Epistulae

Marcum Terentium Varronem miratur antiquitas, quod apud Latinos tam innumerabiles libros scripserit. Graeci Chalcenterum miris efferunt laudibus, quod tantos libros conposuerit, quantos quiuis nostrum alienos sua manu describere non [*]( 1 quin e,6p.c.m2 qui in Oa.c m2,A .(quid in m2), SlID ut g eam quam Jl 2 focillari e,Sp.cm2 quo] co S quod S 3 alligatur D ) [*]( 4 Haec epistula, ultima tantum parte (p. 259, 4 quia enim umquam usque ad finem) omissa praemittitur uersioni Latinae homiliarum Origenis in Pentateuchum in his codicibus: ) [*]( 6 = Parisinus lat. 1628 s. XII. ) [*](3) = Atrebatensis 849 s. XII-XIII. ) [*]( (B = Parisinus lat. 1629 s. XII, ) [*](.Qf = Bruxellensis II. 1065 s. XII. ) [*](Hom = consensus horum codicum. ) [*](Frustula huius epistulae adfert Rufinus apol. II 20, cuius codicum notitiam Wrobelii humanitati debeo; sunt autem hi:) [*]( © = Abrincensis 73 s. XII, ) [*]( HQ = Atrebatensis 724 s. XII.. ) [*](.3 = Parisinus lat. 1800 s. XII. ) [*]( .\\\'î = Parisinus lat. 1850 s. XII. ) [*](Q = Parisinus lat. 1872 s. XII. ) [*]( 2JI = Parisinus lat. 1890 s. XV. ) [*]( 5JI = Vaticanus lat. 343 s. XV. ) [*]( 0 = Vaticanus lat. 370 s. XV. ) [*](Ruf — consensus Rufini codicum.-) [*]( 7 tam om. Hom scripsit @IDł!)è • calcenterum 2371 \'ebalterum Hom 9 scribere SJl h )

et quia nunc otiosum est apud Latinos Graecorum uoluminum indicem texere, de eo, qui Latine scripsit, aliqua commemorabo, ut intellegamus nos Epimenidis dormire somnum et studium, quod illi posuerunt in eruditione saecularium litterarum, in congregandis opibus ponere.

Scripsit igitur Varro XLV libros Antiquitatum, IIII De uita populi Romani, Imaginum XV, Aofiatoptxwv LXXVI, De lingua Latina XXV, Disciplinarum VIIII, De sermone Latino V, Quaestionum Plautinarum V, Annalium III, De origine linguae Latinae III, De poematis III, De originibus scaenicis III, De scaenicis actionibus III, De actis scaenicis III, De descriptionibus III, De proprietate scriptorum III, De bibliothecis III, De lectionibus III, De similitudine uerborum III, Legationum III, Suasionum III, De Pompeio III, Singulares X, De personis III, De iure ciuili XV, \'Emofirjv Antiquitatum ex libris XLII libros VIIII, Επιτομὴν ex Imaginum libris XV libros IIII, Επιτομὴν de lingua Latina ex libris XV libros VIIII, De principiis numerorum libros VIIII, Rerum rusticarum libros III, De ualetudine tuenda librum I, De sua uita libros III, De forma philosophiae libros III, Rerum urbanarum libros III, Sa.tirarum Menippearum libros CL, Poematum libros X, Orationum libros XXII, Pseudotragoediarum libros VI, Satirarum libros IIII et alia plurima, quae enumerare [*](1 possit 2Ji nunc] tunc 91 non Hom 2 indicem g? eo Homfffi quo cet. 5 litt.] scripturarum S in] nos in S 6 ergo narro ff!m itaque uarro .į} uarro ergo 91 - 7 Romani-p. 255, 9 exploditnr] et cum enumerasset per singula corpora (corp. om. g) omnia, quae Varro scripsit, addit (addidit .į}91) post haec Ruf g AOTIOCTOPICON E3)(S AOTTI- OCPICON ff 10 saeculi Hom 11 actionibus] actibus g actis] actibus \'oc Ritschl 16 pro ex om. ff XLII]sedef.lin.6 VIIII] IIII ff ł1tt\'tOP.+\'V ex imaginum-libros VIIII g(S epitomen de lingua latina ex libris XV epitomen ex imaginum libris XV libros IIII libros nou6 ff epitomen de lingua latina ex libris XV libros VIIII3) 17 XV] sed cf. lin. 8 18 VIIII] IX 19 ualitudine 3)3 sua uita Ritschl suauitate Hom 20 pr. libros III bis gf 21 satir. satyr. cet. menypparum ® menipparum cet. 22 seudo tragoediarum tragoediarum 3) 23 satyrarum 3)<S )

At e contrario nostra saecula habent homines eruditos sciuntque, pisces in quo gurgite nati sint, quae concha in quo litore creuerit. de turdorum saliuis non ambigimus, Paxamus et Apicius semper in manibus, oculi ad hereditates, sensus ad patinas et, si quis de philosophis uel de Christianis, qui uere philosophi sunt, trito pallio et sordida tunica lectioni uacauerit, quasi uesanus exploditur.

Quorsum Varronis et Chalcenteri mentio facta sit, quaeritis? uidelicet, ut ad Adamantium nostrum nostrumque Chalcenterum ueniamus, qui tanto in sanctarum scripturarum commentariis sudore laborauit, ut iuste adamantis nomen acceperit. uultis nosse, quanta ingenii sui reliquerit monimenta? sequens titulus ostendet:

scripsit In Genesim libros XIII, Mistarum omeliarum libros II, In Exodum excerpta, In Leuiticum excerpta, Stromatum libros X, In Isaiam libros XXXVI, item In Isaiam excerpta, In Osee de Effraim librum I, In Osee commentarium, In Iohel libros II, In Amos libros VI, In Ionam librum I, In Micheam libros III, In Naum libros II, In Abacuc libros III, In Sophoniam libros II, In Aggeum librum I, In principio Zachariae libros II, In Malachiam libros II, In Hiezechiel libros XXVIUI, Excerpta in Psalmos a primo [*]( 1 inuicem Hom 3 contraria ij;,ae (corr.) 4 sunt Hont 5 littore Hom turbarum Hom 8 nere] ue if 10 quorsum Homs quo rursum Ruf calcenteri Homdffit 11 noatr. ad. <S\'DS nostr. amantium if adamantium 9)10 calcenterum <S©2:5IJt5It calcenterium ® 12 tanto] tanto studio S sacrarum $ £$• 13 comment. om. Ruf labore sudauit Ruf adamantii 3)1 14 noscere 9)191 monumenta 39)10 15 ostendit Ruf genesi HomWt XlIII Hom 16 mistarum (id est mixtarum) ©JpJfSS istarum 9)191 locarum ( £ © localium ł:i)if myeticarum S, om. 0 moralium Redepenning exegeticarum? Klostermann libri duo @:39Jl,4?2a.c. II libri D Modo ©9J1910 in] III "D leuitico Buf 17 stromatum-p. 256, 18 tomos V] et post multa Ruf ysaiam <B 18 ysaiam в: ephraim if 1] unum if 21 abacuc ® abacuch ij;ae abbacuc ff 23 hiezechiel if iezechiele ij;ae iezechiel % XXV. IIII. ® XXIX S(S (de numero cf. Klostermann) )