Epistulae

sed in illo opere pro aetate tunc lusimus et calentibus adhuc rhetorum studiis atque doctrinis quaedam scolastico flore depinximus. nunc iam cano capite et arata fronte, ad instar boum pendentibus a mento palearibus frigidus obsistit circum praecordia sanguis. unde et in alio loco idem poeta canit: omnia fert aetas, animum quoque et post modicum: nunc oblita mihi tot carmina, uox quoque Moerim iam fugit.

Quod ne de gentili tantum litteratura proferre uideamur, diuinorum uoluminum sacramenta cognosce. Dauid annos natus septuaginta, bellicosus quondam uir, senectute frigente non [*]( 8 cf. Verg. Aen. VII 417 cf. Verg. Georg. III 53 10 Verg. Georg. II 484 12 Verg. Buc. IX 51 14 Verg. Buc. IX 53—54 17 cf. III Reg. 1, 1-4 ) [*](1 deuert. N dum—p. 421, 4 erudiat om. N dum] cum H 2 ymmo Σ et (s. I. m2 K) KI\' aetate Pa.c. herimi K hermi H 3 duritiam K,1ca.r. reffrenarem (ex effr.) m2 H refrenaram ex refrenatione m2 D hiliodorum (io ex i) K helidorum H eliodorum P (i ex e) ZkB 4 exortatoriam P (ex -ium) ZB exhortariam Hka.c. 5 de...serti P diserti K adfectum H 6 tunc lus.] conclusimus D lusi»»mus K calenti D reth. HZDk ret. Pa.c.B 7 adque KH.Za.c. scol. codd. schol. s depiximus SDa.c.m2 iam] autem in ras. m2 b 8 cano s. l. Z cane Pa.c. cano iam kp.c.m2 arata] add. rugis ZDkB ad om. H et P et ad ZDk bouum S pedent. P pudent. H 9 pallearibus H,Pa.c. 10 obstitit K 12 fert ex ferit m2K aetas s. I. Z 14 carm.) add. musae Z (s. l., del.) k quoque] que K Moer. iam] moemiam D miriam P memoria H moerim Z moeri P merim kB myrim K moerin S 15 iam s. I. B fugit] add. ipsa ZDkB 16 de om. KHkW gentile K 17 per diu. B uol. OnJ. P dauit P annus II annorum B sept. nat. B 18 uir bell. q. B frigente HB,P in mg. frigescente ZDk frigida K\'lF )

uiuebat adhuc Bersabee, supererat Abigea et reliquae uxores eius et concubinae, quas scriptura commemorat: omnes quasi frigidae repudiantur, in unius tantum grandaeuus calescit amplexibus. Abraham multo Dauid senior fuit et tamen uiuente Sarra aliam non quaesiuit uxorem; Isaac duplices Dauid annos habuit et cum Rebecca iam uetula numquam refrixit; taceo de prioribus ante diluuium uiris, qui post annos nongentos non dico senilibus, sed paene iam cariosis artubus nequaquam puellares quaesiere conplexus; certe Moyses, dux Israhelitici populi, centum uiginti annos habebat et Sephoram non mutauit. [*]( 3 cf. II Cor. 3, 6 15 cf. Deut. 34, 7 ) [*]( 1 calefiere (ie ex i) K caleferi lca.c. itaque om. P filiis ZDlc 2 ysri B istrahel (t eras.) K abisac KlkW abysac B abisai D somanitis H sumanites K sunamites V sunamitis P (ex sanamitis) ZDk sunamitis nomine B qui H 3 non Ka.c.H 4 atillan. KW athellin. H catilin. k attellariorum in ras. m2B ludrica Pa.c.ZD lidigra H 5 fragidus H senes Ka.c.mSDB senis 112 sene W amplexu 2 adulisc. KHPW adolesc. B 6 bersabee K bersabeae DkV bersabae 11,2 (corr. bethsabae m2) bersabe (r ex t) B bhetsabe et P bethsabee S abigea Ka.c.m2 abigal Kp.c.m2H abigail cet. 7 eius s. 1. m2B qui (exp.) P, om. IDk 8 et in PZDkB tant.] adolescentule tanto Bp.c.mS tanto adolescentulae S 9 grandebus D, om. H caliscit H amplexus P anpleximus H 10 tamen ex tum 2 uidente Pa.c. sara 1\' isac K,Wp.r. isahac (h exp.) P ysahac B 11 annus (ex ann m2) H et cum s. I. P cum s. I. m2B 12 rerrixerit P rerriguit B friguit S 13 senibus H sed] add. ne (del.) k iam pene H iam om. P carios. (ar in ras. m 2) B curios. 2 curuos. D coros. lc 14 artibus 7/,2\'a.c. quaesiuere ZDk conplexos H arnpleius B 15 istrahelitici K CXX HZDk cent. et uig. S annus II hebebat Ka.c.m2 16 sepphor. (ex seppor.) P seffor. K\'lF sefor. B mutabit Za.r.; add. uxorem s. 1. m 2B )

Quae est igitur ista Somanitis uxor et uirgo tam feruens, ut frigidum calefaceret, tam sancta, ut calentem ad libidinem non prouocaret? exponat sapientissimus Salomon patris sui delicias et pacificus bellatoris uiri narret amplexus: posside sapientiam, posside int.ellegentiam. ne obliuiscaris et ne declinaueris a uerbis oris mei et ne dereliqueris eam et adprehendet te; ama illam et seruabit te.

principium sapientiae: posside sapientiam et in omni possessione tua posside intellegentiam; circumda illam et exaltabit te; honora illam et amplexabitur te, ut det capiti tuo coronam gratiarum, corona quoque deliciarum protegat te. omnes paene uirtutes corporis mutantur in senibus et increscente sola sapientia decrescunt ceterae: ieiunia, chameuniae, huc illucque discursus, peregrinorum susceptio, defensio pauperum, standi in oratione perseuerantia, uisitatio languentium, labor manuum, unde praebeantur elemosynae, et, ne sermonem longius traham, cuncta, quae per corpus exercentur, fracto corpore minora fiunt.

nec hoc dico, [*](4 *Prou. 4, 5-9 ) [*](1 ista ig. HD soman. H Buman. K sonam. Za.c. sunamites P snnam. cet. 2 et tam B 3 salamon HZ solomon K 4 dilic. K,Z (delit. m2) dilit. HI\' diuit. D 5 intell.] add. et s. I. m2B 6 pr. et ne] neque k declines kB alt. et ne K\'P ne cet. neque S derelinqueris H,ZTa.r. derelinquas kB 7 eam] illam S adpraeendet (ex -dat) P, adpraehendit K seruauitH esaltabit k exaltanit D 8 sapientiam] sapientia H 9 et om. H intell. 2x in mg. (sapientiam in t.) 11 eam H 12 gratiam H dilic. 2a.c.m2 delit. ka.r.B dilit. H protegat (a in ras. m2) B proteget SDh 13 omnea] quoniam D mutatur H 14 sensibus Z,Ba.c. incresc. K\'lF cresc. cet. cet.] add. nires s. I. m2B cetera 2Dk 15 ieiuniae K, l\'a.c.m2 crebra ieiunia k ieiunia uigilia H ieinnia nigiliae et eleemosynae S chamaeun. P camenn. K,W (cameon. m2) cameniae (-ie) 2 (i eras.) DB, om. H decursus D 16 defensi H standi in or.] instantia orationum et (et Om. s) 2DkBg orationem KYf 17 manum H ele(yH)mosinae H.Ia.c.kY elymosynae Pa.c. hclemosy(iB)ne DB eleemosynae s 18 sermone Sk longis Ka.c.m2 protraham Sp.c.m2 19 fiant k; add. necesse est Km2k¥ hec B )

senectus uero — rursus admoneo — eorum, qui adulescentiam suam honestis artibus instruxerunt et in lege domini meditati sunt die ac nocte, aetate fit doctior, usu tritior, processu tem poris sapientior et ueterum studiorum dulcissimos fructus metit.

unde et sapiens ille Graeciae, cum expletis centum et septem annis se mori cerneret, dixisse fertur dolere, quod tunc egrederetur e uita, quando sapere coepisset; Plato octogesimo et [*]( 9 cf. Ps. 1, 2 12 cf. Cicero Tusc. disp. III 69 14 cf. Cicero Cato maior 13 ) [*]( 2 laborem Ka.c.W ardentissimum studium ΚΨsanctimoniam K 3 orationes K\'I\' dominam D dominum ihm k frequentiam KV. non frigeat k uegeat H 4 pler.] quibusdam KV sensibus af in mg. 2 cum aetate Pp.c. marcessit KZa..e. marescit II 5 adul.-et] multa corporis bella sustenit (-tinet m2) aduIe(ex i m2)- scentia et ita incipientia iobenibus e adulisc. ea.c.m2KHP,Wa.c.m2 adolesc. DkB,xFp.c.m2 sustinet bella ZDkB sustenit e (-tinet m2) sustinuit Pa.c. interter P, om. k 6 incentiuas H et om. H titillationis e 7 uiridioribus K (ex uiridibua ori m2) \'P uiridibus cet. suffocatur s et] ut SDB potest e explere 2B seruare eP fulgurem e feruorem II 8 uero om. 1JF rurs. adm. om. eZB qui] si tamen e adulisc. eKHP,Ψ (ex adolesc. m2) adolesc. kB 9 artubus KXF actibus ZDkB intras. ea.e.P et- nocte om. e 10 fitj sit P usu-ll sap. om. H tritior] instructior et B 11 et om. e dulcissimum e 12 metet HtZp.c. reddit e pr. et om. k ille] ille uir ZD\'I\' uir ille B graetiae K gratiae H; add. themistocles k themostecles s. l. m2B themostenes (n ex d) 2 themosten D; Hier. nomine non posito de Theophrasto loqui conicias coll. Cic. Tusc. disp. III 69 cum] clericum D CVII Hk centum septem P ZD centum decem B 13 doleret K ex dolore 2 et dolere D se dolere kB 14 e] a Z. LXXXI D octogens. K octuages. IIB octoginta 2 (ex octuag.) et uno] primo k ) [*]( l-IV. Hieron. Epist. I. ) [*]( 27 )