Epitome Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

ipsa igitur definitio uel nominis significatio declarat philosophiam non esse ipsam sapientiam. dicam ne studium quidem esse sapientiae quo sapientia non conprehenditur. quis enim studere dicatur ei rei quam nullo modo possit attingere?

qui medicinae aut grammaticae aut [*](INSTITUTIONES 3-11] cf. II 17, 12. 3-5] II 17, 6. 5- 7] II 17, 8 s. 8-11] II 17, 10 s. 12 -18] III 2,1; 1, 5 - 8. 13-16. 19—700, 9] III 2, 3 s. 7-10. ) [*](TJ 5 quot T 10 malim potentior, cf. In-st. II 17, 11 14 filosofi T 15 sapientiam Pf, sapientia T 19 utroque loco filosofia T 20 si amor est sapientiae add. eruditus Brit. pag. 417 21 alt. alhlld sic T llersilc T filosofia T 23 enim Pf, autem T; cadem uocabula permutantur pag. 311, 6; 380, 19; 466, 13 queritur T 24 querit T 25 filosofiam T )

700
oratoriae studet, studiosus eius artis quam discit dici potest: oł,i di<licit, iam medicus, iam grammaticus, iam orator dicitur. sic °I,fJrtuit et studiosos sapientiae, postquam didicissent, sapienh-s nominari.

cum autem studiosi sapientiae quamdiu uiuant uocentur, apparet illut studium non esse quo ad ipsam rem quae studio petitur non potest perueniri; nisi forte qui ad finem usque uitae ut sapiant student, apud inferos sapientes erunt. omni autem studio subiacet finis. non est igitur id studium rectum quod non habet finem.

Praeterea duo sunt quae cadere in philosophiam uidentur, scientia et opinatio: quae si auferantur, tota philosophia corruit. atquin utrumque philosophiae ipsi philosophorum principes ademerunt. scientiam Socrates, opinationem sustulit Zeno, uideamus an recte.

sapientia est, ut Cicero definiuit, diuinarum et humanarum rerum scientia. quae definitio si uera est, non cadit in hominem sapientia.

quis enim mortalium hoc sibi possit adsumere, ut diuina et humana scire se profiteatur? humana omitto: quae quamquam cum diuinis conexa sunt, tamen quia sunt hominis, concedamus ut homo illa scire possit.

diuina certe per se scire non potest, quia homo est: qui autem scit illa, diuinus sit necesse est ac propterea deus. homo autem nec diuinus nec deus est. non potest igitur per (se) scire homo diuina. nemo ergo sapiens nisi deus aut certe is homo quem deus docuit.

illi autem quia nec dii sunt nec a deo docti, sapientes ergo id est diuinarum et humanarum rerum scientes esse non possunt. recte igitur a Socrate atque Academicis scientia sublata est.

opinatio quoque non congruit sapienti: id enim [*](INSTITUTIONES 4—9] cf. III16, 7 s. 10 s.] III 3, 1. 11- 13 (philosophomm principes)] III 4, 2. 13 s.] III 3, 7; 4, 1. 14-16] III 13, 9 s. 17-28] cf. III 3, 15 s. 28-701, 4] III 4, 1 s. (-sublata est) 11 s. 28 s. id-ignorat] III 3, 8. ) [*](AUCTORES 14 s. Cicero] cf. ad Inst. III 13, 10. ) [*](TJ 5 uiuunt Heum quo eriiditus Brit. pag. 417, quod T 8 omni Pf, omnia T 9 rld\' T 10 filosofiam T 11 filosofia T 12 adquin T h filosofiae T filosoforum T 13 socrates sic T oponationem T 23 se add. Da 24 his T 27 adque T )

701
quisque opinatur quod ignorat. opinari autem scire te quod ignores, temeritas ae stultitia est. recte igitur opinatio a Zenone sublata est. si ergo scientia in homine nulla est et opinatio esse non debet, philosophia radicitus amputatur.

Huc accedit quod non est uniformis, sed diuisa in sectas et in multas discrepantesque sententias dissipata statum non habet. cum enim singulae alias omnes inpugnent et adfligant nec sit aliqua ex iis quae non indicio ceterarum stultitiae condemnetur, utique discordantibus membris corpus omne philosophiae ad interitum deducitur.

hinc Academia postmodum nata est. nam cum uiderent eius sectae principes omnem philosophiam philosophis inuicem oppugnantibus esse subuersam, susceperunt aduersus omnes bellum, ut omnia omnium dissoluerent, nihil ipsi adserentes nisi unum, nihil sciri posse.

ita sublata scientia philosophiam ueterem subruerunt. sed ne ipsi quidem philosophorum nomen retinuerunt qui ignorantiam fatebantur, quia nescire omnia non modo philosophi, sed ne hominis quidem sit.

ita (fit ut) philosophi quia nihil munimenti habent, mutuis se uulneribus extinguant et ipsa tota philosophia suis se armis consumat ac finiat.

at enim sola physice labat. quid? illa moralis num aliqua firmitate subnixa est? uideamus an philosophi in hac saltem parte consentiant, quae ad uitae statum pertinet.