Epistulae

Jerome, Saint

Jerome, Saint. S. Euesebii Hieronymi Opera, Section 1 (Pars I-III): Sancti Eusebii Hieronymi Epistulae (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 52-54). Hilberg, Isidor, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1910-1918.

sermo silens et silentium loquens, nec citus nec tardus incessus, idem semper habitus, neglecta mundities et inculta ueste cultus ipse sine cultu. sola uitae suae qualitate promeruit, ut in urbe pompae, lasciuiae, deliciarum, in qua humilem esse miseria est, et boni eam praedicent et mali detrahere non audeant, uiduae imitentur et uirgines, maritae colant, noxiae timeant, suspiciant sacer-, dotes. [*]( 1 pro (prae s) or. frequentia Bts prae or. frequentiam D obcaluisse LIID prespecta L respecta ΠD 2 quos D possumus] s. l. L possimus D explicamus om. B1 nihil] nihili II 3 iucundius L,B2a.c. iuc. L illius ioc. B2 risu] om. (in mg. m2 sanitate) D suauitate ς 4 est] erat L cum om. LD 6 citius L tardius L 7 necleta L nec laeta IID mundicię (corr. mundicia) sed Bl uestis B2p.c.m2 8 nita sua B1 aequalitate B1,B2p.c.m2 ut in B et cet. 9 miseria (a eras. L -ae Bt) est et LΠΒ1,B2 (in ras. m2). miserie stet D 10 uidnae] add. eam LIID,B2p.c.m2 11 maritatae B,Dp.c.m2 suscipiant LIID . )

218
XXV. AD MARCELLAM DE DECEM NOMINIBUS, QVIBUS APUD HEBRAEOS DEUS UOCATUR.

Nonagesimum psalmum legens in eo loco, qui scribitur: qui habitat in adiutorio altissimi. in protectione dei caeli commorabitur, dixeram apud Hebraeos pro \'df\'i caeli\' esse positum \'saddai\', quod Aquila interpretatur ty.avov, quod nos \'robustum\' et \'sufficientem ad omnia perpetranda\' accipere possumus, unumque esse de decem nominibus, quibus apud eos deus uocatur. ilico studiosissime postulasti, ut tibi \'uniuersa nomina cum sua interpretatione dirigerem. faciam, quod petisti.

Primum dei nomen est hel, quod Septuaginta \'deum\', Aquila [*]( 5 Ps. 90, 1 ) [*](K = Spinaliensis 68 s VIII. ) [*](A = Berolinensis lat. 17 s. IX. ) [*](L = Goloniensis 35 s. IX. ) [*](II = Turicensts Augiensis 49 s. IX. ) [*](D = Vaticanus lat. 355 + 856 s. IX-X. ) [*](Q = Duacensis 247 s. XI. ) [*](q = Palatinus lat. 173 s. Xl. ) [*](B = Berolinensis lat. 18 s. XII. *) [*]( 2 ad marcellam (Hem ad quam supra II) de X (ex pro de X L) nominibus, quibus apud hebreos deus uocatur (dicitur A) ALIlDq ad marcellam de \'X\' nominibus dei Q ad eandem de decem nominibus K ad marcellam exponeris ei decem nomina dei B; Hieronymi nomen exhibent tituli in ALDQqB 4 nonagensimum K hieronirnus marcellae nonagesimum II eo om. Q loco om. q quo DqB,IIp.c. in quo KQ 6 alt. deo S 7 esse s. I. m2 K sadday Lq sabda K sabda Q ixavovI HIANON B ianon K nam Q ATTANOhI L IKANON siue A)-CONAbI II CANON siue ANANONI A CANON siue AnANONI D sanon siue anonani q 8 quod om. KQ 9 poss. acc. KQ de] s. I. m2 K 10 eos] hehr(a)eos AD dominus K 11 dirigere Ap.r., in mg. at digererem 77 digrererem Lq,Bp.c. faciam igitur KQ 13 dei nom. dei q nom. dei g hel ex el m2 K eli L )

219
£ -.ou/Aoy\'\'ocv eius exprimens taxopv, id est \'fortem\', interpretatur.

Deinde eloim et eloe, quod et ipsum \'deus\' dicitur.

Quartum sabaoth, quod Septuaginta \'uirtutum\', Aquila \'exercituum\' transtulerunt.

Quintum elion, quem nos \'excelsum\' dicimus.

Sextum eser ieie, quod in Exodo legitur: qui est, misit me.

Septimum adonai, quem nos \'dominum\' generaliter appellamus.

Octauum ia, quod in deo tantum ponitur et in alleluiae quoque extrema syllaba sonat.

Nonum tetragrammum, quod avsy.(pcbvTltciv, id est ineffabile, putauerunt et his litteris scribitur: iod, he, uau, he. quod quidam non intellegentes propter elementorum similitudinem, cum in Graecis libris reppereiint, IIIIII legere consueuerunt.

Decimum, quod superius dictum est, saddai et in Ezechiele [*]( 7 Ex. 3, 14 18 cf. Ezech. 10, 5 ) [*]( 1 lTofj.oXoYi\'av] uarie script. in codd. expr.] expri in ras. m2 B expetens (corr. expremens) K icrxopóv] codd. uarie SCI ibunt id est om. AD forte Ka.e.m2 3 heloim Q eloym B pr. et in mg. II *«*eloe II elioe (i eras.) K eole AD ipse A deus s. I. L 4 Aquiia] et teodocion add. Bp.c. t (s. I. m2) A 5 transt.] interpretantur D,A (-tatur) 6 elix* B eloin q eliom (i eras.) K eloim (in ras. s. I. elion m2) Q quod Q 7 eser ieie] HPIHAN (s. I. eriean) Q eser] e t L (s. I.), qB, om. II ieie] hielet K in exodo ex nos B 8 me] add ad uos Bp.c. 9 adonay KLqB quod Q dom. gen.] dom. om. Kml gen. dom. LqB 11 ait. in] ex i A, s. l. B, om. Lq alleluiae KLQ all A alla B alleluia IIDq 12 extr. quoque LqB extr. AD sonet Ba.c.m2 ponatur Q 13 tetragramum A tetagrammum K tetragramaton B tctagramaton Q TSTpafpafi(i.ov g avEv.tpiuvyjTov] codd. uariant ineffabilem AIID 14 et] quod S pr. he] e AD e (corr. heu) B a Lll ueu K ue Q alt. he] s. I. K heu Q e (corr heu B) cet. 15 element. et A 16 litteris AD IIIIII] IIIII AD niui L, om. Q consuerunt LqB 18 est s. I. B seddai Ka.c. sadday Lq sadai B sabdan Q\' et om. KQ ezechiel Kp.c. ezechihele D iezecliiele Q hiezechiele II )

220
ininterpretatum ponitur. scire autem debemus, quia eloim communis numeri sit, quod et unus deus sic uocetur et plures, ad quam similitudinem caeli quoque appellantur et caelum, . id est samaim. unde et saepe interpretes uariant, cuius rei exemplum nos in lingua nostra habere possumus (Athenas, Thebas, Salonas\'.

XXVI. AD MARCELLÀM.

Nuper, cum pariter essemus, non per epistulam, ut ante consueueras, sed praesens ipsa quaesisti, quid ea uerba. quae [*]( 1 ininterpretatum uel non interpretatum S interpretatum (ex -tatur Am2) codd. quia K (ex qm), LTIB quod cet. eloym LqB heloim U aeolim K limo Q 2 comuni B quo KQB sic) si L uocatur KQ 3 similitudinis (corr. -es m2) A caeli] caelum s appellatur AB caelum] caeli S 4 samain KQ samaym lIB sammaim q sammaym L rei om. A 5 hab. possimus A habemus LIIB athnas Q atenas B NKINAC A AIKINAC D 6 tebus B IKEBAC AD SALONAS D alonas L; add. explicit ad marcella (sic; add. m2 de decim : nominibus dei) K explicit de X nominibus D i ) [*](K — Spinaliensis 68 s. VIII. ) [*](J = Vindobonensis lat. 934 s. IX. ) [*](II = Turicensis Augiensis 49 s. IX. ) [*]( Z = Turicensis Augiensis 41 s. IX. ) [*](D — Vaticanus lat. 355 -f- 356 s. IX-X. ) [*](N = Casinensis 295 s. X. ) [*](Q = Duacensis 247 s. XI. ) [*](B = Berolinensis lat. 18 s XII (praebet duo apographa: fol. 57a-b = Bl et fol. 55x = B2)) [*]( 8 ad marcellam (am ex um) K hieronimus marc(a)ellae J,Z (add. mg. de hebraicis nominibus), de peregrinis id est hebraicis nominibus et uerbis item ad marcellam II hieronimus marcelle de hebraeicis nominibus et uerbis D eiusdem hieronimi N ad marcellam de hebraicis uerbis quae in latino non habentur expressa Q ad marcellam de alleluia et amen. maranatha. ephot. et theraphl B2, titulo caret B1; Hieronymi nomen exhibent tituli in JIISDNQB2 9 ut] ut u (corr. ut tu m2) Z )

221
ex Hebraeo in Latinum non habemus expressa, apud suos sonarent curque sine interpretatione sint posita, ut est illud: alleluia, amen, maran atha, ephod et cetera, quae in scripturis conspersa memorasti.