In Hieremiam Prophetam Libri Sex

[*]( 32 (39), 30 a )Erant enim filii Israhel et filii Iuda iugiter — sine soli — facientes mala in oculis meis ab adulescentia sua. Uerbum Hebraicum \'ach\' Aquila interpretatus est πλήν, quod coniunctionem \'uerumtamen\' significat, Symmachi prima editio et LXX et Theodotio \'solos\' interpretati sunt; secunda quippe Symmachi uertit διόλου, quem et nos in praesentiarum secuti sumus, ut diceremus \'iugiter\'.

dicamus igitur primum iuxta Hebraicum: filii Israhel et filii Iuda iugiter facientes malum. \'et decem,\' inquit, \'et duae tribus malum sine cessatione fecerunt et iugis eis fuit in pessimis operibus perseuerantia\'. si autem iugis et semper in toto populo, ubi est iustitia sempiterna?

porro iuxta LXX, qui dixerunt: soli facientes malum, oritur quaestio: num et aliae gentes eo tempore, quo Israhel Iudasque peccabant, malum non fecerant? quod sic soluitur: qui habet notitiam dei et recedit ab eo. solus peccat in oculis dei; qui uero increduli permanserunt, quasi illo non uidente et neglegente delinquunt. unde et Dauid, uir sanctus, quia corruerat in peccatum moris Uriae Bethsabee, agens postea paenitentiam loquitur: tibi soli peccaui et malum coram te feci, id [*]( 4. 6. 7. 8 *Hier. 32 (39), 30 9. 10 Hier. 32 (39), 30 15 *Hier. 32 (39), 30 20 cf. II Reg. 11, 3-5. 27 22 Ps. 50, 6 ) [*]( 1 mandas V indo dei v iudicium La.c. concremandus V 3 filii Iuda et f. Israel n 4 malum Yulg. 5 adulescentiam (m s. u., sed eras.) L adulisc. M aiolesc. V,Ap.c. adolisc. P ach] hac P 6 ΠaHN M ΠaeN P paen s. uocem Graecam A significat uerumt. v 7 sint- machi P; & add. s. u. mSM solus P 8 ΑΥΟλƜΥ (dioloi s. u.) A D:ƜΛƜy V editio AOI P διόλον v et om. V 10 hebraicum] erant add. s. u. m2A 11 facientes iug. v decim La.c. dem V 12 fuit eis v 15 questio AV nam Ap.c.m2 16 quod AP, (d exp.) LM indaque P 17 fecerint AV, (v s. i m3) M fecerant Pv 18 et om. P 19 increduli (in ex non) P permanserint e 21 bethsabe M beth- sabae (h s. u.)A bethsabee Y betsabae P )

denique iungitur: soli facientes ma- [*]( 32(39),30b ) lum in oculis et in conspectu meo ab adulescentia sua. quodque sequitur: filii Israhel, qui usque nunc exacerbant me in opere manuum suarum, dicit dominus, in LXX non habetur et de Hebraico additum est. quia autem ab adulescentia sua usque ad praesentem diem iugiter deliquerunt. ideo iusta sententia dei est et merito scriptura contexit:

[*]( 32 (39), 31 )In furore et in indignatione mea facta est mihi ciuitas haec a die, qua aedificauerunt eam, usque ad diem istam, qua aufertur de conspectu meo. Si ex eo tempore, quo ciuitatis iacta sunt fundamenta, usque in hanc diem, quando capta est atque succensa et sublata de conspectu domini, fuit semper in uitio et indignationem contra se domini prouocauit. ubi est — ut saepe iam diximus — peccatorum quies?

[*]( 32(39), 32 )Propter malitiam, inquit, filiorum Israhel et filiorum Iudae, quam fecerunt ad iracundiam me prouocantes ipsi et reges eorum, principes eorum et sacerdotes eorum et prophetae eorum, uiri Iuda et habitatores Hierusalem. Quia supra dixerat: in furore et in indignatione mea facta est mihi ciuitas haec a die. qua aedificauerunt eam. usque ad diem istam, qua aufertur de conspectu meo. et nuL lum generaliter absque peccato fuisse monstrauerat, nunc per [*]( 1. 5 *Hier. 32 (39), 30 13 cf. Hier. 32.39), 29 15 cf. p. 21-5,15. Hieron. in Esai. 57, 17—21 p. 683 22 *Hier. 32 (39). 31 24 cf. Hier. 32 (39). 30 ) [*]( 2 et om. v adulise. M adolisc. P 3 quoque La.c. 4 exaceruant M operibus MAVP 5 et (x s. t) A de om. A 6 qui MP.Aa.c. adulisc. M adoIe(i)sc. V(P),Ap.c. adj in Y 7 ingiter om. V delinqaerunt MVP iuxta VP,Ma.c. sentcntiam VP 9 quia ante pr. in add. Yulg. alt. in om. VP (= lin. 22) 11 aaferetur (etur s. u. m2) M.Ap.c m3 cum Vulg 13 inj ad v 14 fuitj & add. s. u. m3M etj in add., sed exp. L 15 proaocabat P 18 iuda Ap.r. cum Vulg. 19 pr. eorumJ et add. MPv 20 pr. et om. v 21 dixerant (i 8. a) L 34 anferetar (etnr s. w. m3) M ) [*]( LIX. Hieron. in Hierem. ) [*]( 28 )

pulchreque non dixit: \'reges mei et principes mei et sacerdotes mei et prophetae mei\', sed quia peccauerunt: reges eorum et principes eorum et sacerdotes eorum et prophetae eorum.

[*]( 32 (89), 33 a )Et uerterunt ad me terga et non facies. Iuxta illud, quod alibi scriptum est: et uerterunt contra me scapulam recedentem. qui enim precatur, inclinata ceruice in terram pronus funditur; qui uero tergum uertit, ipso gestu corporis indicat se neglegere comminantem. (et hoc,\' ait, \'faciebant\'.

[*]( 32 (39), 33 b )Cum docerem eos diluculo et erudirem et nollent audire, ut acciperent disciplinam. \'Fugatis erroris tenebris et omni idolorum cultu, mea sententia confutata cotidie corda eorum inluminare cupiebam et docere, quae recta sunt\'. et ut liberum seruaret arbitrium, iungit et dicit: et nollent audire, ut acciperent disciplinam. sequitur: