, ut deos suos defendant. primum, si dii sunt et habent aliquid potestatis ac numinis. defensione hominis patrocinioque non indigent, sed se ipsos utique defendunt.

aut quomodo ab iis homo sperare auxilium potest, si ne suas quidem iniurias possunt uindicare? stultum igitur et uanum, deorum esse uindices uelle, nisi quod ex eo \'magis apparet diffidentia.

qui enim patrocinium dei quem colit suscipit, illum esse nihili confitetur: si autem ideo colit, quia potentem arbitratur, non debet eum uelle defendere a quo ipse est defendendus.

nos igitur recte. nam cum isti defensores falsorum deorum aduersus uerum deum rebelles nomen eius in nobis persecuntur, nec re nec uerbo repugnamus, sed mites et taciti et patientes perferimus omnia quaecumque aduersus nos potest crudelitas machinari. habemus enim fiduciam in deo, a quo expectamus secuturam protinus ultionem.

nec est inanis ista fiducia, siquidem eorum omnium qui hoc facinus ausi sunt miserabiles exitus partim cognouimus, partim : uidimus nec ullus habuit inpune quod deum laesit, set qui sit uerus deus qui uerbo discere noluit, supplicio suo didicit.

uellem scire, cum inuitos adigunt ad sacrificium, quid secum [*](INSTITUTIONES 4 s.] V 21, 1. c. 48] V 19, 1-24. 9] V 19, 20 (sed-sacra). 10-18] V 20, 2. 12 s.] V 20, 4. 20-23] V 20, 10. 22- 27] V 23. 28-727,9] V 20, 5 s. 7 s. ) [*](AUCTORES 4 s.] Terent. Audr. I 1, 41. ) [*](T] 1 quia Ila coni. Inst. V 1, 5, qui T 5 egre T 10 aliquid Pf. aliquod T 11 defensione Pf, defensionem T 16 nihili Da, nihilo T i u 24 fudicia (u et i del. et corr. m. 2) T 25 cognobimus T 26 uidimus Da, uidemus T lesit T 27 suplicio T. )

si autem ipsis quos cogunt, non est utique beneficium quod quis ne accipiat, etiam mori mauult. si bonum [non] est ad quod me uocas, cur malo inuitas? cur non uerbis, sed uerberibus? cur non ratione, sed cruciatibus corporis? unde apparet malum esse illut ad quod non inlicis uolentem, sed trahis recusantem. quae stultitia est consulere uelle nolenti?

an si aliquis prementibus malis ad mortem confugere cogatur, num potes, si aut gladium extorseris aut laqueum ruperis aut (a) praecipitio retraxeris aut uenenum effuderis, conseruatorem te hominis gloriari, cum ille quem seruasse te putas nec gratias agat et te male secum arbitretur egisse, quod mortem sibi prohibueris optatam, quod ad finem, quod ad requiem malorum peruenire non siueris?

beneficium enim non ex qualitate rei debet, sed ex animo eius qui accipit ponderari. cur pro beneficio imputes quod mihi maleficium est?

uis me deos tuos colere, quod ego mihi mortiferum duco? si bonum est, non inuideo, fruere solus bono tuo; non est quod uelis errori meo succurrere quem iudicio ac uoluntate suscepi.

si malum, quid me ad consortium mali rapis? utere sorte tua. ego malo in bono mori quam in malo uiuere.