Epistulae

\'si\' dubitantis est, non confirmantis. ille dicit: bonum est non tangere, ego, quid bono contrarium esse possit, adiungo. statimque in consequentibus: animaduertenda apostoli prudentia. non dixit: \'bonum est uxorem non habere\', sed \'bonum est mulierem non tangere\', quasi et in tactu periculum sit, quasi, qui illam tetigerit, non euadat. uides igitur non de coniugibus nos exponere, sed de coitu simpliciter disputare, quod ad conparationem pudicitiae et uirginitatis et angelicae similitudinis bonum sit homini mulierem non tangere.

uanitas uanitantium, omnia uanitas, dixit Ecclesiastes. si omnes creaturae bonae ut a bono creatore conditae, quomodo*uniuersa uanitas? si terra uanitas, numquid et caeli et angeli et throni, dominationes, potestates ceteraeque uirtutes? sed quae per se bona sunt ut a bono creatore condita, ad conparationem maiorum uanitas appellantur. uerbi gratia: lucerna lampadis conparatione pro nihilo est; lampas stellae conlatione non lucet; stellam lunae confer, et caeca est; lunam soli iunge, non rutilat; solem Christo confer, et tenebrae sunt.

ego sum, inquit, qui sum. omnem igitur creaturam si deo [*]( 2 I Cor. 7, 1 4 adu. Iou. 17 5 I Cor. 7, 1 11 *Eccle. 1, 2 20 Ex. 3, 14 ) [*]( 2 alt. bonum 8\'i\'a.c. contrario lIa.c. 3 posset AD 4 enim adu. A prud.] sententia B 5 pr. est] add. homini KV/; seq. uacuum spatium 4ll4 linearum E uxor. s. I. B alt. est] add. inquit(d) AD 6 et] enim 3a.c. tactum Aa.c.; add. eius AD, s. I. HmlBm2 7 sit] est E,i3a.c. euadat (dat in ras. m2) B euadit KT uidetis IIp.c. 8 ig.] ergo KW 10 sit] est \'l\'Ba.c.m2 homini in ras. m2 B 11 uanitatum KIIB; add. et B omnia-Eccles. om. A omnia uan. om. D dicit D Eccl.] add. uanitas uanitantium D 12 creaturae-cond.] praeter cre omnia in ras. m2 B ut] et IIp.c.D 13 si terra uan. om. i\'s, s. I. m2 B numq. et] num et in ras. m2 B 14 pr. et om. B alt. et 2?§, om. cet. 15 ut] aut T a s. l. K 16 meliorum S appellatur K,$a.c. uerbi gratia in ras. m2 B lucerna s. I. m2 B 17 nihil KT 18 conl.] comparatione B et om. S lun.-rut. in mg. m2 B )

ergo secundum hunc conparationis sensum malum diximus mulierem , tangere — licet uxoris nulla facta sit mentio —, quia bonum est non tangere. et subiecimus uirginitatem frumentum, nuptias hordeum, fornicationem stercus bubulum nuncupantes: utique et frumentum et hordeum creatura dei est. uerum ineuangeliomaiorturbahordeaciispanibus, minor I frumentaciis pascitur: \'homines), inquit,\'etiumenta saluos facies, domine).

aliis uerbis idipsum locuti sumus, quando aurum uirginitatem, argentum nuptias diximus, et centum quadraginta quattuor milia uirginum signatorum, qui. [*]( 1 *Esth. 14, 11 5 Hiob 18, 14-15 13 *adu. Iou. I 7 (Hieronymus pristinam loci formam postea mutasse uidetur) 15 cf. Ioh. 6, 8-13 16 *Ps. 35, 7 18 cf. adu. Iou. I 3 19 cf. adu. Iou. I 40 cf. Apoc. 14, 1-4 ) [*]( 1 eather S her. tuam in mg. B 2 sunt] add. dii AD pr. uel om. AIID alt. uel] et S 3 alt. et um. B 4 baldath KIIY baldaad A baldaat D baldach B 5 euellatur IIp.c.m2 auertatur (s. l. i auellaturl 3 6 calet Ea.c. cadet (adet in ras. m2) B 7 illius] eius KI\' non eat in ras. m2 B est] sunt in ras. m2 II haut EKD aut Aa.c.m2 8 diabolus (lus in ras. m2 B) KADYB qui in ras. m2 B habeant Ba.c.m2 haberent Ba.c.m2 habere D 9 esset in ras. m2 B; add. et AD, s. l. m2 77SB tantum Aa.c.m2D quia] qui a 8 (per)iit non esae dic. in ras. m2 B 10 sena. comp. B 1] sit facta 3 12 non tang. et in ras. m2 B non s. l. 8 et s. I. II 14 pr. et om. \']1 uerum om. II 15 hordiaciis E (ii ex i), KX1\',II (-ceis) ordeaciis .ţłD,B (-ceis) hordeaceis (s, l.) 8 16 frumentaceis n,3a c.,B (ta in ras. m2 et ceis s. 1. m2) inquit om. B 17 facias AD 19 uirginum exp. 3 )

quodsi cui asperum et reprehensione dignum uidetur tantam nos inter uirginitatem et nuptias fecisse distantiam, quanta inter frumentum et hordeum est, legat sancti Ambrosii de uiduis librum et inueniet illum inter cetera, quae de uirginitate et nuptiis disputauit, etiam ista dixisse: neque ita coniugium apostolus praetulit, ut studia integritatis extingueret, sed a continentiae persuasioneincipiens adincontinentiae remedia descendit et, cum brauium supernae uocationis fortibus demonstrasset, deficere tameninuianeminem passus est ita plaudens prioribus, ut non despiceret et sequentes.

didicerat enim et ipse, quia dominus Iesus aliis panem hordeacium, ne in uia deficerent, aliis corpus suum, ut ad regnum contenderent, demonstrauit; et in consequentibus: non ergo copula nuptialis quasi culpa uitanda, sed quasi necessitatis sarcina declinanda. lex enim adstrinxit uxorem, ut in laboribus et tristitia filios generet et conuersio eius ad uirum sit, quod ei ipse dominetur. [*]( 8 Ambros. de uiduis c. 13, 79 15 cf. Ioh. 6, 8-13 17 cf. Matth. 26, 26 18 Ambros. de uiduis c. 13, 81 21 cf. Gen. 3, 16 ) [*]( 1 ex] in AD 2 qui] quicumque § 4 cui] add. et AD 5 tantuin AD dist. fec. II 6 quanta Kp.c.m2 quantum A 7 ambrosi K de om. D 8 putauit (COJT. desputauit) E disputabit D stiam in , ras. m2 B ista] hoc AD sic in ras. m2 B 9 ap. coni. praet. l\'a.c.m2 coni. praet. ap. II integr.] uirginitatis S 10 perfectione B 11 continentiae Ka.c. 12 demo in ras. m2 B 14 dispiceret E\'J\' 15 consequentes D did.-doIll. in ras. m2 B et s. l. \'IF quia s. I. B 16 Iesus om. P hordiacium EKi\',na.c. ordeacium JIp.c.D ordiaciis A (h)ordeaceum fj}j deficeret D 17 regn.) add. suum D 18 montrauit Ea.c. demostrauit (uit in ras. m2) B ministrauit Ambros. l. c. 19 nuptiarum B 20 decl.] add. est AD,3 s. I. adstringit Ap.c.m2W a(s)stringit lI,Bp.c. adstringet Aa.c.m2D 21 g(e}neraret B et Ep.c.m2, om. cet. 22 eius om. 8 quod] ut A s. I. JIp.c.D ipsi K )